De materia medica

179 κισσὸς πολλὰς ἔχει διαφορὰς τὰς κατ᾿ εἶδος, τὰς δὲ γενικωτάτας τρεῖς· λέγεται γὰρ ὁ μέν τις λευκὸς ὁ δὲ μέλας ὁ δὲ ἕλιξ. καὶ ὁ μὲν λευκὸς λευκὸν φέρει καρπόν, ὁ δὲ μέλας μέλανα ἢ κροκίζοντα, δν δὴ ἔνιοι Διονύσιον καλοῦσιν, ὁ [*](179 RV : κισσός· οἱ δὲ κιθάραν, οἱ δὲ κίσσαρον, οἱ δὲ χρυσόκαρπος, οἱ δὲ ποιητική, οἱ δὲ κορυμβήθρα, οἱ δὲ Νύσιον, οἱ δὲ Διονύσιον, οἱ δὲ ἰθυντήριον, οἱ δὲ Περσίς, οἱ δὲ κῆμος, οἱ δὲ ἄσπληνος, Ῥωμαῖοι σίλβαι μάτερ, οἱ δὲ ἕδεραμ, Γάλλοι σουιβῖτις.) [*](10 SIM. Theophr h. pl. III 18, 6 sq. Crat. (schol. Theocr. XI 46): Pl. XVI 144 sq. (ex Hyg.?); Ps. Apul. 98.) [*](10 EXC. Orib. XI s. v. (κισσός — εὔρυθμα); Gal. XII 29 (═ Aet l. s. Paul. Aeg. l. s.); Pa. Orib. I 99 ~ A. Mai VII 443 (e D. lat.), cf. Pa. Orib. I 79. V 102.) [*](1 νομῶν — κεφαλὴν om. R καὶ νομῶν E ἀναγαργαριζόμενος — κεφ. καὶ om. ECrat. 2 ῥινενχὑτης C: ῥεινεγχυτικά N : ῥινέγχυτος Crat E: ἐγχεόμενος Di ἐστι om. RECrat., mg. add. ἀποφλεγματίζειν· ἔγχυτον φλεγμαγωγόν P 3 ὁδόντος P: ὀδόντων reliqui, cf. D. eup. I 72 (131) τοῦ ἀλγοῦντος Crat. 4 ἐνχέης RCrat.: ἐγχέεις E: ἐπχέης Ο: ἐμβληθῇ Di δὲ om. REDi ἀττικοῦς P 6 πινόμενον μετὰ (μετ᾿ N) οἴνου R καὶ νεφρ. καὶ ἡπ. om. C: καὶ ἡπατικοὺς post ὑδρ. add. N: καὶ ἡπατικοὺς καὶ νεφριτικοὺς E καὶ ὑδρωπιῶντας om. Di ὑδρωπικούς RE. ὑδροπιόνας F 7 κυάνειον DiCrat.: κυάνιον C πρόπτωσιν NCrat. 8 τὸ om, O 9 in fine add. χρῶνται δὲ αὐτῇ καὶ εἰς τὰς Δημοκρίτου δυνάμεις Crat.) [*](10 num. cap. τη ODi: ρπε E κιττὸς E post κισσὸς syn. e R add. Di τὰς δὲ — τρεῖς om. R 11 γενικὰς E 12 καὶ om. RDi ὁ δὲ λευκὸς N: ὁ μὲν οὖν λευκὸς CDi τὸν (om. CE) καρπὸν λευκὸν REDi: λευκοὺς φέρει καρποὺς H 13 δὴ] δι P: del. E2 ἔνιοι] καὶ οἱ (οἱ om. Di) ἰδιῶται ROrib.Di) [*](14 C fol. 175r: N 55 κίθαρον Di, cf. [Plut.] de fluv. 3, 4 κίσσαρον] cf. D. I 97, Boisson. An. gr. II 398 15 χρυσόκαρπος] cf. Pl. XVI 147 κορυμβία Theophr. h. pl. III 18, 6 Νύσιον] κύσιον Di, cf. Pl. XVI 147 16 ἰθυθήριον CDi: είθυθήριον N: correxi coll. Hes. s. v. κῆμος] cf. D IV 131 17 ἄοπληνος] cf. D. III 134 σίλβα libri: correxi coll. Scrib. Larg. 129 ἰδαιράμ Di 18 σουιβίτης Di: bullusseron Ps. Ap. (bolusselon Ack.))

πᾶς δὲ κισσὸς δριμύς ἐστι, στυπτικός, τοῦ νευρώδους ἁπτικός. ποιεῖ δὲ τὰ μὲν ἄνθη αὐτοῦ τοῖς τρισὶ δακτύλοις λημφθέντα καὶ ποθέντα σὺν οἴνῳ πρὸς δυσεντερίας· δὶς δὲ δεῖ τῆς ἡμέρας πίνειν· καὶ πρὸς πυρίκαυτα δὲ ἁρμόζει σὺν κηρωτῇ λειανθέντα.

τὰ δὲ ἁπαλὰ τῶν φύλλων ἑψόμενα σὺν ὄξει ἢ ὠμὰ λειαινόμενα 2 σπλῆνα ἰᾶται· ῥινεγχυτοῦται δὲ ὁ χυλὸς τῶν φύλλων καὶ τῶν κορύμβων σὺν ἰρίνῳ ἢ μέλιτι ἢ νίτρῳ πρὸς τὰ χρόνια τῆς κεφαλῆς ἀλγήματα καὶ ἐπιβρέχεται σὺν ὄξει καὶ ῥοδίνῳ, ὠταλγίας τε καὶ πυορροοῦντα ὦτα σὺν ἐλαίῳ ἰᾶται. τοῦ δὲ μέλανος κισσοῦ ὁ χυλὸς καὶ οἱ κόρυμβοι ποθέντες ἀγονίαν ποιοῦσι, καὶ ταράσσουσι τὴν διάνοιαν πλεονασθέντες· λεανθέντα δὲ σφαιρία πέντε τῶν κορύμβων καὶ θερμανθέντα σὺν ῥοδίνῳ ἐν σιδίῳ καὶ ἐνσταχθέντα εἰς τὸ ἀντικείμενον οὖς ἐπὶ ὀδονταλγίας τὸ ἄλγημα πραύνει, μελαίνουσι δὲ καὶ τρίχας οἱ κόρυμβοι.

καταπλάσσεται 3 [*](3 SIM. Pl. XXIV 75 — Pl. l. s. 79 D. eup. II 18 (260) — Pl. l. s. 79. 80 eup. I 178 (188) — Pl. l. s. 76. 79 eup. II 62 (275), cf. Scrib. Larg. 129 — Scrib. Larg. 2. 7. Pl. l. s. 75. 7 eup. I 10 (198), cf. I 3 (96) — Pl. l. s 77: D. eup. I 60 (123) — Pl. l. s. 75 eup. I 25 (106) — Pl. l. s. 77 eup. I 72 (130) Archig. (Gal. XII (861) — Pl. l. s. 79 eup. I 99 (143) — Pl. 1. s. 78 — D. eup. I 121 (154) — P. l. s. 76, cf. Zop. (Orib. II 598) eup. II 78 (291) — Pl. l. s. 76 — Pl. l. s. 29 eup. II 103 (145) — Pl. l. s. 71 — Pl. l. s. 79 eup. II 121 (320).) [*](1 τε om. R λευκὰ Q τὰ (pr.) om. E καὶ τὰ φύλλα λεπτά om. mg. add. P (pr, m.) τὰ (alt.) om. E 2 φύλλα ἔχει E (ἔχει del. E2) λεπτά] μικρά Rorib.Di: λεπτὰ μικρά E καὶ γωνιώδη RDi καὶ ἐρυθρά Di εὔρυθμα] ἐρυθρά libri: grassa Dl: corr. Scaliger, cf. Theophr. l. s. Pl. XVI 148 3 ἅπας δὲ κιττὸς E ἐστι om, RE στυπτικὸς ἰσχυρῶς E τοῦ — ὁπτικός om. R 4 αὐτῶν Ε 5 ἐν οἴνῳ RDi δυσεντερίας PH: δυσεντερίαν FE: δυσεντερικοὺς RDi δεῖ post ἡμέρας transpos. REdi 7 λειανθέντα PFE: λεανθέντα reliqui δὲ τὰ ἁπαλὰ E ἐν ὄξει ἑφόμενα NE: σὺν ὄξει ἑψόμενο CDi ἢ ὠμὰ] καὶ ἄρτῳ RDi] λειαινόμενα P: συνλειανόμενα Q: συνεκλειαινόμενα R: συνεκλεαινόμενα EDi: folia eius cocta cum aceto et inposita splenem attenuat Dl 8 σπλῆας RE ἰᾶται RE: ἰῶνταο reliqui ῥινεγχυτεῖται RE 9 post ἰρίνῳ add. καὶ μύρῳ NDi ἢ νίτρῳ om. R καὶ πρὸς NDi 10 ἀλγήματα ἁρμόζει RDi ἐπιβρεχόμενος ὄξει (καὶ om.) R 11 τε] δὲ RDi: τε reliqui αἱμορραγοῦντα R post ἑλαίῳ extremum fol. 30v vocabulum unum cod. E fol. periit 12 καὶ (pr.)] ἢ R ἀγωνίαν R: ἀτονίαν reliqui: ἀγονίαν coni. Sarac. coll, Pl, l. s. 78 καὶ ταράττεσθαι ποιοῦσιν τὴν διάνοιαν R 13 λεῖα RDi 14 καὶ (pr.) om. RDi 15 ὀδονταλγίαις H πραύνουσι R 16 καταπλαττόμενοι (σσ Di)· τὰ δὲ φύλλα RDi: ut cataplasma inposita capillos nigrescit Dl: fort. οἱ κόρυμβοι καταπλασσόμενοι· καταπλάσσεται δὲ)

180 χελιδόνιον μέγα· οἱ δὲ ὀθόνναν καλοῦσιν, οἱ δὲ κρίνον. καυλὸν ἔχει πηχυαῖον ἢ καὶ μείζονα, ἰσχνόν, ἔχοντα [*](180 RV: χελιδόνιον μέγα οἱ δὲ Παιονία, οἱ δὲ κραταιά, οἱ δὲ βραχύβιος, οἱ δὲ γλαύκιος, οἱ δὲ Πανδίονος ῥίζα, οἱ δὲ Φιλομήλειον, οἱ δὲ ὀθόννιον, Ῥωμαῖοι φάβρουμ, οἱ δὲ πίουμ φάβρουμ, Γάλλοι θώναν, Αἰγύπτιοι μοθόθ, Δάκοι κρουστάνη.) [*](11 SIM. Pl. XXV 89 (e S. N.).) [*](11 EXC Orib. XI s. v. (χελιδόνιον — ἀναπλάσσεται); Gal. XII 156 (═ Aet I s. v. Paul. Aeg. VII 3 s. v.): Ps. D. de h. f. 18; Ps. Ap. 73 (unde Ps. Orib. I 60 ~ A. Mai l. s. VII 436, cf. Pa. Orib. III 59. V 56); Isid. XVII, 9, 36.) [*](11 TEST. Orib. V 139: ταύτην δὲ τὴν ὀθόννην τινὲς καλοῦσι χελιδόνιον μέγα, ὡς ὁ Διοσκουρίδης φχσίν.) [*](1 post οἴνῳ add. καὶ καταπλασσόμενα RDi 2 καὶ addidi e R coll. D. eup. I 203 (190) πονηρευόμενα ἔλκη καὶ σκληρίας κακοήθεις θεραπεύει . . . κισσὸς λεῖος καταπλασσόμενος post κακοήθη fort. ἔλκη addendum καὶ (alt.) om. Di τὰς ἐφήλεις R καταπασθέντα P: om. CDi 3 ὡς — ἑφθά om. C καὶ om, R 4 ποθέντες] ὑποτεθέντες Di ἢ addidi ὑποθυμιαθέντες om. RDi: summitate  ipse bibite et subposite menstruis imperat Dl οἱ κόρυμβοιποθέντες add. e R (vers. om. arch. codd O) coll. D. eup. II 78 (291) 6 τοῦ φύλλου R καὶ τῇ μήτρᾳ ἐντεθεὶς N 7 καὶ ἔμβρυα om. R, post ἄγει colloc. Di ἐγκλυζόμενος R τοῖς ὁώθωσι RDi 8 ἐκκαθαίρει καὶ ἰᾶται Di 9 καὶ κτείνει φθεῖρας NDi: κτείνει δὲ καὶ φθ. C 10 ποθεὶς σὺν ὄξει R) [*](11 num. cap. τθ ODi: cap. om. E τὸ μέγα Di post μέγα syn. e R add. Di, mg. H2 ὀθόνην Orib. οἱ δὲ κρίνον om. Orib.Dl 12 ἔχει] ἀνίησι RDi ἢ om. ROrib. ἰσχνόν] ὀσχυρόν N: om. Di) [*](13 C fol. 373v: N 168 μέγα om. C παιωνεία Di: παιωνία H 14 οἱ δὲ βραχύβιος om. C: ἀούβιος libr: correxi γλάκιος R: glaucios Ps. Ap. πάνδιος libri: correxi 15 φιλομήδιον libri: melion Ps. Ap. (L: om. LaV): correxi ὠθόνιον C: ὀθόνιον reliqui: aegypti othonea Ps. Ap. Ῥωμαῖοι] οἱ δὲ C φαβίου libri: correxi οἱ δὲ πίουμ φάβρουμ om. NDi: ἐπιουφαβιου CH: correxi 16 Γάλλοι] οἱ δὲ C θῶνα Di γάλλοι μοθόθ, αἰγύπτιοι μουας C μοθόθ] daci mopop Ps. Ap. Λάκοι] cf, Tomaschek l. s. 25)

ταύτης ὁ χυλὸς μιγεὶς μέλιτι καὶ ἑψηθεὶς ἐν χαλκῷ ἀγγείῳ γείῳ> ἐπ᾿ ἄνθρακος ἁρμόζει πρὸς ὀξυωπίαν· χυλίζεται δὲ καὶ ἡ ῥίζα καὶ τὰ φύλλα καὶ ὁ καρπὸς ἀρχομένου θέρους καὶ ξηραίνεται ἐν σκιᾷ καὶ ἀναπλάσσεται. ἡ δὲ ῥίζα πινομένη σὺν ἀνήσσῳ καὶ οἴνῳ λευκῷ ἰκτερικούς θεραπεύει, καὶ ἕρπητας καταπλασσομένη: σὺν οἴνῳ, καὶ ὀδονταλγίας δὲ παύει διαμασωμένη. δοκεῖ δὲ κατωνομάσθαι χελιδόνιον, ἐπειδήπερ ἅμα ταῖς χελιδόσι φαινομέναις φύεται, ληγούσαις δὲ συμπαρακμάζει. τινὲς δὲ προσιστόρησαν ὅτι, ἐάν τις τυφλωθῇ τῶν τῆς χελιδόνος νεοσσῶν, αἱ μητέρες προσφέρουσαι τὴν πόαν ἰῶνται τὴν πήρωσιν αὐτοῦ.

182 ὀθόννα· οἱ μέν φασι τοῦ μεγάλου χελιδονίου χυλὸν εἶναι, οἱ δὲ γλαυκίου, οἱ δὲ τῆς κερατίτιδος μήκωνος τῶν ἀνθῶν χυλόν, ἔνιοι δὲ μεῖγμα ἀναγαλλίδος τῆς κυανέας καὶ ὑοσκυάμου καὶ μήκωνος χυλῶν, οἱ δὲ βοτάνης Τρωγλοδυτικῆς τινος, ἥτις ὀθόννα καλεῖται, εἶναι χυλόν, γεννᾶσθαι δ᾿ αὐτὴν καὶ ἐν τῇ κατ᾿ Αἴγυπτον Ἀραβίᾳ. ἔχει δὲ τὰ φύλλα εὐζώμῳ ἐμφερῆ, πολύτρητα ὥσπερ σητόκοπα, ψαφαρά, ὀλιγόχυλα· ἄνθος δὲ φέρει κρόκινον, πλατύχυλλον, ὅθεν ἔδοξαν ἀνεμώνης αὐτό τινες εἶδος εἶναι.

2 χυλίζεται δὲ καὶ εἰς τὰ ὀφθαλμικά, ὅπου δεῖ ἀποκαθαίρειν, δάκνουσα, καὶ πάντα τὰ ἐπισκοτοῦντα ταῖς κόραις ἀποσμήχει. φασὶ δέ τινα καὶ ὑγρασίαν ἀπορρεῖν τῆς βοτάνης, ἣν πλύναντες καὶ χωρίσαντες τῶν λίθων ἀναπλάσσουσι τροχίσκους πρὸς τὰ αὐτά. ἔνιοι δέ φασιν αὐτὴν λίθον εἶναι [*](181 RV: χελιδόνιον τὸ μικρόν· οἱ δὲ πυρὸν ἄγριον ἐκάλεσαν.) [*](10 SIM. Pl. XXVII 109 (e S. N. — Crat.)) [*](10 EXC. Paul. Aeg. VII 3 s. v.: ὀθόνναν οἱ μέν φασι πόας εἶναι χυλὸν ἐν τῇ κατ᾿ Αἴγυπτον Ἀραβίᾳ φυομένης, οἱ δὲ λίθον Αἰγύπτιον. ῥύπτει δὲ καὶ δάκνει, πάντα τὰ ἐπισκοτοῦντα ταῖς κόραις ἀποσμήχουσα.) [*](1 δὲ — τρυφερωτέρος καὶ om. Orib. μᾶλλον καὶ μικροτέροις om. R τρυφεροῖς ODi 2 καὶ om. R ὑπολιπάροις ROrib.HDi 3 πυρὸς R: πυρροὺς Di: πυροὺςους P συνσεσωρευμένας R: συσσεσωρευμένας H: συσεσωρευμένας F : συσωρευμένους Orib.: σεσωρευμένας Di: σεσωρευμεν (sic) P: correxi 4 τρεῖς — μακραὶ om. R δέ εἰσιν QDi δὲ (alt.) om. Orib. 5 ἐν ὕδασι Q καὶ] ἢ R 6 ἀνεμώνῃ] λειμωνίω N: λιμώνω C ἔχουσα R 7 καὶ (pr.) om. RDi ψώρας δὲ R: ψώρας τε Di ἀφιστἅι P: ἀφιστᾶ F: ἀφιστᾶσι H: ἀφίστησιν RDi 8 χυλισθεῖσα N χρήσιμοί εἰσιν RDi ῥινεγχυσίαν RDi) [*](10 num. cap. τια ODi: cap. om. E οἱ μὲν — χυλόν (v. 14) delebat Spr. μεγάλου] μέλανος P, cf. D. II 180 11 ἀνθέων Di 12 κυανέης P 13 χυλόν QDi οἱ δὲ — χυλόν om. Dl 14 εἶναι om. Di 16 ὀλιγόφυλλα QDiDl 20 ἀποσμήχουσα HDi καὶ om. H 21 χωρήσαντες P) [*](23 C fol. 374r: N 168 πύριον R: correxi, cf. Orib. V 139)