Fragmenta

VETERA DE LACTANTTO TESTIMONIA

(exceptis locis qui in apparatu commemorantur) 1.

I.

Hieronymus, De uir. inl. LXXX: Firmianus qui et Lactantius Arnobii discipulus sub Diocletiano principe accitus cum Flauio grammatico, cuius De medicinalibus uersu conpositi extant libri, Nicomediae rhetoricam docuit ac penuria discipulorum ob Graecam uidelicet ciuitatem ad scribendum se contulit. habemus eius Symposium, quod?adulescentulus scripsit Airicae et hodoeporicum Africa usque Nicomediam hexametris scriptum uersibus et alium librum qui inscribitur Grammaticus et pulcherrimum De ira dei et Institutionum Diuinarum aduersus gentes libros septem et ἐπιομγομγ́ν eiusdem operis. librum unum άϰέϕαλον. et Ad Asclepiadem libros duos, De persecutione librum unum, Ad Probum epistularum libros [*](de hoc cap. cf. Ueb. das Leben des Lact. passim et Ueb. d. Entstehnngsverh. p. 123 ss. 1 Firmianus rethor qui cod. Paris. Nouv. acquås. lat. 1460 saen. IX 3 flauio cod. Casinensis 294 (aaec. X), fauio Reginensis 2077 (saec. VIII-IX), fabio Vercellensis 183 (saec. VIII) Veronemis XXII 20 (saec. VIII) 6 habemus quid significet dtmonstratum est Ueb. d. Entstehungsverh. p. 90 7 odaepori. cum Reg.. odyporicum in ras. m. 1 Verc., odyporicum de Cas., hodoeporicQ de Par.\' et — Africa om. Veron. 10 EHITOMIN Cas., EIIITOMUN Par.\' ENIAArI Vere., ENIMPN Veron. librum unum] in libro uno Par. ANAKEФΧΩ Cas., AIIOKEФΑΑΩ Par., acefalum Reg., MEФΑΤΩ Verc. Veron. 12 ad epistulas Lactantii cf. Hadrianus Iunius, Batavia (1588) p. 311: (Egmondano coenobio longe uetustissimo, Benedictin generis monachis) ubi bibliotheca celebris omnis generis scriptis codicibus ct praesertim membranaceis, quos diligenter magna cura cum Priores alii, tum Gerardus ex Poelgeestana stirpe Abbas undecunque conquisinerant, raros auctores ostendit, e quibus dolet mihi interiisse intra quindecim proximoE annos, magno literariae Reipub. detrimento, Lactantii Firmiani epistolarum libros duos. quorum meminit nominatim D. Hieronymus: quos dum ad me cogitat editioni destinandos mittere t De his cf. Indicem Expilatorum et Testium. ) [*]( XXVII. Lact. t. ) [*]( 11 )

quattuor, Ad Seuerum epistularum libros duos. Ad Demetrianum auditorem suum epistularum libros duos. ad eundem De opificio dei uel formatione hominis librum unum. hic extrema senectute magister Caesaris Crispi filii Constantini in Gallia fuit. qui postea a patre interfectus est. [*](Antonius Houaeus illic religioni operatus. uir doctus. qui postea Abbam Absternacensem prospera fama egit, repperit a bibliotapho quopiam librorum plagiario sublatos: atque ita disperiit ille thesaurus. ab haeredibus sacrifici. in quem cadebat suspicio, in cucullos et piperis inuolucra concisus. 1 s. Ad Keuerum—suum epistularum libros duos cum codd. deterior. om. Herdingius, sed cf. Ueb. d. Entstehungsverh. p. 123 adn. 1; de Seuero cf. testim. VIII )

II.

Hieronymna, Chronic. ad a. Ahr. 2333: Crispus et Constantinus filii Constantini et Licinius adulescens Licini Augusti filius Constantini ex sorore nepos Caesares appellantur. quorum Crispum Lactantius Latinis litteris erudiuit uir omnium suo tempore eloquentissimus. sed adeo in hac uita pauper, ut plerumque etiam necessariis indiguerit.

Prospcr Tiro (Aquitanus), Epitoma Chronieon f. 1001 (ad a. post pass. Domini CCLXXXIX, Sabino et Rufino coss.), Chron. min. sacc. IV. Y. VI. VII. ed. Mommsen, uol. I fasc. 2 (1892) p. 44.9: Crispus et Constantinus filii Constantini et Licinius adulescens Licinii Augusti filius ex sorore Constantini Caesares appellantur. quorum Crispum Lactantius erudiuit uir omnium suo tempore eloquentissimus. sed adeo iu hac uita pauper, ut plerumque etiam necessariis indiguerit. [*]( 18 quorum-indiguerit (20) om. cod. Vaticanus saec VI )

III.

Hicronymus, Epist. LXX 5 (I 427 n): Septem libros Aduersus gentes Arnobius edidit totidemque discipulus eius Lactantius, qui De ira quoque et opificio dei duo uolumina condidit: quos si legere uolueris, dialogorum Ciceronis in eis ὲπιοτομήν reperies.

IV.

Hieronymus, Comment. in Ezech. XI, XXXVI (V 422 D): Neque enim iuxta Judaicas fabulas, quas illi δευτεμώσει appellant, gemmatam et auream de caelo expectamus Ierusalem... quod et multi nostrorum et praecipue Tertulliani liber qui inscribitur De spe fidelium et Lactantii Institutionum uolumen septimum pollicetur. [*](ad. Inst. VII 24, 6 addendum)

V.

Hirronymus, Comment. in Isaiam XVIII praef. (IV 707): Non dico de mysterio trinitatis. cuius recta confessio est ignoratio scientiae, sed de aliis ecclesiasticis dogmatibus de resurrectione scilicet et de animarum et humanae carnis statu. de repromiasionibus futurorum, quomodo debeant accip et qua ratione intellegenda sit Apocalypsis loannis: quam s iuxta litteram accipimus, iudaizandum est, si spiritualiter ut scripta est disserimus. multorum ueterum uidebimur opinionibus contraire, Latinorum Tertulliani Victorini Lactantii [*](ad ItUJt. VII 24, 6 addendum)

VI.

Hieronymus, Comment. in epist. ad Epltes. l. II c. IV (VII 628 E): Firmianus noster librum De ira dei docto pariter et eloquenti sermone conscripsit, quem qui legerit. puto ei ad irae intellectum satis abundeque posse sufficere.

VII.

Damasus, Epist. ad Hieromjmum, Hieronymi Epist. XXXV (I 157 B): Fateor quippe tibi. eos quos mihi iam pridem Lactantii dederas libros ideo non libenter lego. quia et plurimae epistulae eius usque ad mille spatia uersuum tenduntur et raro de nostro dogmate disputant, quo fit ut et legenti fastidium generet lengitudo et si qua breuia sunt, [*]( 11* )

scholasticis magis sint apta quam nobis, de metris et regionum situ et philosophis disputantia. [*](epistulas ad Probum Damasus spectare uid., cf. Ueb. d. EntstehungstJerh. p. 125 8. 2 \'non pauci codd. disputandis, alii disputantibus\' Vallarsius )

VIII.

Hierouymus, Dc uir, inl. CXI: Acilius Seuerus in Hispania, de genere illius Seueri ad quem Lactantii duo epistularum scribuntur libri, conposuit uolumen ... [*](de his Seueris cf. d.e Rossi. Bullettino di archeologia cristiana. ser. IV, Rom. 1888-89, p. 47 8. 16 in Hiepauia om. antiquissimus Hieronymi codex Parisinus 12161 saec. VII; cf. edit. Herdingii p. XL)