Vita Constantini

Οὐ μὴν ἐν τούτοις τὰ τῆς σπουδῆς ἵστατο, ἀλλὰ πάλιν βασιλεὺς αἴρεσθαι καὶ πορρωτάτω τῆς χώρας ἀπορρίαπτεσθαι τῶν καθαιρουμένων τὴν ἐν λίθοις καὶ ξύλοις ὕλην προστάττει. ἔργον δὲ καὶ τῷδε παρηκολούθει τῷ λόγῳ. ἀλλ᾿ οὐδ᾿ ἐπὶ τοῦτο μόνον προελθεῖν ἀπήρκει, πάλιν δ᾿ ἐπιθειάσας βασιλεὺς τοὔδαφος αὐτό, τολὺ τοῦ χώρου βάθος ἀνορύξαντας, αὐτῷ χοὶ πόρρω που καὶ ἐξωτάτω λύθροις ἅτε δαιμονκοῖς ἐρρυπωμένον ἐκφορεῖσθαι παρακελεύεται.

Παραχρῆμα δ᾿ ἐπετελεῖτο καὶ τοῦτο. ὡς δ᾿ ἕτερον ἀνθ᾿ ἑτέρου στοιχεῖον ὁ κατὰ βάθους τῆς γῆς ἀνεφάνη χῶρος, αὐτὸ δὴ [*](2 εἰ]ἤ VMB | τοιούτων VJ, τούτων τῶν ΜΒΑ |4 εἶχον, ε über o geschrieben V, εἶχε JMBA | 6 οἰκουμένην VJ, <ΜΒΑ | λάμπων <Ηkl, nicht Wil.; die Construction hängt von οὐκ εἶχεν φύσιν = οὐκ ἐδυνήθη ab | 8 καταυγάζουσα VJ, καταυγάσασα ΜΒΑ |10 πλὴν hier beg. das neue Cap. kζݲ(27) in V | 14 καὶ + vor κνεύματι ΜΒΑ | 15 ἐκεῖνον αὐτὸν V | τὸν δὲ δεδηλ. VB | 16 παραδεδ. — 24 ἀπορριπτ. τῶν <Β 1 |22 καὶ + τὰ τῆς ΜΒΑ |23 οὐ hier kein nues Cap. in V | nach μὴν + δ᾿ J | ἀλλὰ πάλιν V, πάλιν δὲ JMBA | 24 τῆς χώρας ἀπορ. τῶν <M | ἀπορρίπτεσθαι VJ, ἀπορριπτεῖσθαι Α |25 καθαιρουμένων JMBA, καθαιρομένων V | 26 ἀλλ᾿ hier beg. das Cap. κηݲ (28) in VMB | τοῦτο Ηkl, τούτω ΗSS | 28 ἀνωρύξαντος Μ, ἀνορύξαντας, ο auf Ras., J | καὶ <J | 30 παραχρῆμα hier kein neues Cap. in VMB.)

Τούτων δ’ ὧδε πραχθέντων, αὐτίκα βασιλεὺς νόμων εὐσεβῶν διατάξεσι χορηγίαις τε ἀφθόνοις οἶκον εὐκτήριον θεοπερπῆ ἀμφὶ τὸ σωτήριον ἄντρον ἐγκελεύεται πλουσίᾳ καὶ βασιλικῇ δείμασθαι πολυτελείᾳ, ὡς ἄν ἐκ μακροῦ τοῦτο προτεθειμίνος καὶ τὸ μέλλον ἔσεσθαι κρείττονι προμηθείᾳ τεθεαμένους. τοῖς μὲν δὴ τῶν ἐθνῶν ἐπὶ τὴς ἑῴας ἄρχουσιν ἀφθόνοις καὶ δαφιλέσι χορηγίαις ὑπερφυές τι καὶ μέγα καὶ πλούσιον άποδεικνύναι τὸ ἔργον διεκελεύετο, τῷ δὲ τῆς ἐκκλησίας ἐπισκόπῳ τῷ τηνικαῦτα τῆς ἐν Ἱεροσολύμοις προεστῶτι τοιάνδε κατέπεμπε γραφήν, δι’ ἧς τὸ φιλόθεον τῆς αὐτοῦ ψυχῆς τό τε καθαρὸν τῆς εἰς τὸν σωτήριον λόγον πίστεως ἐναργέσι φωναῖς παρίστη, τοῦτον γράφων τὸν πρόπον.

Ἑπιστολὴ βασιλέως πρὸς Μακάριον ἐπίσκοπον τῆς ἐν Ἱεροσολύμοις ἐκκλέως περὶ τῆς οἰκοδομῆς τοῦ μαρτυρίου.

„Νικητὴς Κωνσταντῖνος Μέγιστος Σεβαστὸς Μακαρίῳ. Τοσαύτη τοῦ σωτῆρος ἡμῶν ἐστιν ἡ χάρις, ὡς μηδεμίαν λόγων χορηγίαν τοῦ παρόντος θαύματος ἀξίαν εἶναι δοκεῖν· τὸ γὰρ γνώρισμα τοῦ ἁγιωτάτου ἐκείονυ πάθους ὑπὸ τῇ γῇ πάλαι κρυπτόμενον τοσαύταις ἐτῶν περιόδοις λαθεῖν, ἄχρις οὗ διὰ τῆς τοῦ κοινοῦ πάντων ἐχθροῦ ἀναιρέσεως ἐλευθερωθεῖσι τοῖς ἑαυτοῦ θεράπουσιν ἀναλάμπειν ἔμελλε, πᾶσαν ἔκπληξιν ὡς ἀληθῶς ὑπερβαίνει.

εἰ γὰρ πάντες οἱ διὰ πάσης τῆς οἰκουμένης εἶναι δοκοῦντες σοφοὶ εἰς ἕν καὶ τὸ αὐτὸ συνελθόντς ἔξιόν τι τοῦ πράγματος ἐθέλωσιν εἰπεῖν, οὐδ’ ἄν πρὸς τὸ βραχύτατον ἁμιλληθῆναι δυνήσονται, ἐπεὶ τοσούτῳ πᾶσαν ἀνθρωπίνου λογισμοῦ χωρητικὴν φύσιν ἡ τοῦ θαύματος τούτου πίστις ὑπερβαίνει, ὅσῳ τῶν ἀνθρωπίνων τὰ οὐράνια συνέστη- [*](21–93,7: = in Socr. H.E. I, 9 (36), Theodret. H.E. I, 17 (46).) [*](2 τε<Diels | 6 γεγονωτέρας MB, γεγονωτέραν Α |7 μαρτυρούμενον ΗSS | 12 προμηθεία VJ, προθυμία ΜΒΑ | 13 τι V, τε JΜΒΑ |14 διεκελεύετο <ΜΒΑ | 16 τὸ φιλόθεον — τῆς εἰς <ΜΒΑ | 17 τῆς πίστεως ΜΒΑ |19 Ἐπιστ. — μαρτ. nur in V | 23 χορηγίαν Socr., Theod., V, θεραπείαν JMBA | 27 ὡς ἀληθῶς Socr., Theod., J, ὡς <VMBA | 29 ἐθέλωσιν VJMB, ἔλθωσιν Socr., ἐθέλουσιν Theod., ἐθελήσουσιν Α | 30 δυνήσεται ΜΒ, δυνήσαιντο Α | ἐπεὶ τοσούτῳ Val., ἐπὶ τοσούτῳ Socr., ἐπὶ τοσοῦτον Theod., HSS | 31 λογ. χωρ. ∾ Α |32 πίστις Socr., Theod., <HSS | συνέστηκεν Wil., συνεστηκέναι ΗSS.)

διὰ τοῦτο γοῦν οὗτος ἀεὶ καὶ πρῶτος καὶ μόνος μοι σκοπός, ἵν’ ὥσπερ ἑαυτὴν ὁσημέραι καινοτέροις θανύμασιν ἡ τῆς ἀληθείας πίστις ἐπιδείκνυσιν, οὕτω καὶ αἰ ὁμογνώμονι προθυμίᾳ περὶ τὸν ἅγιον νόμον σωξροσύνῃ πάσῃ καὶ ὁμογνώμονι προθυμίᾳ σπουδαιότεραι γίγνωνται.

ὅπερ δ’ οὖν πᾶσιν εἶναι νομίζω φανερόν, ἐκεῖνο μάλιστά σε πεπεῖσθαι βούλομαι, ὡς ἄρα πάντων μοι μᾶλλον μέλει, ὅπως τὸν ἱερὸν ἐκεῖνον τόπον,ὃν θεοῦ προστάγματι αἰσχίστης εἰδώλου προσθήκης ὥσπέρ τινὸς ἐπικεμένου βάρους ἐκούφισα, ἅγιον μὲν ἐξ ἀρχῆς θεοῦ κρίσει γεγενημένον ἁγιώτερον δ’ ἀποφανθέντα ἀφ’ οὗ τὴν τοῦ σωτηρίου πάθους πίστιν εἰς φὼς προήγαγεν, οἰκοδομημάτων κάλλει κοσμήσωμεν.