Περὶ ὀρθογραφίας

Πᾶϲα λέξιϲ ἀπὸ τῆϲ τρι ϲυλλαβῆϲ ἀρχομένη διὰ τοῦ ι γράφεται οἷον τριϲμάκαρεϲ, τριϲάθλιοϲ, τριϲάκιϲ, τριϲϲῶϲ, τριϲμύρια, τριϲόλβιοϲ. ϲεϲημείωται τὸ τρεῖϲ πληθυντικὸϲ ἀριθμὸϲ καὶ τὸ τρεῖϲ τὸ ῥῆμα τὸ ϲημαῖνον τὸ τρέμειϲ· ἐκ τοῦ τρῶ τρεῖϲ.

Οὐδέποτε μετὰ τοῦ φ εὑρίϲκεται δίφθογγοϲ καταλήγουϲα εἰϲ ρ ϲυμφώνου ἐπιφερομένου οἷον φάρμακον «φροντίδοϲ εὐρείηϲ — ϲτῆθοϲ καὶ χείλεα φύρϲω» (ϲ 21), «κείμενον ἐν φέρτρῳ» (Ϲ 236) πλὴν τοῦ φθειρϲί παρὰ Ἀρχιλόχῳ «φθειρϲὶ μοχθίζοντα» ἀπὸ τοῦ φθείρ φθειρόϲ.

Οὐδέποτε μετὰ τοῦ χ εὑρίϲκεται δίφθογγοϲ καταλήγουϲα εἰϲ ρ ϲυμφώνου ἐπιφερομένου οἷον χάρμα «αὐλῆϲ ἐν χόρτῳ» (Λ 773), «χέρνιβα δ᾿  ἀμφίπολοϲ» (α 136), ὅθεν ὁ ποιητὴϲ φυλάξαϲ τὴν δίφθογγον τοῦ χείρ ἐν παντὶ ἀριθμῷ καὶ ἐν πάϲῃ πτώϲει διήλλαξεν ἐν τῇ πληθυντικῇ δοτικῇ «χερϲὶ μὲν οὔτοι ἔγωγε μαχήϲομαι» (Α 301), οὐκέτι δὲ χειρϲί· τοῦτο δὲ ἐν παραγωγῇ οὐ χέρεϲϲιν εἶπεν ἀλλὰ χείρεϲϲι «τοίω τὼ χείρεϲϲι ὑφ᾿  ἡμετέρῃϲι» (Ε 559).

Τὰ ἀπὸ τῆϲ ψι ϲυλλαβῆϲ ἀρχόμενα οὐ γράφεται διὰ τῆϲ ει οἷον ψιλόϲ, ψιλή, ψιλίον· ϲημαίνει δὲ τὸ ἐπιτιθέμενον ἐν ἄκροιϲ τῶν χειρῶν, ὅπερ ἐν τῇ ϲυνηθείᾳ ψέλιον εἰώθαϲι λέγειν διὰ τοῦ ε. ψίω τὸ ἐμβρωματίζω.

Οὐδέποτε πρὸ τῶν δύο ρρ εὑρίϲκεται δίφθογγοϲ ὑποδηματορράφοϲ, Κίρρα.

Οὐδέποτε πρὸ δύο ϲϲ δίφθογγοϲ εὑρίϲκεται οἷον ἑλίϲϲω, φρίϲϲω, [*](l. 1 Choer. Orth. 187, 30. E. M. 234, 23 cf. Hes. s. v v. l. 3 περὶ ποϲ. 290, 15, Choer. 188, 15, E. Orion. 40, 20 cf. fr. 21. l. 8 περὶ ποϲ. 289 καὶ κρέϲϲων — ὀνηϲόμεθα ex Mon. 40, 23 inserui. cf. fr. 20. l. 15 περὶ ποϲ. 289, 7, Choer. Epim. in Psalm. 97, 25 cf. fr. 34. l. Ep. Cr. 1 441, 16 cf. fr. 35. l. 23 Ep Cr. I 441, 10 l. 30 περὶ ποϲ. 289, 18, l. 32 χειρῶν scripsi pro χειλέων. l. 34 Choer. Orth. 229, 20. l. 36 Choer. 218, 1; 255, 1; 205, 9 περὶ ποϲ. 304. 10, Ep. Cr. I 6, 15, E. M. 537, 20, An. Paris. III 327, 27 cf. Lehrs ad Mon. 40, 25.)

Οὐδέποτε ἡ ει δίφθογγοϲ πρὸ τῶν δύο ϲυμφώνων εὑρίϲκεται ἐν ϲυλλήψει. εἰ δὲ ἐγράφετο δίφθογγοϲ (sc. in μίϲγω), μέμοιγα ἦν ὁ μέϲοϲ παρακείμενοϲ· οὐκ ἔϲτι δὲ ἀλλὰ μέμιγα.

Οὐδέποτε τὸ ϲκ ἐν ϲυλλήψει ὂν ἔχει τὴν ει δίφθογγον προηγουμένην χωρὶϲ μιᾶϲ λέξεωϲ καὶ ταύτηϲ ἀμφιβαλλομένηϲ οἷον Ἡρακλεΐϲκοϲ Ἡρακλεῖϲκοϲ. παραδείγματα δὲ ταῦτα· βαϲιλίϲκοϲ, μειρακίϲκοϲ, ἴϲκω. ἀμέλει ἔϲτιν εἴδω εἴϲω διὰ τῆϲ ει διφθόγγου. καὶ προϲελθόντοϲ τοῦ κ διίϲταται τὸ ι καὶ γίνεται ἐΐϲκω διὰ μὴ δύναϲθαι τὴν ει δίφθογγον προηγεῖϲθαι, ἡνίκα ἐϲτὶν τὸ ϲκ ἐν ϲυλλήψει· ἡνίκα δὲ γίνεται ϲύλληψιϲ, ἀποβάλλει τὸ ε καὶ γίνεται ἴϲκω διὰ τοῦ ι.

Αἱ ἀναδιπλαϲιάϲειϲ ἀεὶ διὰ τοῦ ι γράφονται, τιτρώϲκω.

Τὰ ἀμφιβαλλόμενα κατὰ τὴν πρώτην ϲυλλαβήν, ἔχοντα δὲ ἐν τῇ δευτέρᾳ ϲυλλαβῇ τὸ ι τὸ υ διὰ τοῦ ι γράφεται, δριμύϲ, ἰλύϲ, Τῖφυϲ, Τῖρυϲ, κῖκυϲ, βριθύϲ, πίτυϲ, Ἶριϲ, ἶβιϲ, Ἶϲιϲ, ῥιπίϲ, Βιθυνία, Λακινία.

Πολλά ἐϲτιν ὀνόματα ἀπὸ ῥημάτων γινόμενα γραφομένων τῶν ῥημάτων διὰ διφθόγγου, τῶν δὲ ὀνομάτων διὰ τοῦ ι οἷον πείθω πιθανόϲ, οἰκτείρω οἰκτιρμόϲ, ϲείω ϲῖτοϲ, νείφω νιφετόϲ, λείχω λίχανοϲ. οὕτω καὶ παρὰ τὸ λείπω λιμόϲ.

Τὰ παρὰ τὸ ἀεί διὰ τῆϲ ει διφθόγγου γράφεται, ἀείμνηϲτοϲ, ἀειγενήϲ, ἀείφρουροϲ, ἀειπάρθενοϲ, ἀειφανήϲ. τὸ μέντοι ἀΐδιοϲ μόνον διὰ τοῦ ι γράφεται παρὰ τὸ ἄΐ Αἰολικόν. καὶ τὸ ἀειπάρθενοϲ διὰ τῆϲ ει διφθόγγου γράφεται κοινῶϲ, Αἰολικῶϲ δὲ διὰ τοῦ ι.

Τὸ εἴκελοϲ διφορεῖται κατὰ τὴν γραφήν, τὰ μέντοι παῤ αὐτὸ ϲυντεθειμένα δίφθογγον ἔχει, θεοείκελοϲ, πανείκελοϲ, ἀνδρείκελοϲ.

Καθόλου τὰ εἰϲ ν λήγοντα εἴτε ἀρϲενικὰ εἴτε θηλυκὰ οὐκ ἔχει. πρὸ τοῦ ν δίφθογγον οἷον Ἕλλην, αὐχήν, Τιτάν, Πλάτων, Τρύφων, Ϲιδών, Χαλκηδών, δελφίν, Ϲαλαμίν. πρόϲκειται ἀρϲενικὰ καὶ θηλυκὰ διὰ τὰ οὐδέτερα· ταῦτα γὰρ πολλάκιϲ πρὸ τοῦ ν ἔχει δίφθογγον οἷον ὀϲτοῦν, χρυϲοῦν, χαλκοῦν, ἀργυροῦν.

Πάντα τὰ δικατάληκτα διὰ τοῦ ι μακροῦ γράφεται οἷον δελφίϲ δελφίν, Ἐλευϲίϲ Ἐλευϲίν, χλωχίϲ χλωχίν, Τελχίϲ Τελχίν, ἑρμίϲ ἑρμίν, Τραχίϲ Τραχίν, ῥητμίϲ ῥηγμίν, ὠδίϲ ὠδίν, πηρίϲ πηρίν, ἴϲ ἴν, ῥίϲ ῥίν, θίϲ θίν. τὸ δὲ θίϲ καὶ ῥίϲ ὁ Ἀρίϲταρχοϲ διὰ τῆϲ ει διφθόγγου ἀξιοῖ γράφεϲθαι καὶ ἀκολουθῶν τῇ ἐτυμολογίᾳ ἔλεγεν, ὅτι τὸ θείϲ παρὰ τὸ θείνεϲθαί ἐϲτι· καὶ γὰρ ἐν αἰγιαλῷ θείνονται καὶ τύπτονται τὰ κύματα· ἢ παρὰ τὸ θέειν, καὶ γὰρ ἐν αἰγιαλῷ θέει ἤγουν τρέχει τὰ κύματα. τὸ δὲ ῥείϲ παρὰ τὸ ῥεῖν γέγονε, καὶ γὰρ ἐκ τῆϲ ῥινόϲ ῥέουϲι καὶ κατέρχονται τὰ περιττώματα τῆϲ κεφαλῆϲ. ἀκολουθῶν οὖν ταύτῃ τῇ ἐτυμολογίᾳ εἴρηκεν αὐτὸ διὰ τῆϲ ει διφθόγγου. ἡ δὲ παράδοϲιϲ οἶδεν αὐτὸ διὰ τοῦ ι γράφεϲθαι.

Πάντα τὰ εἰϲ ειρ λήγοντα εἴτε ἁπλᾶ εἴτε ϲύνθετα. διὰ τῆϲ ει διφθόγγου γράφεται οἷον χείρ παρὰ τὸ ἔχειν, ὅπερ οἱ Αἰολεῖϲ χήρ φαϲι τρέποντεϲ τὴν ει εἰϲ τὸ η οἷον πλείων πλήων, μείων μήων, φθείρ τὸ ἀπὸ τῆϲ φθορᾶϲ τοῦ ϲώματοϲ ἀπὸ τοῦ φθείρω, Εἴρ ὄνομα ποταμοῦ ἀπὸ τοῦ εἴρω τὸ ϲυμπλέκω, πολύχειρ, αὐτόχειρ, ἑκατόγχειρ, ἀντίχειρ, χρυϲοέθειρ, Βέχειρ, Ϲάπειρ, Ἀλάζειρ, Λίγειρ, Ἐλάτειρ, μεθ᾿  ὧν τὰ Βοιωτικὰ πατείρ, μήτειρ. ϲεϲημείωται τὸ Φθίρ τὸ ἐπὶ τοῦ υἱοῦ Ἐνδυμίωνοϲ, ἀφ᾿  οὗ τὸ «Φθιρῶν ὄροϲ ἀκριτόφυλλον» (Β 868).

Τὰ εἰϲ ξ λήγοντα ἀποϲτρέφεται τὴν ει δίφθογγον οἷον πέρδιξ, μάϲτξ, θρίξ, ψίξ, Τέμμιξ, Φοῖνιξ, Χοῖνξ, ἆϊξ, πίφιξ.

Τὰ εἰϲ ιϲ ὀξύτονα θηλυκὰ ὑπὲρ μίαν ϲυλλαβὴν κοινολεκτούμενα ἀποϲτρέφεται τὴν ει δίφθογγον, ϲανίϲ, ῥανίϲ, βολίϲ, θυρίϲ, ἁψίϲ, γλωϲϲίϲ, ἀϲπίϲ, ϲφραγίϲ, κρηπίϲ, κεραμίϲ, κηκίϲ, φαρκίϲ, φλυκτίϲ, ψωφίϲ, ψηφίϲ, ψωμίϲ. πρόϲκειται «ὀξύτονα» διὰ τὸ ἀντήρειϲ, εἰϲ ὃ ἐπερείδεταί τιϲ· «ὑπὲρ μίαν ϲυλλαβὴν» διὰ τὸ κλείϲ, ὅθεν καὶ τὸ κατάκλειϲ «κοινολεκτούμενα»· τὸ γὰρ εὐϲεβήϲ καὶ εὐγενήϲ διὰ τῆϲ ει διφθόγγου γράφουϲιν οἱ Βοιωτοί.

Τὰ εἰϲ ειϲ ἔχοντα οὐδέτερον εἰϲ ν διὰ τῆϲ ει διφθόγγου γράφεται οἷον χαρίειϲ χαρίεν, ἀϲτερόειϲ ἀϲτερόεν, δενδρήειϲ δενδρῆεν, αἱματόειϲ αἱματόεν, τιμήειϲ τιμῆεν, ἑρϲήειϲ ἑρϲῆεν, ἠχήειϲ, κερόειϲ, φωνήειϲ, εἷϲ ἕν.

Τὰ εἰϲ ειϲ διὰ τοῦ εντοϲ κλινόμενα διὰ τῆϲ ει διφθόγγου γράφεται, [*](l. 1 Choer. 168, 15 collat. p. 187, 21 γλωχίϲ, 192, 11 δελφίϲ, 197, 25 ἑρμίϲ, 263, 18 Τραχίϲ, 255, 1 ῥηγμίϲ, 281, 10 et 18 ὠδίϲ, 243. 30 πηρίϲ, 220, 18 ἴϲ, 217, 26 θίϲ et 255, 4 ῥίϲ, 197, 29 Ἐλευϲίϲ. Verba inde a τὸ θίϲ καὶ ῥίϲ ὁ Ἀρίϲταρχοϲ addidi ex E. Gud. 30, 29. l. 12 canonem composui ex libo περὶ ποϲ. 283, 15, Choer. 273, 33 collato E. Gud. 566, 44, Choer. 274, 5, Theogn. 41, 23 Arcad. 20. 15 cf. Choer. Epim. in Psalm. 4, 7. l. 20 Choer. 170, 10; 263 274, 14; 276, 31; 279, 15; 249, 32. l. 22 Choer. Orth. 172. 10 collato E. M, 183, 39 et περὶ ποϲ. 305, 7; de ἁψίϲ praecepit Choer. praeterea 182, 4, de γλωχίϲ 187, 21, κεραμίϲ 227, 23, κηκίϲ 227, 25, φαρκίϲ 271, 10. φλυκτίϲ 275. 11 ψωφίϲ 279, 10, ψηφίϲ 279. 13, ψωμίϲ 279, 28. Epim. Cr. I 283, 23. l."29 Choer. 174, 10; 208. 12; δενδρήειϲ 194, 13, ἑρϲήειϲ 210, 7, ἠχήειϲ 217, 1, κερόειϲ. 231, 1, φωνήειϲ 274, 21, Ep. Cram. l 283, 23. l. 33 Choer. 174, 13, de Ϲιμόειϲ 262, 4.)