Commentariorum Series In Evangelium Matthaei (Mt. 22.34-27.63)

Habebant autem tunc vinctum insignem, qui dicebatur Barabbas. congregatis ergo eis dixit eis Pilatus: quem vultis dimittam uobis, lesum Barabbam, aut lesum qui dicitur Christus? sciebat enim quod per invidiam tradiderunt eum (27, 16 — 18). In multis exemplaribus non Π 323, 4 (vgl. Or. C1 Nr. 314) An.: continetur quod Barabbas etiam παλαιοῖς δὲ πάνυ ἀντιγράφοις ἐντυ- Iesus dicebatur, et forsitan recte, χὼν εὗρον καὶ αὐτὸν τὸν Βαραββνᾶν ut ne nomen lesu conveniat ali- Ἰησοῦν λεγόμενον. οὕτως γοῦν cui iniquorum. εἶχεν ἡ τοῦ Πιλάτου πεῦσις ἐκεῖ· »τίνα θέλετε τῶν δύο ἀπολύσω ὑμῖν, Ἰησοῦν τὸν Βαραββᾶν ἢ Ἰησοῦν τὸν λεγόμενον Χριστόν;(‘

In tanta enim multitudine scripturamm neminem seimus lesum peccatorem, sicut in aliis nominibus invenimus iustorum ut eiusdem nominis inveniantur esse etiam iniqui, utputa ludas apostolus zelotes et ludas patriarcha item et Machabaeus ludas omnes laudabiles, sed et ludas proditor ; et in Genesi inveniuntur eiusdem nominis esse filii Seth et filii Cain, sicut Enoch et Lamech et Mathusalem. non autem conveniebat esse tale aliquid et in nomine lesu. et puto, quod in haeresibus tale aliquid superadditum est, ut habeant aliqua convenidicere dicere fabulis suis de siniilitudine nominis lesu et Barabbae. aestimo enim in istis rerum aliquod mysterium demonstrari, ut Barabbas quidem constitutus sit ad seditionem et beUa et homicidia facienda in animabus hominum, lesus autem quasi filius dei et pax constitutus et verbum et sapientia ad omnia bona. hi ergo duo cum sint vincti in rebus humanis et corporibus, populus ille sibi postulavit absolvi Barabbam; propter quem non cessat gens illa habens seditiones et homicidia et latrocinia, secundum quosdam gentis suae in rebus quae foris habentur, secundum omnes autem ludaeos qui non credunt in lesum intus in anima. ubi enim non est lesus, illic seditiones et lites et proelia sunt; ubi autem est lesus, ut dicere possint: »si autem Christus in nobis, corpus quidem mortuum propter peccatum, spiritus autem vita propter iustitiamw, ibi sunt omnia simul bona et innumerabiles divitiae spiritales in manibus eius, et pax; pax; est enim pax nostra, qui fecit utraque unum«. et si quis videat contrariam operationem, cognoscet quoniam ipse est in hominibus vinctus insignis Barabbas, quem sibi solvi desiderant, non solum tunc peccans Israel secundum carnem, sed et omnes qui ei similes sunt vel in dogmate vel in vita. quicumque ergo mala agit, solutus est in corpore eius Barabbas, [*](5 Vgl. Gen. 4, 17 f; 5, 21—25 — 7 ff Vgl. Harnack TU. 42, 4, 75 — 10ff Vgl. Hieron. in Matth. 230 D: Barabbas latro, qui seditiones faciebat in turbis, qui homicidiorum auctor erat, dimissus est populo ludaeorum, id est diabolus, qui usque hodie regnat in eis, et idcirco pacem habere non possunt. Vgl. Β (Matthaei) II, 104, 9: ὃν καὶ μέχρι τῆς δεῦρο μᾶλλον αἱροῦνται οἱ μαθόντες παρ’ αὐτοῦ ἀνθρωποκτονεῖν ἢ τὸν ζῳοποιοῦντα τοὺς νεκροὺς Ἰησοῦν Χριστόν — 19 Rom. 8, 10 — 22 Eph. 2, 14 — 25 f Vgl. I. Cor. 10, 18) [*](5 et1 < ρ | in genesi] ingens y 6 mathusalam G 9 hominis 10 rerum x * verum p 11. 25. 27 barabas GL barrabas B 13 ad] et ad B 15 barabam G barraban B baraban L 18 in1 Pasch < x | anima animam x 24 hominibus R G omnibus B L 26 ei R B eis G L)

Sedente autem eo pro tribunali miait ad eum uxor eius dicens: nihil sit tibi et iusto illi; multa enim passa sum hodie per uisum propter eum (27, 19). Π 322, 16 An.: ὅτι γὰρ φθόνῳ παρεδόθη, καὶ Πιλάτῳ δῆλον ἧν. Π 324, 3 An.: ἄλλως τε δέ προνοίας εργον το οναρ, Et lesus quidem per invi- diam traditus erat, et ita per invidiam manifestam, ut etiam Pilatus eam non ignoraret. voluit autem evangelista non praeterire rem divinae providentiae laudem dei continentem, qui voluit per visum convertere Pilati uxorem, ut quantum ad se vetaret virum suum, ut ne audeat contra lesura proferre sententiam. et visum quidem non exposuit Matthaeus, tantum autem dixit quia multa passa erat per visum propter Iesum, et ideo per visum passa est, ut ne amplius pateretur. ut bea- tara dicamus fuisse Pilati uxorem, quae per visum passa est multa propter lesum, et recepit per visum quod erat passura. ex quo audebit quis dicere, quoniara melius est recipere aliquem mala in visu quam recipere in vita. quis enim non eligat per visum mala sua recipere <quam recipere> in vita sua (nisi forte talia mereatur ut expediat ei acriora recipere in vita sua potius quam recipere leviora in visu) ? consolatur enim et requiescit »in sinibus Abrahae« qui recepit in vita sua (et non haec mala quae recepit in visu suo), secundum quod et consolationem habebit. utrum autem et initium habeat conversionis οὐ λεγόμενον μέν τί ἦν, δεικνύον δὲ ὅτι οὐχ ἵνα μὴ πάθῃ ὁ Ἰησοῦς ἐδείχθη, ἀλλ᾿ ἵνα σωθῇ ἡ γυνή. μακαρία δὲ ἀπέχουσα ἐν ὀνείροις τὸ παθεῖν, ἶνα μὴ ὑπερπάθῃ. [*](30 Vgl. Luc. 16, 23. 25) [*](2 barabas G L barrabas B 9f voluit — evangelista y* (Pasch) volunt — evangeliste L 18 tantum] tamen L 21 ut1 < L Pasch 25 quod] quae L Pasch 28 <quam > Kl 30 enim + Lazarus Pasch 32 habeat] habuerit Pasch habebat B | conversionis y Pasch conversationis)

Principes aufem sacerdotum et seniores persuaserunt populo, ut peterent Barabbam, lesum vero perderent. respondens autem praeses dixit illis: quem vultis de duobus dimittam υοὸisέ at illi dixerunt: Barabbam (27, 20—21).

Et est videre usque nunc quomodo populus ludaeorum a senioribus suis et ludaicae culturae doctoribus suadetur et excitatur adversus lesum, ut perdant eum (quantum ad se) et habeant Barabbam solutum; credunt enim turbae principibus et sacerdotibus suis. plerumque et praeses quidem dixit ad populum: quem vultis ex duobus dimittam uobis?, turbae autem, quasi verae turbae et multae, quae »spationsam et perducentem ad « ambulant »viam«, petierunt Barabbam solvi, volentes eum sibi habere solutum.

Dicit illis Pilatus: quid ergofaciam lesum qui dicUur Christus? dicunt omnes: crucifigatur, et cetera (27, 22 — 26).

Volens eis pudorem tantae iniquitatis incutere Pilatm dicit eis: quid ergo faciam lesum qui dicitur Christus, non solum autem sed et mensuram colhgere volens impietatis eorum. illi autem, nec hoc erubescentes quod Pilatus lesum Christum esse confitebatur neo modum impietatis servantes, dixerunt omnes: crucifigatur. et si quidem [*](1 Vgl. Acta Pilati bei Tischendorf Evangelia apocrypha2 223. 296 A 2, 1 B 4, 4 — 3ff Vgl. Hieron. in Matth. 229 C: nota quod . . . in Pilato et uxore eius iustum dojninum confitentibus gentilis populi testimonium sit — 19 Vgl. Matth. 7, 13) [*](2 scriptiiris quibusdam L 3 iustum] non iustum G 11. 13. 16. 20 baraban G L barraban B 14 videre est B | usque nunc B L nunc R G 19 verae ρ vere Χ | quae] qui y 22 illis y Pasch eis L faciam B Pasch faciemus R G c L fecimus G a 22. 25 iesum] iesu L de iesu B Pasch 23 vom Lemma fehlen vv. 23 — 26)

Pilatus autem, videns quod nihil proficeret, ludaico usus est more, volens eos de Christi in- nocentia non solum verbis, sed Π 324, 9 An.: ὡς ἀφοσιούμενος etiam ipso facto placare si volue- τὸ πρᾶγμα τοῦτο ἐποίησεν ὁ Πιλᾶτος rint, si autem noluerint con- δίκαιον λέγων τὸν σωτῆρα. naqd demnare, faciens non secundum δὲ τὰ νῦν ἔθη Ῥωμαίων ἐνίψατο aliquam consuetudinem Roma- τὰς χεῖρας, ἴσως Ἰουδαϊκὸν ἔθος norum; ποιων. accepit enim aquam in conspectu omnium, et lavans manus suas dixit: innocens ego sum a sanguine <iusti> huius; vos videritis. et quidem se lavit, illi autem non solum se mundare noluerunt a sanguine Christi, sed etiam super se susceperunt dicentes: sanguis eius super nos. et super filios nostros. propter hoc rei facti sunt non solum in sanguine prophetarum, sed inplentes mensuram patrum suorum facti sunt rei etiam in sanguine Christi, ut audiant deum sibi dicentem: »cum expanderitis manus vestras ad me, avertam oculos meos a vobis; [*](7 Vgl. Phil. 2, 8 — 11 f Vgl. Col. 3, 8 — 22 Vgl. Petrusev. I 1 τ[ῶν δὲ Ἰουδαίων οὐδεὶς ἐνίψατο τὰς χεῖρας . . . κ[οὶ μὴ] βουληθέντων νίψασθαι ἀνέσ[τ]η πειλᾶτος — 27 f Vgl. Matth. 23, 32 — 28 ff Vgl. Hieron. in Matth. 230 C: perseverat usque in praesentem diem haec imprecatio super ludaeos, et sangtiis domini non aujeretur ab eis; unde per Esaiam loquitur »si levaveritis etc. — 29 Jes. 1, 15) [*](1. 2 baraban G L barraban B 10 mali B Pasch male G L 13 quod] quia B Pasch 22 enira < B 23 <iusti> Diehl 24 se L 28 etiam rei L rei et Pasch | deum x dorainum R 29 expanderitis x* extenderitis ρ)

Timc milites praesidis susccperunt lesum in praetorium et congregaverunt ad eum totam cohortem, et induerunt eum chlamydem coccineam et purpuram circumdederunt ei, et coronam de spinis posuerunt super caput eius et arundinem in dextera eius, et adgeniculantes se deludebant eum dicentes: ave, rex ludaeorum (27, 27 — 29). Verisimile est, ut (in primor- Π 325, 7 An.: εἰκὸς δἐ κατ’ diis tunc noviter erecti imperii ἀρχὰς τῆς Ῥωμαικῆς βασιλείας τὴν Romani) milites nondum disci- στρατιωτικὴν ἐπιστήμην οὔπω τὴν plinae ordinem conservantes de- πρέπουσαν τάξιν ἔχειν, διὸ παρὰ τὰ centem, extra consuetudinem dis- <νῦν KI, vgl. S. 259, 19> ciplinae quae nunc est, facerent ἔθη συνάγεται ἐπ᾿ αὐτὸν ἡ σπεῖρα in salvatorem, quando accipientes καὶ ποιεῖ τὰ γεγραμμένα, eum in praetorium congregave- runt totam cohortem et fecerunt quae fecisse dicuntur, lusum sibi lesum facientes, propter quod διὰ τὸ dxovaai αὐτὸν βασιλέα χλευ- nominatus fuerat rex ludaeorum. αστικῶς ταῦτα ποιοῦντες. εἰ δέ ἡ ego autem puto milites hoc fe- σπεῖρα σύμβολον τῆς στρατιᾶς τοῦ cisse, operantibus in se invisibi- πονηροῦ (vgl. S. 261, 6ff) καὶ εἰ ὑπὸ libus regibus et principibus saecu- τῶν ἀοράτων βασιλειῶν ἐνηργοῦντο li huius, qui »adstiterunt et con- (+ ταῦτα Koe) ἀγνοουσῶν τὴν οἰκο- venerunt in unum adversus domi- νομίαν, ζητήσεις· num et adversus Christum eiustc, ut videatur illa delusio eorum [*](4 Vgl. Matth. 23, 38 — 14 ff Vgl. Harnack TU. 42, 4, 107 — 16 ff Vgl. Hieron. in Matth. 231 A: milites quidem, quia rex ludaeorum fuerat appellatus, . . . inludentes hoc faciunt — 29 Psal. 2, 2) [*](7f crucifigerent eum] crucifigeretur L (vgl. Pasch) 9 iesum] eum L 12 geniculantes B 13 vom Lemma fehlen vv. 30. 31 15 aelecti B 15/16 imperii romani Kl, vgl. Π imperatoris x 26 hoc < ρ)

Et expoliaverunt eum vestimenta eius, quae desursum habebat, tunicam inconsutilem et stolam (haec enim vestimenta eius talia describit lohannes), et induerunt eum (deludentes propter nomen eius regale) coccineam chlamydem non intellegentes quod agunt: Π 326, 12 An.: μὴ νοοῦντες ἃ εποιουν. illa enim coccinea chlamys mysterium erat coccinei signi quod scriptum est in lesu Nave, quod ad salutem suam habuit illa Raab, et in Genesi, quod factum est in uno filiorum Thamar ad manum nascentis, ut coccum alligaretur in signo futurae passionis Christi. ergo et nunc suscipiens dominus coccineam chlamydem in se sanguinem mundi suscepit, et in spinea illa corona suscepit ὁ »στέφανος« δὲ ὁ »ἐξ ἀκανθῶν« οἱ spinas peccatorum nostrorum in- ὑπὸ μεριμνῶν τοῦ βίου (vgl. Marc. textas in capite suo. 4, 19) συμφυεῖσαι ἁμαρτίαι, et de chlamyde scriptum est quoniam denuo spoliaverunt eum chlamydem coccineam, de corona autem spinea nihil tale evangelistae scripserunt, propter quod nos quaerere voluerunt exitum rei de corona spinea semel inposita et numquam detracta. ego igitur arbitror quoniam spinea illa corona consumpta est a capite lesu, ut iam non sint spinae nostrae antiquae, [*](4. I. Cor. 2, 8 — 9f Vgl. Joh. 19, 23f — 13 Vgl. Luc. 23, 34 — 15f Vgl. Orig. hom. III, 5 in Jos. (VII, 306, 21): aliud nullum Juit signum quod acciperet, nisi coccineum, quod sanguinis formam gerebat. sciebat et enim quia nulli esset salus nisi in sanguine Christi u. ö. — 16 Vgl. Jos. 2, 18 — Vgl. Gen. 38, 27f) [*](7 malitiae G 11 descripsit G 15 enim y (Pasch) autem L chlamys Pasch clamis y clamidis L 19 dominus] ihs B Pasch 26 propter X* propterea μ | quod y* + et L Ι exitum B L textum R G 28 consumpta x (-ta G) Pasch consummata R)

Si autem et de calamo quem posuerunt in dextera eius, aliquid dicere convenit, huiusmodi dicimus rationem. calamus ergo ille mysterium fuit sceptri vani et fragilis, super quem incumbebamus omnes priusquam crederemus, sceptrum malignum; confidebamus enim in virga calamina Aegypti vel Babylonis vel cuiuscumque regni contrarii contra regnum dei. et accepit calamum illum et Π 326, 16 an.: ἣν λαβὼν ἀφ᾿ ἡμῶν ὁ virgam fragilis regni de manibus Χριστὸς αὐτὸς μὲν οὐκ ἐβλάβη, ἐποί- nostris, ut triumphet eum Ι et ησε δὲ ἰσχυράν, πολὺ τῆς προτέρας conterat in ligno crucis. et pro στερροτέραν. ἀντέδωκε δὲ ἡμῖν σκῆπ- calamo illo priori. super quem τρον οὐρανῶν βασιλείας. prius recumbebamus. dedit nobis sceptrum regni caelestis et virgam de qua scriptum est: »virga aequitatis virga regni «; vel virgam, quae corripiat eos qui opus habent correptione, de qua dicit apostolus: »quid vultis ? in virga veniam ad vos « dedit nobis et baculum. ut celebremus pascha secundum quod scriptum est: »baculi vestri in manibus vestris «, ut celebremus pascha deponentes virgam calami eam, quam habebamus priusquam celebraremus domini pascha. percutiunt autem cum hoc fragili et vano calamo caput lesu venerabile. quoniam et seniper regnum illud contrarium conviciat et verberat deum patrem. caput domini salvatoris. et in his omnibus unigenita virtus nocita non est, sicut nec passa est aliquid, facta »pro nobis «, cum naturaliter benedictio esset; sed cum benedictio esset, consumpsit et solvit et dissipavit omnem maledictionem humanam.