Deipnosophistae
Athenaeus of Naucratis
Athenaeus. Athenaei Naucratitae Dipnosophistarum Libri XV (3 volumes). Kaibel, Georg, editor. Leipzig: Teubner, 1887-1892.
Ἀντίγονος δ’ ὁ Καρύστιος ἐν τῷ περὶ τοῦ Διονυσίου βίου τοῦ Ἡρακλεώτου τοῦ ἐπικληθέντος Μεταθεμένου φησὶ (p. 126 Wil) τὸν Διονύσιον τοῖς οἰκέταις συνεορτάζοντα ἐν τῇ τῶν Χοῶν ἑορτῇ καὶ μὴ δυνάμενον διὰ γῆρας χρῆσθαι ᾗ παρειλήφεσαν ἑταίρᾳ ὑποστρέψαντα εἰπεῖν πρὸς τοὺς συνδειπνοῦντας· Od. 22.152
ἦν δὲ ὁ Διονύσιος ἔτι ἐκ νέου, ὥς φησι Νικίας ὁ
- οὐ δύναμαι τανύσαι, λαβέτω δὲ καὶ ἄλλος.
τῇ δ’ ὑστεραίᾳ προαπιόντος τοῦ Τίμωνος διὰ τὸ μὴ δυνηθῆναι ἐκπιεῖν τὴν προποθεῖσαν αὐτῷ κύλικα ὁ Λακύδης ἰδὼν αὐτὸν ἐπανάγοντα εἶπε· Il. 6.127
- ἠράμεθα μέγα κῦδος, ἐπέφνομεν Ἕκτορα δῖον.
- δυστήνων δέ τε παῖδες ἐμῷ μένει ἀντιόωσιν.
Μυκερῖνον δὲ τὸν Αἰγύπτιον ὁ Ἡρόδοτος ἱστορεῖ διὰ τῆς δευτέρας (c. 133) ἀκούσαντα παρὰ τῶν μάντεων ὅτι ὀλιγοχρόνιός ἐστι, λύχνα ποιησάμενον πολλὰ ὁπότε γένοιτο νὺξ πίνειν καὶ εὐπαθεῖν οὔτε ἡμέρας οὔτε νυκτὸς ἀνιέντα· καὶ εἰς τὰ ἕλεα δὲ καὶ τὰ ἄλση νεμόμενον, ἔτι τε ὅπου πύθοιτο ἡβητήρια εἶναι μεθύσκεσθαι. καὶ Ἄμασιν δὲ τὸν καὶ αὐτὸν Αἰγυπτίων βασιλέα Ἡρόδοτος πολλὰ πεπωκέναι φησίν. Ἑρμείας δ’ ὁ
πολυπότης δὲ ἦν καὶ Ἀντίοχος ὁ βασιλεὺς ὁ κληθεὶς Ἐπιφανής, ὁ ὁμηρεύσας παρὰ Ῥωμαίοις, ὃν ἱστορεῖ Πτολεμαῖος ὁ Εὐεργέτης ἐν τῷ τρίτῳ τῶν ὑπομνημάτων κἀν τῷ πέμπτῳ (FHG III 186) φάσκων αὐτὸν εἰς τοὺς Ἰνδικοὺς κώμους καὶ μέθας τραπέντα πολλὰ ἀναλίσκειν. καὶ τὰ περιλειπόμενα δὲ τῶν χρημάτων μεθ’ ἡμέραν κωμάζων ὁτὲ μὲν ἐξέχει, ἄλλοτε δὲ ἐν ταῖς δημοσίαις ὁδοῖς ἱστάμενος ἔλεγε· ‘τίνι ἡ τύχη δίδωσι, λαβέτω.’ καὶ ῥίψας τὸ ἀργύριον ᾤχετο. πολλάκις δὲ καὶ πλεκτὸν στέφανον ῥόδων ἔχων ἐπὶ τῆς κεφαλῆς καὶ χρυσοϋφῆ τήβενναν φορῶν μόνος ἐρέμβετο λίθους ὑπὸ μάλης ἔχων, οἷς ἔβαλλε τῶν ἰδιωτῶν τοὺς
ἐν δὲ τῇ πρώτῃ καὶ τριακοστῇ ὁ αὐτὸς Πολύβιός φησι (c. 4) συντελοῦντα αὐτὸν ἐν τῇ Ἀντιοχείᾳ ἀγῶνας συγκαλέσαι πάντας Ἕλληνας καὶ τῶν βουλομένων τοὺς πολλοὺς ἐπὶ τὴν θέαν. καὶ πλείστων παραγινομένων ἐν τοῖς γυμνασίοις, πάντας ἐκ χρυσῶν ὁλκείων ἤλειφε
καθεῖλον, ὡς ἱστορεῖ Πολύβιος ἐν τῇ εἰκοστῇ (c. 8), παρελθὼν εἰς Χαλκίδα τῆς Εὐβοίας συνετέλει γάμους,
- ‘Ἀντίοχος δὲ ὁ μέγας ἐπικαλούμενος, ὃν Ῥωμαῖοι
διόπερ ὁ θειότατος Πλάτων καλῶς νομοθετεῖ ἐν τῷ δευτέρῳ (p. 666 a) ‘τοὺς παῖδας μέχρι ἐτῶν ὀκτωκαίδεκα τὸ παράπαν οἴνου μὴ γεύεσθαι· οὐ γὰρ χρὴ πῦρ ἐπὶ πῦρ ὀχετεύειν· οἴνου δὲ μετρίου γεύεσθαι μέχρι τριάκοντα ἐτῶν, μέθης δὲ καὶ πολυοινίας τὸ παράπαν τὸν νέον ἀπέχεσθαι· τετταράκοντα δὲ ἐπιβαίνοντα ἐτῶν ἐν τοῖς συσσιτίοις εὐωχηθέντα καλεῖν τούς τε ἄλλους θεοὺς καὶ δὴ καὶ Διόνυσον παρακαλεῖν εἰς τὴν τῶν πρεσβυτῶν τελετὴν ἅμα καὶ παιδιάν, ἣν τοῖς ἀνθρώποις ἐπίκουρον τῆς τοῦ γήρως αὐστηρότητος ἐδωρήσατο τὸν οἶνον φάρμακον, ὥστε ἀνηβᾶν ἡμᾶς καὶ δυσθυμίας λήθην γίγνεσθαι.’ καὶ ἑξῆς δέ φησι (672 b)· ‘λόγος καὶ φήμη ὑπορρεῖ, ὡς ὁ θεὸς οὗτος ὑπὸ τῆς μητρυιᾶς Ἥρας διεφορήθη τῆς ψυχῆς τὴν γνώμην· διὸ τάς τε βακχείας καὶ τὴν μανικὴν πᾶσαν ἐμβάλλει χορείαν τιμωρούμενος, ὅθεν καὶ τὸν οἶνον ἐπὶ τοῦτ’ αὐτὸ δεδώρηται.’
Φάλαικος δ’ ἐν τοῖς ἐπιγράμμασι γυναῖκά τινα ἀναγράφει πολυπότιν Κλεὼ ὄνομα (Mein. del. p. 71)·
ὅτι δὲ φίλοινον τὸ τῶν γυναικῶν γένος κοινόν. οὐκ
- χρυσῷ τὸν κροκόεντα περιζώσασα χιτῶνα
- τόνδε Διωνύσῳ δῶρον ἔδωκε Κλεώ,
- οὕνεκα συμποσίοισι μετέπρεπεν· ἶσα δὲ πίνειν
- οὔτις οἱ ἀνθρώπων ἤρισεν οὐδαμά πω.
παρὰ Ῥωμαίοις δέ, ὥς φησι Πολύβιος ἐν τῇ ἕκτῃ (c. 2, 5), ἀπείρηται γυναιξὶ πίνειν οἶνον· τὸ δὲ καλούμενον πάσσον πίνουσι. τοῦτο δὲ ποιεῖται μὲν ἐκ τῆς ἀσταφίδος καί ἐστι παραπλήσιος πινόμενος τῷ Αἰγοσθενεῖ τῷ γλυκεῖ καὶ τῷ Κρητικῷ· διὸ πρὸς τὸ κατεπεῖγον τοῦ δίψους χρῶνται αὐτῷ. λαθεῖν δ’ ἐστὶν ἀδύνατον τὴν γυναῖκα πιοῦσαν οἶνον· πρῶτον μὲν γὰρ οὐδ’ ἔχει οἴνου κυρείαν ἡ γυνή· πρὸς δὲ τούτοις φιλεῖν δεῖ τοὺς συγγενεῖς τοὺς ἑαυτῆς καὶ τοὺς τοῦ ἀνδρὸς ἕως ἐξανεψιῶν καὶ τοῦτο ποιεῖν καθ’ ἡμέραν, ὁπόταν ἴδῃ πρῶτον. λοιπὸν ἀδήλου τῆς ἐντυχίας οὔσης τίσιν ἀπαντήσει φυλάσσεται· τὸ γὰρ πρᾶγμα κἂν γεύσηται μόνον οὐ προσδεῖ διαβολῆς. Ἄλκιμος δ’ ὁ Σικελιώτης ἐν τῇ ἐπιγραφομένῃ τῶν βίβλων Ἰταλικῇ (FHG IV 296) πάσας φησὶ τὰς ἐν Ἰταλίᾳ γυναῖκας μὴ πίνειν οἶνον ἀπὸ τοιαύτης αἰτίας· ‘Ἡρακλῆς περὶ τὴν Κροτωνιᾶτιν γενόμενος ἐπεὶ πρός τινα οἰκίαν οὖσαν παρὰ τὴν ὁδὸν διψῶν ἀφίκετο, προσελθὼν ᾔτει πιεῖν ἐντεῦθεν. ἔτυχε δ’ ἡ γυνὴ τοῦ τὴν οἰκίαν κεκτημένου πίθον οἴνου λαθραίως ὑποίξασα· καὶ πρὸς μὲν τὸν ἄνδρα δεινὸν ἔφη ποιήσειν αὐτόν, εἰ ξένου χάριν τὸν πίθον τοῦτον ἀνοίξειεν, ὕδωρ δ’ ἐκέλευσεν
- ἐμοὶ γένοιτο σοῦ ζώσης, τέκνον,
- ἐλευθέριον πιοῦσαν οἶνον ἀποθανεῖν.
οἷαι δ’ εἰσὶ παρὰ τοῖς Ἕλλησι μεθύουσαι αἱ γυναῖκες παραδίδωσιν Ἀντιφάνης μὲν ἐν τῇ Ἀκοντιζομένῃ οὕτω (II 19 K)·
καὶ ἐν Μύστιδι· γυναῖκες δέ εἰσιν αἱ διαλεγόμεναι (II 78 K)·
- γείτων ἐστί τις
- κάπηλος· οὗτος εὐθὺς ὅταν ἔλθω ποτὲ
- διψῶσα, μόνος οἶδ’ ὥς γ’ ἐμοὶ κεράννυται.
- οὔθ’ ὑδαρὲς οὔτ’ ἄκρατον οἶδ’ ἐγώ ποτε
- πιοῦσα.
Ἄλεξις δὲ Ὀρχηστρίδι (II 358)·
- βούλει καὶ σύ, φιλτάτη, πιεῖν;
- Β. καλῶς ἔχει μοι. Α. τοιγαροῦν ἐμοὶ φέρε.
- μέχρι γὰρ τριῶν δεῖν φασι τιμᾶν τοὺς θεούς.
ἐν δὲ Δὶς πενθοῦντι (II 316 K) Ζωπύρας τινὸς μνημονεύων φησί·
- γυναιξὶ δ’ ἀρκεῖ πάντ᾽, ἐὰν οἶνος παρῇ
- πίνειν διαρκής. Β. ἀλλὰ μήν, νὴ τὼ θεώ,
- ἔσται γ’ ὅσον ἂν βουλώμεθ᾽, ἔσται καὶ μάλα
- ἡδύς γ᾽, ὀδόντας οὐκ ἔχων, ἤδη σαπρός,
- λέγων, γέρων γε δαιμονίως. Α. ἀσπάζομαι
v.2.p.460- γραῦν σφίγγα· πρὸς ἐμὲ .... ὡς αἰνίγματα·
- λέγε καὶ τὰ λοιπά.
Ἀντιφάνης Βάκχαις (II 35 K)·
- καὶ Ζωπύρα,
- οἰνηρὸν ἀγγεῖον.
Ξέναρχος Πεντάθλῳ (II 470 K)·
- ἐπεὶ δὲ τοῦτ’ οὐκ ἔστι, κακοδαίμων σφόδρα
- ὅστις γαμεῖ γυναῖκα, πλὴν ἐν τοῖς Σκύθαις·
- ἐκεῖ μόνον γὰρ οὐδὲ φύετ’ ἄμπελος.
- ὅρκον δ’ ἐγὼ γυναικὸς εἰς οἶνον γράφω.
Πλάτων Φάωνι διηγούμενος ὅσα διὰ τὸν οἶνον συμβαίνει ταῖς γυναιξί φησιν (I 648 K)·
Ἀξιόνικος δ’ ἐν Φιλίννῃ φησί (II 414 K)·
- εἶεν, γυναῖκες, ὡς ὑμῖν πάλαι
- οἶνον γενέσθαι τὴν ἄνοιαν εὔχομαι.
- ὑμῖν γὰρ οὐδέν, καθάπερ ἡ παροιμία,
- ἐν τῷ καπήλῳ νοῦς ἐνεῖναί μοι δοκεῖ.
- εἰ γὰρ Φάωνα δεῖσθ’ ἰδεῖν, προτέλεια δεῖ
- ὑμᾶς ποιῆσαι πολλὰ πρότερον τοιαδί·
- πρῶτα μὲν ἐμοὶ γὰρ κουροτρόφῳ προθύεται
- πλακοῦς ἐνόρχης, ἄμυλος ἐγκύμων, κίχλαι
- ἑκκαίδεχ’ ὁλόκληροι μέλιτι διαμεμιγμέναι,
- λαγῷα δώδεκ’ ἐπισέληνα. τἄλλα δὲ
- ἤδη τάδ’ εὐτελέστατ’ ἐστ᾽· ἄκουε δή.
- βολβῶν μὲν Ὀρθάννῃ τρί’ ἡμιεκτέα,
v.2.p.461- Κονισάλῳ δὲ καὶ παραστάταιν δυοῖν
- μύρτων πινακίσκος χειρὶ παρατετιλμένων·
- λύχνων γὰρ ὀσμὰς οὐ φιλοῦσι δαίμονες.
- πύργης τετάρτης κυσί τε καὶ κυνηγέταις,
- Λόρδωνι δραχμή, Κυβδάσῳ τριώβολον,
- ἥρῳ Κέλητι δέρμα καὶ θυλήματα.
- ταῦτ’ ἐστι τἀναλώματ᾽. εἰ μὲν οὖν τάδε
- προσοίσετ᾽, εἰσέλθοιτ’ ἄν· εἰ δὲ μή, μάτην
- ἔξεστιν ὑμῖν διὰ κενῆς βινητιᾶν.
- γυναικὶ δὴ πίστευε μὴ πίνειν ὕδωρ.
καὶ ὅλα δὲ ἔθνη περὶ μέθας διατρίβοντα μνήμης ἠξίωται. Βαίτων γοῦν ὁ Ἀλεξάνδρου βηματιστὴς ἐν τῷ ἐπιγραφομένῳ Σταθμοὶ τῆς Ἀλεξάνδρου πορείας (p. 134 M) καὶ Ἀμύντας ἐν τοῖς Σταθμοῖς (p. 136 M) τὸ τῶν Ταπύρων ἔθνος φησὶν οὕτω φίλοινον εἶναι ὡς καὶ ἀλείμματι ἄλλῳ μηδενὶ χρῆσθαι ἢ τῷ οἴνῳ. τὰ δ’ αὐτὰ ἱστορεῖ καὶ Κτησίας ἐν τῷ περὶ τῶν κατὰ τὴν Ἀσίαν φόρων (fr. 97 M). οὗτος δὲ καὶ δικαιοτάτους αὐτοὺς λέγει εἶναι. Ἁρμόδιος δὲ ὁ Λεπρεάτης ἐν τῷ περὶ τῶν παρὰ Φιγαλεῦσι νομίμων (FHG IV 411) φιλοπότας φησὶ γενέσθαι Φιγαλεῖς Μεσσηνίοις ἀστυγείτονας ὄντας καὶ ἀποδημεῖν ἐθισθέντας. Φύλαρχος δ’ ἐν ἕκτῃ (FHG I 336) Βυζαντίους οἰνόφλυγας ὄντας ἐν τοῖς καπηλείοις οἰκεῖν, ἐκμισθώσαντας τοὺς ἑαυτῶν θαλάμους μετὰ τῶν γυναικῶν τοῖς ξένοις, πολεμίας σάλπιγγος οὐδὲ ἐν ὕπνοις ὑπομένοντας ἀκοῦσαι. διὸ
κωμῳδοῦνται δὲ ὡς μέθυσοι Ἀργεῖοι μὲν καὶ Τιρύνθιοι ὑπὸ Ἐφίππου ἐν Βουσίριδι (II 251 K). ποιεῖ δὲ τὸν Ἡρακλέα λέγοντα·
- πάντας μεθύσους τοὺς ἐμπόρους
- ποεῖ τὸ Βυζάντιον. ὅλην ἐπίνομεν
- τὴν νύκτα διὰ σὲ καὶ σφόδρ’ ἄκρατον, μοὶ δοκῶ·
- ἀνίσταμαι γοῦν τέτταρας κεφαλὰς ἔχων.
Μιλησίους δ’ Εὔβουλος ἐν Κατακολλωμένῳ ὑβριστὰς εἶναί φησι μεθυσθέντας (II 181 K). Πολέμων δὲ ἐν τῷ περὶ τῶν κατὰ πόλεις ἐπιγραμμάτων περὶ Ἠλείων λέγων παρατίθεται τόδε τὸ ἐπίγραμμα (fr. 80 Pr)·
- οὐκ οἶσθά μ’ ὄντα, πρὸς θεῶν, Τιρύνθιον
- Ἀργεῖον; οἳ μεθύοντες αἰεὶ τὰς μάχας
- πάσας μάχονται. Β. τοιγαροῦν φεύγουσ’ ἀεί.
- Ἦλις καὶ μεθύει καὶ ψεύδεται· οἷος ἑκάστου
- οἶκος, τοιαύτη καὶ συνάπασα πόλις.
Θεόπομπος δ’ ἐν τῇ δευτέρᾳ καὶ εἰκοστῇ (FHG I 304) περὶ Χαλκιδέων ἱστορῶν τῶν ἐν Θρᾴκῃ φησίν· ‘ἐτύγχανον γὰρ τῶν μὲν βελτίστων ἐπιτηδευμάτων ὑπερορῶντες, ἐπὶ δὲ τοὺς πότους καὶ ῥᾳθυμίαν καὶ πολλὴν ἀκολασίαν ὡρμηκότες ἐπιεικῶς.’ ὅτι δ’ εἰσὶ πάντες
ἐν δὲ τῇ πεντηκοστῇ ὁ Θεόπομπος περὶ Μηθυμναίων τάδε λέγει (FHG I 321)· ‘καὶ τὰ μὲν ἐπιτήδεια προσφερομένους πολυτελῶς, μετὰ τοῦ κατακεῖσθαι καὶ πίνειν, ἔργον δ’ οὐδὲν ἄξιον τῶν ἀναλωμάτων ποιοῦντας. ἔπαυσεν οὖν αὐτοὺς τούτων Κλεομένης ὁ τύραννος, ὁ καὶ τὰς μαστροποὺς τὰς εἰθισμένας προαγωγεύειν τὰς ἐλευθέρας γυναῖκας καὶ τρεῖς ἢ τέτταρας τὰς ἐπιφανέστατα πορνευομένας ἐνδήσας εἰς σάκκους καταποντίσαι τισὶν προστάξας.’ καὶ Ἕρμιππος δὲ ἐν τοῖς περὶ τῶν ἑπτὰ σοφῶν Περίανδρον τὸ αὐτὸ ποιῆσαι. ἐν δὲ τῇ δευτέρᾳ τῶν Φιλιππικῶν (FHG I 284) ‘Ἰλλυριοί, φησί, δειπνοῦσι καθήμενοι καὶ πίνουσιν, ἄγουσι δὲ καὶ τὰς γυναῖκας εἰς τὰς συνουσίας· καὶ καλὸν αὐταῖς προπίνειν οἷς ἂν τύχωσι τῶν παρόντων. ἐκ δὲ τῶν συμποσίων αὗται τοὺς ἄνδρας ἀπάγουσι. καὶ κακόβιοι δὲ πάντες εἰσὶ καὶ ζώννυνται τὰς κοιλίας ζώναις πλατείαις ὅταν πίνωσι. καὶ τοῦτο μὲν πρῶτον μετρίως ποιοῦσιν, ἐπειδὰν δὲ σφοδρότερον πίνωσι, μᾶλλον αἰεὶ συνάγουσι τὴν ζώνην. Ἀρδιαῖοι δέ, φησί, κέκτηνται προσπελατῶν ὥσπερ εἱλώτων τριάκοντα μυριάδας. καθ’ ἑκάστην δὲ ἡμέραν μεθύουσιν καὶ
- καὶ γὰρ ὃ Θρηικίην μὲν ἀπέστυγε χανδὸν ἄμυστιν
- οἰνοποτεῖν, ὀλίγῳ δ’ ἥδετο κισσυβίῳ.
τοιαῦτα πολλὰ ἐφεξῆς καταλέξαντος τοῦ Δημοκρίτου ὁ Ποντιανὸς ἔφη πάντων τούτων εἶναι τῶν δεινῶν μητρόπολιν τὸν οἶνον, δι’ ὃν καὶ τὰς μέθας καὶ τὰς μανίας, ἔτι δὲ καὶ τὰς παροινίας γίνεσθαι· ‘οὗ τοὺς ἐκπαθῶς μεταλαμβάνοντας οὐ κακῶς ὁ Χαλκοῦς ἐπικαλούμενος Διονύσιος ἐν τοῖς ἐλεγείοις κυλίκων ἐρέτας ἔφη (fr. 5 B)·
Ἄλεξις δ’ ἐν Κουρίδι περί τινος πλέον πίνοντος διαλεγόμενός φησιν (II 334 K)·
- καί τινες οἶνον ἄγοντες ἐν εἰρεσίᾳ Διονύσου
- συμποσίου ναῦται καὶ κυλίκων ἐρέται
- .... περὶ τοῦδε· τὸ γὰρ φίλον οὐκ ἀπόλωλε.
χαλεπὸν οὖν ἐστιν, ἄνδρες φίλοι, τὸ μεθύειν· καὶ καλῶς
- ὁ μὲν οὖν ἐμὸς υἱός, οἷον ὑμεῖς ἀρτίως
- εἴδετε, τοιοῦτος γέγονεν, Οἰνοπίων τις ἢ
- Μάρων τις ἢ Κάπηλος ἤ τις Τιμοκλῆς·
- μεθύει γάρ· οὐδὲν ἕτερον. ὁ δ’ ἕτεροσ — τί ἂν
- τύχοιμ’ ὀνομάσας; βῶλος, ἄροτρον, γηγενὴς
- ἄνθρωπος.
κἀν Δακτυλίῳ (p. 312)·
- οἶνον πολὺν
- οὐ κεκραμένον σὺ πίνεις μεστὸς ὢν κοὐκ ἐξεμεῖς.
κἀν Ἐπιτρόπῳ δ’ ἔφη (p. 323)·
- εἶτ’ οὐχ ἁπάντων ἐστὶ τὸ μεθύειν κακὸν
- μέγιστον ἀνθρώποισι καὶ βλαβερώτατον;
Κρώβυλός τ’ ἐν Ἀπολιπούσῃ (IV 566 M)·
- πολὺς γὰρ οἶνος πόλλ’ ἁμαρτάνειν ποεῖ.
οὐ χρὴ οὖν μεθύειν. καὶ γὰρ ‘ὅταν δημοκρατουμένη πόλις, φησὶν ὁ Πλάτων ἐν ηʹ Πολιτείας (p. 562c) ἐλευθερίας διψήσασα κακῶν οἰνοχόων προστατούντων τύχῃ καὶ πορρωτέρω τοῦ δέοντος ἀκράτου αὐτῆς μεθυσθῇ, τοὺς ἄρχοντας δή, ἂν μὴ πάνυ πρᾷοι ὦσι καὶ πολλὴν παρέχωσι τὴν ἐλευθερίαν, κολάζει αἰτιωμένη ὡς μιαρούς τε καὶ ὀλιγαρχικούς, τοὺς δὲ κατηκόους τῶν ἀρχόντων προπηλακίζει.’ ἐν δὲ τῷ τῶν Νόμων ἕκτῳ φησί (p. 773c)· ‘τὴν πόλιν εἶναι δεῖ δίκην κεκραμένην κρατῆρος, οὗ μαινόμενος μὲν ὁ οἶνος ἐγκεχυμένος ζεῖ, κολαζόμενος δὲ ὑπὸ νήφοντος ἑτέρου θεοῦ καλὴν κοινωνίαν λαβὼν ἀγαθὸν πῶμα καὶ μέτριον ἀπεργάζεται.’
- τὸ γὰρ ἐνδελεχῶς μεθύειν τίν’ ἡδονὴν ἔχει;
- ἀποστεροῦντα ζῶνθ’ ἑαυτὸν τοῦ φρονεῖν,
- ὃ μέγιστον ἡμῶν ἀγαθὸν ἔσχεν ἡ φύσις.
τὸ γὰρ παροινεῖν ἐκ τοῦ μεθύειν γίνεται· διὸ καὶ Ἀντιφάνης ἐν Ἀρκαδίᾳ φησίν (II 26 K)
ἐν δὲ Αἰόλῳ διαβάλλων ὅσα δεινὰ πράττουσιν οἱ πλέον πίνοντές φησι (p. 17)·
- οὔτε γὰρ νήφοντα δεῖ
- οὐδαμοῦ, πάτερ, παροινεῖν, οὔθ’ ὅταν πίνειν δέῃ
- νοῦν ἔχειν. ὅστις δὲ μεῖζον ἢ κατ’ ἄνθρωπον φρονεῖ,
- μικρῷ πεποιθὼς ἀθλίῳ νομίσματι
- εἰς ἄφοδον ἐλθὼν ὅμοιον πᾶσιν αὑτὸν ὄψεται ...
- ἂν σκοπῇ τὰ τῶν ἰατρῶν τοῦ βίου τεκμήρια
- τὰς φλέβας θ᾽ ὅποι φέρονται, τὰς ἄνω καὶ τὰς κάτω
- τεταμένας, δι’ ὧν ὁ θνητὸς πᾶς κυβερνᾶται βίος.
καλῶς οὖν ἄρα καὶ Ἀριστοφάνης Ἀφροδίτης γάλα τὸν οἶνον ἔφη εἰπών (I 543 K)·
- Μακαρεὺς ἔρωτι τῶν ὁμοσπόρων μιᾶς
- πληγεὶς τέως μὲν ἐπεκράτει τῆς συμφορᾶς
- κατεῖχέ θ’ αὑτόν· εἶτα παραλαβών ποτε
- οἶνον στρατηγόν, ὃς μόνος θνητῶν ἄγει
- τὴν τόλμαν εἰς τὸ πρόσθε τῆς εὐβουλίας,
- νύκτωρ ἀναστὰς ἔτυχεν ὧν ἠβούλετο.
ὃν πολὺν σπῶντες ἔνιοι παρανόμων ἀφροδισίων ὄρεξιν λαμβάνουσιν.
- ἡδύς γε πίνειν οἶνος Ἀφροδίτης γάλα,
Ἡγήσανδρος δ’ ὁ Δελφὸς καὶ ἐξοίνους τινὰς κέκληκε λέγων οὕτως (FHG IV 417)· ‘Κόμων καὶ Ῥοδοφῶν τῶν ἐν Ῥόδῳ πολιτευσαμένων ὄντες ἦσαν ἔξοινοι. καὶ ὁ Κόμων εἰς κυβευτὴν σκώπτων τὸν Ῥοδοφῶντα ἔλεγεν· Il. 8.102
Ῥοδοφῶν τε ἐκείνῳ τὴν περὶ τὰς γυναῖκας σπουδὴν
- ὦ γέρον, ἦ μάλα δή σε νέοι τείρουσι κυβευταί.
τούτων ἀκούσας ὁ Οὐλπιανὸς ‘ὁ δὲ πάροινος, ἔφη, καλέ μου Ποντιανέ, παρὰ τίνι κεῖται;’ καὶ ὃς ἔφη·
ἐπεὶ δὲ πάντων ἡμᾶς εὐθύνας σοι διδόναι κέκριται, Ἀντιφάνης ἐν Λυδῷ εἴρηκε (II 70 K)·
- ἀπολεῖς μ’ ἐρωτῶν — κατὰ τὸν καλὸν Ἀγάθωνα
- (fr. 13 N) —
- καὶ σὺ χὠ νέος τρόπος,
- ἐν οὐ πρέποντι τοῖς λόγοισι χρώμενος.
σὺ δὲ παροινῶν καὶ μεθύων οὐδέπω κόρον ἔχεις οὐδ᾽ ἐπὶ νοῦν λαμβάνεις ὅτι ὑπὸ μέθης ἀπέθανεν Εὐμένης ὁ Περγαμηνὸς ὁ Φιλεταίρου τοῦ Περγάμου βασιλεύσαντος ἀδελφιδοῦς, ὡς ἱστορεῖ Κτησικλῆς ἐν τρίτῳ Χρόνων (FHG IV 375). ἀλλ’ οὐ Περσεὺς ὁ ὑπὸ Ῥωμαίων καθαιρεθείς· κατ’ οὐδὲν γὰρ τὸν πατέρα Φίλιππον. ἐμιμήσατο. οὔτε γὰρ περὶ γυναῖκας ἐσπουδάκει οὔτε φίλοινος ἦν, ἀλλὰ καὶ οὐ μόνον αὐτὸς μέτριον ἔπινε δειπνῶν, ἀλλὰ καὶ οἱ συνόντες αὐτῷ φίλοι, ὡς ἱστορεῖ Πολύβιος ἐν τῇ ἕκτῃ καὶ εἰκοστῇ (om. Hu). σὺ δέ, ὦ Οὐλπιανέ, ἀρρυθμοπότης μὲν εἶ κατὰ τὸν Φλιάσιον Τίμωνα — οὕτως γὰρ ἐκεῖνος ὠνόμασε τοὺς τὸν πολὺν σπῶντας οἶνον ἄκρατον ἐν τῷ δευτέρῳ τῶν Σίλλων (fr. 46 W)·
- Κολχὶς ἄνθρωπος πάροινος.
οὐ ποτικὸς δέ. ὠνόμασε δὲ ποτικὸν Ἀλκαῖος Γανυμήδει οὕτως (I 758 K).... ὅτι δὲ τὸ μεθύειν καὶ τὰς ὄψεις ἡμῶν πλανᾷ σαφῶς ἔδειξεν Ἀνάχαρσις δι’ ὧν εἴρηκε, δηλώσας ὅτι ψευδεῖς δόξαι τοῖς μεθύουσι γίγνονται. συμπότης γάρ τις ἰδὼν αὐτοῦ τὴν γυναῖκα ἐν τῷ συμποσίῳ ἔφη· ‘ὦ Ἀνάχαρσι, γυναῖκα γεγάμηκας αἰσχράν.’ καὶ ὃς ἔφη· ‘πάνυ γε κἀμοὶ δοκεῖ· ἀλλά μοι ἔγχεον, ὦ παῖ, ποτήριον ἀκρατέστερον, ὅπως αὐτὴν καλὴν ποιήσω.’
- ἠὲ βαρὺν βουπλῆγα τομώτερον ἢ Λυκόοργος,
v.2.p.469- ὅς ῥα Διωνύσου ἀρρυθμοπότας ἐπέκοπτεν,
- ἐκ δὲ ῥυτὰ ῥίπτασκεν ἀπληστοίνους τ’ ἀρυταίνασ —
μετὰ ταῦτα ὁ Οὐλπιανὸς προπιών τινι τῶν ἑταίρων ἔφη· ‘ἀλλὰ κατὰ τὸν Ἀντιφάνην, ὦ φιλότης ὃς ἐν Ἀγροίκοις φησίν (II 13 K)·
πῖθι οὖν, ὦ ἑταῖρε. καὶ
- ὅλην μύσας ἔκπινε. Β. μέγα τὸ φορτίον.
- Α. οὐχ ὅστις αὐτῆς ἐστιν ἐμπείρως ἔχων,
— ὁ αὐτός φησιν Ἀντιφάνης ἐν τῷ Τραυματίᾳ (II 101 K) —
- μὴ μεστὰς ἀεὶ
- ἕλκωμεν,
καὶ ὃς ‘τὸ δὲ πῖθι τίς εἴρηκεν;’ ‘ἀπεσκοτώθης, φίλτατε,’ ἔφη ὁ Οὐλπιανός, ‘σπάσας οἴνου τοσοῦτον. παρὰ Κρατίνῳ ἔχεις ἐν Ὀδυσσεῦσι (I 57 K)·
- ἀλλὰ καὶ λογίσκος εἰς μέσον
- παταξάτω τις καί τι καὶ μελίσκιον,
- στροφὴ λόγων παρελθέτω τις. ἡδύ τοι
- ἐστὶν μεταβολὴ παντὸς ἔργου πλὴν ἑνός ....
- παραδίδου δ’ ἑξῆς ἐμοὶ
v.2.p.470- τὸν ἀρκεσίγυιον, ὡς ἔφασκ’ Εὐριπίδης.
- Β. Εὐριπίδης γὰρ τοῦτ’ ἔφασκεν; Α. ἀλλὰ τίς;
- Β. Φιλόξενος δήπουθεν. Α. οὐθὲν διαφέρει,
- ὦ ᾽τάν· ἐλέγχεις μ’ ἕνεκα συλλαβῆς μιᾶς.’
καὶ Ἀντιφάνης ἐν Μύστιδι (II 77 K)·
- τῆ νῦν τόδε πῖθι λαβὼν ἤδη καὶ τοὔνομά μ’ εὐθὺς ἐρώτα.
καὶ Δίφιλος ἐν Βαλανείῳ (II 546 K)·
- σὺ δ’ ἀλλὰ πῖθι. Β. τοῦτο μέν σοι πείσομαι·
- καὶ γὰρ ἐπαγωγόν, ὦ θεοί, τὸ σχῆμά πως
- τῆς κύλικός ἐστιν ἄξιόν τε τοῦ κλέους
- τοῦ τῆς ἑορτῆς. οὗ μὲν ἦμεν ἄρτι γὰρ
- ἐξ ὀξυβαφίων κεραμεῶν ἐπίνομεν·
- τούτῳ δέ, τέκνον, πολλὰ κἀγάθ’ οἱ θεοὶ
- τῷ δημιουργῷ δοῖεν ὃς ἐποίησέ σε,
- τῆς συμμετρίας καὶ τῆς ἀφελείας οὕνεκα.
Ἀμειψίας Σφενδόνῃ (I 675 K)·
- ἔγχεον μεστήν· τὸ θνητὸν περικάλυπτε τῷ θεῷ.
- πῖθι· ταῦτα γὰρ παρ᾽ ἡμῶν Διὸς ἑταιρείου, πάτερ.
Μένανδρος Αὐλητρίσι (IV 90 M)·
- λαγὸν ταράξας πῖθι τὸν θαλάσσιον.
- ἐλλέβορον ἤδη πώποτ’ ἔπιες, Σωσία;
- ΣΩ. ἅπαξ. Α. πάλιν νυν πῖθι· μαίνει γὰρ κακῶς.
v.2.p.471
πίομαι δὲ ἄνευ τοῦ ῡ λεκτέον, ἐκτείνοντας δὲ τὸ ῑ. οὕτω γὰρ ἔχει καὶ τὸ Ὁμηρικόν· Il. 13.493
καὶ Ἀριστοφάνης Ἱππεῦσιν (v. 1289)·
- πιόμεν’ ἐκ βοτάνης.
καὶ ἐν ἄλλοις (fr. 597 K)·
- οὔποτ’ ἐκ ταὐτοῦ μεθ’ ἡμῶν πίεται ποτηρίου.
ὡς ἀπὸ τοῦ πιοῦμαι ἐνίοτε δὲ καὶ συστέλλουσι τὸ ῑ, ὡς Πλάτων ἐν Ταῖς ἀφ’ ἱερῶν (I 603 K)·
- πικρότατον οἶνον τήμερον πίει τάχα.
καὶ ἐν Σύρφακι (p. 642)· ‘καὶ πίεσθ᾽ ὕδωρ πολύ.’ πίε δὲ δισυλλάβως Μένανδρος ἐν Ἐγχειριδίῳ (IV 113 M)·
- οὐδ’ ὅστις αὐτῆς ἐκπίεται τὰ χρήματα.
καὶ
- πίε. Β. πιεῖν ἀναγκάσω
- τὴν ἱερόσυλον πρῶτα.
τῆ πίεOd. 9.347· καὶ πῖνε καὶ σὺ οὖν, ὦ ἑταῖρε, κατὰ τὸν Ἄλεξιν, ὃς ἐν Διδύμοις φησί (II 315 K)·
καὶ γένηται ἡ παρ’ Ἀνακρέοντι καλουμένη ἐπίστιος. φησὶ γὰρ ὁ μελοποιός (fr. 90 B)·
- τούτῳ πρόπιθ᾽, ἵνα καὐτὸς ἄλλῳ
τοῦτο δ’ ἡμεῖς ἀνίσωμά φαμεν.
- μηδ’ ὥστε κῦμα πόντιον
- λάλαζε, τῇ πολυκρότῃ
- σὺν Γαστροδώρῃ καταχύδην
- πίνουσα τὴν ἐπίστιον.
σὺ δὲ πιὼν μὴ φοβηθῇς ὡς εἰς τοὐπίσω μέλλων καταπεσεῖσθαι· τοῦτο γὰρ παθεῖν οὐ δύνανται οἱ τὸν κατὰ Σιμωνίδην πίνοντες ‘οἶνον ἀμύντορα δυσφροσυνᾶν’ (fr. 86). ἀλλ᾽,
καὶ Ἀρχίλοχος (fr. 32 B)·
- βρῦτον δὲ τὸν χερσαῖον οὐ δυεῖν.
μνημονεύει τοῦ πώματος Αἰσχύλος ἐν Λυκούργῳ (fr. 120 N)·
- ὥσπερ παρ᾽ αὐλῷ βρῦτον ἢ Θρῆιξ ἀνὴρ
- ἢ Φρὺξ ἔβρυζε, κύβδα δ’ ἦν πονευμένη.
Ἑλλάνικος δ’ ἐν Κτίσεσι καὶ ἐκ ῥιζῶν, φησι κατασκευάζεται τὸ βρῦτον γράφων ὧδε (FHG I 59)· ‘πίνουσι δὲ βρῦτον ἔκ τινων ῥιζῶν, καθάπερ οἱ Θρᾷκες ἐκ τῶν κριθῶν.’ Ἑκαταῖος δ’ ἐν δευτέρῳ περιηγήσεως εἰπὼν περὶ Αἰγυπτίων ὡς ἀρτοφάγοι εἰσὶν ἐπιφέρει (FHG I 20)· ‘τὰς κριθὰς ἐς τὸ πῶμα καταλέουσιν.’ ἐν δὲ τῇ τῆς Εὐρώπης περιόδῳ Παίονάς φησι (om. FHG)
- κἀκ τῶνδ’ ἔπινε βρῦτον ἰσχναίνων χρόνῳ
- κἀσεμνοκόμπει τοῦτ’ ἐν ἀνδρείᾳ στέγῃ.
μέτα πρεσβεύων Διόνυσος,’ φησὶν Ἴων ὁ Χῖος ἐν τοῖς ἐλεγείοις (fr. 1 B)·
- ‘τῷ δ’ ἡμετέρῳ χορῷ οἶνος φίλος θυρσοφόρος
χαῖρε. δίδου δ’ αἰῶνα, καλῶν ἐπιήρανε ἔργων,
- αὕτη γὰρ πρόφασις παντοδαπῶν λογίων·
- αἵ τε Πανελλήνων ἀγοραὶ θαλίαι τε ἀνάκτων,
- ἐξ οὗ βοτρυόεσσ’ οἰνὰς ὑποχθόνιον
- πτόρθον ἀνασχομένη θαλερῷ ἐπτύξατο πήχει
- αἰθέρος· ὀφθαλμῶν δ’ ἐξέθορον πυκινοὶ
- παῖδες, φωνήεντες ὅταν πέσῃ ἄλλος ἐπ’ ἄλλῳ,
- πρὶν δὲ σιωπῶσιν. παυσάμενοι δὲ βοῆς
- νέκταρ ἀμέλγονται, μόνον ὄλβιον ἀνθρώποισι
- ξυνόν, τοῦ χαίρειν φάρμακον αὐτοφυές.
- τοῦ θαλίαι φίλα τέκνα φιλοφροσύναι τε χοροί τε·
- τῶν ἀγαθῶν βασιλεὺς οἶνος ἔδειξε φύσιν.
- τοῦ σὺ πάτερ, Διόνυσε, φιλοστεφάνοισιν ἀρέσκων
- ἀνδράσιν, εὐθύμων συμποσίων πρύτανι,
Ἄμφις δ’ ἐν Φιλαδέλφοις ἐπαινῶν τὸν τῶν φιλοποτῶν φησι βίον (II 246 K)·
- πίνειν καὶ παίζειν καὶ τὰ δίκαια φρονεῖν.
- κατὰ πόλλ’ ἐπαινῶ μᾶλλον ἡμῶν τὸν βίον
- τὸν τῶν φιλοποτῶν ἤπερ ὑμῶν τῶν μόνον
- ἐν τῷ μετώπῳ νοῦν ἔχειν εἰωθότων.
v.2.p.474- ἡ μὲν γὰρ ἐπὶ τοῦ συντετάχθαι διὰ τέλους
- φρόνησις οὖσα διὰ τὸ λεπτῶς καὶ πυκνῶς
- πάντ’ ἐξετάζειν δέδιεν ἐπὶ τὰ πράγματα
- ὁρμᾶν προχείρως, ἣ δὲ διὰ τὸ μὴ σαφῶς
- τί ποτ’ ἀφ’ ἑκάστου πράγματος συμβήσεται
- διαλελογίσθαι δρᾷ τι καὶ νεανικὸν
- καὶ θερμόν.’
μέλλοντος δέ τι τούτοις προστιθέναι τοῦ Οὐλπιανοῦ ὁ Αἰμιλιανὸς ἔφη· ‘ὥρα ἡμῖν, ἄνδρες φίλοι, ζητεῖν τι καὶ περὶ γρίφων, ἵνα τι κἂν βραχὺ διαστῶμεν ἀπὸ τῶν ποτηρίων, οὐ κατὰ τὴν Καλλίου τοῦ Ἀθηναίου ἐπιγραφομένην γραμματικὴν τραγῳδίαν. ἀλλ’ ἡμεῖς ζητήσωμεν πρότερον μὲν τίς ὁ ὅρος τοῦ γρίφου, τίνα δὲ Κλεοβουλίνη ἡ Λινδία προὔβαλλεν ἐν τοῖς αἰνίγμασιν — ἱκανῶς γὰρ εἴρηκε περὶ αὐτῶν ὁ ἑταῖρος ἡμῶν Διότιμος ὁ Ὀλυμπηνός, ἀλλὰ πῶς οἱ κωμῳδιοποιοὶ αὐτῶν μέμνηνται, καὶ τίνα κόλασιν ὑπέμενον οἱ μὴ λύσαντες.’ καὶ ὁ Λαρήνσιος ἔφη· ‘ὁ μὲν Σολεὺς Κλέαρχος οὕτως ὁρίζεται (FHG II 321)· ‘γρῖφος πρόβλημά ἐστι παιστικόν, προστακτικὸν τοῦ διὰ ζητήσεως εὑρεῖν τῇ διανοίᾳ τὸ προβληθὲν τιμῆς ἢ ἐπιζημίου χάριν εἰρημένον.’ ἐν δὲ τῷ περὶ γρίφων ὁ αὐτὸς Κλέαρχός φησιν ἑπτὰ εἴδη εἶναι γρίφων. ‘ἐν γράμματι μέν, οἷον ἐροῦμεν ἀπὸ τοῦ ἄλφα, ὡς ὄνομά τι ἰχθύος ἢ φυτοῦ, ὁμοίως δὲ κἂν ἔχειν τι κελεύῃ τῶν γραμμάτων ἢ μὴ ἔχειν, καθάπερ οἱ ἄσιγμοι καλούμενοι τῶν γρίφων· ὅθεν καὶ Πίνδαρος πρὸς