De Iudaeorum Vetustate sive Contra Apionem

sed hi quidem ad breue philosophantes populo superstitionum opinionibus iam constricto ueritatem dogmatis proferre timuerunt, noster uero legislator opera praebens consona uerbis suis non solum his, qui cum eo erant, satisfecit, sed etiam qui ex

illis semper erant nascituri hoc immutabiliter inspirauit et causam legislationis ad utilitatis modum semper adduxit; non enim partem uirtutis dei culturam dixit, sed huius partes alias esse perspexit atque constituit, id est iustitiam, fortitudinem et in omnibus ciuium concordiam ad alterutros.

cun-i ctae namque actiones et studia uniuersique sermones ad diuinam referuntur per omnia pietatem; non enim hoc [*]( LBR, CP, e. — Exc. Peir. Euseb A, ed. pr. ) [*](. nente) LlBx et ui Niese (praef. p. XV) xat sovajj.st fiiv t. e. et uirtnte quidem 1 fit Be haec] hic R 2 prudentissimis codd e, s finalem eras. B Graecorulll] subsequuntur interpolata in A 3 ille R\' praebendi R 4 uero] non e 5 pithagoras RC phitagoras LBP!\' 6 anaxagora P illos] ἐϰείνουςExc Peir A IxeTvov Euseb 7 tiidentur] ofhwç tpatYOYtal; unde fortasse ita inseras 8 ad breue] abreue P irpos ὸλίγον Exc Peir A rcpas όλίγους Euseb subpraestitionum LB subpraestitionibus P 9 constricto] emendaui, conscriptam codd e προϰατειλημjisva (-[isvot Exc Peir A) praeferre P 10 praebens opera tr. R consona] ex oufjKpuiva emendaui, consonis codd e 11 his] erasit et iis scr. ii1 satisfecit—erant] om. R 12 hoc] TTjv rcept asoo nt-ttv, et causam—adduxit] Iosephi uerba non recte iunxit et perspexit interpres et causam] atttov 8\' causa C 13 adduxit] stExc Peir icoXb διήνεγϰενΑ 14 cultura BCP 15 alias-coDstituit] xaXa (tdna A) coveISe xat ϰατέστησεν Exc Peir A taXXa Euseb alia conic. Niese id est] idem Le fortitudinem iustitiam tr. e fortitudinem] τὴνxapteptav τὴν owopoaovYjv A TYiv ϰαρτερὶανExc Peir 16 concordia R 18 referuntur per omnia] ἔχουσι τὴν ὰναϕορὰν Exc Peir A ὰναϕέρουσινEuseb non, enim hoc] οόaàv γὰρ tootujv I )

quae cum ita sint, quidam legislatores sentiendo sunt discreti et alterum horum modum sibi placitum adsumentes alterum reliquerunt. sicuti Lacedaemonii quidem et Cretes moribus erudiebantur, non uerbis, Athenienses uero et paene alii omnes Graeci quae quidem oportet agi uel non agi praecipiebant suis legibus, assuescere uero ad haec operibus minime ualuerunt.

Noster autem legislator haec ambo multa diligentia coaptauit. nam nec exercitationem morum dimisit non traditam neque legem sermone reliquit incomptam, sed mox a primo inchoans cibo et unicuique diaeta conueniente nihil neque minimarum escarum sub potestate uoluntatis utentium dereliquit,

sed et de cibis quibus conuenit abstineri et qui [*]( LBR, CP, e. — Exc. Peir. Euseb Cosmas A, ed. pr. ) [*]( 1 indiffinitum C indifinitum P duo sqq.] Nota uocis siglum in marg. add. LI BI 2 moralis] ex morales corr. P1 3 sermonem P doctor est] doctorS 1 m. L lm. BCP doctorum (litterae 8 superscr. u) L3 (re rasura in r corr.) BR διδασϰαλοςExc Peir A διδασϰαλιϰόςEuseb 4 sint] sunt LCe quidam] UnOL, fortasse quidem scripseris SXkoi omissum esse arbitratus sentiendo] Sobius ed. Gal, 1524 sentiendi codd e 6 relinquerunt R sicuti] οἰον A xal Exc Peir 7 cretis R uero et paene] quidem pene et R 8 omnes alii tr. Ce 8 uel non agi] om. e Cosmas 9 p (p s. L3) cibiebant L percipiebant BeCP asuescere codd e 10 minime ualuerunt] ὼλιγώρησαν Exc Peir Cosmas A, fortasse minime noluerunt scripsit interpres 11 noster. legislator] abest ab Exc Peir 12 coaptauit] R cooptauit LBeCP excertitatione LB (c in B postea eras. est) exercitatione Re non traditam] xwoyjv traditas e 13 legem sermone] tov ex xo5 λόγου νόμον Exc Peir A tov sx tlJÓ vojaoo ÀóYov Euseb legem] B. leges LBeCP incomptas Ce incompta P 14 unicuique] Ixadtw A Ixdotwv Euseb diaeta] ex διαίτης scripsi, dicta LBRC dicte P dicto e conueniente] conuenitis R τη̃ς xaTot Tov olxov (tov otxetov A to οὶϰει̃ον Exc Peiv ? ed. pr.) 15 minimarum escarum] tWV βραχυτάτωνutentium uoluntatis tr. B, 16 derelinquit R et] abest ab Exc Peir quibus] tivcuv Exc Peir cowv A conuenitJ abest ab Exc Peir abstinere B )

non enim ignorantibus poenam posuit, se<f optimam ac necessariam correptionem monstrauit legem. quapropter non semel audire nec secundo uel saepius, sed in unaquaque septimana alia opera relinquentes ad legis auditionem congregari praecepit uniuersos eamque perfecte condiscere, quod scilicet omnes legislatores reliquisse noscuntur.

Et in tantum plurimi hominum porro sunt, ut secundum proprias <leges> uiuant, quia paene eas ignorant, et cum peccauerint, tunc agnoscunt ab aliis, quia legem probantur esse praeuaricati.

sed etiam uiri maxima cingula et principalia gubernantes profitentur ignorationem. scitos namque sibi faciunt assidere ad dispensationem rerum et

experimentum legis habentium, nostrorum uero quemlibet cum leges interrogat, facilius quam suum nomen recitat; uniuersas < si >quidem mox a primo sensu eas discentes in [*]( LBR, CP, e. — Exc. Peir. Euseb A, ed. pr. ) [*]( 1 sumendi sunt] desinunt Excerpta Peiresciana quae-uideatur] Graeca non intellexit interpres diaeta] ed. Venet. 1486 dicta codd e 2 §labore B requie] reliquie L atque regulam] om. P 3 posuit] ἔϑηενaÒtόç lege P quatinus LP patre] Ttaxpl τούτω̩5 non enim—posuit] 008& (00 Euseb cod. J) làp tyjs artb rrjs ὰγνοίας ὑποτίμηοιν (ὲπιτὶμησιν A) ϰατέλιπεν(ἠνέσχετοxataXmstv A) quae perperam intellexit interpres 6 correptionem] correctionem C παίδευμα8 leges B 9 uniuersos] add. interpres 10 scilicet <et> P omnis LP relinquisse R 12 leges] ex Graecis inserui; om. codd e uiuunt R quia] wate 14 quia legem probantur] in ras. B1 14 esse] prodesse, prod in ras. JB1 praeuaricati] praeuaricanti L ex praeuaritati corr. J51 etiam <iam> C cingula] singula R cum gloria e 15 gubernantes] διοιϰου̃ντεςΑ Itap\' ajxots .. διοιϰου̃ντεςEuseb ignoratione P 16 dispensatione P rerum] om. R 17 quemlibet <et> P 18 cum] eum R cum leges interrogat] corrupta duco; eT Tcs epo-to τοὺςνόμουςΑ ti; ἕλοιτο tobs vofxoo? Euseb interrogas suspicor nomen suum tr. e siquidem, si addidi 19 eas] ea R )

Hoc itaque primum omnium mirabilem consonantiam nobis instituit; nam unam quidem habere et eandem de deo sectam, uita uero ac moribus differre nihil ab inuicem, optimam moribus hominum potest celebrare concordiam.

apud nos etenim solos neque de deo quilibet sermones audiet alterutris aduersarios, sicut multa similia apud alios fieri comprobantur, cum non solum a fortuitis quod uisum fuerit unicuique profertur, sed etiam apud quosdam philosophorum hoc crebro praesumitur, quando alii quidem totam dei naturam sermonibus perimere temptauerunt, alii uero eius prouidentiam ab hominibus abstulerunt.

neque in studiis uitae differentia ulla conspicitur, sed communia quidem opera omnium apud nos existunt, unus uero de deo sermo concors est, asserens illum cuncta respicere. sed etiam de ipsius uitae studiis [et] quoniam oportet omnia alia ad terminum diuinae pietatis adduci, a mulieribus nostris et a seruis quilibet audiet. [*]( LBR, CP, e. — Euseb A, ed. pr. ) [*]( 1 ueluti R habemus] ex Graecis inserui, εχομεν .. (έγxεχαραγμένους) rarius, ari in ras. B1 quilibet <et> P 2 transcenditur R diuitare LB 5 unam] e unum codd de] in ras. B 6 uita] ita P 7 celebrare] έπιτλειΑ έποτελει̃ Euseb 8 etenim] et eum LBP naeq; - L quilibet <et> P audiet] Sobius ed. Col. 1524 audet codd e 9 sicut-profertur] 6no:a itoXXa παp\' hepotç co/ (008\' A) orco tuiv toxovtiov fiovov (μονωνΑ) xata to (to xata to Euseb) προπεϭον έxάϭτω λέγεται πάϑος sicuti C multa similia] milia R post similia est erasum s in B 12 crebro] a Graecis abest 13 eius] aitov A aotou ed. pr. prouidentia P 14 ab] in ras. Cl oirlp in] om. R 15 differentia] adifferentia (priorem a expunxit X1 erasit C) LPCe ad differentia B ab differentia R conspicitur] cospicitur B όϕεται16 uero] om. B non e concors] consors L 6 \'tip vóμω ϭυμϕωνω̃ν Euseb ojjloo ϭυμϕωνωνΑ 17 afferens R etiam] bis ponit P 18 et] a librario quodam additum puto, a Graecis abest alia] s. uersum add. B1 19 adducit RCP mulieribus nostris] γυναιxω̃ν 20 audiet] ex axouoEtev av scripsi, aduertit LBBC aduerttit P auertit e ) [*]( XXXVII Ioseplius para 6. ) [*]( 8 )

Pro qua re illatas nobis calumnias a quibusdam, cur non exhibeamus uiros inuentores nouorum operum seu uerborum, contigit oriri: alii siquidem in nulla re paterna perdurare optimum esse putant et praecipue transgressoribus

sapientiae robur adsignant, nos autem e diuerso unam esse prudentiam atque uirtutes existimamus nihil penitus uel facere uel cogitare contrarium his. quae antiquitus sancita noscuntur; quod scilicet indicium est legis optimo foedere constitutae; nam ea, quae hunc non habent modum, experimento saepe correcta redarguuntur.

Apud nos autem, qui credimus ab initio positam legem diuina uoluntate, nihil aliud pium est, quam hanc sub integritate reseruare; quis etenim eius quicquam mouere potest? aut quid melius adinuenit? uel quid ab aliis tamquam praecellentius ad statum reipublicae nostrae migrauit?