Περὶ ὀρθογραφίας

Aelius Herodianus

Aelius Herodianus, Περὶ ὀρθογραφίας, Grammatici Graeci 3.2, Lentz, Teubner, 1868

Τὰ διὰ τοῦ ιοϲ τριϲύλλαβα, εἰ ἔχοι υ ἐν τῇ πρώτῃ ϲυλλαβῇ, διὰ τοῦ ι γράφεται, Ϲύριοϲ, Τύριοϲ, Κύπριοϲ, νύχιοϲ, Ϲτύγιοϲ, Μύ ϲιὸϲ, Πύθιοϲ, θύιοϲ, κύκλιοϲ, μύριοϲ καὶ μυρίοϲ, νύμφιοϲ καὶ νυμφίοϲ. [*](l. 3 περὶ ποϲ. 288, 22, pro Δηλεῖοϲ scripsi λεῖοϲ. l. 6 Theogn. 56, 25, unde E.M.80, 35 derivatum est. Arc.40,18, An. Ox. 1I 324, 16. l. 10 Theogn. 1. Arc. 40, 18. Steph B.s. Ἀχέρων et Ἀβαντίϲ. l. 16 Theogn. 57, 7. Arc. 40, 23. l. 19 Theogn. 57, 31, Arc. 41 , 1, περὶ ποϲ. 288, 5. l. 22 Theognι. 57, 18, Arc. l. c. ln E. 51 33, 30 canon sic conversus est αἰθάλειοϲ: τὰ ἀπὸ τῶν εἰϲ λοϲ βαρυτόνων ὑπὲρ δύο ϲυλλαβὰϲ μὴ ὄντα ἐθνικὰ διὰ τῆϲ ει διφθόγγου γρύφονται, Αἴολοϲ Αίόλειοϲ [ ποικίλοϲ]. [αἴθαλοϲ αἰθάλειοϲ, ϲημαίνει δὲ τὸν καπνόν]. δαίδαλοϲ ὁ ποικίλοϲ δαιδάλειοϲ, μέγαλοϲ μεγάλειοϲ [ὡϲ ἀπὸ τοῦ μεγάλεοϲ] βαρύτονα πρόϲκειται διά τὸ ὀμφαλόϲ ὀμφάλιοϲ. μὴ ἐθνικὰ διὰ τοῦ Μαίναλοϲ Μαινάλιοϲ (pro Εὐδαμόλιοϲ). De hoc loco disseruit Lob. Proll. p. 101, ubi αἰόλειοϲ signilcare ποικίλοϲ et μεγάλειοϲ ex μεγάλεοϲ ortum negat. Dubium est. etiam, num αἴθαλοϲ αἰθάλειοϲ proposuerit Herodianus. quum in Mon. 4, 12 et. ap. Arcad. 39 δαιδάλεοϲ et κονιϲάλεοϲ tantum excipiat ex nominibus in αλεοϲ ut proparoxytona et αἰθαλέοϲ scribendum iudicasse videtur. l. 25 An, Ox. II 322, 27. l. 27 Theogn. 58. 1, E. M. 635, 41, Arc. 41, 12. l 29 Theogn. 58, 6, Arc. 41, 16.)

444
Τυχίοϲ, Φρυγίοϲ, Πλυτίοϲ, Κλυτίοϲ, Ϲκυφίοϲ κύρια. τὸ δὲ κύκνειοϲ μέροϲ ϲώματοϲ ϲημαίνει.

Τὰ διὰ τοῦ ιοϲ παρ’ ἐπιρρήματα γινόμενα διὰ μόνου τοῦ ι γράφεται, ὄριοϲ, πρώϊοϲ, ϲτάδιοϲ παρὰ τὸ ϲταδόν, ἀμφάδιοϲ, ἐκτάδιοϲ, ὀπιϲθίδιοϲ, ῥηίδιοϲ, ἀντίοϲ.

Τὰ εἰϲ ιοϲ τριϲύλλαβα κύρια ἔχοντα τὴν τρίτην μακρὰν διὰ τοῦ ιP γράφεται, Μούλιοϲ, Βάκχιοϲ, Ἑρχίοϲ.

Τὰ διὰ τοῦ ιοϲ ἐπὶ ἀλόγων ζῴων, μὴ ὄντων τετραπόδων διὰ τοῦ ι γράφεται οῖον ἐρῳδιόϲ, βομβυλιόϲ, χαραδριόϲ, αἰγυπιόϲ,κωβίοϲ, ϲκορπίοϲ. πρόϲκειται «μὴ ὄντα ἐπὶ τετραπόδων» διὰ τὸ ἀρνειόϲ, ϲημαίνει. δὲ τὸν ἄρνα. γέγονε δὲ οὕτωϲ· ἀρήν ἀρῆνοϲ καὶ κατὰ ϲυγκοπὴν ἀρνόϲ καὶ μετάγεται αὕτη ἡ γενικὴ εἰϲ εὐθεῖαν οἷον ἀρνόϲ κατὰ πλεοναϲμὸν τῆϲ ει γίνεται ἀρνειόϲ ὡϲ ἀμνόϲ ἀμνειόϲ, ἀδελφόϲ ἀδελφειόϲ.

Τὰ διὰ τοῦ φιοϲ κύρια διὰ τοῦ ι γράφεται, Ἄμφιοϲ, Ϲκυφίοϲ,P Ϲόφιοϲ, Ϲτρόφιοϲ, Χρυϲάφιοϲ χωρὶϲ τοῦ Ἀλφειόϲ.

Τὸ διὰ τοῦ ιϲιοϲ διὰ τοῦ ι γράφεται, Χαρίϲιοϲ, Ἀφροδίϲιοϲ, Ἀρτεμίϲιοϲ πλὴν τοῦ Ἀρκείϲιοϲ, Ϲιμοείϲιοϲ.

Τὰ διὰ τοῦ ινδοϲ εἴτε διϲύλλαβα εἴτε ὑπὲρ δύο ϲυλλαβὰϲ διὰ τοῦ ι γράφεται οἷον Ἰνδόϲ. Ἄλινδοϲ, Ἴϲινδοϲ πόλιϲ Μακεδονίαϲ, Ἄρινδοϲ ὄνομα ποταμοῦ.

Τὰ εἰϲ θοϲ οὐ θέλει τῇ ει διφθόγγῳ παραλήγεϲθαι οἷον ἔριθοϲ, λέκιθοϲ, Λάπιθοϲ, Προβάλινθοϲ, πίθοϲ.

Τὰ εἰϲ δὲ ὀξύτονα κτητικὰ διὰ τοῦ ι γράφεται οἷον Ὁμηρικόϲ, δουλικόϲ, βαϲιλικόϲ, δεϲποτικόϲ πλὴν τοῦ βοεικόϲ, Δαρεικόϲ, Δεκελεικόϲ, Κεραμεικόϲ. τὸ δὲ ὑεικὸν δέρμα παρὰ Ἀξιονίκῳ ἡμάρτηται. οὐδέποτε γὰρ λέξιϲ ϲημαίνουϲα μέροϲ ϲώματοϲ ἔχει εἰϲ κον κτητικόν, ἀλλὰ διὰ καθαροῦ τοῦ ον· οὐ γὰρ λέγομεν χοιρικὸν κέραϲ, ἀλλὰ χοίρειον οὐδὲ ἀνθρωπικὸϲ πούϲ, ἀλλ’ ἀνθρώπειοϲ. οὕτωϲ οὖν οὐ δεῖ λέγειν ὑεικόν, ἀλλὰ ὕειον δέρμα.

Τὰ εἰϲ ικοϲ εἴτε κύρια εἴτε προϲηγορικά, μὴ κτητικῆϲ ἐννοίαϲ ἐχόμενα, διὰ τοῦ ι γράφεται· καὶ ι μακρῷ μὲν παραλήγεται ταῦτα. Εὔνικοϲ, [*](l. 3 περὶ ποϲ. 288, 29. Theogn. 58, 16, Arc. 41. 24 cf. E. M. 40, 18 τὰ ἀπὸ ἀπτώτων διὰ τοῦ ιοϲ γινόμενα ὀνόματα ὑπὲρ δύο ϲυλλαβὰϲ διὰ τοῦ ι γράφεται, ἀρκῶ ἄρκιοϲ, αἰτῶ αἴτιοϲ, An. Ox. II 320. 30, ubi adduntur ἁρμόζω ἁρμόδιοϲ, πλήϲϲω πλάγιτοϲ. l. 6 Theogn 58, 22, Arc. 41, 28. l. 8 περὶ ποϲ. 293, 17 Arc. 42, 1, Choer. Orth. 168, 22; 174, 32, E.M.195, 53 et 146, 33. l.14 περὶ ποϲ. 293, 20: de Ἄμφιοϲ Choer. Orth. 168 et in E.M. 92, 49. l. 16 περὶ ποϲ. 293, 26, E. M4. 144, 20, Choer. Οrth. 172, 1 276, 18. l. 18 Theogn. 54, 5.) [*](l. 21 Choer. 248, 25: 237, 15; 248, 29 229, 22, ubi de κακῖθοϲ (hoc accentu, quum primo loco κάκιθοϲ scriptum sit) agitur, quod vocabulum omisi, quia peversapronunciatione ex κοκηθόϲ ap. Arc. 49, 25 ortum videtur. Theogn. 58 30. l 22 pro Προβάλιθοϲ scripsi Προβάλινθοϲ. l. 23 Theogn. 59, 7, περὶ ποϲ. 286, 25, Choer. Orth.186, 17, 183, 15 et 31 186, 4: 193, 13; 196, 6: 233, 17 Arc. 52, 1 seqq. ὑεικόϲ recepi ex Choer. 270, 15 coll. E. M. 775, 30. l. 30 Theogn. 59, 30, Arc. 51, 23, Choer. Οrth. 187, 25: 201 , 17, 228, 21.)

445
Κάϊκοϲ, Γρήνικοϲ, Φιλόνικοϲ, Ἑλλάνικοϲ, Ἀριϲτόνικοϲ, Γαμικόϲ, Παλικόϲ. ϲυνεϲταλμένῳ τῷ ι παραλήγεται, ἀνθέρικοϲ, Κύζικοϲ, Ὤρικοϲ, Ἀϲφόδικοϲ, Ορικοϲ, Ϲίνδικοϲ, Νήρικοϲ, Θορικόϲ.

Τὰ εἰϲ ικοϲ ϲύνθετα ὀνόματα παρὰ τὴν νίκην γινόμενα διὰ τοῦ ι γράφεται οἷον Καλλίνικοϲ, Ἐπίνικοϲ, Ϲτρατόνικοϲ. τὸ φιλόνικοϲ ἐπὶ τοῦ τὴν νίκην φιλοῦντοϲ. τὸ δὲ φιλόνεικοϲ διὰ τῆϲ ει διφθόγγου γραφόμενον παρὰ τὸ νεῖκοϲ ἐγένετο. καὶ τὸ προύνεικοϲ δὲ διὰ διφθόγγου γράφεται· ϲημαίνει δὲ τοὺϲ ὑβριϲτὰϲ καὶ τοὺϲ ἄνδραϲ ἱϲταμένουϲ ἐν ταῖϲ ἀγοραῖϲ καὶ φέρονταϲ τὰ ὤνια καὶ λαμβάνονταϲ ὑπὲρ τούτων μιϲθόν. εἴτε δὲ τοὺϲ ὑβριϲτὰϲ ϲημαίνει εἴτε τοὺϲ ἄλλουϲ, διὰ τῆϲ ει διφθόγγου γράφεται. καὶ ἐπὶ μὲν τῶν ὑβριϲτῶν, ἐπειδὴ παρὰ τὴν πρό πρόθεϲιν καὶ τὸ νεῖκοϲ γέγονε πρόνεικοϲ, τὸ δὲ νεῖκοϲ διὰ τῆϲ ει διφθόγγου γράφεται· εἰ δὲ τοὺϲ ἄλλουϲ ϲημαίνει, ἐπειδὴ παρὰ τὴν πρό πρόθεϲιν καὶ τὸ ἐνείκω Βοιωτιακὸν γέγονε προένεικοϲ καὶ κατὰ κρᾶϲιν τοῦ ο καὶ ε εἰϲ τὴν ου δίφθογγον προὔνεικοϲ ὥϲπερ τὸ ἐμόν τοὐμόν.

Οὐδεὶϲ μὴν Μακεδόνων τὴν ει δίφθογγον ἔχει ἐν παρατελεύτῳ, ·διὸ Ξανθίαϲ ὁ μὴν διὰ τοῦ ι.

Πάντα τὰ εἰϲ ϲxοϲ κύρια ἢ ὑποκοριϲτικὰ διὰ τοῦ ι γράφεται, κορακίϲκοϲ, ϲτυλίϲκοϲ, παιδαρίϲκοϲ, χιτωνίϲκοϲ. οὐδέποτε γὰρ τὰ ϲκ ἐν ϲυλλήψει ἔχοντα ἔχει τὴν ει δίφθογγον προηγουμένην κτλ. cf. supra p. 430, 6.