Ad Nationes Libri Duo

Nec Romani contenti eos deos asseuerare qui uisi retro, auditi contrectatique sunt, quorum effigies descriptae, negotia digesta, memoriae propagatae, umbr as alilquas incorporales, inanimales et nomina de rebus efflagitant deosque sanciunt diuidentes omnem statum hominis singulis potestatibus ab [*]( 1 impetrat, ut legitimo eonnubio Oehlerus: et legitimo connubio Goth commisceantur Oehlerus: centaur A, commiscentur Goth 2 licuit cum dei scorto rem habuisse; coniux heredem Oehlerus: licuisset lupari. inde Larentinam et heredem Goth 3 prope mortem populo Romano legauit quem Oehlerus: prope mortem populo Romano reliquit quae Goth 4 herculaem A 5 satis amplum. hinc quaesiuit Oehlerus: Turacem, Semurium, Lutirium, Solinium. hinc quaesiuit Goth 6 heredes instituere debuit Goth 7 dignitate eius aucta. nempe sola Goth 8 longeque adeo felicior Goth 10 uotis totius populi Goth: nominibus apud uos Oehlerus 11 controuersiam diuinitatis Goth quo Oehlerus: quod A 12 ganimedes A corr. patet Hauercampius: igitur Goth 13 mortuis] scortis fort. caelum. uiam uulgo uia scripsi: uiam A subigitur Hauercampius astra subigitis. passim uulgo passim: ita soorta scripsi: pass .. .... ta A, passim alii ita Goth, passim ita catamiti Hauercampius, passim scorta Oehlerus 16 nec Romani Goth: nec estis Hillkbrandius, nec ..... Hild*, non Goth* 17 quorum Goth 18 memoriae scripsi: memoria A propagatae scripsi: propagate A, propagata Goth umbras aliquas Goth: umbras nescio quas Rig 19 numina Goth effigurant fort. deosque Goth: caelo et Oehlerus 20 potestatibus ab ipso Goth)

ipso quidem uteri conceptu, ut sit deus Conseuius quidam, qui consationibus concubitalibus praesit, et Fluuionia, quae infantem in utero nutriat, hinc Vitumnus et Sentinus, per quem uiuiscat infans et sentiat primum, dehinc Diespiter, qui puerperam perducat ad partum. cum primum pariebant, 1 et Candelifera, quoniam ad candelae lumina pariebant, et quae aliae deae sunt || ab officiis partus dictae. peruerse nato partu Postuertae, recte uero Prosae Carmentis esse prouinciam uoluerunt. deus est dictus et ab effatu Farinus et alius a loquendo | Locutius. adest oculum grauem ad cauendum sumministratque | quietem Cunina. est educatrix et Leuana et una Runcina. mirum infantum sordibus eluendis deos non esse prouisos. exinde et primi cibi sumen potionisque capiendae, Potina et Edula, et statuendi infantis Statina. | adeundi Adeona, ab abeundo Abeona est. Domiducam et habent, et deam Mentem, quae faciat mentem bonam aeque et malam, item uoluntatis Volumnum Voletamque. | habent et Pauentinam pauoris, spei Veniliam, uoluptatis Volupiam, praestantiae Praestitiam, aeque ab actu. Peragenorem, a [*](2 consationibus Goth 3 nutriat Merkelius: retinebat Goth, retineat Oehlerus 4 primum Goth 5 puerperam scripsi: puerum A primum pariebant Goth 7 aliae deae sunt ab officiis partus Oehlerus:\' alias parturientium praeesse nixibus Goth peruersae A nato partu Postuertae, recto Varro (immo uero) Goth: natos adiuuandi Postuertae, recte natos Oehlerus 8 prose A prouinciam uoluerunt. deus est dictus Oehlerus: prouinciam quoque scribit Goth 9 alius scripsi: aliis A, Aius Hartelius 10 loquendo Locutius. adest oculum grauem Oehlerus: loquendo Locutius: sed et Veiouem Goth, adest luem ad canendam fort. 11 sumministratque quietem Cunina. est educatrix Oehlerus: sumministrat. est et Cunina cunarum tutrix Goth Leuana Goth: albana A 12 Euncina scripsi: runcinia A, Rumina Goth infantum sordibus eluendis deos Goth 13 sumendi potionisque capiendae Oehlerus: sumendi et potionis ministrandae Goth 14 Statina. adeundi Adeona, ab abeundo Oehlerus: Statilina, ab adeundo et abeundo Adeona et Goth 15 est Oehlerus: et A 16 et Oehlerus: ee A, del. Goth Mentem, quae faciat mentem bonam aeque Oehlerus: et bonam Mentem bonae, malae Goth 17 Voletamque. habent et Pauentinam Oehlerus: Voletam; habent et Pauentinam Goth 18 spei Veniliam Goth: speiue Qeleiam A 19 praestantiae Goth prestitiam A eque A ) [*]( .8*) consiliis Consum. Iuuenta nouorum togatorum, uirorum iam Fortuna Barbata. si de nuptialibus disseram, Afferenda est ab afferendis dotibus. ordinati ** pro pudor! et Mutunus et Tutunus et dea Pertunda et Subigus et Prema mater. iam parcite dei impudentes! luctantibus sponsis nemo interuenit. ipsi, quorum uotum est, foris gaudentes erubescunt.

Et quonam usque deos edam, quia disserendum quales deos receperitis? quantum uobis erubescendum? rideam uanitatem an exprobrem caecitatem, est admodum incertum. nam quot deos et quos utique producam? maiores an et minores? | ueteres an et nouicios? mares an et feminas? caelibes an et lecto iunctos? artifices an et inertes? rusticos an et urbanos? ciues an et peregrinos? tot enim familiae, tot nationes census bona fide quaerunt, II ut dispici et distingui describique non possint. at quanto diffusa res est, tanto substringenda nobis erit, et ideo, qui in ista specie unum tuemur propositum demonstrandi illos omnes homines fuisse (non quidem ut cognoscatis, nam quasi obliti agitis), conpendium ab ipsa dispiciendi ratione sumamus, originem generis illorum retractando. origo enim una totius posteritatis. ea origo deorum uestrorum Saturno, ut opinor, signatur. neque enim si Varro antiquissimos deos Iouem, Iunonem et Mineruam refert, nobis excidisse, debet omnem patrem filiis [*](1 Iuuenta Oehlerus: .. uentam A, Iuuentam Goth uirorum Goth: uiuorum A 2 si de Oehlerus: et de Goth 3 dotibus Goth: totibus A ordinati scripsi: ordinata A lacunam signaui: intercidit aliorum deorum nuptialium mentio proh pudor Goth: .... dor A, sed sunt proh pudor Oehlerus 4 dea Pertunda Rig: adeuertundę A, et Deuertunda Goth Prema mater scripsi: praemat A, Prema Goth iam scripsi: .... A, dea et Perfica Oehlerus, humano pudori Hauercampius 5 luctantibus Goth: luptantibus A interueniat Goth 6 ipsi Oehlerus, nisi Goth 7 quonam Goth: qm A edam Oehlerus: ..... A, recensemus Goth, dicam fort. 8 erubescendum Goth 9 incertum Goth 10 minores? ueteres Goth 12 lecto iunctos Oehlerus: legibus iunctos Goth 13 peregrinos Goth 15 at Oehlerus: ut A 16 substrigenda A 18 cognoscatis (sed ut recognoscatis) M. Klussmannus obliti Oehlerus: oblita A conpendium Oehlerus: conpendio A (et Klussmannus) 19 ratione sumamus Oehlerus: ratione summa A, ratione (reccdamus). summam M. Klussmannus .20 una addidi 23 excidisse Goth )

antiquiorem, tam Saturnum Ioue quam Caelum Saturno; de Caelo enim et Terra Saturnus. et tamen Caeli et Terr ae originem omitto. erant undeunde, caelibes diu et orbi, ante- — quam mariti et parentes. longo scilicet aeuo crescendum illis fuit ad tantam proceritatem, denique simul coepit et Caelo uox insolescere et ubera Terrae lapilliscere; ! faciunt nuptias inter se. credo, aut Caelum descendit ad sponsam, aut Terra ascendit ad sponsum. concepit tamen Terra de Caelo et peperit illa | θεὸς ἀθέως Saturnum, mira ratione. neutri parentum similis. sed et pepererit, certe ante Saturnum neminem procreauerunt nec nisi unam postea, Opem; exinde de subole cessatum est. nam Saturnus quidem Cealum castrauit dormientem. legimus Caelum genere masculino. ceterum quomodo pater nisi masculinus? sed et unde castrandum? falx illi. hoc scilicet aeuo? nondum enim Vulcanus artifex ferri. Terra uero orbata distulit, etsi adhuc iuuenili aetate, alii nubere. sed nec habebat Caelum alium. quid tamen, nisi illam Mare amplectitur? sed olet salsuginem; dulcibus est II aquis assueta. ita Saturnus unicus masculus Caeli atque Terrae. sed ipse pubescens | sorori suae iungitur. nondum leges quae incesta prohiberent nec quae parricidium plecterent. itaque filios uirili sexu deuorabat; melius ipse quam lupi, si exponeret. timebat scilicet, ne quis illorum de paterna falce didicisset. nato mox et abalienato Ioue saxum infantis ementiti deglutiuit. hoc ingenio diu [*](1 quam Caelum Goth 2 *enim A 3 undeunde Oehlerus: unde A 5 proceritatem Goth 6 lapilliscere Goth 8 aut Terra Rig: aut sponsa Goth concaepit A 9 peperit illa 9EOs d6iws scripsi: peper .... lathos athos A, peperit illa Athos: Athos Goth, peperit illa acto anno Oehlerus, peperit illa a0eos aOao Hartelius ratione. neutri scripsi: ratione utri A, satio neutri Hartelius 10 pepererit Goth: peperit Rig, utut peperit fort. 11 nec add. Oehlerus postea Goth 12 Caelum castrauit Goth 14 quomodo Goth 15 falx Goth: fax A scilicet aeuo Oehlerus: .. 1 ..... Goth*, scin ....... Hild*, sed unde Goth 16 uiro Hartelius distulit Goth 17 Caelum alium. quid Oehlerus: Caelum alium Goth, Caelum alium. cui fort. 19 dulcibus est Oehlerus: marinis Goth, caeli est fort. 20 sorori Goth: sororis A 21 incesta Goth: ingesta A 25 infantem ementitum fort ) securus tandem filio quem non digesserat in tenebris adulto oppressus regnoque priuatus est. hunc uobis patriarcham | deorum Caelum et Terra poetis obstetricantibus procreauerunt. sed eleganter quidam sibi uidentur physiologice per allegoricam | argumentationem de Saturno interpretari tempus esse et ideo Caelum et Terram parentes ut et ipsos origini nullos, et ideo falcatum quia tempore | omnia dirimantur, et ideo uoratorem suorum quod omnia ex se edita in se ipsum consumat. nominis quoque testimonium compellant: Κρόνον dict um Graece ut χρόνον. aeque Latini uocabuli a sationibus rationem deducunt qui eum procreatorem coniectantur, per eum seminalia caeli in terram deferri. Opem adiungunt, quod opem uiuendi semina conferant, tum et quod opere semina euadant. quae, oro, huius translatio nempe | uelim exponas. aut Saturnus fuit, aut tempus. quomodo Saturnus, si tempus? si ille, quomodo tempus? utrumque enim non potes corporale in eo existimare, quid autem prohibuit tempus coli in sua qualitate? quid corpus hominis aut fabulam hominis in sua specie, non in tempore | coli? quid sibi uult intellectio ista, nisi foedas materias mentitis argumentationibus colorare? Saturnum neque ideo, quia dicis hominem, [*](1 in tenebris Goth 2 patriarcham Goth 3 obsetricantibus A 4 sed Goth physiologi*ce A, physiologi esse Goth 5 argumentationem Goth interprętari A, interpretati Goth 6 et Terram Goth ut ipsos fort. origine Goth originis nullius fort. 7 omnia dirimantur Goth 8 in se ipsum Rig: in semet ipsum Goth 9 compellant Rig: compellent A, compellunt Goth Kpovov dictum Oehlerus: chro ..... um A, Chronium enim dictum Goth, Chronium dictum Rig 10 grece A chronon A 11 deducunt Goth 12 celi A in terram Goth 13 conferant, tum et Goth: confe ....... A, confe ...... et Goth* 14 oro] ratio Hartelius huius] seminis fort. trans- latione A, translatio(nis) Hartelius translatio nempe uelim exponas Crotfi 16 si tempus? si ille Oehlerus: .... & A, .......... Goth*, si tempus? si Saturnus Goth 17 existimare Goth: uno existimare Oehlerus, mare manu nouicia exaratum est supra apices ueteres obscuratos A 18 quid corpus Goth: ........ eius Goth*, ....... s Goth* in notis, temporalis Hild*, ... falęius A, non fa(bu)la eius Hartelius fabula Hartelius 19 tempore coli Oehlerus: tempo ....... A, tempore colere Goth, tempore proditi Hartelius 21 collorare A quia dicis hominem, uis tempus Oehlerus: quod hominis corpus Goth, qui .. d .......... Goth*, Hild*, qui. d .............. BaZ* ) uis tempus, aut dum eum tempus facis, iam nec hominem uis fuisse. plane uester deus, om Saturnus in terris humanae qualitatis apud ueteres memorias recensetur. potest incorporaliter fingi quoduis quod non fuerit omnino, uacat fingendi locus ubi ueritas est. cum autem Saturnum constat uixisse, frustra demutatis; non conceditur uobis quem non negabitis fuisse hominem, qui neque deus neque tempus defendi potest. exstat apud litteras uestras usquequaque Saturni census. legimus apud Cassium Seuerum, apud Cornelios Nepotem et Tacitum, apud Graecos quoque Diodorum, quiue alii antiquitatum canos collegerunt. nec fideliora uestigia eius | quam in ipsa Italia signata sunt. nam post plurimas terras et Attica hospitia Italiae uel, ut tunc uocabatur, Oenotriae consedit, exceptu\'s ab Iano siue Iane, ut Salii uocant. mons quem coluerat, Saturnius dictus, urbs quam depalauerat, Saturnia usque nunc est; tota denique Italia de Saturno uocabatur. tali teste terra, quae nunc dominatur orbi, etiamsi de origine Saturni dubitatur, de actu tamen constat hominem illum fuisse. ita si homo Saturnus, procul dubio de homine, immo quia homo, non utique de Caelo atque Terra, sed cui parentes ignoti, quibusdam facile fuit illum eorum filium dici, quorum possunt omnes uideri. quis enim non caelum ac terram patrem ac matrem uenerationis gratia | appellet? an de consuetudine humana, qua ignoti quique ex [*](2 fuisse. plane uester deus Goth: fuisse. pla ........ s Goth*, fuisse ....... s Bal*, Hild* 3 ueteres memorias Goth 4 quod non fuerit omnino Goth 7 fuisse (negare fuisse) Hartelius 10 Nepotem Goth: nepotum A grecos A Diodorum Goth: deodoru A Diodorum, Thallum Goth: de lacuna in A hoc loco conspicua falso idem testatwr 12 eius Goth 13 attica Goth: at .... Goth* 14 exceptus Goth: ex ..... s Goth* Iane Rig: ianae A Salii Rig: si alii A 15 mons Goth: mos A coluerat Rig: coluerunt A Saturnius Goth: satur .... Goth* 16 denique Goth 17 terra Goth: terram A dominatur Goth: do ....... Goth* 18 constat Goth: c ...... Goth* 19 de homine Oehlerus: ...... A, d ..... Goth*, deus non Goth, de tali Hartelius 21 ignoti Goth eorum Hauercampius: deorum A 22 possunt omnes Rig: poss .... A, Goth*, possunt Hiffi, pos ......... Bal*, possumus Goth 23 uenerationis gratia Goth 24 qua Goth: que A quique ex inopinato Goth: quique ....... nato Goth*, BaP ) inopinato apparentes de caelo aduenisse dicuntur? proinde quia uenis|set peregrinus, repentino ubique inoleuit caelitem dici. nam et uolgo generis incertos terrae filios iactitamus. nihil allego de statu antiqui, qua ita rudes tunc agebantur et oculi et mentes hominum, ut cuius noui uiri aspectu quasi diuino commouerentur, nedum et regis, et quidem primi. adhuc de Saturno immorabor quo et ceteris conpen praestruam, satiata primordiorum disputatione, nec praetermittam | potiora testimonia diuinarum litterarum, quibus fides pro antiquitate superior debetur. ante enim Sibylla quam omnis litteratura extitit, illa scilicet Sibylla ueri uera uates de cuius uocabulo daemo uatibus induistis. ea senario uersu in hunc sensum de Saturni | prosapia et rebus eius exponit: decima, inquit, genitura hominum | ex quo cataclysmus prioribus accidit, regnauit Saturnus et Titan | et Iapetus, Terrae et Caeli fortissimi filii. si qua ergo uel uestris scriptoribus litterisue uestris superioribus, sed idcirco magis proximis quoniam illius aetatis, fides adiacet, satis de Saturno et prosapia eius probatum est homines fuisse. tenemus conpendium, in ceteros originis | praescriptionem, ne per singulos euagemur. qualitas [*]( 14] Sibyll. m 108 sqq. ) [*]( 2 quia uenisset peregrinus repentino Oehlerus: .........11......... ............ ine A, ....... semper m. rec. in A scripsit, eg ..... repentino Goth, Saturno semper egeno et repentino Hauercampius 3 generis incertos terrae Goth: generis ..... tos terrae Goth*, generis incertos terrae Goth* in cur. sec., g ....... n ...... terrae Bal* 4 qua ita rudes Leopoldus: qu ........ es A, quo ... rudes Goth*, quod eo rudes Goth* in cur. sec., qua .... rudes Bal*, Hild* 5 noui uiri Rig: nou ...... Goth*, noui .... Bal*, nouelli Goth 6 spectu Hild* 7 quo Oehlerus: quod A 8 nec praetermittam Goth 10 superior Goth: superiore A 11 extitit Goth: ... A, ....... Goth* 12 de] et Rig daemoniorum Goth 13 senario Goth: senatorio A 15 cataclysmus Oehlerus: cataclysmum A 16 Iapetus Oehlerus: iamfetus A 17 scriptoribus Oehlerus: diuinioribus Goth litterisne Oehlerus: litteris A 18 quoniam Goth: ...... m A, .... in Rig, Hild*, nimirum fort. 19 probatum Goth 20 originis praescriptionem Goth 21 posteritatis a principibus Goth: posterita ....... ncipibus Goth* ) posteritatis | a principibus generis ostenditur, mortalia de mortalibus, terrena | de terrenis; gradus ad gradus comparantur, nuptiae, conceptus, natales cucurrerunt, patriae, sedes, regna, monumenta liquent igitur qui natos non possunt negare, mortuos credant, qui mortuos confitentur, deos non putent.

Sed enim manifestis uis sua adsistit. quos a primordio possunt non asserere nisi homines fuisse, recipiunt in diuinitatem, affirmando illos post mortem deos factos, ut Varro et qui cum eo somniauerunt. hic igitur consisto: si sunt allecti dei uestri in hoc nomen et numen, ut in ordinem senatorium, sapientia uestra esse concedatis iam necesse est aliquem summum dominatorem habentem allegendi potestatem et quasi Caesarem; neque quisquam aliis praestare potest in quo non ipse dominetur. ceterum si potuerunt deos sese facere post mortem, age, quid deterioris condicionis ab initio esse uoluerunt? aut si nemo est qui deos fecerit, quomodo facti dicentur qui non nisi ab alio fieri potuissent? ita nullus datur uobis renuendi locus esse mancipem quendam diuinitatis. perspiciamus itaque causas allegandae mortalitatis [*](2 terrena de terrenis Goth: terre......... nis Goth* 3 natales Goth concurrunt Wissowa 4 liquent. igitur Oehlerus: ......... A, iam igitur Goth, 1 ........ Rig, Bal* 5 qui mortuos Goth 7 non possunt Goth asserere nisi homines fuisse, recipiunt in Oehlems: undeuiginti litterae fere desunt in A, asserere ............. Goth*, .................. Rig*, asserere sacros et in illam Goth 8 affirmant Goth deos factos, ut Varro Goth: de .............. ro Bal*, Hild* 9 si sunt allecti dei uestri Oehlerus: ......... alle... Goth*, opinor deus qui illos allegit Goth 11 sapientia uestra esse concedatis Oehlems: ...... est.... ... cedatis Goth*, .................... cedatis Bar, ........ uestra ....... cedatis Rig, ...... uestra ...... datis Hild*, allegi mos est: quare concedatis Goth 12 habentem allegendi Goth: habentem allegandi Oehlems: in A m. rec. in locum euanidorum apicum scripsit haec ipsam allegandi 13 praestare potest de (immo in) quo non ipse Oehlerus: prest........... non .... Goth*, praestare . o ...... n .. ip .. dominetur Bat*, praestare potest................ Hild*, praestare potest, si non ipse Goth, praestare potest qui non ipse Rig 15 age quid Oehlerus: a Goth*, a ........ Bal*, .... Hilà*, atquin Goth 16 fecerit Goth 17 ita nullus Goth: ita ...... Hilà*, .......... Bal* 19 allegendae Goth )

in caelum. harum duplicem rationem credo proferetis. aut enim ille, quisquis id praestans, facit, ut habeat uel amminicula uel munimenta uel etiam ornamenta fastigii sui, aut meritorum nimentate, conferens dignis quibusque. aliud quid suspicare non datur. nemo quid largiendo alicui aut non sua aut illius causa facit. sed neque hoc potest com!petere numini, ut est tanta ei potestas, ut scilicet deum ex non deo faciat, ut sic tanta humanitas inrogetur, quia egeat opera uel adiulmento quorundam et quidem mortuorum, quod mirum, cum ab initio sibi immortales instituere potuisset. nec diutius de his argumentatus conquiret qui humana diuinis comparauit. sane quae posteior opinio est, discuti debet, si deus reminiscentia meritorum diuinitatem tribuerit. sed si ita est attributa, si pristinis uiris | caelum propter sua merita patuit, recogitandum, quod exinde nemo dignus | eo honore fuit. nisi si capere iam locus non potest. tantis uidelicet priuilegiis caelestia meruerit antiquitas. ergo an meruerit [*](2 ille quisquis Oehlerus: ille .. : quis Hild*, ille ....... quis Goth*, illu ....... quis Bal*, ille deus quisquis Goth prestans A amminicula Goth: amnicula A 3 munimenta Goth: mu ....... Goth*, muni ..... Bal*, Hild* 4 necessitate conferens Goth: necessita ........... s Goth*, necessi....... s Bal*, necessitas ..... s Hild*, necessitas conferens Oehlerus 5 suspicari Rig quid largiendo Oehlerus: ...... giendo Goth*, quid fungendo Goth non aut Wissowa 6 *illius A neque hoc potest competere Oehlerus: neque ......... petere Goth*, neque ....... petere Bal*, Hild*, neque potest competere Goth 7 ut est] inest Big, ut sit fort., aut est Hartelius ei Oehlerus: et A, haec Goth deum ex non deo Goth: de........ A, denique ...... Hild*, deos Oehlerus 8 ut sic] et si Goth 9 uel adiumento Big: ...... menta A, ........ merita Goth*, uel curae symmeria Goth quod Oehlerus: quo A 10 cum ab initio Goth: ....... tio Goth*, magis, cum alios Rig 11 de his argumentatus Oehlerus: de ........ tus Goth*, deruendis his ictus Goth 12 sane quae posterior Goth: sa........ rior Goth* debet* A 13 reminiscentia meritorum diuinitatem tribuerit. sed si ita estattributa Oehlerus: reminis ...... .......... \'......... buta Goth*, in lacuna 39 litteras numerat Hild* 14 caelum propter sua merita patuit Oehlerus: in lacuna Goth* 15, Hild* 27 litteras conputat, caelum ob merita patuit Goth 15 dignus eo honore fuit. nisi Oehlerus: dig ............ si Goth*, dig lac. 20 litt. nsi Hild*, dignior illis assumptus est; nisi Goth 17 priuilegiis caelestia Goth: .......... a Goth*, lac. 21 litt. a Hild* ) retractemus. | qui ait meruisse, proponat ipsius merita. si quid in cunabulis admissa temporalitatis ualent ad suffragium diuinitatis, incesto commaculatos Opem et Saturnum fratres recepistis. furtiuus infans uester Iuppiter indignus et tecto et ubere humano, meritoque in Creta | proles † tam mala manebat. adultus denique qualemcunque genitorem regno priuat felicissimum, regem aurei scilicet saeculi, sub quo laboris, inopiae nescia laetaque pax quiescebat, sub quo, nulli subigebant arua coloni; ipsaque omnia tellus nullo poscente ferebat. sed oderat patrem incestum et comestorem eius et aui quondam castratorem. ecce autem et ipse cum sorore miscetur, ut huic pri;mum illud dictum putem: τοῦ πατρὸς τὸ παιδίον. tam pius pater quam pius filius. si iustis etiam tunc legibus ageretur, in duos culleos diuidi Iouem decuit. post haec quid dubitaret libidine ab incesto corroborata in leuiora, id est adulteria se et stupra diffundere? de quo [*](8] Verg. Georg. I 125 sqq. ) [*]( 1 retractemus. qui ait meruisse Goth: re lac. 16 meruisse Goth*, re lac. 20 eruisse Hild* 2 cunabulis admissa temporalitatis Oehlerus: cuna .. lis .......... litatis Goth*, cunabulis lac. 20 litatis Hild*, cunabulis admissa foeditatis Goth 3 incesto commaculatos Opem Oehlerus: incesto .. m .... Opem Goth*, incestorum .... Opem Rig, incesto lac. 14 Bal*, incesto lac. 15 Opem Hildx, incesto iam iunctos Opem Goth 4 uester Iuppiter indignus Oehlerus: ..... ter (in adn..... ter ...) indignus Goth*, lac. 19 ter indignus Hild, Iuppiter plane indignus Goth 5 in Creta proles Goth: incre lac. 15 Hild*, incre ...... Goth*, in Creta sub antro fort., in Creta patris Hartelius tam mala] Amaltheam capellam fort., tum malas Hartelius manebat Goth: manebant Goth* 6 regno priuat felicissimum Oehlerus:...... licissimum Goth*, lac. 15 licissimum Hild*, regno priuauit felicissimum Goth 8 nescia laetaque Goth: ...... ae Goih*, lac. 10 ae Hild* subigebant Goth: subiacebant A 9 coloni Goth: colonis A ipsaque omnia tellus Oehlerus: ..... tellus Goth*, ipsaque tellus omnia liberius Goth 10 et comestorem addidi 11 et aui quondam castratorem Oehlerus: .... castratorem Goth*, .......... castratorem Hild*, etiam aui castratorem Goth 12 primum illud dictum Oehlerus: pri ...... tum Goth*, pri . :........ tum Hild., primum dictum Goth TOU jtatpos TO reaiStev Goth: tupatrostopodion A 13 si iustis etiam Oehlerus: ...... m Goth*, .... ...... m Hild*, si etiam Goth 14 Iouem eiusque patrem fort. 15 post haec quid Goth: ....... Goth*, .......... Hild* 16 adulteria se et Oehlerus: ........ et Goth*, .......... et Hild*, adulteria et Goth ) poetica sic lusitauit quomodo Ilfere, quando, de fugitiuo palam factum, solemus et operam eius percontationi | alienae abusiue nundinare, modo in pretia luxuriae eum figurando, tamquam si bouem aut pretium bouis pensauerit, et imbrem aureum\' pergulis immiserit id est aditum pecunia ruperit, modo in similitudines actuum ipsas, | in aquilam qui rapuit, cycnum qui cantauerat. adeo non fabulae istae sunt de fastidiosissimis foeditatibus atque summis flagitiis compositae? aut forsitan non lasciuiores inde euadant mores atque ingenia hominum? quos quomodo daemones, malorum angelorum proles emissa iam pridem a fide per incredulitatem et fabulas similes auertere studuerint, hic non est nobis extensius agendum. si enim et regibus et principibus et proseminatoribus suis morata plebs eadem quidem non erat natura, alibi auctoritas exigebat similitudinem morum. illorum uero quanto deterior qui non melior? priuato enim titulo Iouem Optimum uulgo appellaltis, et est Vergilii aecus Iuppiter. omnes perinde [*](17] Verg. Aen. X 450? . ) [*]( 1 fere, quando Oehlerus: ...... Goth*, .......... Hild*, quando Hauercampius de fugitiuo uendendo fort. 2 percontationi alienae Oehlerus: percon ...... Goth*, percon .......... Hild*, percontando Hauercampius, percontantibus fort. abusiue scripsi: abusui A 3 praetia. A tamquam si bouem Oehlerus: ....... bouem Goth*, .......... bouem Hilct 4 praetium A aureum addidi 5 immiserit aut (immo id est) aditum Oehlerus: .... aditum Goth, .......... aditum Hild* 6 ipsas, in aquilam Oehlerus: ip ...... im Goth*, ip ........ Bal*, ............ Hild* rapuit, (serpentem, qui reptauit) M. Klussmannus 7 fastidiosissimis foeditatibus atque summis flagitiis compositae? aut forsitan Oehlerus: fa lac. 25 sit an Goth*, fa lac. 50 sit an Hild* 9 lasciuiores inde euadant mores atque ingenia Oehlerus: lasciu lac. 21 na Goth*, lasciu lac. 30 na Hild* 10 quomodo daemones, malorum angelorum proles Oehlerus: lac. 19 Goth*, e lac. 33 Hild* 11 incredulitatem et fabulas similes auertere studuerint, hic Oehlerus: incr lac. 19 Goth*, incr lac. 35 Hild* 13 regibus et principibus Oehlerus: re lac. 15 pibus Goth*, Hild* morigerata fort. 14 quidem non erat Oehlerus: q ............ Goth*, Hild* (duae primae quae euanuervmt litterae ue esse uidentur) 15\' illorum uero Oehlerus: ......... Goth*, Hild* 16 enim] tamen fort. Optimum uulgo appellatis Oehlerus: optimu lac. 13 tis Goth*, optim lac. 14 tis Hild* 17 aequus Rig: aegus A omnes] Optimus Goth perinde scripsi: proinde A ) incesti in suos, impudici in extraneos, | impii, iniusti. cui nullam insignem infamiam fabula reliquit, is deus fieri non fuit dignus.