Tractatus super psalmos

Qui ad doctrinam rationabilis et perfectae prudentiae praeparantur, ab ipsis statim elementis litterarum docendi sunt, ut perfectam ueramque rationem tamquam ab exordio primae institutionis consequantur. sciens istud sanctus Paulus apostolus, eam solam ueram atque utilis doctrinae esse prudentiam, quae ab aetatis [*]( 1 et promerendum add. m. 2 V 3 traquillitatis F1 7 gloriam h. I. om. V 8 aomnium V die V (cf. de hac genetiui forma BUchder — Windekilde lat. Decl. p. 68, F. Neue Formenl. I, 379) diei rb 9 perm uigil uita b peruigil r 10 laudum r deo om. V 13 per inuidia corr. m. 2 V 17 obtinendus b 19 interpraetatione V Explicit psalmus XCI incipit CXVm alef alleluia V Incipit ps CXVIII. Incipit littera prima. Aleph aleluia r In di nomine inoipit tractatus psalmi CXVHI Hilarii epi catholici C (cf. Acad. p. 84) Incipit tractatus psalmi CXVHI Hilarii epi Pictauensis p (de R cf. supr. p. 344) 28 litterarum elementis E 26 istut V apostolue paulus VCp cum solam V 26 prudentiam ex prudentiae m. 2 V. )

Arduum enim et difficillimum homini est, per se ipsum uel per saeculi doctores rationem praeceptorum caelestium consequi; nec naturae nostrae recipit infirmitas diuinis institutis, nisi per eius gratiam, qui haec ipsa dederit, erudiri. namque qui simpliciter ea, quae inter manus sibi inciderint, legunt, [*](3 n Tim. 3, 14 sq. ) [*]( 1 ad er ab corr. m. 2 V 2 Timothaeum R fide istudi (stud. å. ras.) i-aque (eraa, d?) R 4 a quibus didiceris V a quibus didicisti RCe a quo didicisti pb 7 sit add. m. 2 V cum supr. add. p 8 esset = edenda p esset tenenda V 9 elentorum V 10 hebreorum VR in om. V 12 CLXUI V centum septuaginta octo R 18 hebreus VR coueniat V conueniat (con i. ras.) R conueniat ex conueniet C 14 istae R 15 extitisse (prius ti s. s. m. 3) R 16 tociue C totus V decurreret VCp 17 paruoli V & ad (& a. s. 3) R 18 contexta sit V cura texta sunt C 19 humana ex huma m. 2 V ignorantia C 21 uelud p ueluti Ve infantulis CCI 22 homini ex hominis R per se om. V 26 qui haec ipsa om. R 26 inciderunt V legunt ex legunt legunt m. 2 V. ) [*]( 28* )

Plures enim cum audiunt legem, iustificationem, praecepta, testimonia, iudicia, quae omnia Moyses sub diuersa uniuscuiusque generis uirtute disposuit, unum atque idem esse existiment: ignorantes aliud legem, aliud iustificationem, aliud praeceptum, aliud testimonium, aliud esse iudicium; quae multum a se differre et discrepare, testis nobis est octauus decimus psalmus. quo continetur proprietas uniuscuiusque et nuncupationis et generis. I ex enim domini inmaculata, conuertens animam. testimonium domini fidele, erudiens paruulos. iustitiae domini rectae, laetificantes corda. praeceptum domini lucidum, inluminans oculos. timor domini sanctus, permanens in saeculum saeculi. iudicia domini uera, iustificata in ipsum. sunt ergo distantiae in singulis quibusque rebus et prudentis atque intellegentis uiri est in his, quae scripta sunt, discernere, - ubi lex, ubi praeceptum, ubi testimonia, ubi iustificationes, ubi iudicia constituta sint: ne illa, quae sermo propheticus mirabili uniuscuiusque rei proprietate distinxit, ea ignorantiae nostrae infirmitas indocta inperitiae opinione confundat. itaque per litteras singulas haec omnia maximus et ultra ceteros copiosissimus psalmus iste discreuit, ut per haec uerborum elementa credendi [*](14 Ps. XVIII, 8 eq.. ) [*]( 1 nominibus ex omnibus C uerba in nominibus nihil om. V 2 iatnt r õ et om. Cp credimus RCpE 6 ut distinctionum R nesciertmt V 8 uniuBCuiueque (uniusc i. ras.) R 9 adque VR exietimant CpE 10 aliut V aliud iuBtificationem ex aliud legem iustificationem m. 2 V 14 domini om. V conuertans C 15 animas CE 16 paraolos r 19 iustificata in semet ipsa Cpe 21 adque VRC discernere ex discerne m. 2 V 22 testimonium pE 23 sint ex sit m. 2 V ne In illa R quae ex q. m. 2 V 24 rei om. VCp distincxit V distinxsit ex distincsit C 27 istae R crediderit V. )

Plures autem arbitrantur simplicitatem fidei ad absolutam aeternitatis spem posse sufficere, tamquam innocentia secundum iudicium saeculi doctrinae caelestis non egeat institutis. et quia aliter se res habet, idcirco nunc uiuendi in deo innocenter et in innocentia religiose manendi cognitio multa cum copia prophetici sermonis exposita est: quia difficile est quemquam per semetipsum, id est per saeculi instituta hanc innocentiae religiosae cognitionem et uerum usum uitae piae et innocentis adipisci. nouit etiam infirmam per se esse humanam naturam apostolus ad hanc uiuendi scientiam capessendam. nam cum de charismatum et munerum dei donis doceret, cum primum sermonem sapientiae praetulisset, statim sermonem scientiae subiecit. hoc enim scientiae post sapientiae sequens a deo donum est, quia usus sapientiae in usu scientiae perfectus est.

Occurrit autem in praesenti psalmo etiam ea nobis difficultas, quod, cum duos tantum psalmos acceperimus per litteras hebraeas conscriptos, id est centesimum undecimum atque duodecimum, ita ut a prima usque ad uicesimam et secundam secundum Hebraeos litteram uersuum numerus conueniret uersusque singuli a singulorum elementorum initiis inchoarentur, in hoc nunc psalmo octonos uersus elementa singula obtinerent. sed cum omnia uiuendi, credendi et placendi deo praecepta continerentur in psalmo, in eo numero omnia litterarum initia [*](1 in dfiL doctrinae V in domini doctrinae R in dominum doctrinae Cp in domini doctrina e cf. Acad. p. 49 et lin. 24 4 innocentiae V 5 institutis non egeat pE 6 habeat p nunc om. p uerba innocenter et in om. V in ante uocem innocentia om. C, supr. add. p 7 innooent ^ ia (in ras. fuit e) V innocentia (io s. s. m. 1) R innocencia C 10 ad uerum usum Ve pie V adipieci ex adisci m. 2 V 11 per se om. Cp(A) esse om. R 12 carismatum V 18 et di V 14 uerba praetulissetue scientiae om. V 15 post sapientiae add. m. 2 V seq. ns a d5 V sequens ideo C 16 in usu R in usus C 19 hebreas VR CX I adque XII (in ras. fuit C) V centesimum undecimfl atque duodecimQ Cp(A) centesimum - - decimum adque undecimum (un in ras. m. 3) R cf. LXX Tischend. Il, 94 20 usque ad vicesimam eecundam RCp usque uigesimam secundam E cf. Addenda 21 litteram secundum Hebraeos p 23 optinerent R 24 et credSdi V credendiq; p 25 contineantur a. )