Historiae Adversum Paganos

Orosius, Paulus

Orosius, Paulus. Historiarum adversum paganos libri VII (Corpus scriptorum ecclesiasticorum latinorum, Volume 5). Zangemeister, Karl, editor. Gerold: Vienna, 1882.

Itaque anno ab Vrbe condita DCCLII Caesar Augustus ab oriente in occidentem, a septentrione in meridiem ac [*]( AVCTORES § 26 Suetonius Tib. 17; Florus 4, 12 § 31 § 27 Sueton. Aug. 23 § 28 Liuius 138 ? (cf. Euseb. 2003) § 29 Florus 4, 12 § 61 et 63; Suetonius Aug. 21 (cf. Tib. 9); Liuius 136 aut 137 (cf. Res gestae Aug. 5, 40 cum Mommseni adn. p. 84 et Velleius 2, 91) eap. 22 § 1 ignotus (cf. Sueton, Aug. 22; Oros. 7, 3 § 1; 1, 1 § 6; 7, 2 § 16; Mommsen, Res gestae Aug. p. 32) ) [*]( EXPILATORES 17 DCCLII Beda De temp. rat. a. 3952 18 ab oriente-p.427, 2 claueit exscripsit Iordanis Chron. p. 235 C1 ) [*]( 1 quintilius] LPRD 2 misera R2T || adque PR1 3 sub∗∗iectus D || dele∗tus P 4 reip L || adeo] abeo D 5 per m. 2 add. in L || capud R1D || paraeti P1 || conledens D 6 uarre L 1 bosforanos LPRD || separauit B || et om. D 8 illis D || medridate (pr. d m. 1 in ras.; alt. d m. 1 in ras. ex t) D || sustalerant] eontulerant D || bellum D 10 domita L 11 adque PR1D 12 uertendos R1 13 mordeb∗∗at D 14 abstullerant P1 || caesare D || remiserunt] Gς remi∗serunt (er. 8) B remisserunt P miserunt LD remiserunt (re s. 8. m. 1) W 15 suppleca cione D 11 •DOC• mo • quinquagensimo •secundo• L septu∗gentissimo (erasa a) secundo (sic) D || agustus D 18 septemtrionem (m fin. del.) P septemtrione (m radendo in n mut. R) BD )

427
per totum Oceani circulum cunctis gentibus una pace conpositis, Iani portas tertio ipse tunc clausit.

quas ex eo per duodeoim fere annos quietissimo semper obseratas otio ipsa etiam robigo signauit, nec prius umquam nisi sub extrema senectute Augusti pulsatae Atheniensium seditione et Dacorum commotione patuerunt.

clausis igitur Iani portis rempublicam, quam bello quaesiuerat, pace enutrire atque amplificare studens leges plurimas statuit, per quas humanum genus libera reuerentia disciplinae morem gereret.

domini appellationem ut homo declinauit. nam cum eodem spectante ludos pronuntiatum esset in mimo o dominum aequum et bonum uniuersique, quasi de ipso dictum esset, exultantes adprobauissent, et statim quidem manu uultuque indecoras adulationes repressit et insequenti die grauissimo corripuit edicto dominumque se [*]( AVCTORES § 2 Tacitus Historiis (cf. Orosius 7, a et 8, 8; Mommsen, Res gestae Aug. p. 89) § 3 Suetonius Aug. 34 § 4 Suetonius Aug. 53 ) [*]( EXPILATORES 1 per totum — conpositis adhibuit Beda De temp. rat. a. 3952 ) [*]( 1 conpositis] Db1 compositis PRb1 positis L 2 XII PB 8 ferme PR || quietissime L || obseratos Pa || robigo) LPa rubigo PbR rubigus ( punctum deletum uid.) D 4 signauit] LP1D consignauit P2RWX2 || senectutia|a gusti (a s. s. m. 1) D augusti senectute L 6 athe∗niensium P || commutacione D 6 clavsis (v in ras. m. 2, ex s ?) R || remp̄. L 7 quaesierat PR quaeserat D || enutrire atque] nutrieratq; (q; in quā m. 2; itemque sequentis a hasta ri a m. 2, ut tamen a m. 1 quoque a non 0 fuisse uid.) P ∗nutri∗∗ atq.∗ (post nutri erasae er; q. in ras. m. 2) B || amplicare ( • m. 1 ut uid.) D 9 apellacione D 10 expectante PR 11 ia] a quodam Fabricius in quodam h tamere || mimo] minimo D 12 emltanter (sic -t) B || adprobanissent (ba add. m. 2) P appr- R3 || et statim] LPDTs ∗∗statim B statim GM1(O)v 13 manu (u s. s. m. 1a aut P nunc paene euanuit) L 14 aequenti B (non P) sequente D || corripuit (cor in ras. m. 1) D || edictu (e in ras. m.1) D )

428
posthac appellari ne a liberis quidem aut nepotibus suis uel serio uel ioco passus est.

Igitur eo tempore, id est eo anno quo firmissimam nerissimamque pacem ordinatione Dei Caesar conposuit, natus est Christus, cuius aduentui pax ista famulata est, in cuius ortu audientibus hominibus exultantes angeli cecinerunt. Gloria in excelsis Deo, et in terra pax hominibus bonae uoluntatis. eodemque tempore hic, ad quem rerum omnium summa concesserat, dominum se hominum appellari non passus est, immo non ausus, quo uerus dominus totius generis humani inter homines natus est.

eodem quoque anno tunc primum idem Caesar, quem his tantis mysteriis praedestinauerat Deus, censum agi singularum ubique prouinciarum et censeri omnes homines iussit, quando et Deus homo uideri et esse dignatus est. tunc igitur natus est Christus, Romano censui statim adscriptus at natus est.

haec est prima illa clarissimaque professio, quae Caesarem omnium principem Romanosque rerum [*]( AVCTORES § 5 sqq. cf. 3, 8 || § 5 gloria — uoluntatis euang. Luc. 2, 14 § 6 censum agi sqq. euang. Luc. 2, 1; cf. Mommsen, Res gestae Aug. p. 124 ) [*]( EXPILAТORES 3 Igitur — 5 famulata est adscitis pro natus est Christus similibus ex Hieronymo compilauit Paulus 171 8 id est — 4 conposuit exscripsit Beda D. t. r. a. 3952 4 pacem—5 Christus fort. adhibuit Iordanis Chron. p. 235 D1 (uenientis leau Christi natu pacatum) 14 Deus—dignatus est fort. adhibuit Iordanis Chron. p. 235 D1 (deus..et homo..nasci dignatus est) ) [*]( 1 posthanc P post hanc (corr. m. 2) B posthanc D || apellari R1 (pp m.3) 2 sero L || iocoso L 8 eo] eodem DT || sic temp̃r B et passim 4 composuit R2 || naṁtus (m eras.) D D auentui D || in om. L 7 boni D 10 dominus] deus (tic ds̄.) L 12 idem om. P1 id est D || ṁιsteriis (. ilico ut uid. s. s.) D || praedistinauerat R1 || deus om. D 13 censu magis D censũ ∗agi (fuit fort. censu magi) R || agis (s m. 2) P || ubique] ubi D || censaeri P 15 natus est] natus D || romana censu D 16 adscribtus L ascriptus R3 || illa prima PB 17 ce∗sarem (er. fort. s) D )

429
dominos singillatim cunctorum hominum edita adscriptione signauit, in qua se et ipse, qui cunctos homines fecit, inueniri hominem adscribique inter homines uoluit; quod penitus numquam ab Orbe condito atque ab exordio generis humani in hunc modum ne Babylonio quidem uel Macedonico, ut non dicam minori cuiquam regno concessum fuit.

nec dubium, quin omnium cognitioni fidei inspectionique pateat, quia Dominus noster Iesus Christus hanc urbem nutu suo auctam defensamque in hunc rerum apicem prouexerit, cuius potissime uoluit esse cum uenit, dicendus utique cinis Romanus census professione Romani.

Quamobrem quia ad id temporis peruentum est, quo et Dominus Christus hunc mundum primum aduentu suo inlustrauit regnumque Caesari tranquillissimum dedit, hunc quoque sextum libellum hec fine concluserim:

ut germinantia tempora Christiana magisque inter reprimentum manus crescentia et quae adhuc in prouectu posita horum ipsorum, quibus haec respondere cogimur, insectatione mordentur, septimo libello, si tamen adiuuante Domino suffecero, conprehendam,

ut, quoniam ab initio et peccare homines et puniri propter peccata non tacui, nunc quoque, quae [*]( 1 singulatim R1 sigeUatim D II adscribtione LPR1 (d del. R3) 2 in L s. m.1 D II qui] qui cum h (temere) S ascribique R3 II numquam penitus v II paenitus D et a. r. B 4 urbe B II adque PR1 || ab exordio] exordio D 6 mundum PR II ne∗∗ B ||babillonio D || machedonico LPR1 7 quin] quoniam LD (scil. qin et qm confusis) II quia] LPRD quod v || đus noster iħs xps∙ D dns∙ iha noster xps∙ L dominus noster christus iesus PR 8 hanc L 9 prouexit D || potissime (sic v non i m. 2) B 10 esse sese R1 || di∗cendus (i ex is ?) Ra II ciuesr. (supra r scr. romanus m. 1 aut 2) L 12 quia ad] ad L quiad D II tempus D 18 hun∗c P II primum om. D 14 post dedit maius spatium in P 16 concluxerit D 16 reprimentum] LPBD (r pro ex s m. 3 R) -tium v 17 profecto P1 || horum] ab horum D 18 mordantur L 19 suffecero] D sufficero L sufficerim PbR1 suffecerim Pa, B tn. 2 aut 3, c 20 conpraehendam LPbR1D compraehendam PaR3 21 peccata] peccare (re in ta corr. m.1 aut 2) L )

430
persecutiones Christianorum actae sint et quae ultiones secutae sint, absque eo quod omnes ad peccandum generaliter proni sunt atque ideo singillatim corripiuntur, expediam, [*]( 1 actae (e ilico s. s.) D 3 adque PR1 || corripiuntur (i altera ilico I. s.) D ) [*]( PAVLI ∙ OROSII∙ (nigris) |LIBER ∙ SEXTVS (rubris) EXPL∙ INCIPIT (n.) tuBER- m (r.) feliciter (ultimum uocabulum. nigro colore et paenecur- siua scriptura idem opinor qui libris I et III extremis contuli scripsit i. e. corrector coacuus) L qui hic desinit fol. 189 explicit ∙liber ∙ sextus ∙ Incipit pauli ∙horosi historiarum | liber∙ septimus- (iitteris minusculis nigris) P EXPLICIТ | LIBER SEXTVS INCIPIT PAVLI HOROSI HISTORIARṼ | LIBER SEPTIMVS- (litteris uncialibus nigris, sed his uersibus colore giluoobductis) B ) [*]( EXPŁ ŁΙΒ̃ ui : (litteris nigris) INCIPIT : LIBER : SEPTIMI sic (litteris rubris) D )