Historiae Adversum Paganos

Orosius, Paulus

Orosius, Paulus. Historiarum adversum paganos libri VII (Corpus scriptorum ecclesiasticorum latinorum, Volume 5). Zangemeister, Karl, editor. Gerold: Vienna, 1882.

Sed haec per tot aetatum uolumina incubuisse Graeciae parui penditur. nunc autem interpellari interdum uoluptates et impediri parumper libidines non sustinetur.

quamquam inter illius temporis homines atque istius hoc interest, quod illi aequo animo haec intoleranda tolerabant, quia in his nati uel enutriti [*]( AVCTORES § 16 Iustin. 3, 7 § 12-15 f §17 cf. Oros. 1,6 § 4 ) [*]( 1 boetiorum LPBB boitiorum D || eis imperium B 2 amiserunt PBD 8 susceperent BD (ad u. rent tanto f. s. e. n. duobus in marg. n B) || sparthanoram PB 4 impliciti D || suscepere∗∗ (una duaeue litt. eraa.) B snscepere D || tercium D || recussarent BB (sed spr. er.; alt. b quamquam paulo obscurior m. 1 scr. wid. in B) 5 hostis D || adquererent D 6 permnti D || duo] LPRaD duos RbΒυ || delignnt] PB delegant D dilegnnt B Eligant in folii prine. L U periclen] LPB (coni. cum seq. uoc. et n deinde expunctum in P) periolen* (fort. s er.) B pereclen D || spectate D || nirium L 7 eophoclen] B aofoclen LPBD || scribtorem] LPRaB scriptorem BbD || trigoediarum D || exercito D || et om. PB 8 sparthanorum PB || finis D || late om. D i popnlati B popnlati (n in ras. al. m.) B || cinitatis D 9 adiecerent B || quinquagenta B L P ·L· B 10 -que (e ex ae) B 11 sparthani PB partani D || imminnti D 18 tot* (a eras.) P || incubuissae B incobnisae D || greciae BD gratiae (a in ae al. m.) B 14 nolnptatis D uoluntates B || inpediri PB impedire D 15 libidinis D || quiqna ita aquaquã corr. B 16 hominis D || adque PaB || iscins D 17 intnleranda B intolleranda RaD || tnlerabant B tollerabant D || hiis B || vel] LPBBD et h || enutriti] PB ∗∗enutriti (e al. m.) B nutriti LD )

79
erant et meliora non nouerant: isti autem, perpetuo in uita sua tranquillitatum et deliciarum sereno adsuefacti, ad omne uel modicum obductae sollicitudinis nubilum commouentur.

atque utinam ipsum depulsorem huius uel modicae inquietudinis precarentur, cuius munere hanc ignoratam aliis temporibus iugitatem pacis habuerunt.

et quoniam spopondisse memini, cum ueluti articulis quibusdam dicendi ordinem definirem, dicturum me esse ab orbe condito usque ad Vrbem conditam,

huic uolumini quod ab orbe condito explicuimus finis hic sit, ut ab Vrbe condita sequens libellus incipiat, qui contextiora illorum temporum mala, exercitatioribus quippe ad nequitiam atque eruditioribus hominibus, continebit. [*]( AVCTORES § 20 cf. Oros. 1, 1 § 14 ) [*]( 2 et] eno B || diliciaram PBlBD || adauefacti] LPB ass. (sed 8 pr. in ru.) B adsuaefacti D || adomne corr. ex admone L 3 conmouentnr B commuuentur D 4 adque P* II ipsam om. B II modice inqaietudines D 5 praecarentur BD || ignoratam] ignorantiam ante ras. L || aliis (sic alt. i expuncto) L 6 ha(buerunt) (buerunt paene euanuerunt) L || let quoniam spopond ⌇(haec isse-ueluti in pagiwe fine folii particula abscissa perierunt) L || spo∗pondisse R || memini] fsh mlmemeni (corr. m.1) P melmemini B me memini BD 7 articolli D H dicendi om. B || definerem B 8 ab] ante in ras. minore m. saeculi ut uid. vIII D || urbe condito D || urbem] orbem L || ∗∗∗urrbe (in ras. m. ant. duae treme lite. quae legi non possunt) D 9 uolum.ni (aic infra add. i) P || quod] Bt qaom (sic m non deleta) R2 quem LPR1BmD || tb] ante in ras. minore m. saèc. ut uid. vin D || ezplicimns B || sit] L1aR2BDυ est L1h (m marg.) PBx 10 arbę D orbe L || qui add. R1 om. LPR1BD II Conteidora D 11 exercitatoribus D || nequiciam D 12 adque PaB || eruditoribua D || nominibus B || contenebit D || Post continebit scr. est lite. prope cursiuis a m. Ib contuli in L ) [*](PAVLI OROSn ADVERSVM PAGAJN08 LIBER I EXPLICIT INCIP. LIB. SB- CVNDVS LEGENTI VITA SCRIВТORI GRATIA L EXPLICIT (EXPLlC B) LIBBB PRIMVS INCIPIT ADVERSVM PAGANOS LIBER SECVNDVS PR ORMISTAE EX- PLICΙΤ·VOLVMEN PEIMVM I DE TRTVM PARTIVM TEBBAB INDICIO I INCIPIT MVSDEM SECVNDVM I DB MVNDI ERVMPNIS (ad sinistram primi rubrae huius subscriptionis uersus in marg. m. 1: +OR|MES|TAE, ad deztr. in margine m. 1: OROSII) B EXPLICIT LIBEB PRIMVS INCIPIT LIBEH SECVKDS (litt. rubris) D )

80

[*](Post continebit (aut, ut Q. et Paris. 17667 s. XI, post libri II inscriptionem) multi codices (eorum, quos ego noui, LII, quorum quattuor sunt saec. IX—X, sex saec. XI, ceteri iuniores) et Alfredi interpretatio anglosaxonica et ed. Z interpolata exhibent haec, quae Subieci secundum Q1 Q3 T V codices: Ab orbe\') condito usque ad Vrbem conditam anni IIIi cocc LXXX IIII2), ab Yrbe coodita usque ad natinitatem Christi DCCXV3) colliguntur, ergo 4) ab origine mandi in aduentum domini nostri lean Christi anni v c uu. VIIII5). His usus est addens \'sicut in Orosio legit.ur\' auctor Libri de computo scripti anno p. Chr. 810, ed. a Muratorio Anecdotis (Patauii 1713) tomo 3 p. 150 )[*]( S) orbe ex urbe corr. i || *) LXXXVII pro LXXXIIII Q, V; secundum Orosium debebat esse XXXXVII et sequens numerus DCCLII; cf. 9, 22 § 1; 1, 1 f 6 et 6 || *) k. l. interpungunt TV || <) ergo] anni. Ergo Q, (in quo haec ab Vrbe-colllg. anni om. u sed a m. 1 statim suo loco reposita sunt) enim T || \') V CXC VIIII T Vc.XC Vim V )

81

HISTORIARVM ADVERSVM PAGANOSLIBER SECVNDVS

Neminem iam esse hominum arbitror, quem latere possit, quia hominem in hoc mundo Deus fecerit. unde etiam peccante homine mundus arguitur ac propter nostram intemperantiam conprimendam terra haec, in qua uiuimus, defectu ceterorum animalium et sterilitate suorum fructuum castigatur.

itaque si creatura Dei, merito et dispensatio Dei sumus; quis enim magis diligit, quam ille qui fecit? quis autem ordinatius regit, quam is qui et fecit et diligit? quis uero sapientius et fortius ordinare et regere facta potest, quam qui et facienda prouidit et prouisa perfecit?

quapropter omnem potestatem a Deo esse omnemque ordinationem, et qui non legerunt sentiunt et qui legerunt recognoscunt. quod si potestates a Deo sunt, quanto [*]( AVCTORES cap. 1 cf. Augustinus Ciu. Dei 4, 33 passimque alibi ) [*]( 1 hominum arbitror (m arbitror m ras. m. 1) L || poeset B 2 quia] LPJRBD (ex D inde a libro II non adnotaui nisi potiora) quod v || rectūhominem (rectil ai. m.) B || in hunc mnndum B || fecerit (it t m ras. M. I) B || rectum post fecerit interpolanit (ex 1,3 § 1 ?) h 4 comprimendam R\' || haec corr. ex habet L || defecto D 5 eterelitate LВ (non P) D 6 dispensatione (ne add. m. rec.) P || quis ***magis (eaim add. tn. 2) P 7 autem om. B || regit (r m. 2) L 9 is qui (is m. 2) B || faciendo PB 10 perficit B || IQuapropter indpit f. 36v; ei uersui m mg. m. 2 (8. VIIII-X) adacr. est: Quare fre| mueruN D 11 ordinem Bm ordinem &ordinom ordinationem (8. 8. m. 2) B 12 legere. D || recognoscunt] Lh cognoscunt Bv cognuscunt D agnoscunt PR ) [*](v) [*]( 6 )

82
magis regna, a quibus reliquae potestates progrediuntur;

si autem regna diuersa, quanto aequius regnum aliquod maximum, cui reliquorum regnorum potestas uniuersa subicitur, quale a principio Babylonium et deinde Macedonicum fuit, post etiam Africanum atque in fine Romanum quod usque ad nunc manet,

eademque ineffabili ordinatione per quattuor mundi cardines quattuor regnorum principatus distinctis gradibus eminentes, ut Babylonium regnum ab oriente, a meridie Carthaginiense, a septentrione Macedonicum, ab occidente Romanum:

quorum inter primum ac nouissimum, id est inter Babylonium et Romanum, quasi inter patrem senem ac filium paruum, Africanum ac Macedonicum breuia et media, quasi tutor curatorque uenerunt potestate temporis non iure hereditatis admissi. quod utrum ita sit, apertissime expedire curabo. [*]( AVOTORES 6 quattuor—cardines cf. Oros. 7, 2 et Riese, Geogr. min. p. XXV ) [*]( EXPILATORES 8 a principio—9 Eomanum haec respicit additis sicut et nir eruditissimnB Orosius historiographus posnit auctor libelli De promissionibus et praedictionibus Dei 2, 33 (in opp. Proaperi ed. Paris. 1711, II col. 161 C) qui libeUus inter a. 450 et 455 uid. scriptus esse ) [*]( 1 reliquae] sic reliq; R 2 aliquod maximum cai reliquorum] aliquorum D 3 regnorum] regnoi///1 extrema euanuerunt D || quale m.d (s. 8. m. 2) B 4 babyllonium BD || machedonicum LPB1 macedonum D 5 africamnum (m linea quoque deletum) L affricanum D afiricum B || adque LPaB 6 ordine B1 || IIII B || uerba mundi cardines quattuor om. P (non om. B) 7 IIII B || pnncipiatus (i expuncto) B || fuerunt post principatns interpolauit (perperam de codd. et edd. testatus nisi quod ab Z abesse recte dicit) h item fuerunt et post princ. Vat. 7318 s. ut uid. XlI, ante principatum sed s. 8. Patauinus s. XII 8 babjlonium (o in ras.) P babyllonium B || carthaginieue] L karthaginiense PB chartaginense ÷ afiricum ÷ B carthageniensę D 9 septemtrione P septẽptrione R1 || machedonicum LPR\' || romanum (n ex m corr.) P 10 nonisimum B || inter** (er. ra) D || babylloniom B 11 ac] et B || paruum] LPBBD parunlum h || affricanum BD 12 ac] LPBD * B et v || machedonicum PRX || breui D || et] ac B 13 potestatem (m eras.) P || admissi] BD ammissi (prior m eras.) P amissi L admissa Rv (d in ras. ex m ut uid.; sa ex corr. al. m. R) )

83