Iam illud quam stultum, quam uanum est, quod ad uoluntatem et quasi ad dignitatem uestram reuocare uoluistis, ut uirgines dei agere paenitentiam discerent, ut iamdudum professae signa uoluntatis capitibus postea uobis iubentibus inmutarent, ut mitellas alias proicerent et alias accepissent. primo dicite nobis, ubi uobis de mitellis aliquid mandatum est. uirginitas enim uoluntatis res est, non necessitatis. denique stabularius ille Paulus apostolus, cui confossus peccatorum uulneribus populus commendatus est, duos denarios, quos erogasset, acceperat, duo scilicet testamenta, haec per doctrinam quasi sumptus inpendit, docuit, quomodo coniugales christiani debeant uiuere: de quo cum quaereretur, quid de [*]( 16 — p. 150, 8 cfr. Fulgent. Rusp. ad. Mohim. 2, 13 (193 Mgn.) 18 cfr. Luc. 10, 34. 35 ) [*]( * O 1 illuc BBv dic. aominus CG 2 iam gliquid (a del. et o suprscr. m. 2) R, aliquid v (corr. CochZ.) 4 possunt habere v quantam (n in ras.) C 7 si (s. I. m. 2) R 9 sed de B 10 illud quod st. B est om. vb 11 uoluistis (in ras.) B 12 nirgi (sic) B agerent... discentes (dicentes m. 1 B) RBv agerent (om. discentes) b 13 postea] imposita Casaub. accepissent postea uero nobis v uobis] uero RB nobis iubentibus om. C 14 m. alias] m. aurea? BBv et om. BBvb acciperent d 15 dicite nobis om. RBv, dicite ubi b aliquid de mitella MBvb 16 uirginitas enim-aut cogit (p. 150, 8) Optati uerbis usus adfert Fulgentius l. I. non necessitatis om. B 17 illl apostolus Paulus sic apud Fulgentium conf$ssus (o s. Z. m. 2) (J peccatoribus in uulneribus B 18 est om. BBvb 21 debent v a quo edd. (praeter FuZgent.) de quo ipse cum CG )
150
uirginibus praeciperet, respondit de uirginibus nihil esse mandatum. confessus est se duo testamenta, hoc est duos denarios erogasse: expliciti erant quodammodo sumptus, sed quia, qui saucium commendauerat, promiserat se redditurum, quicquid in curam amplius erogasset, post inpensos duos denarios non praecepta, sed consilium erogat Paulus ad uirginitatem; nec inpedimento est uolentibus nec nolentes inpellit aut cogit: qui dederit uirginem suam, bene facit, et qui non dederit, melius facit. haec sunt uerba consilii nec ulla sunt praecepta coniuncta, uel de qua lana mitella fieret uel de qua purpura pingeretur. non enim hoc panno potest uirginitas adiuuari, non inde conpescuntur aestus animi, quos interdum aetas accendit, non inde subleuatur mens, quae nonnumquam desideriorum ponderibus premitur. nam si ita esset, non una sed plurimae uirginis capiti inponerentur, ut, quotienscumque animum carnis desideria pungerent, contra inpugnationem mentis mitellarum numerus dimicaret. res inuenta est ad signum capitis, non ad remedium castitatis. denique talis pannus ueterari et rodi et perire potest; et tamen uirginitas. si inlaesa sit, sine mitella tuta esse potest. spiritale nubendi hoc genus est. in nuptias sponsi iam
[*](2 cfr. I Cor. 7, 25 8 ibd. 38 ) [*]( 1 praeciperet respondit om. BBv respondit sibi b sibi de uirg. Fulgent l. I. de uirgin. om. BBv 2 mandatum confessus est. Sed duo v se (s. I. m. 1) C, sed BB 3 quodadmodo R 4 quia om. CG et Fulgent. I. I. sanctum saucium v (sancto uel sano coni. Cockl.) 5 in cura CG et Fulgent. l. l. amplius (ius in rQl.) C 6 erogabat... ad uirgines CG 7 est uoluntatis BB, est uoluntati nolentes v (Cochl. i. mg. addo neque) 8 dederit inquit CGb uirginitatem RB 11 fieret aut RB edd. de purpura G panno hoc RBvb 12 non enim inde b concupescuntur CG 13 quos (s corr. ex d) B aestas Rv, estas B, (corr. m. 2 i. mg.) G 14 pr,emitur (sic) R 15 uirginali capiti CG capitum (mitellae add. Cochl.y ponerentur v 16 an/mum (sic) B desideria carnis CG 17 mentis Onl. v 18 capiti v 19 ueterari] et errare libri d, deturbari vb, usu ueterascere coni. Zycha, ueterari scripsi (cfr. Bonsch Ital. p. 169) 20 tamen] 999 (sic) R, om. B 21 uenerat RB ) 151
uenerant uoluntate et professione sua; et Ut saecularibus nuptiis se renuntiasse monstrarent et iunctas spiritali sponso, soluerant crinem: iam caelestes celebrauerant nuptias. quid est, quod eas iterum crines soluere coegistis? quid, inquam, quod ab ipsis per uos exacta est secunda professio? quis est alter spiritalis sponsus, cui iterum nuberent? quando mortuus est, cui nupserant, ut iterum nubant? nudastis denuo capita iam uelata, de quibus professionis detraxistis indicia, quae contra raptores aut petitores uidentur inuenta. in mitella indicium est uoluntatis, non castitatis auxilium: ut rem iam deo deuotam nec, qui sponsabat, perseueret petere aut ne raptor audeat uiolare. signum est ergo, non sacramentum. inuenistis igitur huius modi uirgines, quae iam spiritaliter nupserant, quas secundas coegistis ad nuptias, et ut crines iterum soluerent, imperastis. hoc nec mulieres patiuntur, quae carnaliter nubunt. ex quibus si alicui maritum post matrimonii orbitatem mutare contigerit, non repetitur temporalis illa festiuitas, non in altum tollitur, non populi frequentia procuratur. detraxistis igitur non capitis ornamenta, sed, ut supra diximus, melioris uoluntatis indicia.
[*]( 1 iam uoluntate B ex professione v tua (s 8. I. m. 2) R 2 monstraret R, monstrare B et iunctam (sic) B, i. mg. adp. m. 2 R, n m om. CGvb, et iunctas d 3 crimen (corr. m. 2) R crinem] temere v • (corr. Cochl. crines) nuptias celebr. CG 4 & 14 cogistis (e s. l. m. 1) B 5 professio secunda vb est post quis om. G 6 est om. B 7 nudatis CG 9 mitellam (sic) R, mitellam B est om. CG uoluntatis (n in ras.) C 10 auxilium est CG utrtpp rem (sic) B, om. B ; ec iam dipp (õ s. I. m. 1) B deuotam an quis (ec s. I. et puncto a del. m. 2) B ut cum iam dum deuotam an quis v (Cochl. coniec. ut eam iam dum Ideuotam ne qui) nec quis B, ne qui b 11 sponsabat repeteret aut CG uiolare auderet CG 12 non sacramentum inuen. igitur om. G sacramentum uirginitatis. Igitur coni. Dup. ergo huiusmodi C 13 quasi secundas (que si sec. B) libri, quas scripsi secundo v 14 in nuptias CG et om. BBvb 16 maritum marittl marit (sic) B, post m. orbitatem om. BBvb orbitate G 17 illa temporalis vb 19 melioris CG (cfr. supra I Cor. 7, 38), bonae uoluntatis RBvb ) 152
iam consecratos deo sparsistis inmundis cineribus crines, iussistis etiam salsa aqua perfundi. et utinam uel id, quod tulistis, uelociter reponeretis: produxistis moras, ut retractae in pristino habitu aliquae diutius remanerent, retractis signis, quibus se iamdudum contra petitores et raptores muniuerant. qui cum uiderent praescriptionem. sibi iamdudum obpositam a uobis esse sublatam, de sponsis raptores effecti sunt: nec uisus est sibi unusquisque peccasse, dum talem rapuit, qualem uiderat, quando, ut uxorem acciperet, postulabat.
In hoc genere quanta damna fecistis deo, quanta lucra diabolo procurastis! conflastis inpie calices, crudeliter confregistis et inconsulte rasistis altaria; puellas miseras non sine obprobrio, ut secundam mitellam acciperent, coegistis, cum de prima in lectione recitari non possit. et illud praetermittere nequeo, quod nec deo est placitum nec a uestris cultoribus excusari nec ab aliquo homine defendi potest. per iudicia saecularia et leges publicas diuinae legis instrumenta executione officiorum a plurimis extorquenda esse duxistis, uolentes soli habere, quod pax in commune possederat. non uereor christianus dicere, quod uobis postulantibus gentilis [*]( .. 1 consecratQs (a s. I. m. 2) R, consecratas Bvb aspaersistis (ae tao a corr.) R, aspersistis Bvb inmundis-iussistis om. RBv 2 perfandi] Cochl. coniec. perfudistis id om. CG 3 uelociter reuocare (reuore B) nelletis BBvb produristis] interposuistis BBvb, protraxistis d retroactae CG 4 detractis coniec. Cochl. 5 petitores ni raptoresque CG murauerant CGv (muniuerant Cochl.) muyauerant (ni 8. l. m. 2) R, muniuerant B 7 reptores (a s. I. m. 1) C 8 rapit JDG 9 acciperet(taJdLm. £ )22 postolabat (us. l.m. 2)JR 10 tanta damnaRBvb fecisse RB 11 conflatis (s s. I. m. 1) C ac crudeliter confregistis (om. et) inconsulte CG crud. fregistis RBvb crudeliter om. d 13 obprobrioip (sic) R secunduqi (u fin. corr. in 0 m. 11 R, secundo B secundas mitellas CG 14 cum de prima—non possit om. b in om. RBv de prima lectio (= scriptura) Casaub. 17 diuina elegis (coniunx. m. 2) C 18 eisequtione (sic) ... a\'plurimis (\' m. rec.) C extorq...J eripienda esse dixistis RBvb 19 haberi v in communione edd. e n possiderat (e s. I. m. 2) R 20 nerear G postolantibus (u s..m. 2) R )
153
executio non potuit ignorare: uelamina et instrumenta dominica extorsistis. quae iamdudum fuerant in commune possessa; extorsistis cum codicibus pallas: iudicio superbiae uestrae utraque arbitrati estis esse polluta. nisi fallor, haec omnia purificare properastis- lauistis procul dubio pallas; indicate, quid de codicibus feceritis. in omnibus iudicium prouidentiae uestrae debet esse aequale: aut utrumque lauate aut utrumque dimittite. quodsi aliter facias, corrupisti diligentiam tuam; pallam lauas, codicem non lauas: si in una parte bonum est, in altera malum est. non potes negare offendere te in una, si in altera promereris, et si gaudes, quod in una uidearis religiosus, debes et plangere. quia teueris in altera parte sacrilegus.
Iam illud quale est. quod in multis locis etiam parietes lauare uoluistis et inclusa spatia aqua salsa spargi praecepistis. o aqua quae dulcis a deo creata es, super quam ante ipsos natales mundi sanctus spiritus ferebatur. o aqua, quae ut purum faceres orbem, lauisti terram! o aqua, quae sub Moyse, ut naturalem amaritudinem perderes. indulcata ligno tot populorum pectora suauissimis haustibus satiasti! restabat tibi [*]( 17 cfr. Gen. 1, 2 19 cfr. Exod. 15, 23-25 ) [*]( 1. executio] excusatio RBv uelamina] uolumina coniecit Cochl. et probauit Casaub. strumenta MBv (instrumenta Cochl.), ins/trumenta C (sed cfr. p. 30, 1) 2 extorxistis B quae iamdudum—extorsistis om. CG in communione RBvb (cfr. p. 152, 19) 3 extorcistis B id est cum codic. CG pallas] pallia propos. Casaub. (cfr. Uictor. Utic. 1, 39; 2, 16) 4 omnia om. RBvb 5 lauisti (s add. m. 1) B sine e dubio CG 6 prouidentig, (e s. l. m. 1) B 7 laua... dimitte RBvb 8 facis CG corrup.] concupisti RB, concupisti, diligentia tua p. v 9 codicem non lauas om. RBv 10 est ante in om. vb in alteram B non potest negari offendi v offenderis in una RB 11 in unam G in alter B promereris] praemereris (re del. m. 2) C pre mens G 12 uideris esse CG 14 et parietes v 15 inclusa] in causa RBv (Cochl. coniecit sine causa) aqua om. RBv 16 dulcis quae CG creata est codd. supra quam et ante CG ipsius natalem RBvb 17 spiritus sanctus B 18 lauisti terrarult. rabidam gentem CG moysen RB )
154
post promotionem non leuiter degradari. praesentia Moysi in te amaritudo moritur et a scismaticis hodie cum catholicorum turba dulcedo tua uexatur. pares patimur bellum, pares expectamus uindicem deum. dic, frater Parmeniane, quid uobis fecerat locus, quid ipsi parietes, ut a uobis ista paterentur. an quia illic rogatus est deus? an quia illic laudatus est Christus? an quia illic inuocatus est spiritus sanctus? an quia uobis absentibus illic prophetae et sancta euangelia recitata sunt? an quia illic fratrum iamdudum litigantium concordauerant mentes? an quia unitas deo placita in qua habitaret, inuenerat domum? indicate, quid illic lauare potuistis. si catholicorum uestigia et in uico et in platea calcauimus, quare non omnia emendatis? nam et fouendorum corporum causa eadem nos et uos lauacra pariter abluerunt et ante uos frequenter nostrorum loti sunt multi. si post nos purificanda putatis omnia, lauate et aquam, si potestis; aut si uestigia, ut supra diximus, nostra uobis uidentur esse polluta; sufficeret terra; ut quid et parietes lauare uoluistis, in quibus humana non possunt poni uestigia? parietes non calcare, sed tantum uidere potuimus. si et quod tangit aspectus, lauandum esse censetis, cur cetera dimisistis inlota? uidemus tectum, uidemus et caelum, haec a uobis lauari non possunt. illa lauando promeriti estis deum, ista non lauando inexpiabile uidemini incurrisse peccatum. cum igitur alibi quasi diligentes uideri uultis, alibi neglegentes estis inuenti — si tamen
[*]( 1 praesentia] prece antea coni. Oasaub. Exod. 15, 25 adferens 2 et ab CG scimaticis (s. I. m. 1 s) B 4 uindicem] iudicem CG dicite RBvb 5 a nobis- om. RBvb 7 illuc inuocatus R est X (sic) B 9 illic iamdudum fratrum CG 10 concordauerunt B 11 habitabat vb 12 plateis CG 14 nunc pariter habemus et ante CG 15 si om. Bv I 1 16 ausi (t 8. l. m. 2) C 17 diii BBvb esse uidentur vd, nostra esse nobis uidentur b 18 ut om. BBvb, ut qui CG 21 censeritis B in lota G, in lota B uidimus t. uidimus BB 22 tectum] tecum B 23 si illa (illaip) C,G estis promeriti CG deum] dominum RB ista] illa CG 24 diligentes essetis inuenti (cetera desunt) RBv ) 155
diligentia dicenda est stultitia et, ut uero nomine appellem, uanitas uestra: nisi forte quia hoc faciendo in pauorem misistis populos inperitos, ut, quia lota est columna, lauarentur et corpora. si in his rebus consilium latet, miseros subtiliter decepistis; si talis res sine consilio gesta est, manifesta est uestra hebetudo. haec uos stulte fecisse et a uobis seducti cognoscunt nec uos ipsi negare poteritis.
Quid referam etiam illam inpietatem de uestra coniuratione uenientem, quia ad hoc basilicas inuadere uoluistis, ut uobis solis cimiteria uindicetis non permittentes sepeliri corpora catholica? ut terreatis uiuos, male tractatis et mortuos negantes funeribus locum. si inter uiuentes certamen fuerat, odia uestra uel mors aliena conpescat. iam tacet, cum quo paulo ante litigabas; quid insultas funeri? quid inpedis sepulturae? quid cum mortuis litigas? perdidisti malitiae fructum. et si corpora non uis in unum quiescere, animas tamen in uno apud deum positas non poteris separare.