De materia medica

δύναμιν δὲ ἔχει στυπτικήν, ἀναξηραντικήν, ἐμπλαστικήν, 2 διὸ καὶ ἐμπλάστροις τραυματικαῖς μείγνυται καὶ τροχίσκοις ξηραίνουσι καὶ στεγνωτικοῖς. ἵστησι δὲ καὶ κοιλίαν ἐν ᾠῷ λαμβανομένη καὶ ἐγκλυζομένη· δέδοται καὶ ἡπατικοῖς.

ἡ δὲ τεκτονικὴ μίλτος ἥττων ἐστὶ κατὰ πάντα τῆς 3 Σινωπικῆς, ἀρίστη δὲ ἡ Αἰγυπτιακὴ καὶ Καρχηδονική, ἄλιθος, εὐθρυβής· γεννᾶται καὶ ἐν τῇ πρὸς ἐσπέραν Ἰβηρίᾳ τῆς ὤχρας καιομένης καὶ μεταβαλλούσης εἰς μίλτον.

97 ἡ δὲ Λημνία λεγομένη γῆ ἐστιν ἔκ τινος ὑπονόμου [*](1 SIM. Th. lap. 51. 52. Pl. XXXV 31 sq. (e S. N.), cf. Strab. XII 540. Vitr. de arch. VII 7.) [*](1 EXC. Pap. Lugd. II 245 (μίλτος — ἄνέσει), Orib. XIII s. v. (μίλτος — ἔσχηκε); Synops. II 56 (V 81 D.); Aet II 5.) [*](6 SIM. Pl. XXXV 32. D. eup. II 48 (260) II 51 (264).) [*](10 SIM. Th. lap. 53. Pl. XXXV 35.) [*](10 EXC. Pap. Lugd. l. s. (ἡ δὲ — εὐθρυβής), Orib. l. s. (ἡ δὲ — μίλτον).) [*](14 SIM. Th. lap. 52. Pl. XXXV 33 (e S. N.). D. eup. II 135 (326).) [*](14 EXC. Pap. Lugd. II 245 (ἡ δὲ καλοῦσιν); Orib. XIII s. v. γῆ (ἡ δὲ — ἀναφερομένη).) [*](14 TEST. Gal. XII 169: ἀνεγνωκὼς δὲ ἐγὼ παρά τε Διοσκουρίδῃ καὶ ἄλλοις τισὶ μἰγνυσθαι τράγειον αἷμα τῇ Λημνίᾳ γῇ κἀκ τοῦ διὰ μίξεως ταύτης γενομένου πηλοῦ τὴν ἱέρειαν ἀναπλάττειν τε καὶ σφραγίζειν, ἃς ὀνομάζουσι Λημνίας σφραγῖδας, ὠρέχθην αὐτὸς ἱστορῆσαι τὴν συμμετρίαν τῆς μίξεως.) [*](1 num. cap. ψξ´ Q: ψξ𝔮 Di: ργ E tit. περὶ μίλτου QDi 2 πολύχυλος pap.EDl Aet. l. s.: πολύχυτος reliqui 3 δὲ om. Orib. τῇ om. Ordb. σπηλαίοις] abhinc habemus cod. P (fol. 166r) ἐν (alt.) — τε om. Orib. διυλίζεται δέ γε καὶ φ. Di τε] δὲ E 4 εἰς] ἐν HA 5 ἔσχεν Orib. 6 δύναμιν δὲ ἔχει στυπτικήν om. P δύναμις δὲ αὐτῆς στυπτικὴ καὶ ἀναξ. καὶ ἐμπλ. E στυπτικήν addidi ex E coll. Dl virtus est illi stiptica et exerantica et exemplastica, post ἐμπλ. inser. Di ξηραντικὴν QDi 8 ξηραίνουσι PE: ξηραντικοις reliqui ἐν om. E 9 δίδοται καὶ ἡπατ. om. E 10 nov. cap. (ρδ) E μίλτος addidi ex Orib. 11 αἰγυπτία pap.: αἰγυπτία ἐστὶν Orib. ἡ καρχ. EDi καρκιδονία καὶ Orib.: χαρχηδονία καὶ pap.: χαλκιδονική E: καρχηδονική reliqui καὶ ἡ ἄλιθος καὶ εὐθρυβής E ἄλιθος] μίλτος (e mg. ex initio cap. irrepsit) O (ἄλιθος superscr. H2): post εὐθρυβής inser. μίλτος E 12 γίνεται Orib. immo ochram ex rubrica fieri Pl, l. s. testatur, at cf. Theophr. l. s. post Ἰβηρίᾳ inser. γίνεται δὲ καὶ Corn. 13 κατακαιομένης Theophr., fort. recte μεταβαλλομένης E) [*](14 num. cap. ψξα´ O: ψξζ Di: ρε E tit. περὶ λημνίας γῆς QDi λεγομένη] γεννωμένη Di λεγομένη σφραγίς Orib., μίλτος animo supple γῆ om. pap.)

2 δύναμιν δὲ ἔχει ἀντίδοτον θανασίμων ἐξόχως πινομένη σὺν οἴνῳ, καὶ προλημφθεῖσα δὲ ἐξεμεῖσθαι ἀναγκάζει τὰ δηλητήρια. ἁρμόζει δὲ καὶ πρὸς τὰς τῶν θανασίμων ἰοβόλων πληγὰς καὶ δήξεις· μείγνυται δὲ καὶ ἀντιδότοις. χρῶνται δέ τινες καὶ εἰς τελετὰς αὐτῇ.

98 χαλκανθὲν τῷ μὲν γένει ἓν καὶ τὸ αὐτὸ ὑπάρχει· ὑγρὸν γάρ ἐστι πεπηγός. εἰδικὰς δὲ ἔχει διαφοράς τρεῖς· τὸ μὲν γὰρ κατὰ σταλαγμὸν διηθουμένων ὑγρῶν εἴς τινας ὑπονόμους συνίσταται, ὅθεν καὶ σταλακτὸν τὸν καλεῖται ὑπὸ τῶν τὰ Κυπριακὰ μέταλλα ἐργαζομένων. τὸ δ᾿ ἀφθόνως ὑετιζόμενον ἐν σπηλαίοις, ἔπειτα μεταχεόμενον εἰς βόθρους τὴν πῆξιν λαμβάνει, ὃ δὴ καὶ πηκτὸν ἰδίως ὀνομάζεται.

τὸ δὲ τρίτον καλεῖται μὲν ἑφθόν, σκευάζεται δὲ ἐν Σπανίᾳ. σκευὴν δὲ ἔχει τοιαύτην,. ἀχρούστατόν τε καὶ ἀσθενέστατον ὑπάρχον· ὕδατι διέντες αὐτὸ ἕψουσιν, εἰς τὰς δεξαμενάς τε κατεράσαντες ἐῶσι· [*](9 SIM. Pl. XXXIV 123 sq., inde Isid. XVI 2, 9 sq.) [*](9 EXC. Orib. XIII s. v. (χαλκανθὲς — δεικνύει); cf. Gal. XII 238, unde Aet. II 77.) [*](1 post ἀναφερομένη add. ἀπὸ λήμνου τῆς νήσου ἐχούσης ἑλώδη τόπον· κἀκεῖθεν ἐκλέγεται A Di, mg. H2 μίγνυται ADi post αἰγείῳ del. ἢ τραγίῳ E2 2 ἐκεῖσε pap. E ἀναπλασσόμενοι pap. σφραγίζοντες EDi 3 σφρακῖτα pap. καλοῦσιν αἰγός Di, αἰγός superscr. H2 4 ἀντιδότου QDi θανασίμων φαρμάκων EDi ἔξοχον Di 5 δὲ addidi ex E 6 τῶν ἰοβόλων καὶ θαλασσίων E 7 δήγματα E δὲ (pr.) om. E τινες αὐτῇ E 8 αὐτῆς P, in fine add. DiHA ἔστι δὲ καὶ δυσεντερίαις χρήσιμος) [*](9 num. cap. ψξβ´  O: ψξῆ Di: ρ𝔮 E tit. περὶ χαλκάνθου QDi τὸ δὲ χαλκανθὲς E χάλκανθες OE: χάλκανθον Orib.Di: χάλκανθος L Cels. Pl., cf. Gal. XII 721 ταὐτὸν Orib.Di 10 ὑγρὸν] ὕδωρ E 11 κατὰ bis habet P διηθούμενον ὑγρὸν Orib.E 12 σταλακτὸν E (ακτ del. E2): σταλακτὶς HDi: sacton Dl: σταλαγμίας Pl. l. s. 13 ἐργαζ. μέταλλα E post ἐργαζομένων add. Πετεήσιος (Πετάσιος coni. Salm. Pl. ex. 816) δὲ (οὗν H) αὐτὸ καλεῖ (κ. αὐτὸ H) πινάριον, οἱ δὲ σταλακτικόν, πηκτόν, ἑφθόν, ἀρακτόν, λογχωτόν DiH (in mg. cum σ in textu) ἀφθόνως] ἀφανῶς E: ἁπλῶς Di ὑετιζόμενον scripsi: ὑλιζόμενον O: γυμναζόμενον OribE: λιμναζόμενον E2: ἐργαζόμενον Di, cf. Pl. l. s. fit et in saxorum catinis pluvia aqua corrinato limo gelante 14 σπηλαίῳ O 15 καὶ om. Orib. ἰδίως om. Q 16 ἱσπανία Di 17 τοιάνδε Orib.E ἄχρηστον Q: εὔχρουν coni. Serap., at cf. Dl conficitur vero sic quae sine colore et sine virtute est, Pl. l. s. 125 ideo quidam duplici differentia fossile aut facticium appellant, hoc pallidius et quantum colore tantum bonitate deterius 18 εἶτα εἰς (om. τε) Orib.DiE (corr. E2) τὰς om. Orib. κατερράσαντες QDi)

ἄριστον δʼ 3 αὐτοῦ τὸ κυάνεον καὶ βαρύ, πυκνόν τε καὶ καθαρὸν καὶ διαυγές, οἷόν ἐστι τὸ σταλακτόν, ὐπʼ ἄλλων δέ τινων λογχωτὸν καλούμενον· ἐχόμενον δὲ τὸ πηκτόν, τὸ δὲ ἑφθὸν πρὸς μὲν βαφὰς καὶ μελάσματα εὐδοκιμεῖ, πρὸς δὲ ἰατρικὴν χρῆσιν ἀσθενέστατον ἡ πεῖρα δεικνύει.

δύναται δὲ στύφειν, θερμαίνειν, ἐσχαροῦν, ἕλμεις πλατείας 4 ἀναιρεῖν δραχμῆς μιᾶς βάρος καταπινόμενον ἡ μετὰ μέλιτος ἐκλειχόμενον, ἐμέτους τε κινεῖ, καὶ μύκητας λαβοῦσι βοηθεῖ ποθὲν ἐν ὕδατι, κεφαλήν τε καθαίρει ἀνεθὲν ὕδατι καὶ διʼ ἐρίου ῥινεγχυτούμενον. καίεται δὲ ὡς ὑποδείξομεν αὐτίκα ἐπὶ τῆς χαλκίτεως.

99 χαλκῖτιν προκριτέον τὴν χαλκοειδῆ καὶ εὔθρυπτον, ἄλιθόν τε καὶ οὐ παλαιάν, ἔτι δὲ τὰς ἶνας ἐπιμήκεις τε καὶ ἀποστιλβούσας ἔχουσαν.

δύναμιν δὲ ἔχει στυπτικήν, θερμαντικήν, ἐσχαρωτικήν, τῶν περὶ κανθοὺς καὶ ὄμματα ἀποκαθαρτικήν· ἐστι δὲ τῶν μετρίως στυφόντων.

ποιεῖ δὲ καὶ πρὸς ἐρυσιπέλατα, ἕρπητας καὶ 2 [*](8 SIM. Pl. XXXIV 126 sq. D. eup. II 66 (282) — 10 Nic. Al. 529 Scrib. L. 198.) [*](14 SIM. Pl. XXXIV 117 sq. (e S. N.) — Zop. (Orib. II 587) — Zop. l s. Cels. V 9. 7 — Cels. V 1. Pl. l. s. 118 D. eup. I 210 (203) — Pl. 118 — eup I 46 (114) — eup. I 207 (201).) [*](14 EXC. Orib. XIII s. v. (χαλκῖτιν — ἔχουσαν, σκευάζεται — μεταβάλῃ); cf. Gal. XII 241, unde Aet. II 78. cf. Gal. XII 721.) [*](1 δὲ] δὴ Di 2 σήματα Di προσερχόμενα Q: προσκείμενα Orib.: συνεχόμενα Di 3 αὐτῶν E αὐτοῦ ἡγητέον Orib.Di καὶ καθαρὸν om. AHDi πυκνόν—καθαρὸν om. F 4 ἐστι καὶ E στακτόν Orib.E τινων om. POrib.EDi 6 εὐδοκιμεῖ Q: ἐδόκει PL: ἐπιτηδειότερον δοκεῖ τῶν ἄλλων εἶναι Orib.: ἐπιτηδειότερον τῶν ἄλλων δοκεῖ εἶναι EDi: coctus vero ad infectura aliquid utilis est Dl χρῆσιν addidi 7 ἀσθενέστερον Orib.EDi δεικνύει EPL: δείκνυσι reliqui 8 ἕλμινς Di 9 α΄ HDi 10 λαβοῦσι] φαγοῦσι Ε2 (in mg). 11 σὺν ὕδατι E καὶ κεφαλὴν (om. τε) E ἐνεθὲν QDi) [*](14 num. cap. ψξγ´ O: ψξθ Di: ρζ E tit. περὶ χαλκίτεως QDi χαλκῖτιν δὲ Orib.E 15 τε (pr.)] δὲ E τε (alt.) om. Orib.Di ἐπιμήκεις — ἀποστιλβούσας om. mg. add. E2 17 ῥυπτικήν τε καὶ θερμαντικὴν καὶ ἐσχαρωτικήν Di θερμαντικήν, ἐσχαρωτικήν om. E, at cf. Dl virtus est ei stiptica et termantica et scarotica ἐσχαρωτικήν om. mg. add. (cum ?? post στυπτικήν) P, om. L καὶ (om. Di) ἀποκαθαρτικὴν τῶν περὶ κ. EDi 18 καθαρτικήν P δὲ καὶ EDi 10 στυφόντων] σηπόντων Di: σηπόντων ἢ στυφόντων (σηπ. ἢ del. E2) E δὲ om. P καὶ (pr.) om. QE καὶ (alt.) om. QDi ad rem cf. Gal. XIII 857)

3 σκευάζεται δὲ ἐξ αὐτῆς τὸ καλούμενον ψωρικόν, διπλασίονος χαλκίτεως πρὸς ἀπλοῦν καδμείας μειγνυμένου καὶ σὺν ὄξει λεαινομένου· δεῖ δὲ ἐν κεραμεῷ ἀγγείῳ κατορύσσειν ἐν κοπρίᾳ ἐν τοῖς ὑπὸ κύνα καύμασιν ἡμέρας τεσσαράκοντα. γίνεται δὲ δριμύτερον, δυνάμενον ὅσα καὶ ἡ χαλκῖτις. ἔνιοι δὲ ἴσα μείξαντες οἴνῳ λεαίνουσι καὶ τὰ αὐτὰ ποιοῦσι. καυστέον δὲ αὐτὴν ἐν ὀστράκῳ καινῷ ἐπιθέντας καὶ διαπύροις ἄνθραξιν ἀπερεισαμένους.

4 μέτρον δʼ ἔστω τῆς καύσεως ἐπὶ μὰν τῶν πολυύγρων τὸ ἀπομφολύγωτον καὶ καλῶς ξηρὸν γενέσθαι, ἐπὶ δὲ τῶν λοιπῶν ἡ ἐπὶ τὸ εὐανθέστερον μεταβολή· ὅταν γὰρ μιλτώδης γένηται τὴν χρόαν κατὰ βάθος, ἀναιρετέον αὐτήν, τήν τε προσκαθημένην ἀκαθαρσίαν ἀποφυσητέον καὶ ἀποθετέον. ὄπτᾶται δὲ ἐπ᾿ ἀνθράκων ἐκφυσωμένη μέχρι τοῦ ὕπωχρον αὐτὴν γενέσθαι, ἢ ἐπʼ ὀστράκου καὶ διαπύρων ἀνθράκων στρεφομένη πυκνῶς, ἕως ἂν πυρωθῇ καὶ μεταβάλλῃ τὴν χρόαν.

102 τὸ δὲ σῶρι ἔνιοι ὑπέλαβον εἶναι μελαντηρίαν πλανώμενοι· ἴδιον γάρ ἐστι γένος, οὐκ ἀφόμοιον, βρωμωδέστερον δὲ τὸ σῶρι καὶ ναυτίας ποιητικόν. εὑρίσκεται δὲ ἐν Αίγύπτῳ [*](1 SIM. Pl. XXXIV 121 sq. (e S. N.).) [*](1 EXC. Pap. Lugd. II 243 (μίσυ — ἀστεροειδῶς); Orib. XIII s. v. (μίσυ — προειρημένου); Orib. V 81 (D). Gal. XII 226, unde Aet II 64, cf. Gal. XII 721.) [*](8 SIM. Pl. XXXV 41 (e S. N.), cf. Isid. XIX 17, 17.) [*](8 EXC. Orib. XIII s. v. (διαφέρει — μίσυι), cf. Orib. V 81 (D). Gal. XII 226 (unde Aet. II 62).) [*](15 SIM. Pl. XXXIV 120 (e S. N.) — Zop. (Orib. II 590). D. eup. I 71 (129). Archig. (Gal. XII 859) D. eup. I 77 (133) I 122 (154) I 189 (193).) [*](15 EXC. Orib. XIII s. v. (σῶρι — στομάχου, κοινῷ — καιόμενα), cf. Orib. V 82 (Dar.). Gal. XII 226.) [*](1 num. cap. ψξδ´ O: ψοα (α del.) Di: ρη E tit. περὶ μίσυος QDi μίσυ δὲ EDi παραλειπτέον F τὸ om. pap. 2 θραυσθῆναι Orib.Di 4 τῆς post ψωρικοῦ colloc. Orib. διασκευῆς H τε om. PLorib. ad rem cf. Gal. XII 228 5 δὲ] μὲν H ἐμπρακτικώτερον Orib.Di) [*](8 num. cap. ψξε´ O: ψοᾱ Di: ρθ E tit. περὶ μελαντηρίας QDi τῆς δὲ μελαντηρίας ἡ μέν τις EDi τοῖς τῶν ὀρυγμάτων στ. EDi 9 ὁ χαλκός Di ἁλμυρίτιδος E 10 fort. τόπων γίνεται coll. Pl. aut terra ipsa sulpurei coloris ad hoc probatur 12 πολλοῖς PL: τισὶ reliqui, at cf. Dl invenitur . . . et in multis aliis locis αὐτῆς EDi 18 καθαρὰ καὶ Orib.EDi θήγειν E ὕδατι Q 14 καὶ καῦσιν] καυστικὴν Di, mg. add. Orib. (pr. m.)) [*](15 num. cap. ψξ𝔮´ O: ψοβ Di: ρῑ E tit. περὶ σώρεως QDi τὸ δὲ om. Orib. σῶρι libri: σῶρυ Orib. (at σῶρι V 82) Gal., cf. Salm. Pl. ex. 814 εἶναι om. QDi τὴν μελαντηρίαν Orib.E 16 γένος ἐστὶ Orib. βρομωδέστερον Orib.EP 17 εὑρίσκεται — Κύπρῳ om. Orib.)

2 τὸ δὲ λαμπυρίζον ἐν τῷ θραυσθῆναι ἐμφερῶς τί μίσυι ἑτερογενές τε καὶ ἀσθενὲς οἰητέον εἶναι. δύναμιν δὲ ἔχει καὶ καῦσιν τὴν αὐτὴν τοῖς προειρημένοις. ἰᾶται δὲ καὶ ὀδονταλγίας ἐντιθέμενον εἰς τὰ βρώματα καὶ τοὺς ὑποσάλους δὲ ὀδόντας κρατύνει, καὶ ἰσχιαδικοῖς βοηθεῖ μετʼ οἴνου ἐγκλυζόμενον, ἰόνθους τε σβέννυσι μεθʼ ὕδατος καταχρισθέν· μείγνυται καὶ εἰς τριχῶν μελάσματα.

3 κοινῷ δὲ τρόπῳ ἐπί τε τούτων σχεδὸν καὶ τῶν ἄλλων πάντων δυναμικώτερα τὰ ἀκατάκαυτα τῶν κεκαυμένων ἡγητέον, πλὴν ἀλῶν καὶ τρυγὸς καὶ νίτρου καὶ τιτάνου καὶ τῶν ὁμοίων, ὅσα ὠμὰ ὄντα ἀνίεται τὴν δύναμιν· ταῦτα γὰρ ἐμπρακτότερα γίνεται καιόμενα.

103 τοῦ δὲ διφρυγοῦς τρία οἰητέον εἴδη· τὸ μὲν γὰρ μεταλλικόν ἐστιν, ὃ δὴ ἐν Κύπρῳ μόνῃ γίνεται. πηλῶδες γὰρ ὂν ἀναφέρεται ἐκ βυθοῦ σπηλαίου τινὸς τῶν ἐκεῖ, εἶτα ἀνενεχθὲν ξηραίνεται ἐν ἡλίῳ καὶ μετὰ ταῦτα φρυγάνοις κύκλῳ περιτιθεμένοις καίεται· ὅθεν καὶ διφρυγὲς ἐκλήθη διὰ τὸ ὑπὸ [*](16 SIM. Pl. XXXIV 135 (e S. N.).) [*](16 EXC. Orib. XIII s. v. (διφρυυγοῦς — ὑπάρχει, τήν τε στῦψιν — ἀποτίθενται, προκριτέον — πιπράσκουσιν), cf. Orib. V 79 (D). Gal. XII 214, unde Aet. II 52.) [*](1 ἄλλοις δὲ Di ὡς om. O 2 κὰν E 3 τε] δὲ Orib. V 82 ἔτι τε E 5 μὴ λαμπυρίζον Spr.: μὴ superscr. del. H2: μέλαν πυρρίζον A, at cf. Pl. alterius nationis contritum splendescit ut misy et est lapidosius θλασθῆναι E 6 τῷ om. Di ἡγητέον E 8 ὀδονταλγίαν L 9 σαλευομένους E δὲ addidi e Di ὀδόντας om. OE 11 καὶ] δὲ L 12 τε om. Di σχεδόν τι post ἄλλων colloc. Orib.E ἀκατάκαυτα O: ἄκαυτα LE: ἄκαυστα Orib.Di 13 ἁλὸς L καὶ νίτρου καὶ τρυγὸς Orib.E 14 post ἀνίεται haec habet Di (corr. H2) καιόμενα γὰρ τὴν δύναμιν ἐμπρακτότερα γίνεται 15 ἐμπρακτικώτερα E καὶ ὑπόμενα (═ καιόμενα) ὑπὸ τῆς καύσεως Orib.) [*](16 num. cap. ψξζ´ O: ψογ Di: ρῑᾱ E tit. περὶ διφρυγοῦς QDi initium sic habet Orib. διφρυγοῦς εἴδη τρία οἰητέον] ἡγητέον EHDi ὑπάρχειν εἴδη E 17 δὴ καὶ E μόνον E πηλωδέστερον (pro πηλῶδες γὰρ ὂν) E σπηλαίου addidi coll. Pl. l. s. fit et in Cypro ex luto cuiusdam specus arefacto 18 ἐκεῖσε E ἐκεῖ τόπων Di εἶτα εἰς ἥλιον τεθὲν ξηραίνεται Orib. Di: εἶτα ἀνενεχθὲν καὶ εἰς ἥλιον τεθὲν ξηραίνεται E 19 ἐν ἡλίῳ om. Orib.E: ἐν ἡλίῳ καὶ om. Di καὶ καίεται φρυγάνοις Orib. κύκλωθεν Orib.E 20 περιτεθειμένοις QDi: περικαίεται E καὶ om. Orib.)