Historiae Adversum Paganos

Interea comes Stilico, Vandalorum inbellis auarae perfidae [*]( AVCTORES § 16 fertur § 17 cf. cap. 38 extr. cap. 38 § 1 —4 cf Hieronymus Epist. 123, 16 sq. ) [*]( EXPILATORES 2 interfectus est uidetur adhibuisse Seuerus Chronp . 449 2 tanta — 4 uenderentur exscripsit Paulus 311, 21-23 8 captiuorum, 4 sing. aureis. uenderentur compilauit Marcellinus Comes ad a. 406 (inde Iordanis Chron. 298 C2) 16 Interea—p. 5435 nitebatur excerpsit Paulus 313, 28-314, 1 16 comes-po 648, 6 nitebatur adhibuit Marcellinus Comes ad a. 408 (inde Iordanis Chron. 238 C2) ) [*]( 1 adque PR1 (corr, m. coaeua in R) 2 et] ac fsh om. 0 U paulis|∗∗per (p alt. in ras. m. 1) D || ac om. fsh 3 nilissimorum] PBDςΒ uilissimarum X4(O)v 4 graeges P gregis D 5 siuit R2G1 (corr. G3) N1 6 cunctis in ras. m. 1 D || emebaturo riontibus D || inprobi PR1 || emtores D 7 inpenderunt PR1D || praetiia D et a. ras. B || expanderunt D 8 que D 9 re∗∗primendam (1-2 litt. eras.; linea infra ducta m. 1) P repremezadam D || idololatriae (lo exp.; ae 8. 8. m. 2) P idolatriae RD 10 prae sumtionem D || misericordiam (di ex di radendo fact.) D 12 passuram P et a. ras. B 13 p∗eniteat (erasaa) B || alarici] Gv ha∗larici (a uel p uel r eras.) P halarici RD 14 aliquantulum D R tempos D 16 haec interea-p. 547,18 laudibus desunt in 0 n uandalorum] D uandilorum PR1 uuandalorum R2 || auare BD U perfide B )

quamobrem Alaricum cunctamque Gothorum gentem, pro pace optima et quibuscumque sedibus suppliciter ac simpliciter orantem, occulto foedere fouens, publice autem et belli et pacis copia negata, ad terendam terrendamque rempublicam reseruauit.

praeterea gentes alias copiis uiribusque intolerabiles, quibus nunc Galliarum Hispaniarumque prouinciae premuntur, hoc est Alanorum Sueborum Vandalorum ipsoque simul motu inpulsorum Burgundionum, ultro in arma sollicitans, deterso semel Romani nominis metu suscitauit.

eas interim ripas Rheni quatere et pulsare Gallias uoluit, [*]( AVCTORES § 1 sicut a plerisque traditur § 2 quibuscumque — orantem cf. 1, 16 § 3 § 3 cf. 7, 40 § 8 ) [*]( EXPILAТORES 2 Eucherium—5 nitebatur adhibuit Marcellinus Comes ad a. 408 et fort. Seuerus Chron. p. 449 2 Eucherium adsciuit Paulus 310, 26 9 gentes —13 suscitauit excerpsit Paulus 314, 1—4 9 gentes—11 Vandalorum compilauit MarcellinusComes ad. a. 408 12 ultro —13 suscitauit adhibuit Marcellinus Comes ad a. 408 14 eas—p. 514,11 puniti sunt excerpsit Paulus 814, 4-12 ) [*]( 1 dolose post ras. B 8 persequtionem D 4 meditantem (n s. s. m. 1) D || imperiom (o in n m. 1) B imperio D U substituere] PRDς substinuere N1 subsistere VT; sustinere sh 5 halaricum PRD || cunctarumque PB || guthorum D 6 optima et s. s. ł obtinenda m. 1X. || ac simpliciter om. D 7 occulto (o fin. statim. corr., ex e ut uid.) B || fuoe dere D || publicae P public∗e (r. a) B 8 belli et] D belli PR || terendam] VWN1КМ fsh terendã∗ (er. q.) T terrendam PRDGHX2 tenendam O1v (cf. 27 § 11) || terrendamque] PR G. ras., DVТ2Wv terendamque PB post ras., GHX, terrendam MT1 opprimendamque N1 om. K 9 reseruabit (b in n m. coaeua) B 11 praemuntur PD d a. ras. R U alanorum] GN.ββ halanorum PBD || sueuoram PRDGβ susuorum VS || nandalorum] D uandilorum PR* unandalorum Rb G β nandalorumque (nusad- 2) 12 impulsorum Rb 18 simel D 14 inter|teim corr. in inter! -të∗In m. 1 D .. )

itaque ubi imperatori Honorio exercituique Romano haec tantorum scelerum scaena patefacta est, commoto iustissime exercitu occisus est Stilico, qui ut unum puerum purpura indueret, totius generis humani sanguinem dedidit;

occisus Encherius, qui ad conciliandum sibi fauorem paganorum restitutione templorum et euersione ecclesiarum inbuturum se regni primordia minabatur, paucique cum isdem satellites tantarum molitionum puniti sunt. ita minimo negotio paucorumque poena ecclesiae Christi cum imperatore religioso et liberatae sunt et uindicatae.

Itaque post haec tanta augmenta blasphemiarum nullamque paenitentiam ultima illa diuque suspensa Vrbem poena consequitur.

adest Alaricus, trepidam Romam obsidet turbat inrumpit [*]( AVCTORES cap. 39 AugustinusC. D. 1, 1.7; 5, 23 hic illic adhibitus ) [*]( EXPILATORES 4 occisus est Stilico, 6 occisusEucherius adhibuił Marcellinus Comes ad. a 408 15 Alaricus — inrumpit compila- uerunt Marcellinus Comes ad a. 410 et Isidoruв Hist. Goth. 15 ) [*]( 1 hac (h 8. 8. m. 1) P || quia] PRD quod h || et] PDGX2N1 (КN) om: RVMHTO1W 2 imperio R* ||gernero D || possit D || filiom D 3 conprimi PR2 ||quam cum commoueri D 4 imperatori (ra s. s. m. 2) P II acelorum (c in ras. m. 1) D 5 scena PB 6 purpura] DGVN1X2 (NO1) h purpuram PRKMHT Wβv; cf. 34 § 2 7 dedidit] P2RMN1, W a. ras., X2 dedit P1DGV1, W post ras., ςv || ocisus R2 II post occisus add. et ipse est Gs est et add. TX2, (KM) v 8 restitutione∗ (er. m) D 9 eclesiarum P || imbutnrum Rb 10 pauceque R2 || isdem] G hisdem (h in ras. m. 1 D) PRD || molitiontlm ( ̃ erasum) B 11 paucorum DVMNO1 || paena P || eclesia (a in ae corr. m. 2) P 18 blasfemiarum P (non B) blasphimiarum D 14 paenitemtiam (m prior in n corr. m. 1) P p∗enitentiam (er. a) R poenitentiam D 15 alaricus] GWv halaricus PRDV alarichus N1 || inrumpit dato om. D || inrnmpet (e in i corr. m. 3) P irrumpit Rb )

accidit quoque, quo magis illa Vrbis inruptio indignatione Dei acta quam hostis fortitudine probaretur, ut beatus Innocentius, Romanae urbis episcopus, tamquam iustus Loth subtractus a Sodomis occulta prouidentia Dei apud Rauennam tunc positus, peccatoris populi non uideret excidium.

discurrentibus per Vrbem barbaris forte unus Gothorum idemque potens et Christianus sacram Deo uirginem iam aetate prouectam, in quadam ecclesiastica. domo reperit, cumque ab ea aurum argentumque honeste exposceret,

illa fideli constantia esse apud se plurimum et mox proferendum spopondit ac protulit, cumque expositis opibus attonitum barbarum magnitudine pondere pulchritudine, ignota etiam uasorum qualitate intellegeret, uirgo Christi ad barbarum ait :

haec Petri apostoli [*]( EXPILATORES 1 dato - 5 temperarent excripsit Paulus 312, 18 - 22 1 dato—3 sinerent fort. adhibuit Isidorus Hist. Goth. 15, 7 — 10 4 praedae inh. fort. adhibuit MarcellinusComes ad a. 410 10 discorr.—p. 546, 17 euadnnt compilauit Isidorus Hist. Goth. 16.17 10—p. 546, 6 imperanit adhibuit Cassiodorius Var. 12, 20 ) [*]( 1 prius praecepto, || prius om. PRWX. II si (s m. 2 corr. ex p uel r uel š) P || q in q mut. B || in om. PBTW || sancta] scam sic D || praecipuaeque P pcipueq; sed , eras. B 2 in om.β 3 inuiolatas P* inuiolatus D || senerent P* 4 tum om. || deinde in] deindem D || possint D 6 magis ∗∗∗∗∗ (erasum urbis) P || irrnptio Rb 6 indignationem D || hostes D 7 urbis] PRςZ eccleSiae Dς Z1 v || -piscopus D 8 loth] PBD 10 post discorrentibus add. autem G3 (sed pro glossa ut uid.), itaque add. Z1v. 12 eclesiastica P || repperit PR 18 argentόq; R2 atque argentum D et argentum VW || honesie] hostis D || constantia] constientia (secunda [sic] t fort. radendo in c mut.) D conscientia N 14 se] re D 16 dumque c || adpomtum (corr. m. 1) P adtonitum R1 atto in tum D || magnitudinem D 16 pondere] et pondere ao v || pulcritadine D || que post pulchr. add. m. coaeua in B || in in tel|legerit D 17 petri] patri D ) [*](v. ) [*]( 35 )

barbarus uero ad reuerentiam religionis timore Dei et fide uirginis motus ad Alaricum haec per nuntium rettulit: qui continuo reportari ad apostoli basilicam uniuersa ut erant

uasa imperauit, uirginem etiam simulque omnes qui se adiungerent Christianos eodem cum defensione deduci. ea domus a sanctis sedibus longe ut ferunt et medio interiectu Vrbis aberat.

itaque magno spectaculo omnium disposita per singnlos singula et super capita elata palam aurea atque argentea uasa portantur; exertis undique ad defensionem gladiis pia pompa munitur;

hymnum Deo Romanis barbarisque concinentibus publice canitur; personat late in excidio Vrbis salutis tuba omnesque etiam in abditis latentes inuitat ac pulsat;

concurrunt undique ad uasa Petri uasa Christi, plurimi etiam pagani Christianis professione etsi non fide admiscentur et per hoc tamen ad tempus, quo magis confundantur, euadunt; quanto copiosius adgregantur Romani confugientes, tanto [*]( AVCTORES § 1 a sanctis sedibus cf. 2, 19 § 13 || ut ferunt ) [*]( 1 misteria T mysteria DN (cf. § 13) 2 nequeo] non queo VT non ualeo neque fsh || tenere] **|tenere (er. te ut. uid.) D contendere Z1 υ ante f || non om. fsh 4 et] ac D || hala**cum (1 in ras. m. 1, ri s. s. m. 1) P halaricum RD || per nuntium haec h || rettulit] P rettullit D retulit R 7 eadem R2V || cum] com R1 8 sedibus (s pr. statim ex r radendo mut.) D at edibus adMOi. G3 || longe] GT (KO1) X2Zh longo PRDMHNN1 Wυ || interfectu R1 interiecta D interiecto Va W 10 caput D solus || elatam D || aurea. atque] auria m t que sic D || adque P1 11 exercitis D || piã ( ̃eras.) B piam D || pomp*a (eras. i) P 12 mounitur (o del. m. 1) P **unitur (eras. m et ut uid. 0, s. 8. m. fort. 1 cο̃m) B || hymnum] PR1D ymnum NX2Z himnus (fort. eras. ̃) V hymnus R2O1N1W (KMH) Z1 ymnus G hymnis T edd. Col fsh (ea: § 13) 13 publicae P et ante ras. (e ex ę) R || latę a. ras. B || orbis D 14 latentis R1 latem tis D || concurrunt] PDς et concurrunt B 15 petri (t in ras. m. ut uid. 1) D 16 etsi] et D 17 confundatur Pa confundamtur D 18 cupiosi D || congregantur D VT adeongregantur H || romani om. V )