Historiae Adversum Paganos

Orosius, Paulus

Orosius, Paulus. Historiarum adversum paganos libri VII (Corpus scriptorum ecclesiasticorum latinorum, Volume 5). Zangemeister, Karl, editor. Gerold: Vienna, 1882.

Carthaginienses fracti bellis et cladibus exinaniti pacem Regulo poposcerunt. sed cum intolerabiles et duras condiciones pacis audissent, tutius rati sese armatos mori quam miseros uiuere, pretio non solum Hispanorum uel Gallorum auxilia, quae iam dudum plurima habebant, sed etiam Graecorum [*]( AVCTORES § 16 Liuius 18 (cf. Eutr. 2, 21) cap. 9 § 1– § 4 Liuius 18 (cf. Eutr. 2, 21), sed haec § 4 audacis facti conscius Vergilii sunt Atn. 11, 812 ) [*]( EXPILATOKES 4 oppressa est — 6 miraculo fuit compilauit Paulus 41 not. lin. 9 — text. lin. 26 ) [*]( I 1 coBtorum Ra corporum L 2 hic Rbh || qui Rbh 3 unus B || ictus L; silicum crebris et ponderoris uerberibus procubuisse serpentem ex Liuio narrat Valerius Max. 4 circumuenta Rbh || opprassa D oppressus Rb 5 c-xxx R 6 aliquandiu RD 7 aduersus B || id est om. pcig. extr. D || basdrybales LR hasdrubalis D .8 inter. accitum et ex octo uel nouem litt. er. B || hamilcarem] L amykbarem R amilcarem (a in ras. m. D D 9 karth- R || decim septem D xvn R 10 capta] campa D || v R || decim et octo D x et octo R || elepanti (p in ph m. 1) D; elephanti ante decem et octo traiscit k K abdnccionem cessere (omissis ti oppida usque ad in dedi) D 11 oppida (a ex i al. m.) R H . LXXX . et duo L LXXXII B || dedi∗∗tionem B 12 karth- B || belles Ra 13 recolo D || intollerabiles (pr. 1 er.) R tolerabelis D || condicionia D conditiones B 14 totine rati L adiurati (tn mg. t tutius rati) R 15 praetio LR* praecio D || spanorum D 16 grecorum B || comparanda Rb. )

231
conparanda duxerunt.

itaque Xanthippum Lacedaemoniorum regem cum auxiliis accitum, ducem bello praefecerunt. Xanthippus, inspectis Poenorum copiis atque in campum deductis, longe in melius mutato apparatu pugnam cum Romanis conseruit.

ingens ibi ruina Romanorum uirium fuit: nam triginta milia militum Romanorum in illa tunc congressione prostrata sunt. Regulus ille dux nobilis cum quingentis uiris captus est et in catenas coniectus decimo demum anno Punici belli nobilem triumphum Carthaginiensibus praebuit.

Xanthippus tam audacis facti conscius rerum instabilium mutationem timens ilico ex Africa migrauit in Graeciam.

Igitur Aemilius Paulus et Fuluius Nobilior consules audita captiuitate Reguli et clade exercitus Romani transire in Africam cum classe trecentarum nauium iussi Clipeam petunt. eo confestim Carthaginienses cum pari classe uenerunt; nec differri potuit nauale certamen.

centum et quattuor naues Carthaginiensium demersae, triginta cum pugnatoribus captae, praeterea triginta et quinque milia militum ex ipsis caesa sunt; Romanorum autem nouem nauibus depressis mille centum periere. milites. consules apud Clipeam castra posuerunt.

duo Hannones imperatores Poenorum eo rursus cum magno exercitu [*]( AVCTORES § 5- § 9 Liuius 18 (cf. Eutr. 2, 22 et ad % 8 Periocha) ) [*]( 1 xantippum (z ex c) R xant ipsum D || lacedem- (e pr. in ras. al. m.) R lacaedaem- D || regem] debuit ducem ut est in Periocha 2 lantippns (x ex c) R xantippis D 4 inseruit L 5 romanarum R1Gh male || xxx R || militum romanorum] L militum D romanorum Rv 6 in illa tunc om. D 7 D R || et s. u. add. a m. 1b in L 9 karth- R || xantippus RD || tam audacia facti om. D || conscios L concius D 10 stabilium L || illico D || afriga D, 11 greciam B 12 et om. D || fuluius] fabius R2 13 romani] roma D || afrigam D 14 nani niam D || clipeam] L clypeam R clepeam D || eo] & B 15 karth- R || differri in ras. m. 1 D deferri L 16 c et IIII. R || karth- B 17 tregenta D xxx R || practeria R* 18 triginta et quinque] L xxx & u- R tregenta et quinque D 19 vim R || nanibusl B H -I-C. R 20 clipeum], LD clypeam R 21 ponorum La || rursum R )

232
conuenerunt proelioque commisso nouem milia militum perdiderunt.

sed — ut tunc apud Romanos numquam diuturna felicitas erat et qualescumque successus magnis continuo malorum molibus obruebantur — cum Romana classis ad Italiam praedis onusta remearet, infando naufragio euersa est: nam de trecentis nauibus ducentae uiginti perierunt, octoginta uix abiectis oneribus liberatae sunt.

Hamilcar dux Poenorum cum exercitu in Numidiam Mauretaniamque missus postquam hostiliter cruenteque in uniuersos egit, cur Regulum libenter suscepisse dicerentur, mille argenti talentis et uiginti milibus boum reliquos condemnauit; principes autem omnium populorum patibulo suffixit.

Tertio anno — sicut semper indomitus furor cito periculorum obliuiscitur — Seruilius Caepio et Sempronius Blaesus consules ducentis sexaginta nauibus in Africam transgressi uniuersam oram maritimam, quae circa Syrtes iacet, depopulati sunt atque in superiora progressi captis euersisque ciuitatibus plurimis ingentem praedam ad classem deuexerunt.

inde cum ad Italiam redirent, circa Palinuri promuntorium, quod a Lucanis montibus in altum excurrit, inlisi scopulis centum quinquaginta [*]( AVOTORES § 10—§ 12 Liuius 18 (ad § 10 et 12 cf. Eutr. 2, 23 et ad § 11 Periocha); iUa g 10 semper—obliuiscitur ignoti auctoris sententia est ab Ottone Ribbeck (Comic. ed. 2 p. 390 w. 311 et coroll. p. cuI) ad\' metrum suum reuocata sic: Faror indomitus cito pericli obliscitur ) [*]( 1 VIIII.- militum milia B 2 ut] LBD et v 3 et] et ad Rb 6 ducenti uiginti D -CC-XX- B || periere D || octogeata D LXXX R 1 hamilchar L amilcar D 8 mauretaniamquae (re in ri, se in e) B mauritaniamque D 9 cruenteque (e alt. in ras.) B cruenterque D H aegit (a er.) B || cur] LRD quod v || regolum D 10 xx B 11 bouum D 14 caepio] L (a m. lh inras.; fuisse uid. o) scipio BD || blesus RaD blessus LRb || conss. L || cum post consules add. Zh 15 CC. LX B 16 oram (h eras. ?) B || sirtes D 17 capitis L 18 aduexerunt B || etaliam D 19 promuntorium] LB* promunturium D promuntorum R1 || lucanis (u in ras. al. m.) B 20 inlisis L U soopulis (u al. m. ex o ?)B || CL B )

233
naues onerarias nobilemque praedam crudeliter adquisitam infeliciter perdiderunt.

uicit aliquando apud Romanos improbissimam cupiditatem enormitas miseriarum: nam patres, quibus iam nauticae rei pertaesum. esset, decrenere ne amplius quam sexaginta nauium classis ad subsidium haberetur Italiae; quod quidem decretum continuo adacti indomita cupiditate ruperunt.

praeterea Cotta consul in Siciliam transgressus plurimis proeliis aduersum Poenos et Siculos terra marique pugnauit et per totam Siciliam partim hostium, partim etiam sociorum inhumatas strages reliquit.

L. Caecilio Metello C. Furio Placido consulibus Hasdrubal nouus Carthaginiensium imperator cum elephantis centum triginta et equitum peditumque amplius triginta milibus Lilybaeum uenit ex Africa et continuo cum Metello consule apud Panormum pugnam conseruit.

sed Metellus uim magnam beluarum timens prius eas magno usus consilio uel in fugam uel in mortem egit et sic facile quamuis magnam uim hostiam superauit: xx milia Carthaginiensium in eo proelio caesa sunt, elephanti quoque sex et uiginti interfecti centum et quattuor capti et per Italiam ducti maximum Italicis gentibus spectaculum praebuerunt. Hasdrubal cum paucis Lilybaeum profugit atque absens a Poenis capitis damnatus est. [*]( AVTORES § 13—§ 15 Liuius libro ut uid. 18 (ad § 14 et 15 cf. Eutrop. 2, 24, ad § 15 Periocha) ) [*]( 2 romanos (o alt. exu ?) R romanus D || inprobissimam R 8 inormitu Ra inhormitas (h rasura factum ex b ?) D 5 LX B || clasis Ra 8 aduersū (ũ ex us ut uid.) B || sicolus D 9 patim Ra 10 sotioram R111 lucio LDRb luoeo Ra || caelo D || metello om. L ometello D || g. L gaio RD || placido] LR (item Eutropius) placito D, Pacilo corr. Fabricius sh || conss. L 12 karth- B || inperatur D H elephantes Ra || centum tregenta D cxxx. R 13 equitom (sed e s. t.) R || trigenta D xxx R || lylybeam B lilibeam D 14 cum] cõ Ra 15 pbanormum sed h erasa L poenoram D 18 • XI• milia L xx milia R uiginti milia D || karth- B 19 elepanti Ra || sex et xx. B || c A IIII (IIII in ras.) R 21 lylybeam R lilibeam D || confngit L solus profugit eden, nisi quod profait K fugit 0 22 a m ras. m. 1 D || capite D captos LNO || dampnatus (p erasa) B )

234