Tractatus Undecim

Priscillian, Bishop of Avila

Priscillian, Bishop of Avila. Priscilliani quae supersunt (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 18). Schepps, Georg, editor. Prague, Vienna, Leipzig: Tempsky, Freytag, 1889.

artes suas inserit et insidiis suis per occulta fallentibus zabolus obrepit, dum percutit ut terreat uel dum blanditur ut fallat. Sic denique apostolus Paulus, quid ipse uellet ostendens et quid ne fieret repugnaret, dixit: uideo aliam legem in membris meis repugnantem legi mentis meae et captiuum ducentem me in lege peccati, et alibi: scio quia non inhabitat in me, hoc est in carne mea, bonum; nam mente seruio legi dei, carne autem legi peccati. Sic et profeta de hoc loquens ait: in montem altum ascende, qui euangelizas Sion; exalta uiribus uocem tuam qui euangelizas Hierusalem; exalta, ne timeas; dic populo huic \'omnis caro ut faenum et omnis gloria hominis ut flos faeni; aruit faenum et flos decidit, uerbum autem domini manet in aeternum.\' Et alibi ait: ego stabo super speculationem meam, ut uideam et audiam, quis loquatur in me et quid respondeam in accusatione mea; et alibi:

audi, populus meus, qui beatificant UOS seducunt uos et semitas pedum uestrorum conturbant. Quorum si naturam intellegimus et uitiorum consortium non habemus, necessario regnum quod caro et sanguis non percipiet, consequimur. Sic denique Rebecca ad fidem mysterii operantis electa duorum in utero suo populorum pugnas uidens [*]( 7 Rom. 7, 23. 9 scio quia] Rom. 7, 18. 25. 12 Es. 40, 9. 6—8; I. Petro 1, 24 al.; Sabatarii cod. Colb. ad Marc. 1, 3. 17 Habac. 2, 1. 20 Es. 3, 12. 23 I. Cor. 15, 50. 24 cf. Gen. 25, 22 sqq.; Rom. 9, 10 sqq. ) [*]( 2 SeRpervJT€S, E (in YES) lin. del. 3 CORRUptflAUI, E ex J fact. 4 otullA 12 moaRXea), R lin. del., cf. 74, 23 13 eUA7lQ€leZAS, ∈ (in le) lin. del. 14 eUANQeleZAS, E (in le) lin. del. 16 UT (post fAEINUm), U lin. del. 17 AIT scripsi, cod. Ab (an scrib. At?) 19 ACCUSATIONe~\'(D€A, uid. 69, 13 24 conicias CONsEquEmuR 25 op€RA~T€S, E (in T€S) lin. del. erat UtERE, cf. 87, 3 )

Esau dolore partus sui edidit, qui primitiua sua perderet, et Iacob protulit in salutem, quem Christus faceret heredem. In I quo et uos, dilectissimi fratres, tamquam fideles serui et, sicut scribtum est, fili dei et coheredes Christi operantes in testimonio loquendorum castificate animas uestras ad obaudiendum fidei nec configurantes uos ignorantes uitae desideriis in quibus erubescitis stipendia uellitis accipere peccati, sed iter psalmidici sermonis intrantes ambulate in lege domini, ut tamquam lignum quod plantatum est iuxta decursus aquarum diuinorum

sermonum fontibus inrigati uirentis intellectus palmites proferatis maturos et permanentes honestae uitae fructus, quos non corruptibilis habitaculi uoluptarium tempus eduxit, sed quos diuini sermonis eruditio fecundarit, ut non decidentibus foliis mandatorum perpetua luce contecti peccatorum supplicia respuere et requiem possimus habere iustorum per Iesum Christum. [*]( 4 Rom. 8, 17; cf. Prisco can. LXXII et LXXVIII. 5 I. Petro 1, 22. 6 configurantes] I. Petro 1, 14; uid. supra 9, 24 ubi in eodem uersu habes ignorantiae\'; pro uocab. \'uitae5, quod utroque loco in nostro codice occurrit, It. et Uulg. exhibent \'uestrae\'. 7 in quibus] Rom. 6, 21. stipendia] cf. Rom. 6,23. 8 cf. Ps. 118,1. 9 Ps. 1,3. 11 cf. Apoc. 14,18. 12. 14 cf. Ps. 1, 3.\' ) [*]( 3 flbelis 4 cobenebfs, I lin. del. 6 CON fbçURANITES, U (in pu) lin. et puncto del. fortasse IQNJORANTIS1 scrib. est I 7 CRUBESCItlS, E ex I fact. UEU\'tJS] cf. 39, 2 ACCEpERE, E (in CE) lin. del. 8 ITOR, 0 lin. del., cf. 58, 7 11 UJRENITES pRO fERENTES fort. p€R(T)AN€N\'TIS scrib. est 12 bONEStAE U 1\'LAE fRUCTUS 13 EhUXIt] cogites de EbUXEItIT, cf. 4, 2; 32, 16 al. 16 xpm\'lf\'Nlt TRACTATUslpSAĮm, pR.ffi,I,NC,plt TRACTATUS1 pSAlCDI tERtllll1 )

[*](Wirceb. fol. 118 ) \'Domine, quid multiplicati sunt qui tribulant me? multi insurgunt aduersus me\' et reliqua. Licet psalmi titulus gestorum ordinem teneat, cur Dauid sanctus animi a facie Abessalon fili declinauerit, nobis tamen caelestia opera dicentibus non rerum carnalium perscrutanda sunt, ut inuenta in secretum inquisitionis indagine inuenti praemia operis adsequamur, sicut scribtum est: quaerite, inquid, et inuenietis, pulsate et aperietur uobis, et alibi: I omnia possibilia cre denti. Acta itaque per speciem per fidem colligere debemus et uisibilia opera inuisibili mentis indagare secreto. Omnia enim in figura gesta apostolus adseuerat et nostri typum anteacta monstrare, ut opus laboris per scientiam legis inluminet, quos ignorantia tenebris ante uelabat, ut apostoli ad Efesios [*]( 3 Ps. 3, 2. 1. 9 Matth. 7,7; Luc. 11,9. 10 Marc. 9,22. 11 cf. II. Cor. 5, 7. 13 I. Cor. 10, 6; cf. Prisco can. LXVIII et Bachiarii fid., Mig. 20, 1019 C. ) [*]( 4 Hilarius, prolog. in cantica quindecim grad., 2: In plerisque psalmis multa secundum historiae ordinem in superscriptionibus eorum esse legimus, ut \'cum fugit Dauid a facie filii sui Abessalon\' etc.; — ibid., ad psalm. eXIT, 1: Propheticus sermo licet communi usu humani sermonis utatur, tamen non eandem quae communi sensui adiacet significantiam continet. Namque quamuis, prout possemus intellegere, rerum caelestium enuntiationem temptarit, uirtutem tamen significantiae suae moderata licet uerborum electione seruauit. ) [*]( 2 Uid. subscriptionem tractatus septimi 3 uerba bomINE-IN SURQUR tres uersus complentia rubro colore exarata sunt 4 INSUR QUr\'qUNT, syll. QUR nigra lin. del. \'EtREP, in marg. 7 p€R SCRUTANbA6 15 EffESJOS, prior p linea et puncto del. )

dictum est: eratis enim aliquando tenebrae, nunc autem lux in domino; ut fili lucis ambulate. Agere ergo nos oportet excubias,

qui iunctus est, qui si temporis mutatione corrumpitur, sed in dies ille renouatur, ut non quae in oculos sed quae in mentem ueniunt magnifica ducamus, non studentes corporalibus sed spiritalibus, laborantes, ut apostolus Paulus, electum uas Christi, gentium doctor, ponit et dicit: lex, inquid, spiritalis est, ego uero carnalis, et beatissimus Petrus: omnis, ait, profetia uel scribtura interpraetationem indiget. Hinc nobis nocte ac die in dominica le meditatio, hinc in eam, quantum meriti est, curiosae mentis intentio, hinc nostri agnitio, hinc fiducia gloriandi repudiare quae carnis sunt et elegere quae spiritus, argutiam cordis in agnitionem ueritatis intendere, praeceptorum caelestium secreta cognoscere, utilitati animae, dum tempus sufficit, prouidere. Unde mihi, fratres, sacrae lectionis prouidentiam curiosius intuenti non (in)merito per profetam ordo psalmorum digestus uidetur nec incondite quae spiritus dei dictauit exposita,

cum rudem hominis natiuitatem simplici innocentiae puritate formatam [*]( 1 Eph. 5, 8; Prisco can. VI. 3 cf. Exod. 12, 4. 6 Act. 9, 15. 7 I. Tim. 2, 7. lex] Rom. 7,14. 9 II. Petr. 1, 20. 10 nocte] cf. Ps. 1, 2; I. Thess. 2, 9; II. Thess. 3, 8 et Prisco can. XXXIX. in dom.] cf. Ps. 118, 97. 15 cf. I. Petro 4, 3. ) [*]( 7 Hilarius, de trin. V, 32: ab apostolo et doctore gentium; — melius ... electione uase docuisti, — VI, 20 uas electionis; — VI, 44 electionis est uas ... magister gentium; — VIII, 1 doctor hic gentium; — VIII, 21 electionis est uas et gentium doctor; VIII, 27. 48; IX, 62; XI, 23; — Saluiani, epist. ed. Pauly p. 205, 4: Paulus electionis uas, magister fidei; al. Cypr., ed. Hartel. I, 301, 1: ponit et dicit; aZ. ) [*]( 3 erat tEmpERIS, cf. 84,25 4 llleNOUATUR1 8 EGO 9 IN tERlpRAetAtloNEm] cf. 69,10; 9,27. 11 (D€R|\'TI] conicias (nEitITA Nlb.IA. INTCTIO 16 mfRA tRES SACRC 17 0D€RIT0\', deficiente syll. INJ ORtSpSAltaoRUm 19 bOfWaNJSjfD, (D lin. et puncto del. uerba SlfDpllCI— pAR€acoartatis litteris exarantur, cf. 61,5 )

parem beatis, si in his maneat, ostendit dicens: beatus uir, qui non abiit in consilio inpiorum et in uia peccatorum non stetit; secundo incorporatum inuidiae uirus exspauit, cum ait: quare fremuerunt gentes et populi meditati sunt inania? hoc in tertio odium fili in patrem docet a nobis nasci, quae nos persequantur ostendens. Tum et illud, I carissimi: sensum legentis admonuit et sollicitam mentem ueri inquisitione tardauit, cum in principiis posuit, quae regni sui fine perpessus est, profetiam credo uitae hominis aptando et saecularis mali circumscribendo naturam. Formae uel aetatis ignorantiae iactata turbinibus peccatis acerba sunt, tranquillo aeui fiunt scientiae emendatione matura, pro quibus idem praecatur: peccata, inquid, iuuentutis meae et ignorantiae ne memineris, deus;

et apostolus ad libertatem iustitiae nos excitans peccati in nobis redarguens seruitutem sic ait: cum enim serui essetis peccati, liberi fuistis a iustitia; quem ergo fructum habuistis tunc in his in quibus nunc erubescitis? Tertius enim hic psalmus est, utAbessa.lon tertius filius inpius crudelis iniustus, qui occiso fratre ueniam consecutus religiosum et indulgentissimum patrem bello persequi, regno exuere, uita priuare conatus est. Quae omnia ad nos formam arbitror esse referenda nobisque contraria, quae a nobis generantur, existere. Hinc prima inlecebra nutrit [*]( 1 Ps. 1, 1. 4 Ps. 2, 1. 13 Ps. 24, 7. 15 Rom. 6, 20. 21. 21 cf. I. Cor. 10, 6; Prisco canon. LXVrn. ) [*](t I 1 OST€N\'blbblC€NS, b posterior in blb lin. del. 2 ABIT pECcAtoRUm, 0 ex U corr. 3 EXSPAUlt] ita cod., cf. 81, 1 4 erat pupull 5 bOCEREtl 7 ĮEIC;ENtJS, E (in tES) lin. del. mENtEl, cf. supra 5, 9; 20, 13; 71, 9 al. Uliu, cf. 33, 12 IN qUISltIONEmtARbAUlt, m lin. del. 8 REGNIS, S lin. del. 17 blis, I (ante S) lin. et puncto del. 18 €RUBLEjS\'ciTIS, E (in 6€) eras., deinde I in ras. posit., sed iterum conuers. in E 19 fRA tRES UE\'NIAM, S lin. et puncto del. 21 €XU€!RO, 0 lin. del., cf. 85, 8 28 INĮtf)RA )

reatum et apparentiae malum occasionem praestat inimico; tum in decliue scelerum inpulsu uoluntatis urguetur et homo idest filius perditionis ostenditur. Prima enim concupiscentiae culpa est, secunda uoluntatis adiectio, tertia desiderati operis inpletio. Quae e contrario in operibus bonis lectione cognoui|| muscognoui|| mus||(cognoui|| musmuscognoui|| mus) ... [*]( 1 cf. Rom. 7, 8. 11. 3 cf. Io. 17, 12; II. Thess. 2, 3. Prima] cf. Iac. 1, 14. 15. ) [*]( 1 ODAlUCT)] nolui mutare in (T)AlA(D 2 bECIUE, E (in dE) lin. del. 6 supplendum esse \'cognouimus\' puto; \'cognouistis1 enim aliter fuit distinguendum (COGNOUISltis). Quaternionem hic excidisse docui in praef. c. II).