Ancoratus

71. Αλλ᾿ ἐρεῖ τις· οὐκοῦν φαμὲν δύο εἶναι υἱούς, καὶ πῶς μονογενής; γενής; μενοῦν γε. σὺ τίς εἶ ὁ ἀντιλογιζόμενος τῷ θεῷ;« δὲ γὰρ τὸν μὲν υἱὸν καλεῖ τὸν ἐξ αὐτοῦ, τὸ δὲ ἃγιον πνεῦμα τὸ παρ᾿ ἀμφοτέρων, ἃ μόνον πίστει νοούμενα ὑπὸ τῶν ἁγίων φωτεινὰ φωτοδότα φωτεινὴν τὴν ἐνέργειαν ἔχει συμφωνίαν τε πρὸς αὐτὸν τὸν »πατέρα« ποιεῖται φωτός‘), πίστει ἄκουε, ὡ οὗτος,

ὃτι ὁ πατὴρ ἀληθοῦς υἱοῦ ἐστι πατήρ, φῶς ὃλος, καὶ <ὁ> υἱὸς ἀληθοῦς πατρὸς <υἱός> φωτός, οὐχ ὡς τὰ ποιητὰ ἤ κτιστὰ προσηγορίᾳ μόνῃ· καὶ πνεῦμα ἃγιον πνεῦμα ἀληθείας ἐστί, φῶς τρίτον παρὰ πατρὸς καὶ υἱοῦ.

τὰ δ᾿ ἄλλα πάντα θέσει ἢ κλήσει, οὐχ ὃμοια τούτοις ἐνεργείᾳ ἢ δυνάμει ἢ φωτὶ ἤ ἐννοίᾳ· ὡς ἂν εἴποι τις υἱοὺς ἐγέννησα καὶ ὓψωσα« ἢ ὡς ἂν εἴποι τις »ἐγὼ εἶπα, θεοί ἐστε καὶ υἱοὶ ὑψίστου πάντες‘ ἢ ὡς ἄν εἴποι τις ὁ τετοκὼς βώλους δρόσου« ἢ ὡς ἂν εἴποι τις »ἐξ οὖ πᾶσα πατριὰ ἐν οὐρανοῖς καὶ ἐπὶ γῆς« ἢ ὡς ἂν εἴποι τις ἐγὼ ὁ στερεῶν βροντὴν καὶ κτίζων πνεῦμα«.

οὐ γὰρ ὡς οἱ λοιποὶ [*](1 Psal. 58, 6 — 2f Kol. 2, 3 — 4 Joh. 14, 6 — 5f Job. 4, 24 — 8 Jes. 9, 6 — 9—11 I Kor. 2, 12 — 12 —20 vgl. oben c. 6, 9; S. 13, —11 — 13 öm. 9, 20 16f vgl. Jak. 1, 17 — 22 —26 vgl. Panarion h. 73, 5 u. oben c. 5, 3f ; S. 11, 6f — 22 Jes. 1, 2 — 23 Psal. Sl, 6 — 24 Hiob 38, 28 — 24f Ephes. 3, 15 — 25 f Arnos 4, 13 L J pan. 12 — 14 Conc. Florent. Hardouin IX 361 A 13 f Concil. Florent. Hardouin IX 193 D 19 f Concil. Florent. Hardouin IX 361 A und 610 D) [*](1 ὅλως L | ὁ <ὁ υἱὸς> * 2 ὅλως L | θεός] υἱος J 3 ὃλως L 5 πνεύματος] πατρός L J 6 † θεότης] lies vrohl nveifza δὲ θεοῦ * 7 παρακλητικὸν pan. | του < L J 9 ἀπὸ J 12 ὐἱοὺς εἶναι Conc. Flor. 12f vor + ό Conc. Flor. 14 μὲν < L J Conc. Flor. 15 ἃ <pan. pan. 16 σὐμφωνα LJ 17 ὦ οὖτος] ἐγὼ τοιοῦτος L J | ἀληθῶς pan. 18 > * | πατρὸςἀληθοῦς pan. | <υἱός> * 19 ποιητὰ ἢ κτιστὰ] ποιήματα ἢ κτίσματα 20 τρίτον] τρία J 21 θέσει + ἢ παραθέσει pan. | τούτου pan. 22 vor ὡς + ἤ pan. 25 οὐρανῷ L J | ἐπὶ + τῆς pan.)

οὐδὲ ὡς τὰ λοιπὰ τέκνα θέσει ό υἱὸς ὸ ἀληθινός, νέος τοῦ εἶναι υἱός. εἰ γὰρ νέος τοῦ εἶναι υἱός, ἠν ποτε χρόνος ὅτε οὐκ ἦν ὁ πατὴρ πατὴρ μονογενοῦς.

οὐδὲ ὡς τὰ λοιπὰ πνεύματα τὸ πνεῦμα τῆς ἀληθείας κτιστὸν ἢ ποιητόν, οὐδὲ ὡς οἱ λοιποὶ ἄγγελοι »ὁ τῆς μεγάλης βουλῆς ἄγγελος« καλεῖται.

ἃ μὲν γὰρ ἀρχὴν καὶ τέλος ἔχει, ἃ δ᾿ ἀνεπινόητον ἒχει τὴν ἀρχὴν καὶ τὸ κράτος· καὶ ἃ μὲν κτίζει τὰ πάντα εἰς ἀπείρους αἰῶνας, συνεργοῦντα τῷ πατρί, ἃ δὲ κτίζεται ὑπὸ τούτων, ὡς ἂν ἐθέλοιεν· καὶ ἃ μὲν λατρεύει τούτοις, ἃ δὲ λατρευτὰ ὑπὸ τῶν ὅλων κτισμάτων· καὶ ἃ μὲν ἐᾶται τὰ ποιήματα, ἃ δὲ τὴν ἔασιν λαμβάνει παρ᾿ αὐτῶν· καὶ ἃ μὲν κρίνεται κατ᾿ άξίαν, ἃ δὲ τὴν κρίσιν ἔχει τὴν δικαίαν·

καὶ ἃ μὲν <ἐν> χρόνω̣ ἐστίν, ἃ δὲ οὐκ ἐν χρόνῳ τυγχάνει· καὶ ἃ μὲν φωτίζει τὰ πάντα, ἃ δὲ φωτίζεται ὑπὸ τούτων· καὶ ἃ μὲν καλεῖ νηπίους εἳς ὕφος, ἃ δὲ καλεῖται ὑπὸ τοῦ τελείου· καὶ ἃ μὲν χαρίζεται πᾶσιν, ἃ δὲ χαρίσματα λαμβάνει· καὶ καθάπαξ εἰπεὶν, ὃ μὲν ἐξυμνεῖ τὴν ὰγιότητα ἐν οὐρανοῖς οὐρανῶν καὶ λοιποῖς ὀοράτοις τόποις, ἃ δὲ ἐξυμνούμενα τὰ δῶρα ἀξίως παρέχει τοῖς ἀξίοις.

72. Πνεύματα δὲ πλεῖστά φησιν ἡ γραφή· »ὁ ποιῶν τοὺς ἀγγέλους αὐτοῦ πνεύματα καὶ τοὺς λειτουργοὺς αὐτοῦ πυρὸς φλόγα« καί »πάντα τὰ πνεύματα αἰνεῖτε τὸν κύριον‘.

χάρισμα δὲ ἀξίοις διδοται »διακρίσεως πνευμάτων‘. ἃ μὲν γὰρ ἐπουράνιά ἐστι, »χαίροντα τῇ ἀληθείᾳ«, ἃ δὲ ἐπίγεια, ἀπάτης καὶ πλάνης ἐπιτήδεια, ἃ δὲ ὑπόγεια, ἀβύσσου καὶ σκότους τέκνα· »παρεκάλει« γὰρ τὸ εὐαγγέλιόν φησιν [*](2 ff vgl. oben c. 5, 7; S. 11, 21ff — 9f Jes. 9, 6 — 23 f Psal. 103, 4 — 25 Psal. 150,6 — 26 vgl. I Kor. 12, 10 — 26 f vgl. I Kor. 13, 6 — 28f Luk. 8, 31 vgl. Mark. 5, 10 L J pan.) [*](2 ἐκλιπών L J ἐλλείπων pan. | τῷ < L J 3 ἦν ἄρα L 4 L J 9 καὶ < LJ 6 ὁ2 < L | νέοος J 8 ὁ < LJ 11 ὃδ᾿ 3 ἃ δὲ pan. | τὸ κράτος καὶ τὴν ἀρχήν pan. 12 συνεργοῦνται L τῷ < LJ 13 ὑπὸ] ἀπὸ LJ | ἐθέλοιε J pan. 16 <ἐν> * | 18 ὑπὸ τούτων <pan. 19 rov < L J 25 χάρισμα *] χαρίσματα L J 26 εἰσι L J 27 ἐπίγεια] ὑπόγεια pan. 28 παρακαλεῖ L J)

λέγεται δὲ ycrvivua κρίσεως καὶ πνεῦμα καύσεως«, λέγεται καὶ πνεῦμα κόσμου (»ἡμεῖς δὲ οὐ τὸ πνεῦμα τοῦ κόσμου ἐλάβομεν« φησί) καὶ πνεῦμα δὲ ἀνθρώπου »τίς γὰρ οἶδεν ἀνθρώτων τὰ τοῦ ἀθνρώπου, εἰ μὴ τὸ πνεῦμα τοῦ ἀνθρώπου;« καὶ »πνεῦμα πορευόμενον καὶ οὐκ επιστρέφον«· »ὃτι πνεῦμα διῆλθεν ἐν αὐτῷ καὶ οὐχ ὐπάρξει« καί »ἀντανελεῖς τὸ πνεῦμα αύτῶν καὶ ἐκλείψουσι«, καὶ πνεῦμα προφητῶν·

»πνεύματα δὲ προφητῶν <φησί> προφήταις ὑποτάσσεται« καί »ἰδοὺ πνεῦμα ψευδὲς ἔστη ἐνώπιον κυρίου καὶ εἶπεν αὐτῷ, ἐν τίνι ἀπατήσεις τὸν Αχαάβ; καὶ ἔσομαι, φησί, πνεῦμα ψευδὲς ἐν τῷ στόματι τῶν προφητῶν‘,

λέγεται δὲ »πνεῦμα κατανύξεως« εἰναι <καὶ> »πνεῦμα δειλίας« καὶ »πνεῦμα Πύθωνος‘ »πνεῦμα πορνείας‘ καὶ πνεῦμα καταιγίδος« καὶ »πνεῦμα πολυρρῆμον« καὶ καὶ »πνεῦμα ἀσθενείας‘ καὶ »πνεῦμα ἀκάθαοτον« καὶ πνεῦμα κωφόν. καὶ πνεῦμα αλαλον« καὶ πνεῦμα μογγιλάλον« καὶ πνεῦμα χαλεπὸν λίαν«, ὃ καλεῖται λεγεών, καὶ τὰ πνευματικὰ τῆς πονηρίας«.

ἄπειρα δὲ τὰ περὶ πνευμάτων λόγια σοφοῖς. ἀλλ’ ὣσπερ οἱ πολλοὶ υἱοὶ θέσει ἢ κλήσει οὐκ ἀληθείᾳ δέ, διὰ τὸ ἀρχὴν ἔχειν καὶ τέλος * άμαρτητικῶς, οὓτω καὶ πνεύματα πλεῖστα θέσει ἤ κλήσει, κἅν ἁμαρ- τητικὰ ᾐ, τὸ δὲ ἄγιον πνεῦμα μόνον καλεῖται πνεῦμα πατρὸς καὶ υὶοῦ, »πνεῦμα ἀληθείας‘ καὶ πνεῦμα Νοῦ. καὶ »πνεῦμα Χριστοῦ‘ καὶ »πνεῦμα χάριτος‘.

χαρίζεται γὰρ ἑκάστῳ διαφόρως τὸ άγαθόν, »ᾠ μὲν [*](2 ff Luk. 4, 41 — 3 Jes. 4, 4 — 4f I Kor. 2. 12 — 5f I Kor. 2, 11 — 6 Psal. 77,39 — 7f Psal. 102, 16 — 8 Psal. 103, 29 — 9f I Kor. 14, 32 — 10 —12 ön. 22, 21f — 12f Jes. 29, 10 öm. 11, 8) — 13 H Tim. 1, 7 — Act. 16, 16 — 14 Hos. 4, 12 — Psal. 10, 6 — Hiob S. 2 — 15 Luk. 13, 11 — Matth. 12, 43 Mark. 1, 23. 26 Luk. 4, 36; 6, 18 u. a. St. — 15f Mark. 9, 25 — 16 Mark. 7, 32 — Matth. S, 28 — 17 Mark. 5, 9 Luk. b, 30 — Ephes. 6, 12 — 22 Joh. 14. 17 — z. B. Rom. S, 9. 14 — öm. b, 9 — 23 Hebr. 10, 29 — 23ff I Kor. 12, 10 L J pan.) [*](1 αὺτὸν pan. ἀπελθεῖν < LJ < pan. 2 ἐπέτασε pan. L J πνεύματα δὲ pan.] τὰ πνεύματα L J 3 καύσωνος pan. 4 καὶ] δὲ pan. 4f οὐχ vor ἐλαβομεν J, < L 5 ἀνθρώπων <pan. 6 τὸ πνεῦμα τὸ ἐν τῷ ἀνθρώπῳ pan. 7 οὐχ] οὐκ] L 9 πνεῦμα προφητῶν· »πνεύματα δὲ *] πνεῦμα L J TivEvuaza δὲ pan. φησι· <φησί> | vor προφήταις + καὶ L J 10 καί 1] ἢ L J 12 L J 13 <καὶ> * 17 τὰ vor πνευματικὰ < L 18 ἀλλ’ < L J | εἴπερ J 19 — 21 οὐκ ἀληθείᾳ δὲ — ἁμαρτητικὰ ᾐ < L J 19 * änze wohl <καὶ * 21 πνεεῦμα (vor πατρὸς) *] ὑπὸ L pan. ἀπὸ J 23 τὸ (vor ἀγαθόν) <L)

ὃτι τὸ πνεῦμά σου τὸ ἀγαθὸν όδηγήσει με, ὁ θεός« φησὶν ὁ Δαυίδ, ἤ »τὸ πνεῦμα ὅπου θέλει πνεῖ« τὸ ἐνυπόστατον διὰ τῶν τοιούτων τοῦ ἁγίου πνεύματος δεικνὺς ἡμῖν) »καὶ τὴν φωνὴν αὐτοῦ ἀκούεις, ἀλλ’ οὐκ οἶδας πόθεν ἔρχεται καὶ ποῦ ὑπάγει« καί »ἐὰν μὴ γεννηθῆτε ἐξ ὕδατος· καὶ πνεύματος« ὃμοιον ὡς εἶπε Παῦλος »ἐν γὰρ Χριστῷ Ἰησοῦ ἐγὼ ὑμᾶς ἐγέννησα«.

περὶ τούτου ὸ κύριος ὅταν ἔλθῃ ό παράκλητος, ὃν ἐγὼ πέμψω ὐμῖν, τὸ πνεῦμα τῆς ΄αληθείας, ὃ παρὰ τοῦ πατρὸς ἐκπορεύεται, ἐκεῖνος μαρτυρήσει περὶ ἐμοῦ« καί »ἔτι πολλὰ ἔχω λέγειν, ἀλλ᾿ οὐ δύνασθε βαστάζειν ἄρτι. ὃταν ἔλθῃ ἐκεῖνος, τὸ πνεῦμα τῆς ἀληθείας, ὁδηγήσει ὑμᾶς εἰς πᾶσαν τὴν ἀλήθειαν. οὐ γὰρ λαλήσει ἀφ’ ἑαυτοῦ, ἀλλ᾿ ὃσα ἀκούσει λαλήσει καὶ τὰ ἐρχόμενα ἀναγγελεῖ ὑμῖν. ἐκεῖνός με δοξάσει, ὅτι ἐκ τοῦ ἐμοῦ λήψεται καὶ ἀναγγελεῖ ὑμῖν πάντα«.

73. Εἰ τοίνυν παρὰ τοῦ πατρὸς ἐκπορεύεται καὶ ἐκ τοῦ ἐμοῦ, <ὥς> φησιν ὸ κύριος, λήψεται, ὃν τρόπον »οὐδεὶς ἔγνω τὸν εἰ μὴ ὸ οὐδὲ οὐδὲ τὸν υἱὸν εἰ μὴ ὁ πατήρ«, οὓτως τολμῶ λέγειν ὃτι οὐδὲ τὸ πνεῦμα εἰ μὴ ό υἱὸς ἐξ οὗ λαμβάνει καὶ ό πατὴρ παρ οὑ ἐκπορεύεται καὶ οὐδὲ τὸν υἱὸν καὶ τὸν πατέρα,