Panarion (Adversus Haereses)

πῶς δὲ οὐ σῴζεται ὁ Ἀδὰμ ὁ παρὰ σοὶ ἀπελπιζόμενος, ὁπότε αὐτὸς ὁ κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς χριστὸς ἐλθὼν εἰς τὸν κόσμον νεκροὺς μετὰ τὴν τελευτὴν ἐγείρει ἐν αὐτῷ τῷ σώματι, ὡς τὸν Λάζαρον καὶ τὸν υἱὸν τῆς χήρας [*](11f vgl. Röm. 11,16 — 12 vgl. Ps. Tertullian adv. omn. haer. 7 quasi non si rami salvi fiunt, et radix salra sit — 25 Gen. 1, 26 — 29f vgl. Joh. 11, 17 ff Luc. 7, 11ff Matth. 9, 23 ff) [*](V M) [*](2 ἔληξε aus ἐλήλεγκται V corr 5 * etwa <ῥηθέντα καὶ πρὸς τοῦτον ῥητέον>* |γεννητικὰς aus γεννικὰς V corr 6 γεννομένων Μ 6—7 <ἅτε> . . . [ἐκ] . . .[μιᾶς τῆς] * 7 πασῶν Öh.] παθῶν V ἀγαθῶν M 8 ἀλλ᾿ aus ἀλλὰ V corr 10 * etwa <ψεῦδος οὖσα> * | oὔτε Μ 12 <τῶν ἀπὸ>* vgl. S. 207, 20 14 γεγενημένα V 18 ἀνδρὸς *] ἀνδρῶν VM 19 οὗτος] αὐτὸς? * 20 γάμου *] γάμων VM 24f εἰρημένον Corn.] γεγραμμένον V M.)

καὶ εἰ αὐτὸς οὐκ ἦν ὁ τὸν Ἀδὰμ πλάσας ἐκ χοὸς ἀπ᾿ ἀρχῆς, πῶς πτύσας χαμαὶ ἐποίησε πηλὸν καὶ ἐπέθετο ἐπὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς τοῦ τυφλοῦ τοῦ ἐκ γεννντῆς καὶ ἐποίησεν αὐτὸν βλέπειν,

ἵνα δείξῃ ἑαυτὸν μὲν εἶναι τὸν πλάστην σὺν τῷ πατρὶ καὶ τῷ ἁγίῳ πνεύματι, καὶ τὸ ἐλλιπὲς μέρος ἐν τῷ ἀπὸ γεννητῆς γεγεννημένῳ τυφλῷ διὰ τοῦ πηλοῦ προστιθεὶς τῷ λείποντι τόπῳ;

διορθώσεως γὰρ ἕνεκεν τοῦ λείποντος μέρους φαίνεται τοῦτο σας καὶ αὐτὸς τὸν πρωτόπλαστον ἀπολλύει, τοὺς δὲ ἄλλους σῴζει, ὦ πολλή σου ματαιοφροσύνη, Τατιανέ.

ἀδυναμίαν γὰρ τῷ κυρίῳ κατὰ δύναμιν προσάπτεις τῷ μὴ δυναμένῳ τὸν πρωτόπλαστον αὐτοῦ, διὰ μίαν παρακοὴν ἐκβεβλημένον τοῦ παραδείσου καὶ παιδείας οὐ τῆς τυχούσης, μετασχόντα, ἐν ἱδρῶτι καὶ καμάτῳ διατετελεκότα καὶ κατέναντι [*](Ö714) παραδείσου κατῳκηκότα, ὅπως μνημονεύοι τῆς ἀγαθῆς *, διὰ τῆς εἰς, μνήμην μετανοίας σῴζειν·

ἢ * δυναμένῳ μέν, μὴ ἐλεοῦντι δέ. δι᾿ ἣν τοίνυν αἰτίαν ἄχρι τῶν καταχθονίων χριστὸς κατῆλθεν, τίτι τῷ λόγῳ τὸ τριήμερον κοιμηθεὶς πεπονθὼς ἀνέστη; πῶς δὲ πληροῦται <τό> »ἵνα καὶ νεκρῶν καὶ ζώντων κυριεύσῃ«; ποίων δὲ ζώντων καὶ νεκρῶν ἀλλ᾿ ἢ τῶν χρῃζόντων τῆς αὐτοῦ ἄνω καὶ κάτω ἐπικουρίας;

πῶς δὲ ἔσται τὰ ἀπὸ τοῦ φυράματος ἅγια, εἰ αὐτὸ τὸ φύραμα οὐκ ἔστιν ἅγιον, ὡς καὶ παρὰ τῷ ἁγίῳ ἀποστόλῳ ἐμφέρεται; ρεται; φάσκει γὰρ καὶ περὶ Εὔας ὁ αὐτὸς ἀπόστολος ὅτι »σωθήσεται διὰ τῆς τεκνογονίας, ἐὰν μείνωσιν ἐν πίστει καὶ δικαιοσύνῃ«.

4. Καὶ πολλὰ ἔστι περὶ τούτων λέγειν, ὡς παντί τῳ σύνεσιν κεκτημένῳ φανήσεται ἡ πρόχειρος βλασφημία καὶ ἐσκοτωμένη διάνοια τοῦ Τατιανοῦ καὶ τῶν ἀπ᾿ αὐτοῦ Τατιανῶν καλουμένων.

παρὶ ὧν συντόμως διεξελθόντες τὰ κατ᾿ αὐτοὺς βλαβερὰ καὶ καωνώπων δικην [*](2 vgl. Joh. 9, 6 — 4 vgl. Ps. Tertullian carm. adv. Marc. II 207ff caeci a germine nati lumina quae nondum dederat cernendo peregit . . . ipse novi factor, veteris bonus ipse refector . . . quae defuerunt supplens — 12f vgl. Gen. 3, 19.23f — 18 Röm. 14, 9 — 20 vgl. Röm. 11,16 — 22 I Tim. 2,15) [*](V M) [*](5 der Satz καὶ τὸ—τόπῳ gehört zu δείξῃ: er zeigt es, indem er auch das noch Fehlende ergänzt | ἁγίῳ am Rande nachgetragen V corr 6 γενετῆς V M (anders Z. 4) | τῷ] τὸ V M 9 αὐτὸς * Jül.] αὐτὸν V M 10 ἀφροσύνη Μ 14 * etwa <ἐκεῖσε ζωῆς>* 15 εἰς μνήμην] wohl verderbt, lies etwa κατὰ μνήμην oder εἰς τέλος * | * etwa <σκληρότητα τῷ κυρίῳ προσάπτεις>* | ἐλεοῦντι aus ἐλεῶντι V corr 17 τίνι + <δὲ>?* 18 <τό>* 25 προ hinter φανήσεται ausradiert V corr)

διὸ καὶ ἐν παραβολαῖς ἔλεγεν ὅτι ἄνθρωπός τις κατέβαινεν ἀπὸ Ἱερουσαλὴμ εἰς Ἱεριχώ, ὃν δὴ καὶ λῃσταῖς περιπεσεῖν διηγεῖτο, ἵνα δείξῃ τὸ πρόβατον καὶ τὸν ἀπὸ Ἱερουσαλὴμ καταβεβηκότα, τὸν ἀπὸ τῆς δόξης τῆς μείζονος εἰς ἐλάττωσιν κατενεχθέντα καὶ τὸν ἀπὸ τῆς μιᾶς ἐντολῆς τοῦ ἰδίου ποιμένος ἀποσπασθέντα καὶ πεπλανημένον.

ὅθεν καὶ τὸν ἅγιον Ἀδὰμ τὸν πατέρα <ἡμῶν> ἐν ζῶσι πεπιστεύκαμεν· δι᾿ ὃν καὶ τοὺς ἀπ᾿ αὐτοῦ ἡμᾶς πάντας Χριστὸς ἦλθεν, τοῖς μὲν πάλαι αὐτὸν γινώσκουσι καὶ μὴ πλανηθεῖσιν ἀπὸ τῆς αὐτοῦ θεότητος ἕνεκεν δὲ σφαλμάτων ἐν Ἅιδῃ κατεσχημένοις ἀμνηστίαν χαρίσασθαι, τοῖς μὲν ἔτι ἐν κόσμῳ διὰ μετανοίας, τοῖς δὲ ἐν Ἁιδῃ δι᾿ ἐλέους καὶ σωτηρίας.