Historiae Adversum Paganos

Anno ab urbe condita cccc Philippus Amyntae filius Alexandri pater regnum Macedonum adeptus, xxv annis [*]( AVCTORES § 1 a Samnitibus sqq.] cf. Oros. 3,14 § 4 et 18 § 3 § 2 fort. adhib. Iustin. 8, 6 § 5; Liu. 8, 3 § 7; 8, 24 extr.; cf. Oros. 3, 14 § 4 cap. 12 § 1 cccc cf. 3, 16 § 1 || Philippus - adeptus Iustin. 7, 4 § 3.5 || xxv — tenuit Iustin. 9, 8 § 1; cf. Oros. 12 § 17 et 14 § 10 ) [*]( EXPILATORES 9 Olympiadem — 11 genuit adhibuit Pauius 23 not., 6 13 Philippus — 14 pater.. p. 157, 5 Eur. matris.. p. 158, 3 Olymp.—4 uxorem.. 7 cum—8 perdidit compiiauit Seuerus Chron. p. 453 ) [*]( 1 alexander D || auunculuB (pr. u add. m. 2) P || traiectus L || aetaliam D 2 aduersum PBD || finitimas circa urbes romae L 3 auxiliaque (lia in ras.) P 4 subtraere P* 5 samnitibus| (initium uersus erasum) qui lucanę| R || lucaniae D 7 quantum ante quoniam eras. P || referendo (do in ras.) P || progressus sum uel (haec exceptis prog in ras.) P 8 alexandri istius illius (i istius in ras. et ex corr.) P || commonitus (o sec. ex u corr.) R 9 philipo (p s. s. m. 2) P fllippo D || machedonum La || olimpiadem PB || huius adh. m. 2 s. I. L 10 quā· D 11 paucissimis (p in ras. .1. bella L uerbis al. m.) R || magna paruis] cf. Grubits p. 24 magna parui! N; in magnis parua X, Z 12 collegam P (folii finis in P) RaD; in fine paginae ad extrema uerba scholium m. rec. adscripsit hoc: SECVNDVM MAGNITVDINEM in P 18 • cccc · mo • L quadrigentesimo D || philipus P1 philyppus D || amintae PB aminte D 14 patri D || regnu (an regna ?) P || macedonO (nũ in ras. ut ae terminatio appareat) P || ademptus L || uiginti quinque LD || añ P1 annis P2 )

hic primum ab Alexandro fratre obses Thebanis datus, per triennium apud Epaminondam strenuissimum imperatorem et summum philosophum eruditus est.

ipso autem Alexandro scelere Eurydioes matris ocoiso, quamuis ea iam commisso adulterio et altero primum filio interfecto filiaque uiduata generi nuptias mariti morte pepigisset, conpulsus a populo regnum, quod paruo occisi fratris filio tuebatur, suscepit.

qui cum foris concursu exsurgentium nndique hostium, domi autem deprehensarum saepe insidiarum metu fatigaretur, primum bellum cum Atheniensibus gessit.

quibus uictis arma ad Illyrios transtulit multisque milibus hostium trucidatis Larissam urbem nobilissimam cepit.

inde Thessaliam non magis amore uictoriae quam ambitione habendorum equitum Thessalorum, quorum robur ut exercitui suo admisceret, inuasit.

ita Thessalis ex inprouiso praeoccupatis atque in [*]( AVCTORES § 2—§ 3 filio interfecto Iustin. 7, 5 § 3- 6 § 3 filiaque―pepigisset Iuetin. 7, 4 § 7 || conpulsus—suscepit.Iustin. 7, 5 § 8-10 II § 4 et § 6 Iustin. 7, 6 § 3.4.6.7 || § 6-§ 9 Itutin. 7, 6 § 8-12.14.16, ubi tamen haec § 6 amore uictoriae Orosiana sunt, illa § 9 ipsam-cepit uix ex Iustino § 16, sed fort. ex Trogi argumentis U. 7 et 8 sumpta ) [*]( 1 aceruitetum L acerḅ̌ιtatěm P ∗acerbitatum B 3 epaminundam PaRb 5 eurydicis L euridicis P euridicea R euriticis D || occisum a D 6 ea iam] etiam D || commiso P II adultero RaD II primoum L* || filiow# P 7 generi∗ (i ex o ?) D 8 compulsus Rb || fratres P 9 audentium P1 (exaurgentium s. s. P*) ex∗urgentium (erasa s) R 10 depraehensarum LD II sepe PD 11 fitigaretur L1 fatigatur P1 || | primum (pr m. 2) R c b 12 iUiricos P\' illyri∗os P1 illyrios B illirios D || mihus (b m. 2) L 13 larissimam L larisam D || caepit PR (ae ex oe corr.) B || thesaliam P tbeealiam B thessalia (aU. s in ras. m. 1, ex p ut uid.) D 14 ambicionem D || aequitum PRa 16 thesaloram P s thesalorum R || robor P rubor D 16 thesalis P s thesalis B || occupatis D || adque D, )

igitur uictis Atheniensibus subiectisque Thessalis Olympiadem, Arabae regis Molossorum sororem duxit uxorem. qui Aruba cum per hoc, quod societatem Macedonum adfinitate regis paciscebatur, imparium suum se dilataturum putaret, per hoc deceptus amisit priuatusque in exilio consenuit.

deinde Philippus, cum Mothonam urbem oppugnaret, ictu sagittae oculum perdidit. ipsam uero urbem mox expugnauit et cepit.,

Exim Graeoiam prope totam consiliis praeuentam uiribus domuit. quippe Graeciae ciuitates dum imperare singulae cupiunt, imperium omnes perdiderunt et dum in mutuum. exitium sine modo ruunt, omnibus perire quod siagulae amitterent oppressae demum seruientesque senserunt.

quarum dum insanas conuersationes Philippus ueluti e specula obserua auxiliumque semper inferioribus suggerendo contentiones, bellorum fomites, callidus doli artifex fouet, uictos sibi pariter [*]( AVCTORES § 10 Graeciae sqq.—§ 13 Iustin. 8, 1 § 1―4.7.8.11 —14 exceptis maxime his § 11 belloram fomites—artifex Orosianis ) [*]( 1 aeqaitum PR* || turmas et] male cum Port. deleuit Grubitz p. 23 3 thesalis PRa || olimpiadem PB || arabae] LD auruchiae PB (sed prima litt. minime clara in P) 4 maloatoram PB malos suorum D || ∗∗∗qui (in ras. qui fuit) B. || aruba] LD aantcha PB 5 machedonum LaP2R1 || adfinitatem L affiaitate (prior f in ras. ai. m. B) BD || paciscebatur (p in ras. al. m.) B 6 delatorum P1 7 priuatus-] regno.. priuatus Iustinus || phillyppus D || mothonam] LBD mathonam P, Methonam v ,8 ipsa\'D 9 uero] antem B || caepit PB (ae ex oe corr. B) 10 exin PbB ex | D || greciam BD || prophe L* 11 greciae PB 12 motuum P 13 se dederant P\' (sine modo ruunt s. 8. P2) || ∗∗∗∗∗∗∗∗∗ perire (fuit in rasura dem ) P pepire D 14 ante oppressae instrit non nisi margo B 16 conuersationes] LPBD; male concursationes ed. 1510 et Fabr., conconiones ed. 1542, concertationes Lautius (ex cod. Colon.) et h interpolarunt || filippus P phillippns D || ueluti e] R2D. ueluti LR1 uelut in P; uelut e Iustini codices 16 inferioribus (in ex im corr.) P 17 doli] mali D || foet (v m. 2) P H uictis (o m. 2) B )

huic autem ad obtinendam totius Graeciae dominationem immoderata. Thebanorum dominatio facultatem dedit, qui uiotos Lacedaemonios ac Phocenses, caedibus etiam rapinisque confectos, cum insuper in communi Graeciae concilio tanta pecuniae multa onerauissent, quantam illi soluere nulle modo possent, ad arma confugere coegerunt.

itaque Phocenses Philomelo duce et auxiliis Lacedaemoniorum Atheniensiumque fulti commissa pugna fugatisque hostibus Thebanorum castra oeperunt. sequenti proelio inter inmensas utriusque populi strages Philomelus occisus est; in ouius locum Phocenses Oenomaum ducem creauerunt.

Porro autem Thebani et Thessali omisso dilectu ciuium Philippum Macedoniae regem, quem hostem prius repellere laborabant, ultro sibi ducem expetiuerunt. commisso proelio et Phocensibus paene ad internecionem caesis uictoria ad Philippum concessit.

sed Athenienses audito belli euentu, ne [*]( AVCTORES g 14 et § 16 Iustin. 8, 2 § 1.3.4.3 ) [*]( 1 antem totum uocab. scr. m. 2 fort. compendii loco P || optinendam t 7 PbRa || grecIae PB 2 inmoderatione∗hebanorum (er. s, t m. 1) D || inmoderata B 3 ∗∗∗dedit (3 litt. erasar. spatium) P || lacędemonios (, eras.) R. || focenses LPRD || cedibus PR1D (cęd- R2) 4 commone P commane R || gra..... (extrema euanida) P greciae B 5 concylio PB* || pecuniae (ae m a corr.) P || quanta PR 6 confugere (con m. 1 aut 2) L || ocogerunt (e 8. I. m. 2) P Mcoegerant (o al. m. is ras.) R 7 focenses LPBD || fylamelo PB filo.mol|lo D n lacedemoniorum B lacae daemoniorum D 8 comMa P || fatigatisqae hostibus P1, hostibusque fugatis v 9 caeperunt P coeperunt R || plio P || immensas L1aPaD || atriusque L 10 fylomelus PB filomellus D || est s. 8. in B || locum om. L* loco a. I. add. L1b II phocenserο· f 42v enomaam L focenses oenomaum PRD Phocenses Onomarcham Fabr. h 12 theeali PRa || dilectu] LD dilecto (1 in e corr.) B delecto P 13 philippam in ras. angustiore P phillippum D || machedoniae LaR1 || hostem (m in ras.) P 14 laborabant (ba add. m. 2) P || expeti.erunt P expetierant R || praelio P 15 focensibus LPBD || pene PB || internicionem PD internitionem (it in et corr.) B || caecis D 16 philipum P philippum (li statim ex || corr.) D )

Igitur Philippus ubi exclusum se ab ingressu Graeciae praestructis Thermopylis uidet, paratum in hostes bellum uertit in socios: nam ciuitates, quarum paulo ante dux fuerat, ad gratu- * landum ac suscipiendum patentes hostiliter inuadit, crudeliter

diripit, omnique societatis conscientia penitus abolita coniuges liberosque omnium sub corona uendidit, templa quoque uniuersa subuertit spoliauitque, nec tamen umquam per xxv annos quasi iratis dis uictus est.

post haec in Cappadociam transiit ibique bellum pari perfidia gessit, captos per dolum finitimos reges interfecit totamque Cappadociam imperio Macedoniae subdidit.

inde post caedes incendia depraedationesque in sociis urbibus gestas parricidia in fratres conuertit, quos patri ex nouerca genitos cum coheredes regni uereretur, interficere adgressus est.

cum autem unum ex his occidisset, duo in Olynthum confugerunt: quam mox Philippus hostiliter adgressus urbem antiquissimam et florentissimam, caedibus ac sanguine repletam opibus hominibusque uacuauit, abstractos [*]( AVCTORES § 16—§ 22 Iutin. 8,3 § 1-4.6.10-15 exceptis § 21 praeoccupato — dispersa et § 22 de regni terminis ambig. et uita Orosianis, quorum hoc uita fort. confictum est ex scelere Iustini § 15 ) [*]( P 1 filipus P || greciam RD || thermopilarum (term. R) PRD 2 aduentibus D 8 philipus P || ingressum L || greciae RD 4 termophylis PR termopilis D || uidet R 5 sociit (is in us w. 1) D || ciuetastis D 6 ad suscipiendum om, D || inuadit crudeliter om. D 7 diripuit PR (Bed u expuncto m P) || paenitus RaD 9 umq, (j in quã mutauit m. 2) P || per] p\' (i. e. per) in p mutauit m. 2 P || &∙xxu∙afi∙ (∙& m. 3) P xxav ann R uiginti et quinque annos LD 10 dis] L diis PRD || haec (aec in ras.) P || cappa doceam D 11 transit D || cessit D || dolum (um in ras.) P 13 \'\'praedationesque R depraecationisquae D 15 patri] pari P1 16 aggressus Rb || occidisset (di ex de corr.) P 17 olyntam PRD || confugerent P || aggressus Rb 18 sq. uerba ac sanguine repi. op. hominibusqua om. L 19 uabstractis (u m. 1) D )