Περὶ ὀρθογραφίας

Τὰ διὰ τοῦ τρια προπαροξύτονα πάντα διὰ μόνου τοῦ ι γράφεται, ψάλτρια, μαθήτρια, μονάϲτρια, λεκάϲτρια ἡ πόρνη, αὐλήτρια, πανδοκεύτρια, Ἐρέτρια, ποιήτρια.

Καθόλου τὰ διὰ τοῦ ετα προπαροξύτονα εἴτε ἐπὶ πόλεωϲ εἶτε ἐπ’ ἄλληϲ τινὸϲ οἱαϲοῦν ϲημαϲίαϲ πλὴν τῶν διὰ τοῦ τρια διὰ τῆϲ ϲι διφθόγγου γράφεται, ἀλήθεια, εὐλάβεια, Ἀλεξάνδρεια, Ἀπάμεια, Μήδεια, βοήθεια, ὠφέλεια, χαλκοβάρεια, Πηνελόπεια, ἀναίδεια, εὐγένεια, ἀδράνεια, ἀπώλεια, Ἀντιόχεια, Ἄντεια, ἐπιφάνεια, ἀπέχθεια, εὔκλεια, ἄδεια. ϲεϲημειωμένων τοῦ πότνια, μπνια, ἀμία, Πολύμνια.

Τὰ ἀπὸ τῶν εἰϲ ϲυϲ ἀρϲενικῶν διὰ τοῦ ἑια παρηγμένα θηλυκὰ δίφθογγον ἔχει οἶον βαϲιλεύϲ βαϲίλεια, πανδοκεύϲ πανδόκεια, ἱερεύϲ ἱέρεια. τοῦτο δὲ οἱ Ἀττικοὶ ἐκτείνοντεϲ τὸ α ἱερεία παροξυτόνωϲ λέγουϲιν.

Τὰ ἀπὸ τῶν εἰϲ ῦϲ ἀρϲενικῶν διὰ τοῦ εια παρηγμένα θηλυκὰ δίφθογγον ἔχει οἷον ὀξύϲ ὀξεῖα, βαρύϲ βαρεῖα, ἡδύϲ ἡδεῖα, ἥμιϲυϲ ἡμίϲεια, θῆλυϲ θήλεια, λίγεια, ἐλάχεια, μεθ’ ὧ καὶ θάλεια ἐπιθετικῶϲ, θαλία δὲ ἐπὶ τῆϲ ἀνέϲεωϲ ἢ εὐωχίαϲ.

Τὰ διὰ τοῦ εια παρώνυμα ἐπὶ τοῦ αὐτοῦ ϲημαινομένου παρηγμένα θηλυκὰ δίφθογγον ἔχει οἷον Πηνελόπη Πηνελόπεια, Καλλιόπεια, Πλειϲτοδόκεια, Εὐρώπεια, χαλκοβαρήϲ χαλκοβάρεια, ἠριγενήϲ ἠριγένεια, ἱππόδαϲυϲ ἱπποδάϲεια.

Τὰ ἐπὶ πραγματείαϲ ἤγουν ϲυτγράμματοϲ διὰ τῆϲ ε διφθόγγου γράφεται ἡ Ὀδύϲϲεια ἡ κατὰ Ὀδυϲϲέα, Ἡράκλεια ἡ κατὰ Ἡρακλέα, Τῃλεγόνεια ἡ κατὰ Τηλέγονον, Δολώνεια, Γιγάντεια, Διομήδεια.

Τὰ διὰ τοῦ εια ἐπὶ πόλεων προπαροξύτονα θηλυκὰ δίφθογγον ἔχει οἷον Ἀλεξάνδρεια, Ἀπάμεια, Καιϲάρεια, Ἀντιόχεια, Θέϲπεια· τὸ δὲ ὀξυτόνωϲ λεγόμενον Θεϲπιά διὰ τοῦ ι. τὰ δὲ ἐπὶ χώραϲ ὄντα διὰ τοῦ ί γράφεται καὶ παροξύνεται, υκία, Πιϲιδία, Κιλικία, Ϲικελία, Παφλαγονία, Ἀρμενία, Ϲυρία, Καππαδοκία, Ἰταλία, Ἀϲία, Θεϲϲαλία, Βοιωτία, Βιθυνία, Ἰτουρία.

Τὰ διὰ τοῦ ια εἴτε ἐπὶ πόλεωϲ εἴτε ἐπὶ χώραϲ πρὸ μιᾶϲ τὸν τόνον ἔχοντα οὐ θέλει τῇ ι διφθόγγῳ παραλήγεϲθαι, ἐπὶ χώραϲ οἶον Καππαδοκία, Ἀϲία, Γαλατία, Ἰταλία, Λυκία· ἐπὶ δὲ πόλεωϲ οἰον Φαρϲαλία, Ἀπολλωνία, Φθία. πρόϲκειται « πρὸ μιᾶϲ τὸν τόνον ἔχοντα» διὰ τὸ Ἀλεξάνδρεια.

Τὰ διὰ τοῦ εια διϲύλλαβα μονογενῆ ἔχοντα τὸ α μακρὸν ὀξύτονα διὰ τῆϲ ει διφθόγγου γράφεται ζειά, χειά, φειὰ, μεθ’ ὡν καὶ τὰ βαρύτονα μνεία, χρεία, λεία, δεία ἡ ἔνδεια καὶ θεία τὸ τριγενέϲ. ϲεϲη [*](98, 24, Choer. 247, 11, περὶ ποϲ. 300, 23. 1. Theogn. 98, 28, Chocr.178,12. περὶ ποϲ. 300, 19, Ep. Cr. 1 370, 17. l. 7 περὶ ποϲ. 300, 3, Choer. 190, 6 Dichr. 290, 20. 1. 11 περὶ ποϲ. 300, 5, Choer. 208, 5, Theogn. 99, 10, de θάλεια et θαλία Choer. 291, 21. 1. 15 περὶ ποϲ. 300, 8, Choer 206, 15. 1. περὶ ποϲ. 299, 26, Choer. 189, 7 et 196, 33. 11. 22 περὶ ποϲ. 299, 17, Choer. , 178, 12 et 183, 20, Theogn. 103, 32, θέϲπεια et Θεϲπιά ex Ι1. Pr. B 498. 1. 28 Choer. 271, 17. 1. 33 hunc canonem finxi ex Theogn. 103, 23 coll. Arc. 98. 13, Dichr. 290, 24. Ep. Cr. 1 181, 12, Choer. Ep. in Psalm. 91, 35 et 131, 33.)

Τὰ διὰ τοῦ ια ὑπὲρ δύο ϲυλλαβὰϲ ὀξύτονα διὰ τοῦ ι γράφεται οἷον λαλιά, καλιά, ϲποδιά, ῥοδωνιά, ἱμονιά τὸ ἀντλητήριον, ὅρμιά, πραϲιά, ἀνθρακιά. ϲεϲημείωται διὰ τῆϲ ει διφθόγγου γραφόμενα τὸ παρειά, φορβειά, ϲτελειά, φορειά, ἀρειά.

Τὰ διὰ τοῦ εια θηλυκὰ ἔχοντα ῥῆμα ἀντιπαρακείμενον διὰ τοῦ ευῶ, εἰ μέν ἐϲτιν ἀπὸ τῶν εἰϲ μῶν ὀξυτόνων, διὰ τοῦ ι γράφεται οἷον ἡγεμών ἡγεμονεύω ἡγεμονία, κηδεμών κηδεμονεύω κηδεμονία· εἰ δὲ μή ἐϲτιν ἀπὸ τῶν εἰϲ μῶν, διὰ τῆϲ ἑι διφθόγγου γράφεται οἷον ἀλαζών ἀλαζονεύω ἀλαζονεία καὶ ἀπὸ ἄλληϲ δὲ οἱοϲδήποτε καταλήξεωϲ ἐὰν ᾖ, διὰ διφθόγγου γράφεται οἷον ῥήτωρ ῥήτοροϲ ῥητορεύω ῥητορεία, εἴρων εἰρωνεύω εἰρωνεία, πρᾶγμα πραγματεύω, ἐξ οὗ πραγματεύομαι, πραγματεία. ὁμοίωϲ κολακεία, ἑρμηνεία, προφητεία, ξενιτεία, ἀριϲτεία ἐκ τοῦ ἀριϲτεύϲ, ἀλητεία, βουλεία ἡ βούλευϲιϲ, γοητεία, δυναϲτεία, ἱκετεία· ἱκεϲία δὲ διὰ τοῦ ι. λαγνεία, λάγνοϲ γὰρ τὸ ἀρϲενικόν, προϲτατεία, προϲτάτηϲ γὰρ τὸ ἀρϲενικόν, προϲταϲία δὲ διὰ τοῦ ι, νηϲτεία, πολιτεία, τερατεία, πρεϲβεία, δεϲποτεία, ὑδρεία τὸ ἐπὶ τῆϲ ὑδρεύϲεωϲ, ἐπὶ δὲ τοῦ ἀγγείου διὰ τοῦ ι ὑδρία. χωρὶϲ τῶν ἀπὸ τῶν εἰϲ οϲ ϲυνθέτων διὰ τοῦ ια παραγομένων θηλυκῶν, κἆν γὰρ ἔχᾳ ἀντιπαρακείμενον ῥῆμα διὰ τοῦ ευω, διὰ τοῦ ι γράφεται οἰον πρόεδροϲ προεδρεύω προεδρία, φιλανθρωπία, ἀϲωτία, ἐμπορία, παρθενία, ϲυνοδία· ἡνιοχεία διὰ τῆϲ ει διφθόγγου ἐκ τοῦ ἡνιοχεύϲ, ἐϲπερεία ἐκ τοῦ ἑϲπερεύϲ, μαϲτροπεία ὁμοίωϲ. Ἰϲτέον δὲ ὅτι ἐκ τούτων τὰ δίὰ τοῦ τ ἐκφερόμενα διὰ τῆϲ ει διφθόγγου γράφεται, ὅϲα δὲ διὰ τοῦ ϲ, διὰ τοῦ ι γράφεται.

Τὰ ἀπὸ τῶν εἰϲ οϲ ἁπλῶν μὴ ἔχοντα ῥῆμα ἀντιπαρακείμενον διὰ τοῦ ευω διὰ τοῦ ια γινόμενα θηλυκὰ διὰ τοῦ ι γράφεται οἷον κακόϲ κακία, ϲοφόϲ ϲοφία, μωρόϲ μωρία, ῆϲυχοϲ ἡϲυχία. πρόϲκειται «μὴ ἔχοντα ῥῆμα ἀντιπαρακείμενον διὰ τοῦ ευῶ διὰ τὸ δοῦλοϲ δουλεύω δουλεία, μοιχόϲ μοιχεύω μοιχεία.

Τὰ ἀπὸ τῶν εἰϲ οϲ ϲυνθέτων διὰ τοῦ ια γινόμενα παροξύτονα ὄντα διὰ τοῦ ι γράφεται οἰον φιλόϲοφοϲ φιλοϲοφία, κακοῦργοϲκακουργία, πρόθυμοϲ προθυμία, ἄϲωτοϲ ἀϲωτία, ῥάθυμοϲ ῥᾳθυμία, ἀϲπιδοποιόϲ ἀϲπιδοποιῖα, ὀρθογράφοϲ ὀρθογραφία, εὔκαιροϲ εκαιρία, ἀεργόϲ ἀεργία, ὑπερήφανοϲ ὑπερηφανία (ἀνόρεκτοϲ ἀνορεξία, ὑπόδεκτοϲ ὑποδεξία διὰ τὴν ϲύνταξινΤ). πρόϲκειται « παροξύτονα» διὰ τὸ βοηθόϲ βοήθεια καὶ εὔεροϲ εὐέρεια.

Τὰ ἀπὸ ἀρϲενικῶν ἐχόντων τὸ τ διὰ τοῦια γινόμενα καὶ τρέποντα τὸ τ εἰϲ ϲ διὰ τοῦ ῖ γράφεται οἰον (ἄλουτοϲ ἀλουϲία?) ἀθάνατοϲ ἀθαναϲία, ὑπηρέτηϲ ὑπηρεϲία.

Τὰ ἀπὸ τῶν εἰϲ ηϲ βαρυτόνων εἰϲ ουϲ ἐχόντων τὴν γενικὴν γινόμενα θηλυκὰ διὰ τοῦ ι γράφεται καὶ διὰ τῆϲ ει διφθόγγου· διὰ τοῦ ι μὲν παροξυνόμενα, διὰ δὲ τῆϲ ει διφθόγγου προπαροξυνόμενα οἱον αὐθάδηϲ αὐθάδουϲ αὐθαδία καὶ αὐθάδεια, κακοήθηϲ κακοήθουϲ κακοηθία καὶ κακοήθεια, ϲυνήθηϲ ϲυνηθία καὶ ϲυνήθεια.

Τὰ εἰϲ ηϲ ἀρϲενικὰ εἰϲ θηλυκὰ μεταγόμενα διὰ τῆϲ ει διφθόγγου γράφεται καὶ μάλιϲτα ὀξύτονα ὄντα οἰον ἀληθήϲ ἀλήθεια, εὐλαβήϲ εὐλάβεια, ἀκρίβεια, ἀπέχθεια, ἀδεήϲ ἀδέεια καὶ ἄδεια, εὐκλεήϲ εὐκλέεια καὶ εὔκλεια, ἀναίδεια, εὐγένεια, ἀπάθεια, εὐμάθεια. λέγεται δὲ καὶ ποιητικώτερον ἀναιδία, εὐγενία, ἀπαθία, εὐμαθία. τὸ μέντοι ἀμαθία μόνωϲ παροξύνεται καὶ διὰ τοῦ ι γράφεται.

Τὰ παρὰ τὸ ἦθοϲ διφορεῖται, ἀήθεια καὶ ἀηθία, ποιητικώτερον δὲ διὰ τοῦ ι καὶ παρὰ τὸ κέρδοϲ φιλοκέρδεια καὶ φιλοκερδία, αἰϲχροκέρδεια καὶ αἰϲχροκερδία· καὶ τὰ παρὰ τὸ παθεῖν καὶ μαθεῖν, εὐπάθεια καὶ εὐπαθία, εὐμάθεια καὶ εὐμαθία, προμήθεια καὶ προμηθία, εὐέπεια καὶ εὐεπία, ὦφέλεια καὶ ὠφελία, εὐμάρεια καὶ εὐμαρία, οἰκωφελία καὶ κοινωφελία μόνωϲ καὶ ἀμαθία· καὶ τὸ ι ποιητικόν. τὰ παρὰ τὸ φυή διὰ τοῦ ι εὐφυῖα· εὕρηται καὶ εὐφύεια παρὰ Ἀλέξιδι. τὰ παρὰ τὸ τύχη διὰ τοῦ ι, εὐτυχία· εὕρηται καὶ εὐτύχεια παρὰ Ϲοφοκλεῖ. τὰ παρὰ τὸ ἔτοϲ διὰ τοῦ ῖ γράφεται τὰ δὲ παρὰ τὰ ἄλλα διὰ διφθόγγου.

Τὰ ἀπὸ ἐνεϲτώτων παρηγμένα θηλυκὰ προπαροξύτονα δίφθογγον ἔχει οἷον ἀπόλω ἀπώλεια, ἐξώλεια, προώλεια, μήδω Μήδεια, θέρω θέρεια, θάλλω Θάλεια, ἀνθῶ Ἄνθεια, χαίρω Χάρεια, κρατῶ Κράτεια.

Τὰ παρὰ μέλλοντα διὰ τοῦ ια διὰ τοῦ ι γράφεται, θύϲω θυϲία, ἄξω ἀξία, λούϲω λϲῳϲία καὶ ἀλουϲία, ὀρέξω ὀρεξία, ἔχω ἑξω ἑξία καὶ εὐεξία, πέψω πεψία ἀπεψία.

Τ διὰ τοῦ ϲια ὑπὲρ δύο ϲυλλαβὰϲ μὴ ἔχοντα ἀντιπαρακείμενον ῥῆμα διὰ τοῦ ευω διὰ τοῦ ί γράφεται οἷον ἱκεϲία, τὸ δὲ ἱκετεία διὰ τῆϲ ει διφθόγγου, ἱκετεύω γάρ· μετουϲία, ἀφαϲία, γερουϲία, πανδοϲία, ἐκκληϲία, ὑπερβαϲία. πρόϲκειται «μὴ ἔχοντα ἀντιπαρακείμενον ῥῆμα διὰ τοῦ ευῦ » διὰ τὸ περιϲϲεύω περιϲϲεία διὰ τῆϲ ει διφθόγγου.