Deipnosophistae
Athenaeus of Naucratis
Athenaeus. Athenaei Naucratitae Dipnosophistarum Libri XV (3 volumes). Kaibel, Georg, editor. Leipzig: Teubner, 1887-1892.
Τὸν Διόνυσον, ἑταῖρε Τιμόκρατες, μαινόμενον οἱ πολλοὶ λέγουσιν ἀπὸ τοῦ τοὺς πλείονας ἀκράτου σπῶντας θορυβώδεις γίνεσθαι· Od. 22.293
‘κατιόντος γοῦν τοῦ οἴνου ἐς τὸ σῶμα, ὥς φησιν Ἡρόδοτος (I 212), ἐπαναπλέει κακὰ ἔπεα’ καὶ μαινόμενα. Κλέαρχός τε ὁ κωμῳδιοποιὸς ἐν Κορινθίοις φησίν (II 409 K)·
- οἶνός σε τρώει μελιηδής, ὅς τε καὶ ἄλλους
- βλάπτει, ὃς ἄν μιν χανδὸν ἕλῃ μηδ’ αἴσιμα πίνῃ.
- οἶνος καὶ κένταυρον ἀγακλυτὸν Εὐρυτίωνα
- ὤλεσ’ ἐνὶ μεγάρῳ μεγαθύμου Πειριθόοιο,
- ἐς Λαπίθας ἐλθόνθ᾽. ὃ δ’ ἐπεὶ φρένας ἄασεν οἴνῳ,
- μαινόμενος κάκ’ ἔρεξε δόμοις ἐνὶ Πειριθόοιο.
Ξενοφῶντος δὲ τὸν Ἀγησίλαον (V 1)... ‘μέθης μὲν ἀπέχεσθαι ὁμοίως ᾤετο χρῆναι καὶ μανίας, σίτων δὲ ὑπερκαίρων ὁμοίως καὶ ἀργίας.’ ἀλλ’ οὐχ ἡμεῖς γε οὔτε τῶν πλεῖον πινόντων ὄντες οὔτε τῶν ἐξοίνων γινομένων πληθούσης ἀγορᾶς ἐπὶ τὰ μουσικὰ ταῦτα ἐρχόμεθα συμπόσια. καὶ γὰρ ὁ φιλεπιτιμητὴς Οὐλπιανὸς πάλιν τινὸς ἐπείληπτο εἰπόντος ‘ἔξοινος οὔκ εἰμι’, λέγων ‘ὁ δ’ ἔξοινος ποῦ;’ καὶ ὃς ‘παρ’ Ἀλέξιδι ἐν Εἰσοικιζομένῳ (II 318 K)·
- εἰ τοῖς μεθυσκομένοις ἑκάστης ἡμέρας
- ἀλγεῖν συνέβαινε τὴν κεφαλὴν πρὸ τοῦ πιεῖν
- τὸν ἄκρατον ἡμῶν, οὐδὲ εἷς ἔπινεν ἄν.
v.3.p.353- νῦν δὲ πρότερόν γε τοῦ πόνου τὴν ἡδονὴν
- προλαμβάνοντες ὑστεροῦμεν τἀγαθοῦ.
ἔφη.
- ἔξοινος ἐποίει ταῦτά γε’
καινοὺς αἰεὶ λεγομένους λόγους καὶ ἀκροάματα ἑκάστοτε διάφορα ἐπεισάγει ὁ λαμπρὸς ἡμῶν ἑστιάτωρ Λαρήνσιος ἔτι τε καὶ γελωτοποιούς, φέρε λέγωμέν τι καὶ ἡμεῖς περὶ τούτων. καίτοι γε οἶδα καὶ Ἀνάχαρσιν τὸν Σκύθην ἐν συμποσίῳ γελωτοποιῶν εἰσαχθέντων ἀγέλαστον διαμείναντα, πιθήκου δ’ ἐπεισαχθέντος γελάσαντα φάναι, ὡς οὗτος μὲν φύσει γελοῖός ἐστιν, ὁ δ’ ἄνθρωπος ἐπιτηδεύσει. καὶ Εὐριπίδης δὲ ἐν τῇ Δεσμώτιδι Μελανίππῃ ἔφη (fr. 492 N)·
- ‘ἐπεὶ δὲ ἑκάστης ἡμέρας μετὰ τοὺς παρ’ ἡμῶν
‘Παρμενίσκος δὲ ὁ Μεταποντῖνος, ὥς φησιν Σῆμος ἐν εʹ Δηλιάδος (FHG IV 493), καὶ γένει καὶ πλούτῳ πρωτεύων εἰς Τροφωνίου καταβὰς καὶ ἀνελθὼν οὐκ ἔτι γελᾶν ἐδύνατο. καὶ χρηστηριαζομένῳ περὶ τούτου ἡ Πυθία ἔφη·
- ἀνδρῶν δὲ πολλοὶ τοῦ γέλωτος εἵνεκα
- ἀσκοῦσι χάριτας κερτόμους. ἐγὼ δέ πως
- μισῶ γελοίους, οἵτινες τήτῃ σοφῶν
v.3.p.354- ἀχάλιν’ ἔχουσι στόματα· κἀς ἀνδρῶν μὲν οὐ
- τελοῦσιν ἀριθμόν, ἐν γέλωτι δ’ εὐπρεπεῖς
- οἰκοῦσιν οἴκους καὶ τὰ ναυστολούμενα
- ἔσω δόμων σῴζουσι.
ἐλπίζων δ’ ἂν ἐπανέλθῃ εἰς τὴν πατρίδα γελάσειν, ὡς οὐδὲν ἦν πλέον, οἰόμενος ἐξηπατῆσθαι ἔρχεταί ποτε κατὰ τύχην εἰς Δῆλον· καὶ πάντα τὰ κατὰ τὴν νῆσον θαυμάζων ἦλθεν καὶ εἰς τὸ Λητῷον, νομίζων τῆς Ἀπόλλωνος μητρὸς ἄγαλμα τι θεωρήσειν ἀξιόλογον· ἰδὼν δ’ αὐτὸ ξύλον ὂν ἄμορφον παραδόξως ἐγέλασεν. καὶ τὸν τοῦ θεοῦ χρησμὸν συμβάλλων καὶ τῆς ἀρρωστίας ἀπαλλαγεὶς μεγαλωστὶ τὴν θεὸν ἐτίμησεν.’
- εἴρῃ μ’ ἀμφὶ γέλωτος, ἀμείλιχε, μειλιχίοιο·
- δώσει σοι μήτηρ οἴκοι· τὴν ἔξοχα τῖε.
Ἀναξανδρίδης δ’ ἐν Γεροντομανίᾳ καὶ εὑρετὰς τῶν γελοίων φησὶ γενέσθαι Ῥαδάμανθυν καὶ Παλαμήδην, λέγων οὕτως (II 139 K)·
γελωτοποιῶν δὲ μέμνηται Ξενοφῶν ἐν τῷ Συμποσίῳ
- καίτοι πολλοί γε πονοῦμεν.
- τὸ δ’ ἀσύμβολον εὗρε γελοῖα λέγειν Ῥαδάμανθυς
- καὶ Παλαμήδης.
ὅτι δὲ καὶ Σύλλας ὁ Ῥωμαίων στρατηγὸς φιλόγελως ἦν προείρηται (VI 261 c). Λεύκιος δὲ Ἀνίκιος, καὶ αὐτὸς Ῥωμαίων στρατηγήσας, Ἰλλυριοὺς καταπολεμήσας καὶ αἰχμάλωτον ἀγαγὼν Γένθιον τὸν τῶν Ἰλλυριῶν βασιλέα σὺν τοῖς τέκνοις, ἀγῶνας ἐπιτελῶν τοὺς ἐπινικίους ἐν τῇ Ῥώμῃ παντὸς γέλωτος ἄξια πράγματα ἐποίησεν, ὡς Πολύβιος ἱστορεῖ ἐν τῇ τριακοστῇ (c. 14 Hu). ‘μεταπεμψάμενος γὰρ τοὺς ἐκ τῆς Ἑλλάδος ἐπιφανεστάτους τεχνίτας καὶ σκηνὴν κατασκευάσας μεγίστην ἐν τῷ κίρκῳ πρώτους εἰσῆγεν αὐλητὰς ἅμα πάντας. οὗτοι δ’ ἦσαν Θεόδωρος ὁ Βοιώτιος, Θεόπομπος, Ἕρμιππος, ὁ Λυσίμαχος, οἵτινες ἐπιφανέστατοι ἦσαν. τούτους οὖν στήσας ἐπὶ τὸ προσκήνιον μετὰ τοῦ χοροῦ αὐλεῖν ἐκέλευσεν ἅμα πάντας. τῶν δὲ διαπορευομένων τὰς κρούσεις μετὰ τῆς ἁρμοζούσης κινήσεως προσπέμψας οὐκ ἔφη καλῶς αὐτοὺς αὐλεῖν, ἀλλ’ ἀγωνίζεσθαι μᾶλλον ἐκέλευσεν. τῶν δὲ διαπορούντων ὑπέδειξέν
ταῦτα τοῦ Οὐλπιανοῦ διεξελθόντος καὶ πάντων ἀνακακχασάντων ἐπὶ ταῖς Ἀνικίοις ταύταις θέαις ἐγένοντό τινες λόγοι καὶ περὶ τῶν καλουμένων πλάνων· καὶ ἐζητεῖτο εἰ μνήμη τις καὶ περὶ τούτων ἐγένετο παρὰ τοῖς παλαιοτέροις· περὶ γὰρ θαυματοποιῶν ἤδη
μνημονεύει δ’ αὐτοῦ καὶ Νικόστρατος ἐν Σύρῳ (II 226 K)·
- Κηφισόδωρόν φασιν ἐπικαλούμενον
- Πλάνον τιν’ ἐν Ἀθήναις γενέσθαι, τὴν σχολὴν
- εἰς τοῦτο τὸ μέρος τοῦ βίου καταχρώμενον.
- τοῦτον ἐντυχόντα πρὸς τὸ σιμὸν ἀνατρέχειν,
- ἢ συγκαθεῖναι τηπι τῇ βακτηρίᾳ.
Πανταλέοντος δὲ μνημονεύει Θεόγνητος ἐν Φιλοδεσπότῳ (III 365 K)·
- Κηφισόδωρον οὐ κακῶς μὰ τὸν Δία
- τὸν πλάνον φασὶ στενωπὸν εἰς μέσον στῆσαί τινας
- ἀγκαλίδας ἔχοντας, ὥστε μὴ παρελθεῖν μηδένα.
καὶ Χρύσιππος δ’ ὁ φιλόσοφος ἐν εʹ περὶ τοῦ Καλοῦ καὶ τῆς Ἡδονῆς περὶ τοῦ Πανταλέοντος τάδε γράφει· ‘ὁ δὲ πλάνος Πανταλέων τελευτᾶν μέλλων ἑκάτερον τῶν υἱῶν κατ’ ἰδίαν ἐξηπάτησε, φήσας μόνῳ αὐτῷ λέγειν ὅπου κατωρύχοι τὸ χρυσίον· ὥστε μάτην ὕστερον κοινῇ σκάπτοντας αἰσθέσθαι ἐξηπατημένους."
- ὁ Πανταλέων μὲν αὐτὸς αὐτοὺς τοὺς ξένους
- τούς τ’ ἀγνοοῦντας αὐτὸν ἐπλάνα, καὶ σχεδὸν
- ἀπεκραιπάλα τὰ πλεῖστα, τοῦ γελάσαι χάριν
- ἰδίαν τιν’ αὑτῷ θέμενος ἀδολεσχίαν.
οὐκ ἠπόρει δ’ ἡμῶν τὸ συμπόσιον οὐδὲ τῶν φιλοσκωπτούντων. περὶ δὲ τοιούτου τινὸς πάλιν ὁ
ὁ Λυσίμαχος ἀκούσας ἐμβληθῆναι αὐτὸν ἐκέλευσεν εἰς γαλεάγραν καὶ δίκην θηρίου περιφερόμενον καὶ τρεφόμενον, κολαζόμενον οὕτως ἐποίησεν ἀποθανεῖν. σὺ δέ, ὦ Οὐλπιανέ, εἰ τὴν γαλεάγραν ζητεῖς, ἔχεις παρ’ Ὑπερείδῃ τῷ ῥήτορι (fr. 37 Bl)· ὅπου δέ, σὺ ζήτει. καὶ Ταχὼς δ’ ὁ Αἰγυπτίων βασιλεὺς Ἀγησίλαον σκώψας τὸν Λακεδαιμονίων βασιλέα, ὅτ’ ἦλθεν αὐτῷ συμμαχήσων, (ἦν γὰρ βραχὺς τὸ σῶμα) ἰδιώτης ἐγένετο, ἀποστάντος ἐκείνου τῆς συμμαχίας. τὸ δὲ σκῶμμα τοῦτ’ ἦν·
- κακῶν κατάρχεις τήνδ’ ἐμοῦσαν εἰσάγων.
ὅπερ ἀκούσας ὁ Ἀγησίλαος καὶ ὀργισθεὶς ἔφη ‘φανήσομαί σοί ποτε καὶ λέων.’ ὕστερον γὰρ ἀφισταμένων τῶν Αἰγυπτίων, ὥς φησι Θεόπομπος (FHG I 297) καὶ Λυκέας ὁ Ναυκρατίτης (ib. IV 441) ἐν τοῖς Αἰγυπτιακοῖς, οὐδὲν αὐτῷ συμπράξας ἐποίησεν ἐκπεσόντα τῆς ἀρχῆς φυγεῖν εἰς Πέρσας.’
- ὤδινεν ὄρος, Ζεὺς δ’ ἐφοβεῖτο, τὸ δ’ ἔτεκεν μῦν.
καὶ τῶν αὐτῶν οὐκ αἰεί, ἐπειδὴ πολλοὶ περὶ αὐτῶν ἐγίνοντο λόγοι, τὰ ὀνόματα τῶν εἰπόντων παραλιπὼν τῶν πραγμάτων μνησθήσομαι. περὶ μὲν γὰρ αὐλῶν ὃ μέν τις ἔφη τὸν Μελανιππίδην καλῶς ἐν τῷ Μαρσύᾳ διασύροντα τὴν αὐλητικὴν εἰρηκέναι περὶ τῆς Ἀθηνᾶς (fr. 2 B)·
- πολλῶν οὖν πολλάκις ὄντων τῶν ἀκροαμάτων
πρὸς ὃν ἀντιλέγων ἄλλος ἔφη· ‘ἀλλ’ ὅ γε Σελινούντιος Τελέστης τῷ Μελανιππίδῃ ἀντικορυσσόμενος ἐν Ἀργοῖ ἔφη — ὁ δὲ λόγος ἐστὶ περὶ τῆς Ἀθηνᾶσ — (fr. 1 B)·
- ἁ μὲν Ἀθάνα
- τὤργαν’ ἔρριψέν θ’ ἱερᾶς ἀπὸ χειρὸς
- εἶπέ τ’ ‘ἔρρετ’ αἴσχεα, σώματι λύμα,
- ἐμὲ δ’ ἐγὼ κακότατι δίδωμι.
ὡς οὐκ ἂν εὐλαβηθείσης τὴν αἰσχρότητα τοῦ εἴδους διὰ τὴν παρθενίαν. ἑξῆς τέ φησι·
- ὃν σοφὸν σοφὰν λαβοῦσαν οὐκ ἐπέλπομαι νόῳ δρυμοῖς ὀρείοις ὄργανον
- δίαν Ἀθάναν δυσόφθαλμον αἶσχος ἐκφοβηθεῖσαν
- αὖθις ἐκ χερῶν βαλεῖν,
- νυμφαγενεῖ χειροκτύπῳ φηρὶ Μαρσύᾳ κλέος.
- τί γάρ νιν εὐηράτοιο κάλλεος ὀξὺς ἔρως ἔτειρεν,
- ᾇ παρθενίαν ἄγαμον καὶ ἄπαιδ’ ἀπένειμε Κλωθώ;
μετὰ ταῦτα δὲ ἐγκωμιάζων τὴν αὐλητικὴν λέγει·
- ἀλλὰ μάταν ἀχόρευτος
- ἅδε ματαιολόγων φάμα προσέπταθ’ Ἑλλάδα μουσοπόλων σοφᾶς ἐπίφθονον βροτοῖς τέχνας ὄνειδος.
κομψῶς δὲ κἀν τῷ Ἀσκληπιῷ ὁ Τελέστης ἐδήλωσε τὴν τῶν αὐλῶν χρείαν ἐν τούτοις (fr. 2)·
- ἃν συνεριθοτάτον Βρομίῳ παρέδωκε, σεμνᾶς
- δαίμονος ἀερόεν πνεῦμ’ αἰολοπτερύγων σὺν ἀγλαᾶν
- ὠκύτατι χειρῶν.
- ἢ Φρύγα καλλιπνόων αὐλῶν ἱερῶν βασιλῆα,
- Λυδὸν ὃς ἥρμοσε πρῶτος
- Δωρίδος ἀντίπαλον μούσης νόμον, αἰολον ὀρφναι
- πνεύματος εὔπτερον αὔραν ἀμφιπλέκων καλάμοις.
Πρατίνας δὲ ὁ Φλιάσιος αὐλητῶν καὶ χορευτῶν μισθοφόρων κατεχόντων τὰς ὀρχήστρας ἀγανακτεῖν τινας ἐπὶ τῷ τοὺς αὐλητὰς μὴ συναυλεῖν τοῖς χοροῖς, καθάπερ ἦν πάτριον, ἀλλὰ τοὺς χοροὺς συνᾴδειν τοῖς αὐληταῖς· ὃν οὖν εἶχεν κατὰ τῶν ταῦτα ποιούντων θυμὸν ὁ Πρατίνας ἐμφανίζει διὰ τοῦδε τοῦ Ὑπορχήματος (fr. 1 B)·
- τίς ὁ θόρυβος ὅδε; τί τάδε τὰ χορεύματα; τίς ὕβρις
- ἔμολεν ἐπὶ
- Διονυσιάδα πολυπάταγα θυμέλαν; ἐμὸς ἐμὸς ὁ Βρόμιος·
v.3.p.362- ἐμὲ δεῖ κελαδεῖν, ἐμὲ δεῖ παταγεῖν ἀν’ ὄρεα σύμενον
- μετὰ Ναιάδων
- οἷά τε κύκνον ἄγοντα ποικιλόπτερον μέλος.
- τὰν ἀοιδὰν κατέστασε Πιερὶς βασίλειαν· ὁ δ’ αὐλὸς
- ὕστερον χορευέτω, καὶ γάρ ἐσθ’ ὑπηρέτας.
- κώμοις μόνον θυραμάχοις τε πυγμαχίαισι νέων θέλοι
- παροίνων
- ἔμμεναι στρατηλάτας.
- παῖε τὸν φρυνίου ποικίλου πνοὰν ἔχοντα,
- φλέγε τὸν ὀλεσισιαλοκάλαμον, λαλοβαρύοπα .. μελορυθμοβάταν
- θῶπα τρυπάνῳ δέμας πεπλασμένον.
- ἢν ἰδού· ἅδε σοι δεξιὰ καὶ ποδὸς διαρριφά, θριαμβοδιθύραμβε,
- κισσόχαιτ’ ἄναξ, ἄκουε τὰν ἐμὰν Δώριον χορείαν.
περὶ δὲ τῆς αὐλῶν πρὸς λύραν κοινωνίας, ἐπεὶ πολλάκις καὶ αὐτὴ ἡμᾶς ‘ἡ συναυλία ἔθελγεν’, Ἔφιππος ἐν Ἐμπολῇ φησιν (II 254)·
τὴν δὲ συναυλίαν τί ποτ’ ἐστὶν ἐμφανίζει. Σῆμος ὁ Δήλιος ἐν εʹ Δηλιάδος γράφων οὕτως (FHG IV 494)· ‘ἀγνοουμένης δὲ παρὰ πολλοῖς τῆς συναυλίας, λεκτέον. ἦν τις ἀγὼν συμφωνίας ἀμοιβαῖος αὐλοῦ καὶ ῥυθμοῦ, χωρὶς λόγου τοῦ προσμελῳδοῦντος.’ ἀστείως δὲ αὐτὴν Ἀντιφάνης φανερὰν ποιεῖ ἐν τῷ Αὐλητῇ λέγων (II 29 K)·
- κοινωνεῖ γὰρ, ὦ μειρακίδιον,
- ἡ ᾽ν τοῖσιν αὐλοῖς μουσικὴ κἀν τῇ λύρᾳ
- τοῖς ἡμετέροισι παιγνίοις. ὅταν γὰρ εὖ
- συναρμόσωσι τοῖς συνοῦσι τὸν τρόπον,
- τόθ’ ἡ μεγίστη τέρψις ἐξευρίσκεται.
v.3.p.363
‘Λίβυν δὲ τὸν αὐλὸν προσαγορεύουσιν οἱ ποιηταί,’ φησὶ Δοῦρις ἐν βʹ τῶν περὶ Ἀγαθοκλέα (FHG II 478), ‘ἐπειδὴ Σειρίτης δοκεῖ πρῶτος εὑρεῖν τὴν αὐλητικήν, Λίβυς ὢν τῶν Νομάδων, ὃς καὶ κατηύλησεν τὰ μητρῷα πρῶτος.’ ‘αὐλήσεων δ’ εἰσὶν ὀνομασίαι, ὥς φησι Τρύφων ἐν δευτέρῳ Ὀνομασιῶν (fr. 109 V), αἵδε· κῶμος, βουκολισμός, γίγγρας, τετράκωμος, ἐπίφαλλος, χορεῖος, καλλίνικος, πολεμικόν, ἡδύκωμος, σικιννοτύρβη, θυροκοπικόν (τὸ δ’ αὐτὸ καὶ κρουσίθυρον), κνισμός, μόθων. ταῦτα δὲ πάντα μετ’ ὀρχήσεως ηὐλεῖτο.’
- ποίαν, φράσον γάρ, ηδε τὴν συναυλίαν
- ταύτην ἐπίσταται γὰρ ἀλλ’ ηὔλουν ἔτι
- μαθόντες ὥστε τοὺς αὐλοὺς σύ τε
- αυτητελετηψεθειθαμεν συντυγχάνεις
- αὐλῶν πέραινε. δέξεται δὲ τἄλλα σοι
- ἡδύ τι κοινόν ἐστιν οὗ χωρὶς πάλιν
- συννεύματ᾽, οὐ προβλήμαθοις σημαίνεται
- ἕκαστα.
καὶ ᾠδῆς
ἄλλοι δέ φασιν ἐριουργῶν εἶναι τὴν ᾠδήν. αἱ δὲ τῶν τιτθευουσῶν ᾠδαὶ καταβαυκαλήσεις ὀνομάζονται. ἦν δὲ καὶ ἐπὶ ταῖς ἐώραις τις ἐπ’ Ἠριγόνῃ, ἣν καὶ ἀλῆτιν λέγουσιν, ᾠδή. Ἀριστοτέλης γοῦν ἐν τῇ Κολοφωνίων Πολιτείᾳ φησίν (fr. 467 R)· ‘ἀπέθανεν δὲ καὶ αὐτὸς ὁ Θεόδωρος ὕστερον βιαίῳ θανάτῳ. λέγεται δὲ γενέσθαι τρυφῶν τις, ὡς ἐκ τῆς ποιήσεως δῆλόν ἐστιν. ἔτι γὰρ καὶ νῦν αἱ γυναῖκες ᾄδουσιν αὐτοῦ μέλη περὶ τὰς ἐώρας.’ ἡ δὲ τῶν θεριστῶν ᾠδὴ Λιτυέρσης καλεῖται.
- πλεῖστον οὖλον οὖλον ἵει, ἴουλον ἵει (c. pop. 1 B)
Κλέαρχος δ’ ἐν πρώτῳ Ἐρωτικῶν (FHG II 315) νόμιον καλεῖσθαί τινά φησιν ᾠδὴν ἀπ’ Ἠριφανίδος, γράφων οὕτως· ‘Ἠριφανὶς ἡ μελοποιὸς Μενάλκου κυνηγετοῦντος ἐρασθεῖσα ἐθήρευεν μεταθέουσα ταῖς ἐπιθυμίαις. φοιτῶσα γὰρ καὶ πλανωμένη πάντας τοὺς ὀρείους ἐπεξῄει δρυμούς, ὡς μῦθον εἶναι τοὺς λεγομένους Ἰοῦς δρόμους· ὥστε
οὐκ ἀπελείποντο δὲ ἡμῶν τῶν συμποσίων οὐδὲ ῥαψῳδοί. ἔχαιρε γὰρ τοῖς Ὁμήρου ὁ Λαρήνσιος ὡς ἄλλος οὐδὲ εἷς, ὡς λῆρον ἀποφαίνειν Κάσανδρον τὸν Μακεδονίας βασιλεύσαντα, περὶ οὗ φησι Καρύστιος ἐν Ἱστορικοῖς Ὑπομνήμασιν (FHG IV 358) ὅτι οὕτως ἦν φιλόμηρος ὡς διὰ στόματος ἔχειν τῶν ἐπῶν τὰ πολλά· καὶ Ἰλιὰς ἦν αὐτῷ καὶ Ὀδυσσεία ἰδίως γεγραμμέναι. ὅτι δ’ ἐκαλοῦντο οἱ ῥαψῳδοὶ καὶ Ὁμηρισταὶ Ἀριστοκλῆς εἴρηκεν ἐν τῷ περὶ Χορῶν (ibid. 331). τοὺς δὲ νῦν Ὁμηριστὰς ὀνομαζομένους πρῶτος εἰς τὰ θέατρα παρήγαγε Δημήτριος ὁ Φαληρεύς. Χαμαιλέων δὲ ἐν τῷ περὶ Στησιχόρου (fr. 9 Koepke) καὶ μελῳδηθῆναί φησιν οὐ μόνον τὰ Ὁμήρου, ἀλλὰ καὶ τὰ Ἡσιόδου καὶ Ἀρχιλόχου, ἔτι δὲ Μιμνέρμου καὶ Φωκυλίδου. Κλέαρχος δ’ ἐν τῷ προτέρῳ περὶ Γρίφων (FHG II 321) ‘τὰ Ἀρχιλόχου, φησίν, ὁ Σιμωνίδης ὁ Ζακύνθιος ἐν τοῖς θεάτροις ἐπὶ δίφρου καθήμενος ἐραψῴδει.’ Λυσανίας δ᾽ ἐν τῷ πρώτῳ περὶ Ἰαμβοποιῶν Μνασίωνα τὸν ῥαψῳδὸν λέγει ἐν ταῖς δείξεσι τῶν Σιμωνίδου τινὰς ἰάμβων ὑποκρίνεσθαι. τοὺς δ’ Ἐμπεδοκλέους Καθαρμοὺς ἐραψῴδησεν Ὀλυμπίασι Κλεομένης ὁ ῥαψῳδός,
καὶ οἱ καλούμενοι δὲ ἱλαρῳδοί, οὓς νῦν τινες σιμῳδοὺς καλοῦσιν, ὡς Ἀριστοκλῆς φησιν ἐν αʹ περὶ Χορῶν (FHG IV 331), τῷ τὸν Μάγνητα Σῖμον διαπρέψαι μᾶλλον τῶν διὰ τοῦ ἱλαρῳδεῖν ποιητῶν, συνεχῶς ἡμῖν ἐπεφαίνοντο. καταλέγει δ’ ὁ Ἀριστοκλῆς καὶ τούσδε ἐν τῷ περὶ Μουσικῆς γράφων ὧδε (l. s)· ‘μαγῳδός· οὗτος δ’ ἐστὶν ὁ αὐτὸς τῷ λυσιῳδῷ. Ἀριστόξενος δέ φησι (FHG II 285) τὸν μὲν ἀνδρεῖα καὶ γυναικεῖα πρόσωπα ὑποκρινόμενον μαγῳδὸν καλεῖσθαι, τὸν δὲ γυναικεῖα ἀνδρείοις λυσιῳδόν· τὰ αὐτὰ δὲ μέλη ᾄδουσιν, καὶ τἄλλα πάντα δ’ ἐστὶν ὅμοια. ὁ δὲ ἰωνικολόγος τὰ Σωτάδου καὶ τῶν πρὸ τούτου ἰωνικὰ καλούμενα ποιήματα Ἀλεξάνδρου τε τοῦ Αἰτωλοῦ καὶ Πύρητος τοῦ Μιλησίου καὶ Ἀλέξου καὶ ἄλλων τοιούτων ποιητῶν προφέρεται. καλεῖται δ’ οὗτος καὶ κιναιδολόγος. ἤκμασεν δ’ ἐν τῷ εἴδει τούτῳ Σωτάδης ὁ Μαρωνείτης, ὥς φησι Καρύστιος ὁ Περγαμηνὸς ἐν τῷ περὶ αὐτοῦ Σωτάδου συγγράμματι (FHG IV 359) καὶ ὁ τοῦ Σωτάδου υἱὸς
Πάτροκλος οὖν ὁ τοῦ Πτολεμαίου στρατηγὸς ἐν Καύνῳ τῇ νήσῳ λαβὼν αὐτὸν καὶ εἰς μολυβῆν κεραμίδα ἐμβαλὼν καὶ ἀναγαγὼν εἰς τὸ πέλαγος κατεπόντωσε. τοιαύτη δ’ ἐστὶν αὐτοῦ ἡ ποίησις· Θεοδώρου τοῦ αὐλητοῦ Φιλῖνος ἦν πατήρ, εἰς ὃν ταῦτ’ ἔγραψεν·
- εἰς οὐχ ὁσίην τρυμαλιὴν τὸ κέντρον ὤθει —
- ὃ δ’ ἀποστεγάσας τὸ τρῆμα τῆς ὄπισθε λαύρης,
- διὰ δενδροφόρου φάραγγος ἐξέωσε βροντὴν
- ἠλέματον, ὁκοίην ἀροτὴρ γέρων χαλᾷ βοῦς.
σεμνότερος δὲ τῶν τοιούτων ἐστὶ ποιητῶν ὁ ἱλαρῳδὸς καλούμενος. οὐδὲ γὰρ σχινίζεται· χρῆται δ’ ἐσθῆτι λευκῇ ἀνδρείᾳ καὶ στεφανοῦται χρυσοῦν στέφανον, καὶ τὸ μὲν παλαιὸν ὑποδήμασιν ἐχρῆτο, ὥς φησιν ὁ Ἀριστοκλῆς (FHG IV 331), νῦν δὲ κρηπῖσιν. ψάλλει δ’ αὐτῷ ἄρρην ἢ θήλεια, ὡς καὶ τῷ αὐλῳδῷ.
παρὰ δὲ Λακεδαιμονίοις κωμικῆς παιδιᾶς ἦν τις τρόπος παλαιός, ὥς φησι Σωσίβιος (FHG II 627), οὐκ ἄγαν σπουδαῖος, ἅτε δὴ κἀν τούτοις τὸ λιτὸν τῆς Σπάρτης μεταδιωκούσης. ἐμιμεῖτο γάρ τις ἐν εὐτελεῖ τῇ λέξει κλέπτοντάς τινας ὀπώραν ἢ ξενικὸν ἰατρὸν τοιαυτὶ λέγοντα, ὡς Ἄλεξις ἐν Μανδραγοριζομένῃ διὰ τούτων παρίστησιν (II 348 K)·
ἐκαλοῦντο δ’ οἱ μετιόντες τὴν τοιαύτην παιδιὰν παρὰ τοῖς Λάκωσι δικηλισταί, ὡς ἄν τις σκευοποιοὺς εἴπῃ καὶ μιμητάς. τοῦ δὲ εἴδους τῶν δικηλιστῶν πολλαὶ κατὰ τόπους εἰσὶ προσηγορίαι. Σικυώνιοι μὲν γὰρ φαλλοφόρους αὐτοὺς καλοῦσιν, ἄλλοι δ’ αὐτοκαβδάλους, οἳ δὲ φλύακας, ὡς Ἰταλοί, σοφιστὰς δὲ οἱ πολλοί· Θηβαῖοι δὲ καὶ τὰ πολλὰ ἰδίως ὀνομάζειν εἰωθότες ἐθελοντάς. ὅτι δὲ καινουργοῦσιν κατὰ τὰς φωνὰς οἱ Θηβαῖοι Στράττις ἐπιδείκνυσιν ἐν Φοινίσσαις διὰ τούτων (I 725 K)·
- ἐὰν ἐπιχώριος
- ἰατρὸς εἴπῃ ‘τρυβλίον τούτῳ δότε
- πτισάνης ἕωθεν’, καταφρονοῦμεν εὐθέως·
- ἂν δὲ πτισάναν καὶ τρυβλίον, θαυμάζομεν.
- καὶ πάλιν ἐὰν μὲν τευτλίον, παρείδομεν·
- ἐὰν δὲ σεῦτλον, ἀσμένως ἠκούσαμεν,
- ὡς οὐ τὸ σεῦτλον ταὐτὸν ὂν τῷ τευτλίῳ.
v.3.p.371
- ξυνίετ’ οὐδέν, πᾶσα Θηβαίων πόλις,
- οὐδέν ποτ’ ἀλλ’ ἢ πρῶτα μὲν τὴν σηπίαν
- ὀπιτθοτίλαν, ὡς λέγουσ᾽, ὀνομάζετε·
- τὸν ἀλεκτρυόνα δ’ ὀρτάλιχον, τὸν ἰατρὸν δὲ
- σάκταν, βέφυραν δὲ τὴν γέφυραν, τῦκα δὲ
- τὰ σῦκα, κωτιλάδας δὲ τὰς χελιδόνας,
- τὴν ἔνθεσιν δ’ ἄκολον, τὸ γελᾶν δὲ κριδδέμεν,
- νεασπάτωτον δ᾽, ἤν τι νεοκάττυτον ᾖ.