Panarion (Adversus Haereses)

39. εἰ πᾶν τὸ γεννώμενον νοδεῖ προτείνει γὰρ οὔτως ὁ ἐξ ἐναντίας)καὶ κατὰ τὴν γένεσιν καὶ κατὰ τὴν τορφήν (ἀπὸ τῶν προσιόντων φησίν, αὔζεται καὶ ἀπὸ τῶν ἀπιόντων ἐλαττοῦται), τὰ δὲ μὴ γεννώμενα ὑγιαίνει, ὅτι μὴ νοσεῖ, μηδὲ προσδεῖται ἢ ἐπιθυμεῖ, ἐπιθμυεῖ δὲ τὰ γεννώμενα καὶ συνουσίας καὶ τροξῆς, τὸ δὲ ἐπιθυμεῖν βισεῖν ἐστι, τὸ δὲ μὴ δεῖσθαι Με ἐπιθυμεῖν ὑγιαίνειν, νοδεῖ δὲ τὰ γεννώμενα ὄτι ἔπιθυμεῖ, τὰ δὲ μὴ γεννώμενα μενα οὐ νοσεῖ, πάσχει δὲ τὰ νοσοῦντα ἢ κατὰ πλῆθος ἢ ἔνδειαν τῶν προσγιγνομένων καὶ ἀπογιγνομένων, τὸ δὲ πάσχον καὶ φθίνει καὶ ἀπόλλυται, ται, διόπερ καὶ γεννᾶται, γεννᾶται δὲ ὁ ἄνθρωπος, — οὐ δύναται ἄρα ἀπαθὴς εῖναι ὁ ἄνθρωπος καὶ ἀθάνατος.

καταπίπτει μὲν οὖν καὶ ἐπὶ τούτοις αὐτοῖς ὁ λόγος. εἰ γὰρ πᾶν τὸ γιγνόμενον ἢ γεννώμενον ἀπόλλυ ται (διαφέρει γὰρ οὐδὲν οὔτως εἰπεῖν, ἐπειδὴ καὶ οἱ πρωτόπλαστοι ἐγεννήθησαν, ἀλλ’ ἑγενήθησαν), γενητοὶ δὲ καὶ οἱ ἄγγελοι καὶ αἰ ψυχαὶ »ὁ ποιῶν, γὰρ φησιν, τοὺς ἀγγέλους αὐτοῦ πνεύματα«), ἀπόλλυνται ἄρα οἱ ἄγγελοι κατ’ αὐτοὺς καὶ αἰ ψυχαί.

ἀλλ’ οὔτε οἱ ἄγγελοι οὔτε αἱ ψυχαὶ ἀπόλλυνται. αθάνατα γὰρ ταῦτα καὶ ἀδάμαστα, καθὼς ὁ ποιήσας εἶναι βεβούλευται. ἀθάνατος ἄρα καὶ ὁ ἄνθρωπος.

οὐκ ἀρεστὸν δὲ <οὐδ'> ἐκεῖνο, τὸ λέγειν εἰς ἄρδην ἁπολεῖσθαι τὸ πᾶν, καὶ γῆν καὶ ἀέρα καὶ οὐρανὸν μὴ ἔσεσθαι. ἐκπυρωθήσεται μὲν γὰρ πρὸς κάθαρσιν καὶ ἀνακαινισμὸν καταβασίῳ πᾶς ὁ κόσμος κατακλυζόμενος πυρί, οὐ μὴv εἰς ἀπώλειαν ἐλεύσεται παντελῆ καὶ φθοράν.

εἰ γὰρ κρεῖττον τὸ μὴ εὶναι τοῦ εἰναι τὸν κόσμον, διὰ τί τὸ χεῖρον ᾑρεῖτο ποιήσας σας τὸν κόσμον ὁ θεός; ἀλλ’ οὐδὲν ὁ θεὸς ματαίως ἢ χεῖρον ἐποίει. [*](14 Psal. 103, 4) [*](M U S Pa 18–S. 463, 14 Sacra Parall. Bruchst. 423 Holl (= Pa)) [*](1 ηεννόμενον U 2 τροξὴν] Natur S | γάρ < U 2f γάρ 4 ὅτι #x003C; U | μὴ < S | μὴ + δὲ U 5 καὶ τροφῆς < S | nicht gestattend S 6 ὑγιαίνει U 8 vor προσγιγνομένων + Herxugebrachten und S | προσγενομένων MU | vor καὶ 1 + ἢ M | ἀπογινομένων M 9 δὲ < ὁ < M 11 γιγνόμενον ἢ γεννώμενον] Geborene xum Geschaffenen 8 12 καὶ < S 13 ἀλλὰ M | οἱ < M | αἰ < M 14 γάρ φησιν * nach S] < πνεύματα + u. die Seelen ebenso S 15 ἀλλὰ U 16 καὶ ἀδάμαστα < S εἶναι < S 17 βεβούλευται] βεβούλται U β S 18 οὐδ’) Jahn nach < MUPa | ἀπολεῖται Pa 19 καὶ 1 < S | ἀέρα + und 20 καταβασίῳ] καταβάσει ὡς M καταβὰς ὡ U < S | κατακλυζόμενος ὁ Pa 22 τοῦ μὴ εἶναι τὸ εῖναι M Pa 22 f vor ποιήσας + ὁ M 23 ἀλλ’ οὑδὲν ὁ θεὸς < U | ματαίως ἢ < S | ἢ χεῖρον ἐποίει] ἐχειροποίει MU ἐποίει Pa)

καθάπερ καὶ ἡ σοφία συνίστησιν »ἔκτισε γὰρ εἰς τὸ εἶναι« λέγουσα »τὰ πάντα ὁ θεὸς καὶ σωτήριοι οἱ γεννέσεις τοῦ κόσμου καὶ οὐκ ἔστιν ἐν αὐταῖς φάρ μακον ὀλέθρου«.

καὶ ὁ Παῦλος δὲ σαφπωςμαρτυρεῖ μαρτυρεῖ λέγων »ἡ γὰρ ἀποκαρα- δοκία τῆς κτίσεως τὴν ἀποκάλυψιν τῶν υἱῶν τοῦ θεοῦ ἀπεκδέχεται. τῇ γὰρ ματαιότητι ἡ κτίσις ὑπετάγη οὐχ ἑκοῦσα, ἀλλὰ διὰ τὸν ὑποτάζαντα ἐπ’ ἐλπίδι, ὄτι καὶ αὐτὴ ἡ κτίσις ἐλευθερωθήδεται ἀπὸ τῆς δουλείας τῆς φθορᾶς εἰς τὴν ἐλευθερίαν τῆς δόξης τῶν τέκνων τοῦ θεοῦ«.

»τῇ γὰρ ματαιότητι, φησίν, ἡ κατίσις ὑπετάγη«, ἑλευθερωθήσεσθαι δὲ τῆς τοιαύτης δουλείας προσδοκᾷ, κτίσιν τὸν κόσμον τοῦτον βουλόμενος νῦν καλεῖν· οὐ γὰρ τὰ μὴ βλεπόμενα τῇ φθορᾷ δουλεύει, ἀλλὰ ταῦτα δὴ τὰ βλεπόμενα.

μενα. μένει ἄρα ἡ κτισις τὸ ἄμεινον ἀνακαινοποιηθεῖσα καὶ εὐπρεπέ στερον, ἀγαλλομένη καὶ χαίρουσα ἐπὶ τοὶς τέκνοις τοῦ θεοῦ > τῇ ἀνα- στάσει, δἰ’ οὓς στενάζει καὶ συνωδίνει νῦν, τὴν ἀπολύτρωσιν ἡμῶν ἀπὸ τῆς φθορᾶς καὶ καὶ τοῦ σώμαος ἐκδεχομμένη,

ὄπως ἡμῶν ἐγερθέντων καὶ ἀποτιναξαμένων τὴν νεκρότητα τῆς σαπκὸς κατὰ τὸ γεγραμμένον »ἐκτίναξαι τὸν χοῦν καὶ ἀνάστηθι καὶ κάθσον, ’Ιερουσαλήμ«, ἐλευθερωθέντων τε τῆς ἁμαρτίας ἐλευθερωθήσεται καὶ αὐτὴ τῆς φθορᾶς, μηκέτι τῇ ματαιότητι δουλεύουσα, ἀλλὰ τῇ

δικαιοσύνῃ »οἴδαμεν γάρ, φησίν, ὅτι πᾶσα ἡ κτίσις συστενάζει καὶ συνωδίνει ἄχρι τοῦ νῦν. οὐ μόνον δέ, ἀλλὰ καὶ αὐτοί, τὴν ἀπαρχὴν τοῦ πνεύματος ἔχοντες, καὶ αὐτοὶ ἐν ἑαυτοῖς στενάζομεν τὴν υἱοθεσίαν ἀπεκδεχόμενοι, τὴν ἀπολύτρωσιν τοῦ σώματος ἡμῶν«.

καὶ ὁ ’Ησαΐας δέ· »ὅν τρόπον γὰρ ὁ οὐρανὸς καινὸς καὶ ἡ γῆ [*](2 Weish. Sal. 1, 14–4 —10 Rom. 8, 19–21 — 17 Jes. 52, 2 19 S, 22f —23 — S. 462,2 Jes. 66, 22) [*](M U S Pa) [*](2 σοφία + δι’ ἃ U Ι συνίστησιν + sprechend S | λέγουσα hinter τὰ πάντα Pa | τὰ < U 3 ἐν αὐτοῖς Pa 4 ὁ < M | λέγων < S ὑπετάγη U | ἐλευθερωθήσεται Μ 10 δουλείας] Verwesung S | βουλόμενος νῦν καλεῖν] nennend S 11 vor βλεπόμενα 2 ein μὴ ausradiert U 12 ἀνακαινο- ποιηθεῖσα < S 13 <ἐν> * nach S] < M U Pa 14 δι’ οὖ M; lies wohl I καὶ συνωδίνει νῦν < S 14 f ἀπὸ τῆς — σ(ύματος < S 15 καὶ αὐτὴ | ἀπεκδεχομέμνη U | ὅπως < S | ἐξεγερθέντων U ἐλευθεθερωθέντων Pa 16 alle S | τῆς σαρκὸς < S 17 καὶ 2 < U 17 f δὴ M 18 αὐτὴ] αὐτῆ U die Kreatur S | τῆς φθορᾶς #x003C; S —22f οἴδαμεν γάρ — σώματος ἠμῶν < Pa 19 φησίν < U 21 αὐτοί 1] αὐτὴν U das heiβt S 22 τὴν 1 < U 23 δὲ] < MU tciedei-um S | ὁ 2 )

ὄντως γὰρ οὐκ εἰς κενὸν οὐδὲ εἰς μάτην πρὸς ἀπώγειαν ἄκτισε κατὰ τοὺς φρονοῦντας μάταια τὸ πᾶν ὁ θεός, ἀλλὰ εἰς τὸ εἶναί τε καὶ οἰκεὶσθαι καὶ διαμένειν. διὶ ἀνάγκη δὴ καὶ τὴν γῆν αὖθις καὶ τὸν οὐρανὸν μετὰ τὴν ἐκθλόγωσιν ἔσεσθαι πάντων καὶ τὸν βρασμόν.

διὰ τί δὲ τοῦτο ἀνάγκη, λόγος ἂν ἐτι πλείων τῶν εἰρημμένων γίγνοιτο. οὔτε γὰρ εἰς ὕλην ἀργὴν καἰ τοιαύτην ἔτι κατάστασιν, οἵα καὶ πρὸ τῆς διακοσμήσεως ἦν, διαλυθὲν ἀναστοιχειωθήσεται τὸ πᾶν οὔτ’ αὖ εἰς ἀπώλειαν παντελῆ καὶ φθοράν.