Historiae Adversum Paganos

Orosius, Paulus

Orosius, Paulus. Historiarum adversum paganos libri VII (Corpus scriptorum ecclesiasticorum latinorum, Volume 5). Zangemeister, Karl, editor. Gerold: Vienna, 1882.

Isdem temporibus Antiochus, non contentus Babylona atque Ecbatana totoque Mediae imperio, aduersus Phrahatem Parthorum regem congressus et uictus est. qui cum in exercitu suo centum milia armatorum habere uideretur, ducenta milia [*]( AVCTORES § 6-8 Liuius 59 (cf. Periocha) ) [*]( 1 threcis L thracis PRD || impegit (m ex n m. ant.) R; iniecit B 2 tranaueruerauit R1 4 perpena P* || grassus D || mortem grassi D 5 aptim R1 saptum D || asia D 6 feriat tum D 7 nudatusque L || fratonicen R (non P) straticen L etonicen D 10 pergama L || romae iussu (ae i m ras. m. 1) P || romae (a erasa sed m. ant. in ras. restit.) B 11 strangu∗latus (er. i aut. 1) P stragu∗latus (n supra ag m. 2; er. i ut uid.) B 12 ante u. Eodemalexandrinorum // in marg. am. 1 L || ptolemei P ptholemei L ptolomei B optiplomei D 16 assciuit (s pr. in ras. m. ant.) B 18 execrabilis P et p. raa. B exegrabilis D || regnum expulsaa (om. est) D 20 hisdem LPRD || anthiocus PB || babilona D babylonia R2 || adque PaR1 21 egbatana D || imperio· (o- in ras. m. 2) B || phiathatem PB || partorum D 22 ante u. rum—est // in marg. a m. 1 L || egresus (c̃ in ras. m. 2, 8 supra es m. ant.) B || et] e D 23 centu D c PR || docenta D cc PR )

300
amplius calonum atque lixarum inmixta scortis et histrionibus trahebat. itaque facile cum uniuerso exercitu suo Parthorum uiribus oppressus interiit.

C. Sempronio Tuditano et M. Acilio consulibus P. Scipionem Africanum pridie pro contione de periculo salutis suae contestatum, quod sibi pro patria laboranti ab improbis et ingratis denuntiari cognouisset, alio mane exanimem in cubiculo suo repertum non temere inter maxima Romanorum mala recensuerim, praesertim cum tantum in ea urbe Africani uigor et modestia ualeret, ut facile uiuo eo neque sociale neque ciuile bellum posse exsistere crederetur.

hunc quidam uxoris suae Semproniae, Gracchorum autem sororis, dolo necatum ferunt, ne scelerata ut credo familia ad perniciem patriae suae nata inter impias seditiones uirorum non etiam facinoribus mulierum esset immanior.

M. Aemilio L. Oreste consulibus Aetna uasto tremore concnssa exundauit igneis globis, rursusque alio die Lipara insula et uicinum circa eam mare in tantum efferbuit, ut adustas [*]( AVCTORES § 9 et 10 Liuius 59 (cf. Periocha) § 11 Liuius 59 aut 60 (cf. Obseq. 29 et Augustin. C. D. 3, 31 p. 127, 30 ed. 1 Dombart.). ) [*]( 1 calonũ (nũ in ras. m. 2) B || adque P1R1 || lixarum (li ex corr. ant.) P elixaram L elixarem D || inmixta (n in m m. ant.) B || scortis] L schortis in ras. m. ant. (s. VIIII?); in mg. m. ant.: cohortibus P cohortibus scortie B co ortibus D 2 partberum D 4 G. L gaio PBD || totidano D || m- acilio L maroo acilio PBD (post haec s. s. capitone m. 2 in B) m. aquilio Cassiod. a. 625 Man. Aquillio corr. h || coss. L || publium PB pullium D 5 pro] per D || contentione PB conditioneI (sed ditione in ras. m. 1 ex ci...) D || conteetantem B* 6 quod pone uersum a 1 ut uid. m. add. L || improbis (im in ras. m. ant.) B inprobis D 7 alio] alio die R2Dv 8 reppertum PbR || timere LR1 (non P) D 9 tanto D || urbe.africani B || uigor et] uicore D 10 molestia B || ciuile (ciu in ras. ant. m.) P 11 bello D || existere PbRD 12 graccorum PR || fe∗∗runt (er. ce ?) B 13 ad] LPBD atque in KMv || perniciai (9 in ras. m. 2) B 15 inmanior PR1 16 marco PBD || aemellio D n lucior es te D || lucio P lutio R || conss· L consnl- PR1 consul∙ R2 (sic saepe B) H aethna LP aethtna R et∗∗na (er. in) D 18 effernait L efferuit D )

301
quoque rupes dissoluerit, tabulata nauium liquefactis ceris extorruerit, exanimatos pisces supematantesque excoxerit, homines quoque, nisi qui longius potuere diffugere, reciprocato anhelitu calidi aeris adustis introrsum uitalibus suffooarit

M. Plantio Hypsaeo M. Faluio Flaoco consulibus uixdum Africam a bellorum excidiis quiescentem horribilis et inusitata perditio consecuta est.

namque oum per totam Africam mmensae lucustarum multitudines coaluissent et non modo iam cunctam spem frugum abrasissent herbasque omnes cum parte radicum, folia arborum cum teneritudine ramorum consumpsissent, uerum etiam amaras cortices atque arida ligna praeroderent, repentino abreptae uento atque in globos coactae portataeque diu per aerem, Africano pelago inmersae sunt.

harum cum inmensos aceruos longe undis urguentibus fluctus per extenta late litora propulissent, taetrum nimis atque ultra opinionem pestiferum odorem tabida et putrefacta congeries exhalauit, unde omnium pariter animantum tanta pestilentia consecuta est, ut auium pecudum ac bestiarum corruptione [*]( AVCTORES § 1—5 Liuius 60 (ef. Periocha, Obseq. 30, Augustinus C. D. 3, 31) ) [*]( EXPILATORES 7 per totam — p. 303, 9 extincta.. sunt excerpsit Paulus 95.97 ) [*]( 1 tabulata — 2 extorruerit om. D 2 exanimatus L examinatns D || supemantesqae ex quo placito erit hominis D || hommi∗b; (i alt. et b; ex corr. m. ant.) P 3 reciprocatu R 4 ∗anelitu (er. h) P ∗ane litu (h supra ne m. 2) R nahelitu D || introlsum L 5 marcio (martio R) plautio PB marcio placio D || hypseo PB hipseo LD || marco PR murco D || conss- L consul PR1 (-ł. R2) || uix tum PB2 (prius uictam R2) uictum R1 7 inmensae (in in im m. ant.) R 8 locustarum PR2 || conualuisaent (nu del. R1) PR connal- B || tam jR* 10 et folia v || cum om. L || ∗∗ramorum (rai in ras. m. 2, ex roma- 9) R II consumsissent PR* 11 amaros v 1 adque P1 || perrosissent v 12 adreptae D || adque LP1R1 || acta upertateq; D 18 immersae (im ex in m. ant.) R inmessae D 14 cũ in ras. m. 1 D || inmensus L inmersus in ras. m. 1 D immenso* (im ex in m. ant.; s s. 8. m. 2) R || aceruus LD || longi L || undis (s m ras. m. 2) P n urgentibus PRD 15 tetram R1 iterum D II adque PR1 16 opiniocnem pa opinio.nem R || pestiferum (s in ras. m. 1) D 17 exalauit L || animantium Ra H tanta] tantum tanta D )

302
aeris dissolutarum putrefacta passim cadauera uitium corruptionis augerent.

at uero quanta fuerit hominum lues, ego ipse, dum refero, toto corpore perhorresco: siquidem in Numidia, in qua tunc Micipsa rex erat, octingenta milia hominum, circa oram uero maritimam, quae maxime Carthaginiensi atque Vticensi litori adiacet, plus quam ducenta milia perisse traditum est, apud ipsam uero Vticam ciuitatem triginta milia militum, quae ad praesidium totius Africae ordinata fuerant, extincta atque abrasa sunt.

quae clades tam repentina ac tam uiolenta institit, ut tunc apud Vticam sub una die per unam portam ex illis iunioribus plus quam mille quingentos mortuos elatos fuisse narretur.

Verumtamen pace et gratia omnipotentis Dei dixerim, de cuius misericordia et in cuius fiducia haec loquor: quamuis et temporibus nostris exoriantur aliquando et hoc diuersis partibus lucustae et plerumque etiam sed tolerabiliter laedant, numquam tamen temporibus Christianis tanta uis inextricabilis [*]( AVCTORES § 6 Orosius; ad illa temporibus noatris et q. s. cf. Hieronymus in Ioel 2 (6, 195 Vallarsi) ) [*]( 1 (cad)aaera uitiorum cor(rup)tiones incipit S 2 (at n)ero S || (hon)iinum S 3 (dun)1 S || toto corpore om. D || corpo(re p) horresco S || (in n)nmidia S 4 micipsa (p in s radendo corr.) P miipsa D (mic)ipsa S || docc milia PR LXXX (mil)ia S || hominum circa hominum (circa hominum expuncta) R 5 ∗oram R (ora)m S ora L || maretimam PR1 maritima L || (quae) S || mazimę SR1 || carthageniensi D karth- PR karthagi〈niem〉si S || adque PS 6 uaticensi D || (lito)ri S || prus P1 || cc PR (cc) S || perisse] LPRDS || tradi(tum) S 7 uero om. L || utieam] utldicam D (u)ticam S || xxx- L xxx 1R trigenta D || (mili)a S 8 quse ex q: m. 2 R || ad prej desinit S || ordinatae (e del.) P 9 adque P || quae] qua R1 || cla∗des (er. u ?) D 10 uticam apud L cap duticam D || p unã (p ex p et u in ras. m. 2) R 11 .ɪ̃. δ. PR 12 narretur (a in ras. m. 1) D narraretur L 13 dixerim (im in ras. m. 1) D || de cuius incipit S || de om. L 14 (mis. et) S || f(iducia haec loquor) S || (et—15 nostris) S 15 exorian(tur aliquando) S || di(uersis partibua lu〉custę et (plerumque etiam) 8 16 locustae R2 || et] ∗∗ R om. D || se (sic) toler(abiliter laedant) nmnqua(m tamen tempori〉bus christiani(s) S 17 (tanta uis inez)tricabil(is mali accidit ut) pernicies l(ucustarum quae) S )

303
mali accidi, ut pernicies lucustarum, quae nullo modo ferri uiua potuisset, mortua plus noceret et qua diu uiuente peritura erant omnia, ea perdita pereuntibus magis omnibus optandum fuerit, ne perisset.