Tractatus super psalmos
Hilary, Saint, Bishop of Poitiers
Hilary, Saint, Bishop of Poitiers. S. Hilarii Episcopi Pictaviensis Tractatus super psalmos. (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 22). Zingerle, Anton, editor. Prague, Vienna, Leipzig: Tempsky, Freytag, 1891.
Beati inmaculati in uia, qui ambulant in lege domini. beati, qui scrutant testimonia . eius, in toto corde exquirunt eum. dictorum ordo non neglegendus est; qui si non diligenter a nobis cognoscitur, ne dispositae quidem beatitudinis ordinem consequemur. non enim [*]( i 1 maximae R 2 urtutem V in se = undique R 4 et partibus V or coaequales V IIII (sic) R 5 partes ex partis m. 1 R conuenti R nirtute RC numero ex nero corr. m. 2 V 6 doceant Cp(A) 8 iuasit enim ea, nt Cesset ex eeBe m. 2 V 9 circumcisione (om. in) p 10 ratio ex ratione m. 2 V 11 circumcisione R oblatus ex oblatos C 14 baberentr p 15 dilubii V 17 nostre V 18 hoBtia ex hostiam r 19 ceesante (nte in ras. a.exo?) R 20 et in quo C regenerationis I C 24 scrutant V qf. Neue Formenl. 11, 320, scrutantur RCp 26 exquirunt ex quirunt m. 2 V 26 agnoscitur p nec C 27 consequimur p. )
Prima igitur haec beatitudo est, beatos esse, qui inmaculati in uia sint: sed non in uia fortuita et in incerta et in erratica, sed in uia, in qua in lege domini ambulatur. plures etenim utilem et necessariam uiam se esse ingressos existimant; sed inmaculati in uia non erunt, quia non in lege domini ambulant. sed uia haec non solum ineunda est, sed etiam peragenda. nemo enim dum in uia est, id. ad quod per uiam tendit, obtinuit; beatus Paulus ait: non quod aliquid acceperim aut iam perfectus sim: sequor autem si adprehendam, inquoet adprehensus suma Christo. [*]( 7 Oaee X, 12. 24 Phil. III, 12. ) [*]( 2 est om. R 3 et innocentiae studiis C et communi V 4 uiam ueritatis E 6 esse V 7 seritae R in iustitia pE (LXX eh liixaiotivprjv) 8 in fructu VRC in fructu pE (LXX tts uaenov) 11 in spem usuum (del. m. 2) fructuum V eeuerimus V se = u = erimus R seruerimus Cp 12 messuerimus ex messaerimus m. 2 V inluminemus ex non inluminemus corr. m. 2 V 13 hic om. R messis ex measas corr. m. 1 R 14 noa V1 ac ex hac R 15 adque VR 17 primo R 18 in nia priore loco add. m. 2 V fortuita ex fortuito V in ante incerta om. V 20 Deoeasariam ex necessarium m. 2 V - = uiam (in ras. fuit et) V se ėė R sese VCp 28 per - genda p cf. Acad. p. 87 26 adpraehensus V. )
Adiectio autem ea, qua dictum est: in lege domini, non est otiosa. est enim et peccati lex, de qua ait beatus apostolus: uideo aliam legem in membris meis contramilitantem legi mentis meae et captiuum me ducentem in lege peccati. ergo quia et lex peccati esset, idcirco lex domini dicta est. nisi enim et lex esset exterior, non cum adiectione proprietatis legem domini propheticus sermo dixisset.
Sequens deinde uersus est primae litterae: beati scrutantes testimonia eius, et in toto corde exquirunt eum. in primo uersu est: qui ambulant in lege domini. [*]( 6 Ioh. XIV, 6. 13 Rom. VII, 22. ) [*]( 1 sed pergebat add. m. 2 V sed pergebat & = ea C et ea omitso sed pergebat p, in R prius el posterius pgebat corr. m. 3, quae add. lineolam litt. p et scrips. ge in ras. 2 in his (in h in ras. m. 3, i m. 3) R in pri euan., in marg. In priora m. saec. XI. R in priora pE 3 est add. m. 2 V oum obliuionem VC praeteritoru (ru euan., it, matg. add. m. s. Xl.) R 5 dfis (ns euan., in marg. dfis m. s. XI.) R e 6 quisque VC 7 dum uita = (eras. e, lineol. add. m. 3?) R choerft C cohercet p petulantia = (eras. e, lineol. add. 3) R 8 uincit (it in a o ras.) R 9 manerit V 11 adiecti (ti in ras.) R qua ex quae R a dic = tum R 12 enim eras. R aute C et add. m. 2 V 13 liam corr. m. 2 V legem (em add. m. 2) V cotramilitatem ex cotralitemilitatem V repugnantem R cf. Roensch d. n. Testam. Tertull. p. 334 14 et captiuam ducentem p 15 in lege Vp (iv TM v6/tw Tischendorf Nou. Tatam. Vat. 1452) 19 est uersus V beati qui scrutantur RCpE (sed R qui supr. scr., ur in ras.) 20 et om. C 21 post in primo 3-4 litt. eras. R uersus V. )
Quid ergo est lex? umbra scilicet, ut apostolus ait, futurorum; quod de ceteris scriptum nusquam est, ut futurorum umbra sit aut iustificatio, aut testimonia, aut mandata: sed tantum id legi proprium est, ut apostolus in plurimis docet, non secundum litterae intellegentiam legem esse tractandam, sed secundum spiritalem doctrinam futurorum in ea umbram esse noscendam. ait enim: non obturabis os bouis triturantis et adiecit: numquid pecudum deo cura est? an propter nos dicta scriptaque sunt? et rursum: legem legentes non audistis, [*]( 17 Coloss. II, 17. 23 I Cor. 9, 9. 26 Gal. IV, 21 aqq. ) [*]( 1 secundo (om. in) R secundum V sorutantur RCp 3 custodiri to ex custodire R custodire C 4 derigantur V 5 in VI R 7 in omnia mandata tua Cp 9 de iustificationibuB V 11 aliut lex ad praeceptom V 12 est ex aest m. 2 V 14 totum autem hoc ex totum hoc autem n- 2 V 16 se om. V 18 aoriptum nequaquam est C scilicet ut E 20 in lege properium est C 21 litterae — secundum add. m. 2 V 22 in eam V 25 annon RCpE scriptaque om. RCp in hoc quoque folio (90) codicis R interdum nonnullae litterae in textu euanuerunt, quas manus saec. XI. in margine rccte suppleuit 26 legentes ex legentis (gen euan., in marg. legentes) R habraham RC. )