De materia medica

δύναμιν δὲ ἔχει ψυκτικήν ὠφελεῖ δὲ καταπλασσόμενον 2 ἀρθρίτιδας, παρωτίδας, φύματα, οἰδήματα, στρέμματα, κεφαλ [*](69 RV: ψύλλιον· οἱ δὲ κατάφυσις, οἱ δὲ κυνοκεφάλιον, οἱ δὲ κρυστάλλιον, οἱ δὲ κυνόμυιαν, οἱ δὲ ψύλλερις, οἱ δὲ Σικελιωτικόν, Σικελοὶ δὲ κυνοειδὴς ἢ κρυστάλλιον, Ῥωμαῖοι σιλβάκιουμ, οἱ δὲ ἕρβα πουλικάρις, Ἄφροι οὐαργουγούμ.) [*](4 SIM.: Pl. XXV 140 (c S. N.)) [*](4 EXC.: Orib. XII s. v. (ψύλλων—ἀρούραις); cf. Gal. XII 158 (— Aet. I s. v. Paul. Aeg. VIΙ 3 s. v): Ps. D. de h. f. 25 ~ A. Mai l. s. VII 458 (e D. lat. cf. Mai 455); Isid. XVII 9, 54 (e D. lat); Hes. s. v. ψύλλιον; Anecd. gr. ed. Boiss. lI 408.) [*](10 SIM.: Pl. XXVI 101. 104 Alex. Trall. II 513. 515 — Alex. Trall. II 121 — Pl. XXV 140 cf. XXVI 122 — D. eup. I 147 (168) — Pl. XXV 140 eup. I 1 (94) — Pl. XXVI 79 — Pl. XXV 141.) [*](1 φασὶ—άπεργάζεται om. A ἵστησιν δὲ αὐτίκα ἐὰν ἕλκος τις ἐν κόλπῳ ἔχων ἐγκλύσῃ N ἐάν τις Di: κἂν E ἔχων FH 2 ἐγκλέσῃ σὺν γλυκεῖ /////// (4 litt. eras. E 2) E ἐργάζεται NDi: ἀπεργάζεται ἐνκλυσθὲν E) [*](4 num cap. φμα ΟDi: ξη E tit. περὶ ψυλλιου FHADi post φύλλιον syn. e R add. Di: mg. H 2 κυνοκέφαλον 0rib. E0: κννοκεφάλιον RDi: quino- fallion Dl: utraque forma utitur schol. 0rib. II 744 Σικελοὶ] οἱ Orib. κρυ- στάλλειαν 0rib. (ον superscr. pr. m.): crystallion Pl. 5 κννομυίαν VE: quino- mela Dl post καλοῦσι syn. Rom. inser. A φύλλα AE δὲ ἔχει CE (corr. E 2) κωρονόποὃι C: κορωνοποδίῳ N ὅμοια δασέα E δασὺ καὶ μακρότερον RDi (marg. inser. A 2) 6 δὲ (pr.) om. Orib. δὲ (alt.) om. R0rib.Di βοτάνιον] κλωνίον E (βοτάνιον superscr. E 2) 7 κεφάλια δὲ REDi 8 τρία ἢ πλέονα C, marg. add. A 2 συνεσταλμένα Di ἐν οἷς om. RDi τὸ δὲ σπέρμα RDi: τὸ σπέρμα E ἐοικός] ὅμοιον RDi] 9 σκληρόν om. 0rib. φύεται δὲ E ἐν ἀρούραις καὶ ἐν χέρσοις Di 10 ἔχει μαλακτικήν, στυπτικήν, ψυκτικήν Di 11 ἀρθρίτιδα NDi: ἀρθριτικοὺς corr. E 2 στρέμματα] σπάσματα RDi: super- scr. A 2 κεφαλαλγίαν NFHADi) [*](12 C fol. 383v: N 169 13 cymomyiam Pl. l. s. ψίλερις RDi: ψύλλερις H alii Sicelicon Pl. l. s. 14 κοινηλης C: κοινηδιης N: κοινιδιίς H: κινιδιΐς Di: correxi coll. Pl. l. s. alii cymoides ἢ] οἱ δὲ Di σιλβακιούμ HA: σιβακιούμ Di: suspectum 15 πονλύκαρις HADi cf. D. III 121 Ps. D. de h. f. Isid. XVII 9 54 Cass. Fel. 219 (ed. R) de Afrorum nom. cf. Löw 1. s. 409)

70 στρύχνον κηπαῖον· ἐδώδιμόν ἐστι. θαμνίσκος οὐ μέγας, μασχάλας ἔχων πολλάς, φύλλα μέλανα, ὠκίμου μείζονα [*](70 RV: στρύχνος μέλας κηπαῖος· οἱ δὲ ἥμερον, Ῥωμαῖοι στρούμουμ, οἱ δὲ κουκούβαλουμ, Αἰγύπτιοι ἀληλώ, Γάλλοι σκούβουλου μ, Ἄφροι ἀστιρσμουνίμ.) [*](5 SIM.: Theophr. h. pl. VII 7, 2. 15, 4. Pl. XXI 177 sq.) [*](5 EXC.: Orib. XII s. v. (στρύχνον — γεῦσιν); med Gal. XΙΙ 145 s. v. τρύ- χνον (═ Aet. I s. v. Paul. Aeg. VII 3 s. v. στρύχνον); Ps. D. de h. f. 29 ~ A. Mai VII 428 (e D. lat., unde Isid. XVII 9, 78); Ps. Ap. 74; Ps. Orib. IV 222.) [*](1 καὶ (pr.)] ἢ Di καὶ (alt.)] ἢ RDi: cum oleo roseo et aqua et aceto adhi- bitus Dl: cum oleo rosacio vel aqua Ps. D. de h. f.: eœ aceto et rosaceo aut posca Plin.: σὺν ὄξει βραχὲν καὶ ὁοδίνῳ D. eup. I 1 (94) 2 παιδίων E σὺν ὄξει ὑγιάζει E ὑγιάζει] συνάγει N καταπλασθέν NE: καταπλασθεῖσα C post καταπλασσόμενον add. σὺν ὄξει FHADi 3 πλῆθος (τὸ πλ. N) post λεάναντας transpos. R λεαίνοντας C: λιαίνοτας N: λειαίνοντας Di ὕδατι HA: δυσὶν ὅδατος κοτύλαις RDi: β κοτύλαις ὕδατος E 4 κὅταν P ὅταν — ὕδωρ om. R πλαγῇ P πάντη ἐπιπλάττειν R δὲ] γὰρ Di in fine aliena add. Di (marg. inser. E2H2) τὸ ψύλλιον εἰς ὕδωρ (δὲ ξέον add. E2) ἐπιτιθέμενον ζέον καταστέλλει τὴν θέρμην· ποιεἶ δὲ καὶ πρὸς ἐρυσιπέλατα . φασὶ δὲ ὅτι κομισθὲν (κομισθεῖσα E) ἐν οἴνῳ χλαρὸν (χλωρὰ E) οὐκ ἐᾷ ψύλλας (ψύλλους E) γενέσθαι. κοπὲν (κοπεῖσα Ε) δὲ μετὰ στέατος τὰ ῥυπαρὰ καὶ μκοήθη τῶν ἑλκῶν ἀπο- καδαίρει. ὁ δὲ χυλὸς μετὰ μέλιτος πρὸς ὦτα ῥευματιζόμενα ποιεῖ καὶ σκώληκας ἔχοντα (ῥευματιζόμενα καὶ σκώληκας ἔχοντα ποιεἰ E)) [*](5 num. cap. φμβ 0Di: ξθ E tit. περὶ στρύχνου FHADi στρύχνος μέγας κηπαῖος Di: στρύχνος κηπαῖος HA : στρύχνος Theophr. l. s.: τρύχνον Nic. Th.: trychno quam quidam strychnon scripsere Pl: τρύχνον, ἔνιοι δὲ μετὰ τοῦ σίγμα στρύχνον ὀνομάζουσι Gal. l. a. post syn. initio e R addita haec habet Di στρύχνος ἐδώδιμός ἐστι θαμνίσκος ἐδώδιμον 0rib.E: ἐδώδιμος reliqui: stri- qnon hortinum comeditur Dl ἐστι post θαμνίσκος transpos. 0rib.: ante ἐστὶ dist. E οὐ μέγας om. Orib. (spatio relicto), add. 02, marg. add. A 2 6 φύλλα δὲ E) [*](7 C fol. 293r: N 136: syn. mg. add. H 2 marg. add. N (man. rec.) morella. strichnos melas cepaios μέγας Di ἵμερον R cf. Theophr. h. pl. VII 15, 4 8 ῥουμούμ A (στρουμούμ superscr. A2) cf. Pl. XXVII 68 quidam hanc (sc. cucu- balum) alio nomine strumum appellant alii Graece strychnum: Ps. D. de h. f. strychnos, alii manicos dicunt, alii cucubalum, alii strumum κακουβαλούμ HDiA (κουκουβαλούμ superscr. A 2): vel cubalum Ps. Ap. (L man. rec.): praet. a Romanis uva lupina vel herba salutaris appellabatur (cf. Isid. l. s. Ps. Apul. l. s.) ἀλληλώ Di 9 ἀτιρσμουνιμ C: ἀστρσμουνιμ N: ἀστρισμουνίμ HDi cf. Löw l. s. 404)

δύναμιν δὲ ἔχει ψυκτικήν, ὅθεν τὰ φύλλα καταπλασσόμενα ἁρμόζει πρὸς ἐρυσιπέλατα καὶ ἕρπητας μετὰ πάλης ἀλφίτου, καθʼ ἑαυτὰ δὲ ἐπιτιθέμενα λεῖα αἰγίλωπας θεραπεύει καὶ κεφαλαλγίας καὶ στομάχῳ καυσουμένῳ βοηθεῖ, παρωτίδας τε διαφορεῖ σὺν ἁλσὶ λεῖα καταπλασσόμενα.

καὶ ὁ χυλὸς δὲ αὐτοῦ 2 ποιεῖ πρὸς ἐρυσιπέλατα καὶ ἕρπητας σὺν ψιμυθίῳ καὶ λιθαργύρῳ καὶ ῥοδίνῳ, πρὸς αἰγιλώπια δὲ σὺν ἄρτῳ· ἁρμόζει καὶ σειριῶσι παιδίοις σὺν ῥοδίνῳ ἐμβρεχόμενος. μείγνυται δὲ καὶ κολλυρίοις ἀντὶ ὕδατος ἢ ᾠοῦ τοῖς πρὸς ῥεύματα δριμέα εἰς τὰς ἐγχρίσεις, ὠφελεῖ καὶ ὠταλγίας ἐνσταγείς· ἴσχει δὲ καὶ ῥοῦν γυναικεῖον ἐν ἐρίῳ προστεθείς.

72 στρύχνον ὑπνωτικόν, οἱ δὲ ἁλικάκκαβον, οἱ δὲ κακκαλίαν καλοῦσι· θάμνος ἐστὶ κλάδους ἔχων πολλούς, πυκνούς, στελεχώδεις, δυσθραύστους, φύλλων πλήρεις λιπαρῶν, ἐμφερῶν μηλέᾳ κυδωνίᾳ, ἄνθος ἐρυθρόν, εὐμέγεθες, καρπὸν ἐν λοβοῖς [*](71 RV: φυσαλλίς· οἱ δὲ στρύχνον, οἱ δὲ ἁλικάκκαβον, Ῥωμαῖοι βησικάρια.) [*](10 SIM.: Theophr.] h. pl. IX 11, 5. 15, 5; Theophr. VII 15, 4; Pl. XXI 180 (ex I. B.).) [*](10 EXC.: Orib. XII s. v. (στρύχνον — τόποις); med. Gal. XII 145 (= Aet. I s. v. Paul. Aeg. VII 3); Ps. Ap. 23. 74.) [*](1 οἱ om. ORE ἀξανθῆσαι (sic) Orib. γίγνεται Orib.: om. R post γίνονται haec habet R καὶ σπέρμα τι (τισιν C) ὅμοιον (ὁμοίως C) φύσαις, πυρρόν, περιχερές, λεῖον 2 ἔχει om. HA ὁμοίοις Orib.: ὅμοιον 0Di at cf. Ps. Ap. l. s. fructu sive semine in folliculis rotundis vesicae similibus incluso 3 περιφερεῖ E: om. Orib. ῥῶγα R: ῤᾶγας Orib.E στεφανηπλόκοι ROrib. 4 τοὺς στεφάνους corr, E2 5 προειρημένφ om. Di 6 κηπαίω REDi 7 τούτου PFHE: αὐτοῦ reliqui ante πινόμενος del. βιβρωσκόμενος ἢ E2 πινόμενος] χυλισθείς R: superscr. A2 καὶ om. REDi 8 ἀρφοτέρων om. R. εἰς] πρὸς RDi) [*](10 num. cap. φμδ ODi: ρα E tit. περὶ στρύχνου ὑπνωτικοῦ Di: om. FHA in R s. v. ἁλικάκκαβος errore ibrarii text. capp. 71 et 70 subnectitur post ὑπνωτικόν syn. e R add. Di: marg. H2 ἀλικάκαβον Orab. HADi cf. IV 71 κακκαλίαν PV : cecalion Ps. Ap. (Li V): καλλίαν Orib. Dl: καλλίαν, οἱ δὲ κακ- καλίαν E: callion Pl.: κακκαλίδα F: καλλαίδα Di: καυκαλίδα AH (καλλαίδα corr. H2) cf. Salm. de syn. hyl. iatr. 66 11 καλοῦσι om. A. καυλοὺς Orib. πυκνοὺς πολλούς Orib. 12 στελεχοειδεῖς R: στελεγχώδεις E 13 μηλοκυδωνίῳ Di: κυδωνίῳ E (corr. E2): μηλέᾳ τῆ γλυκείᾳ [Theophr.] l. s. post ἄνθος c. 5 litt. eras, Ε2 καρπὸν — εὐμεγέθη om, Orib.: καρπὸν ἐρυθρότερον κόκκου [Theophr.] l. s. post λοβοῖς c. 7 litt. eras. E2) [*](14 C fol. 360r: N 148 marg. add. N (man. rec) στρύχνον χνσάλλεις quod est quidam species strigni sive solani φυσαλλεις N ἀλικκακαβον C 15 βισσι- καλια N: βισσικαλις C: correxi coll. Pl. nostri autem vesicariam: Cass. Fel. 45 (114 R) herbae fysalidos quam Romani vesicariam appellant)

ταύτης ὁ φλοιὸς τῆς ῥίζης ἐν οἴνῳ ποθεὶς δραχμῆς μιᾶς 2 ὁλκὴ ὑπνωτικὴν ἔχει δύναμιν τοῦ ὀποῦ τῆς μήκωνος ἐπιεικεστέραν, ὁ δὲ καρπὸς οὐρητικός ἐστιν ἄγαν· δίδονται δὲ ὑδρωπικοῖς κόρυμβοι ὡς δώδεκα, πλείονες δὲ ποθέντες ἔκστασιν ἐργάζονται· βοηθοῦνται δὲ μελικράτῳ πολλῷ πινομένῳ. μείγνυται καὶ ἀνωδύνοις ὁ φλοιὸς αὐτῆς καὶ τροχίσκοις, ἐναφεψηθεὶς δὲ οἴνῳ καὶ διακρατούμενος ὀδονταλγίαις ἀρήγει. ὁ δὲ χυλὸς τῆς ῥίζης ἀμβλυωπίας μετὰ μέλιτος ἐγχρισθεὶς παραιτεῖται.

73 στρύχνον μανικόν, ὃ ἔνιοι πέρσειον, οἱ δὲ [*](72 R V : ἁλικάκκαβος· οἱ δὲ Διρκαῖον, οἱ δὲ στρύχνον μανικόν, οἱ δὲ δορύκνιον, οἱ δὲ κακκαλίαν, Ῥωμαῖοι Ἀπολλινάρις μίνορ, οἱ δὲ ἕρβα οὐατίκινα, οἱ δὲ οὐάτεμ, Δάκοι κοικολίδα, Ἄφροι κακκαβούμ.) [*](3 SIM: [Theophr.] IX 11, 5 Pl. XXI 180 D. eup. I 11 (99) — Pl. c. — Pl. XXI 182 eup. II 150 (331) — Pl. XXI 180 eup. I 69 (128) Archig. (Gal. XII 855) — eup. I 41 (112).) [*](11 SIM: [Theophr.] h. pl. IX 11, 6 cf. VII 15, 4; Pl. XXI 178 (ex I. B.).) [*](11 EXC: Orib. XII s. v. (στρόχνον — πλατανῶσι); med. Gal. XII 146 (═ Aet. I s. v. Paul. Aeg. VII c. 3 s. v) Ps. Ap. 74.) [*](12 SIM: Ps. Ap. 23. 74.) [*](1 ad rem cf. Theophr. l. s. ἐρυθρὰν ἔχων τὴν ῥίζαν ὥσπερ αἶμα ξηραινο- κένην, ὀρυττομένην δὲ λευκὴν φύεται δὲ E 2 ἐν πέτραις οὐ πόρρω θαλάσσης RDi (e cap. 74) τόποις om. Orib. E (add. E2): φύεται δὲ ἐν χαρά- δραις καὶ τοῖς μνήμασιν [Theophr.] 1. s. 3 ποθεὶς ἐν οἴνῳ E α ὁλκή AHDi: καρπὸς — ἄγαν om. marg. add. PV δίδοται libri: correxi 6 ιβ΄ FHADi: δέκα δύο R 7 βοηθοῦται P 8 ἀνωδύνοις ὀφθαλμῶν R οἱ τροχίσκοι E ἀφεψηθεῖσα R 9 ἐν ρἴνῳ RE ὀδονταλγίας παύει R) [*](11 num. cap. φμε ODi: οβ E tit. περὶ στρύχνου μανικοῦ Di: περὶ μανικοῦ στρύχνου HA: om. F μανικὸν καὶ μαλακὸν E πέρσειον, οἱ δὲ om, Orib. EDI πέρσιον libri: correxi post πέρσειον haec habet Di οἱ δὲ θρύον ἐκάλεσαν, οἱ δὲ ἄνυδρον κτλ.) [*](12 C fol. 36r: N fol. 2 (charta laesa) effigiei herb. pict. (fol. 35v) add. C (man. rec.) ἰδιῶται σιδερίτης δίρκεον Di: dicea Ps. Ap. (L1 V) 13 δωρύκνιον R: dorignion Ps. Ap. cf. Pl. XXI 179 οἱ δὲ κακκαλίαν om. R: καλλαίδα Di: cecalion Ps. Ap. ἀπολιναρις HDi cf. Ps. Ap. 23 Apollo hanc herbam fertur in- venisse et Asclepio dedisse et Apollinaris nomen imposuisse 14 ΟΥΑΤΙΚΑΝΑ R: οὐλτκανά Di: correxi coll. Pl. XXI 182 halicacabi radicem bibunt qui vaticinari gallantesque vere ad confirmandas superstitiones aspici se volunt ὀψαγέμ NDi: ὀψαγεν C: correxi coll. Ps. Ap. 74, ubi μάντις vocatur κοικολιδα N: κοικοδίλα C: κυκωλίδα Di: Daci cycolida Ps. Ap. (Ack) cf. Tomaschek l. s."31 15 κακκαβούμ libri cf. Löw l. s. 407.)

2 μείζω δὲ καὶ πλατυτέραν, ἄνθος δὲ μέλαν· μετὰ δὲ τοῦτο καρπὸν ἴσχει βοτρυοειδῆ, στρογγύλον, μέλανα, — ῥᾶγας δὲ δέκα ἢ δώδεκα ὁμοίας κισσοῦ κορύμβοις — μαλακὸν ὡσπερεὶ σταφυλήν· ῥίζα δʼ ὕπεστι λευκή, παχεῖα, κοίλη, ὡς πήχεως φύεται ἐν ὀρεινοῖς χωρίοις καὶ προσηνέμοις καὶ πλατανῶσι.

δύναμιν δὲ ἔχει ἡ ῥίζα πινομένη μετʼ οἴνου δραχμῆς μιᾶς πλῆθος φαντασίας ἀποτελεῖν οὐκ ἀηδεῖς, δύο δὲ δραχμαὶ ποθεῖσαι ἐξιστάνουσιν ἄχρι τριῶν ἡμερῶν, τέσσαρες δὲ ποθεῖσαι καὶ ἀναιροῦσιν ἀντιφάρμακον δʼ ἐστὶν αὐτοῦ μελίκρατον πολὺ πινόμενον καὶ ἐξεμούμενον.