Tractatus super psalmos

Sed suscipienda? ab unigenito deo carnis adeundaeque' mortis et per apostolum et nunc per prophetam grandior [*](6 Act. ap. XVII, 28. 7 Rom. XI, 36. ) [*]( a 3 et mortuis V qui mtpr. scr. R 4 respirationem uiuendi (& supr. scr. m..?) R respirationeque = uidendi P 6 defuderit P defudit (it in ras. 3) R 8 adque V eatq R 9 sit = R sedis (is in ras ) R sedhis V a uirtutis suae T 10 per add. m.2 V incoate V 11 monstretur VPE sumus ex Bupemus m. 2 V 12 autem ut initia (ut ante uers. ineunt. add. m. 3) R 18 notiscerent V 14 ut om. VPT se ipso nobis qui mid. m. 2 V genus add. m. 2 V 15 uitae ac ex uitaf ac m. 2 I* uitae - ac R elimenta V 18 in hac ipsa habitatione PTE qui omnia in omnibus est h. 1. om. T est- om. R 19 collocatos T 20 in se et per se adque ex se (ex se add. m. 2) inita V in se ac per se adque in se inita R p se atcjue in se inita P p se atq: in ae qui omnia in omnib: e inita T 21 exitu mortis R. )

Sed propheta breuibus licet, sed eandem intellegentiam uerbis significantibus eadem ista conplexus est. nam ubi dominum in exitum mortis ostenderat, subiecit: uerumtamen conquassauit capita inimicorum suorum, uerticem capilli deambulantium in delictis suis. principatus enim ac potestates, in quibus capita inimicorum significantur, fecit ostentui. haec igitur in mortis exitu conquassat, quorum spiritalem nequitiam atque naturam in eo, quod capilli uerticem perambulent, docet, dum et tamquam dominantes hominum capitibus insistunt et tamquam nequitiae spiritales sine sensu eorum, quibus insistunt, ipsum illum capilli uerticem proculcent; quia et ipsa scilicet corpora usque ad anima; mentisque sedem sine sensu adeundi interlabantur et penetrent. aeris enim huius sunt potestates; et ideo capilli uerticem perambulant uel insistendi leuitate uel potestate dominandi et toto in orbe per momenta singula commeantes. sed haec in delictis suis peragunt, dum unicuique in eo, quod delinquat, auctores sunt secundum' illudapostoli: deus filium suum misit in similitudine carnis peccati et de peccato condemnauit peccatum [*]( 99 Rom. VIII, 8. ) [*]( 1 exciperet Ve ut auctoris P om. T 9 cum om. V 6 brebib. V sed om. E eandem ista V eande eadem ista P 8 conquassabit RTE capitau corr. m. 2 V 10 et potestas V significatur V 11 exitus n e cumquassata foram V 19 adqui raturam V 18 perambnlant corr. n m. 2 V perambulet R dii tamquam V 16 insistunt, T (insistant fort. a scribendum) proculcent T 16 anima mentesq: sedem P1 17 sine sensum V paenetrent V*R paenitent V1 penitrent T penetrant P aeris (ae add. m. 2) V 18 potestatis F1 19 leuitatem P toto n (om. et) T urbe V 20 suis sperabunt V 21 delinquat P sunt add. m. 2 V secundum illud — in carne h. I. om. T et infr. inser. post proditionis peccant 22 in similitudinem PTE. )

Tenet itaque diuinae dispensationis ordinem propheticus sermo et euangeliorum opera adumbrata esse per legem ipsis illis legis operibus declarat. multa enim plerumque per nominum proprietates ita expressa atque absoluta sunt, ut non magis gerendis in praesens potius quam in futurum significandis rebus inpensa sint: ut nunc post tantas ac tam manifestas euangelicae spei praedicationes altius quiddam nobis et ultra aurium sensum adfert subiectus ordo dictorum: dixit dominus: ex Basan conuertar in profundum maris. uidetur enim hic sermo domini fuisse, cum ad diuidendum ad iter mare exerendamque in Pharao iram est conuersus. sed numquid ex Basan conuersum eum esse lex docuit? non utique. Basan uero est ciuitas hostilis quondam regni, quae fuit Og regis habitatio; sed interpretatio nominis pudorem confusionemque significat. potest quidem uideri, ut ex pudore populi in Aegypto seruientis, cum depressus a Pharao ipsam illam conseruandi educandique generis libertatem perdidisset, in profundum maris. id est ad liberandi populi sui magnificentiam deus esset conuersus. sed qui secundum proximum huic psalmum dixerit: salua me, deus, quoniam intrauerunt aquae usque [*]( 23 Ps. LXVIII, 2 sq. ) [*]( t 1 cum causam — in carne om. V 3 condemna corr. m. 2 V 4 tenet ex tenec m. 2 V despensationis V 5 pelr corr. m. 1 V 6 per add. m. 2 V 7 proprietatis V expraessa P 9 tS supr. scr. m. 1 R 10 praedicationis aletius quidam V 11 subiectas V 12 conuertar ex conuertur m. 2 V conueitar conuertar PTK maria om. (.tpatio uacuo t r41 rel. P) PT 13 ddmmi sermo V post fuisse del. di m. 2 V ad uidendum ad (nlter. ad part. erCUJ.) R 14 exherendamque P in farao VRP est om. VR sed unumquid V 16 est om. R quodam V fuit graecis est om. YR sed unumquid T' 16 est om. R quodam T' fuit graecis R fuit in - oc, (g ex c) regis P cf. Acad. p. 22 17 interpraetio V1 19 seruientes P a farao VRP 20 perdidissed id in V perdidisset id t in R 21 id es corr. m. 2 V esset V cj: Hartel Lucif. p. 376 est RP7' sit E 23 aq. usque usquae corr. m. 2. V, )

Quod ipsum uidetur sequens sermo conplecti, cum dicitur: ut intinguatur pes tuus in sanguine: lingua canum tuorum ex inimicis ab ipso. diuinae autem ultionis ira sub humanae uindictae significatur exemplo. ex Basan enim in profundum maris conuersus ob id est, uti pes intinguatur in sanguine atque ab ipso sanguine, qui ex inimicis est, canum quoque lingua tinguatur. haec uero accidere solent omnibus bello consumptis et captiuitate deletis et pro uictorum arbitrio atque ultione punitis. per humanae itaque, ut dixi, consuetudinis morem. cum gladius, cum arcus, cum sagitta, cum framea, cum reliqua pcenarum ac mortium [*](] ad ama mea P sum ex sem. :2 V in limil V in limo Re 3 non ambigendum est V 4 ipse ille VRP adque elimentorum V 5 originis V 6 hano ex hac m. 2 V conuersus ex conuersum m. 2 V & 7 ultime confesion == i ES s sio corr. m. 2 V crucis add. m. 2 V 9 potestatisque (que add. m. 2) V aeris ex heriB m. 2 V 10 aeternae (aer"nae P) poenae PTe 11 passus (om. et) PT mortus V t destinare corr m. 2 V 13 discendisse (se add. m. 2) V 16 quod id t u uu ipsum V 16 incinganntur V tis V 17 can = u P 18 ultionea V 19 enim add. m. 2 V conuersum V ut ipse R sed qf. mfr. u i 20 tinguatur VPTE 21 tingatur V tunguatur T ex uiro accidere (re add. m. 2) V 22 bella V 23 per humana uidictae itaque V. 25 sagittas V frammea V mortium V mor -= tium R. )

Et quia sub his, quae in ludaeae populo temporibus legis expleta sunt, uniuersarum fere gentium ad speciem futurae misericordiae salus est inchoata, ut per id. quod tum gestum est, id quoque, quod postea gerendum esset, doceretur, cum ipsos illos, in quos illa tum gerebantur, et inumbratio nubis et iter maris et mannae spiritalis cibus et spiritalis potus ex petra in spe euangelica fideque concluderet: nunc quoque, ut semper, in his ipsis noui ac ueteris testamenti per prophetam facta conexio est, cum dicit: uisa sunt itinera tua, deus, itinera dei mei, regis, qui est in sancto. praeuenerunt principes coniuncti psallentibus in medio iuuenum tympanistriarum. in ecclesiis benedicite dominum de fontibus Israhel. ibi Beniamin iunior in pauore, principes Iuda duces eorum, principes Zabulon, principes Nepthalim. dei quidem itinera sunt uisa, cum coactis in glaciem aquis praeeunte eo in columna ignis et [*]( 1 diuinae memoriae seueritatia V et quidem (et add. m. 2) I" 4 et incidentium V incedentium (om. et) PTe 6 et tantum lingua V 8 et qui P indue V iude P iudaeorum E 9 sunt ex sui m. 2 r 10 quod tum gestum est id om. PT 12 quos (om. in) Papud quos T iumbratio nobis V inumbrationib: P 13 nmaris V spiritalis ex spiritales (his) m. 2 r cibus et spiritalis om. R 14 spe (om. in) V non quoque V ut et semper PTb 16 connexio TE 17 in soc V h 19 tympanistriarum (h supr. scr. m. 3) R tymphanistriarum V in eoclesiis benedicite om. V don V dfim dfim PT dominum deum E b cf. infra 20 istrahel V ubi ueniamin V in pauore RP 21 principes — eorum in marg. sup. add. m. 2 V diabulon P (sic et infr.) 92 principis V nepthalim ex neptalim m. 1 R neptalim PTa uisa om. V 23 cum a coactis corr. m. 2 r. . )

Sed quia quae ante praeformata in Pharao et in Israhel. fuerant, in diaboli suorumque clade et populorum omnium salute perfecta sunt, non ad synagogae confessionem, sed ad ecclesiae benedictionem nos cohortatur propheta, ut, quibus dei et regis in sancto itinera essent uisa, firmaret, dicens: in ecclesiis benedicite dominum de fontibus Israhel, ei initiis scilicet legis atque adumbratione gestorum doctrinam ecclesiae defluxisse commemorans. ac ne quid benedicentibus ecclesiis ambiguitatis existeret, quis hic maximus euangelicae spei praedicator futurus esset, ostendit dicens : ibi Beniamin iunior in pauore, in ecclesiae scilicet fontibus Beniamin iunior in pauore mansurus; post consternationem enim pauoris in euangelium Christi de tribu Beniamin Paulus electus est, matutino deuoratas carnes ad uesperum diuidens in salutem. [*]( 5 Ps. XXIII, 9 aq. 23 Gen. XLIX, 27. ) [*]( 1 tymphanistriarum V 2 iuuenis psalentes V gloriosae VRP1 3 sed nouiseimi = a (is ex us ras. corr.) R itinerae ex itinera R t & part. eras. R 4 iner eius V 5 primae sahbatis P primus sabbatis V est add. m. 2 V cantatus V om. PT 6 principes V2R uestras R 7 quia est — gloriae part. in marg. P dominus — gloriae om. R 10 tantae P coetn gaudia P gaudia coetuum V 11 atea r in- aferone et istrahel V 18 non a V sed da eoclesiae benedictionem corr. m. 2 V sed ad oaelest = e benedictionem R om. PT 14 choartatur R ut om. PTb 15 esse PTb firmarent Pa 16 dominum deum 2 de sanctis israhel (israel T) PT 18 commemorans om. V 19 ambiguitatis er ambiguitatib. V quis hic ipse maximus V 20 bem minia in V 21 in eclesiae V. )

Et quia tantae expectationis spe detinentur — quia non ambiguum est omnes sanctos et prophetas caelesti desiderio euangelicae beatitudinis tempus optasse, domino dicente: amen dico uobis, quia multi prophetae et sancti cupierunt uidere, quae uos uidetis, et audire, quae auditis — consummari id, quod tantopere concupiscit, precatur dicens: manda, deus, uirtuti tuae, confirma, deus, quod operatus es in nobis. a templo tuo in Hierusalem tibi [*]( 18 Matth. XIII, 17. ) [*]( 2 de iudae PTE frutice m. 3 ut uidetur in loco ab orig. uacuo R froticet r 3 elegendi V reuelat V diabulon P 4 neptalim Te 5 dilec- 11 tio VltlA congraegaret.ur V 6 tribubus ex tribus P* tribus V om. R 8 tamen = ubi R despensationes V 9 earum Te eorum VRPa cf. Stud. 18stJ p. 319 uocandis essent V 10 ziabulon P 11 luce magna P post umbra V piscatoris VI peccatores P principes T 12 homines V solfi erat id V 13 ad xnpr. scr. T 14 ipsa T effectibus et apostolorum om. PT esse VP 16 expectationis ex expectationes m. 1 R, m. 2 V detinentnr (ex dintinetur m. 2 V) VRP detinetur T detinerentur E 17 ambiguo V 8 desiderii P 18 beatitudines V1 tempus opus optase V 19 et iusti Rb 20 uidere quae uos supr. scr. m. 1 R audiri F1 quae uos audistis P quae uos auditis T E inter auditis et consummari R add. & non audierunt 21 tanto cooupiscit V praecatur VR 23 es in nobis er e in nobis R est nobis Va es nobis PT. )

Et quid illud sit, mox continuat ordo dictorum: a templo tuo in Hierusalem tibi adferent reges munera. templum in Hierusalem est, in quo hostiarum legitima offerebantur; nunc autem a templo in Hierusalem a regibus sunt munera adferenda. quod utique contra locorum significationem rationemque gestorum est, ut illinc, quo inferri magis oporteret, id est de templo, offerenda sint munera. sed quia est caelestis illa nobis mater Hierusalem et primitiuorum conscriptorum et frequentantium coetus, omnisque in Christo renatus dei templum est, maxime in quo non mors magis sit regnatura. sed uita, et qui ipse rex sit eius, cuius seruus fuerat ante, peccati, hostiam se ipsum uiuam et rationabilem et placentem deo offerens: tum ergo ab hoc templo, id est ab hac sancta corporis sui habitatione, in illo conuentu angelorum frequentantium, id est in illa caelesti Hierusalem, si qui reges sint, id est qui peccato ultra non seruiant, offerent se ipsos deo munus.

Quod quia carnalis Israhel, dum sibi tantum peculiarem dei misericordiam usurpat, uidetur tamquam soli ei sit proprium defendere, mox propheta subiecit: increpa feras siluae, concilium taurorum inter uaccas populorum; ut non excludantur hi, qui probati sunt argento: dissipa gentes, bellum quae uolunt. uaccas in Samaria adoratas esse, cognitio ex libris est. principes uero populi istius iam non populi, sed gregum duces esse, propheticus sermo est, cum dicitur ex domini persona: tauri pingues obsede runt t me. feras autem siluae nequitiarum spiritalium supra [*](7 Hebr. XII, 22 sq. 25 Ps. XXI, ]8. ) [*]( 1 ordo ex orido m. 1 V 2 offerent T 4 templo (om. a) V in ierusalet (sic) R a regibus ex regibus R 5 offerenda V signifioationemque (om. rationem) V 6 illic VRP cf. Slud. 1889p. 321 8 conscribtorum VP 9 omnisque ex omnis m. 2 V 10 mors ex more m. 2 V 18 cfl. tan ergo RPTtt 14 frequentiS P frequgtium V frequentantium — participes esse et mensae (Pa. LXVIII cap. 19) om. T 16 hierusale V e qui reges R 16 peocatu V 17 carnalis (i in ras.) VP iadrael V 18 usurpant V sit ex sunt m. 2 V 21 hii R 22 quae bella uolunt R 28 adoratas in samaria esae V princeps P 84 populi sed om. R graegum R grec,u = P 25 obaiderunt V. )

Cum enim propheticus sermo fidem gentium populique huius exacerbantis inprobam uoluntatem saepissime increpet, iamque salus a deo in omnes per omnesque sit cognita idque ex scientia dispositionis dei notum sit, tum impietate populi. exprobrata sancti quique in spem regni caelestis uocantur. non enim Iudaeorum deus tantum est, non et gentium: immo et gentium; unus enim deus est, qui iustificat circumcisionem ex fide et praeputium per fidem. postea ergo quam increpitis his principes Sodomorum et principes Gomorraeorum esse meruerunt, tum ad gentes cognitio dei scientiaque defluxit, et iam non intra errorem neque contradictionem inscitia detinentur. increpitis autem siluarum feris taurorumque conciliis uaccisque populorum eos, qui adhuc perpetuis aduersum gentium spem ac salutem [*]( 4 Ps. LXXIX, 14. 16 Rom. III, 29 sq. ) [*]( lan 1 deambutifl P 2 diuastaait V euastauit P 3 est add. m. 2 V hoc in loco P 4 principes V sataneae corr. m. 2 V 6 taurorum Ainter R 7 inorepat V hii ex hi m. 2 V 8 hii aant RP (in R alterum i supr. scr. m. 1) 9 defecati VP depaccati R de peccati e 10 terrene V 11 gentium praedicet populique E 12 exaoernantis V saepissiroae V sepissimae R 13 idque ea scientia V 14 tum scripsi cum (ex cum cum V) VRP impietas VP 15 exprobata Pa in om. V 16 et non RPE 17 immo et gentium om. VP 19 his qui prinoipes E (de abl. abs. enormiter usurpato cf. Draeger Synt. II. 812) 20 gomorreo reorum R gomor.rum P gomorum ex sodomorum m. 2 V maeruerunt V 2J etiam non R intro P 29 contradiotionem insoiStiae V contradictionem scientiae P. ) [*]( 20* )

Nam ad conseruationem coniunctionemque totius sensus increpitis taurorum conciliis ferisque siluarum, gentibusque bellum uolentibus dissipatis, ne quid sibi ultra adrogans Israhel impiusque praesumeret, subiecit: uenient le gati ex Aegypto. Aethiopia praeueniet manu sua. deo regna terrae : cantate deo, psallite domino. expleta autem haec; eadem sunt uel magis ex oriente uenientibus, uel tunc, cum in apostolos spiritus sanctus diuisi ignis modo uenit. nam illic ad praedicationis euangelicae cognitionem etiam ex Aegypto conuenisse scribuntur, quibus magnitudinem diuini muneris tamquam legatis renuntiantibus Aegyptus prope uniuersa est iam fidelis. Aethiopia uero in eunucho Candaces fidei confessione praeuenit; manu autem sua, dum ipse baptismi gratiam sibi postulat dicens: ecce aqua, quis me prohibet baptizari? sacramentum ipsum baptismi adeo inpatientis desiderii cupiditate praeueniens, ut a diacono ministerium apostolici officii salutis suae cupidus exigeret. et quia exinde per omnes fere gentes praedicatio diuinae cognitionis inluxit — quia et omnia regna dominum Christum deum intellectura licet sero sint, et omnis lingua confitebitur, quia dominus Iesus in gloria dei [*](3 II Cor. 5, 19. 21 Act. ap. VIII, 36. ) [*]( 2 quae bella R bellum quae Pb 3 secundum (om. et) R 4 eorum P 5 quae caelestis V 6 bolent V1 diuersorum T' 8 potius V 9 que bellum uolentibus sup. lin. a m. 2 V om. P 10 adrogans ex anrogans m. 2 V 12 aetiopia V manus sua R manus eius PE 13 cantante P apsallite R expleta enim Pb haec ea V 15 diuisio P 19 in eunucho Candaces scripsi in eo non candaces V in candace e (e in ras.) R in candacis P in Candacis eunucho E 20 gratia V 21 aqaam corr. m. 2 V aqua R prohibet me RPE baptiszari V 22 inpatientes V 25 inluxit cum quia omnia V 26 dum ihm dm̃ V. )

Atque ut in ceteris solet, nunc quoque, cui deo dominoque cantandum psallendumque esset, ostendit dicens: psallite deo, qui ascendit super caelos caeli ad orientem; ecce dabit uocem suam, uocem uirtutis. conpetenter nunc ascendentis super caelum caeli ad orientem dei honor poscitur: ut, quia superius significata humilitas eius fuisset, cum uel super occasum ascendit uel exitum mortis egreditur, nunc, ubi non caelum, sed caelum caeli transgressus esse notescit, diuinitatis ac magnificentiae eius non ignoraretur aeternitas. ad orientem uero idcirco, quia ipse secundum prophetam oriens ex alto sit, ut regressus eo, unde descenderat oriens, nosceretur ipseque sit hominibus in hunc caelestis sedis ascensum rursum auctor oriundi.

Nam idipsum sequens sermo significat, cum dicitur: ecce dabit uocem suam, uocem uirtutis. in omnibus quidem, quaecumque in corpore manens gessit, uirtutis uocem dedit; cum paralytico dicit: surge et ambula, cum Lazarum [*](17 Zach. III, 8; VI, 12; Luc. I, 78. 23 Matth. IX, 5 sq. ) [*]( 1 confirmationem ex consummationem m. 2 V 2 d3 post dicens erat. R Apsallite R 3 omnis Va ac ex hac R 4 salutS P uel a t quia regnis E 5 regni caeleatibua V om. R succedere V 7 cum p deo e 8 cantandvi ex cantatu m. 2 V psallenduraque Jx ostendit add. m. 2 V 9 deo nfo qui R super coelum coeli e 10 conpetenh ter — uocem uirtntis infr. lin. 21 om. V 12 onor corr. m. 1 R supe-' rins — cum uel om. P 13 post exitum V litt. eras. R 14 egr - editur P 15 notescit. P cf. phil. Abh. IV p. 63 notescitur R noscitur e 17 ex alto Bint regressua R 18 oriens post descenderat om. Pb nosceretur a nasceretur m. 1 R hominibus ex omnibus m. 1 R omnibus Pe 19 ascensus P rursus PE 21 suam — in omnibus in ras. P 23 dicit om. P. )

Dehinc, ne quid sibi uel carnalis Israhel uel uniuersitas gentium impiarum ex his pietatis scientiaeque dei meritis praesumeret, a quibus hic honor deo reddendus esset, ostendit dicens: super Israhel magnificentia eius, et uirtus eius in nubibus, super eum scilicet Israhel magnificentiam futuram esse demonstrans, qui iam ex conparatione nubium [*]( 1 Matth. XVIII, 18. 7 Ioh. Y, 25. ) [*]( 1 sepulchro R s = epulcrho P 2 sic V nisi quod habet solnta erint, legaueritis, legata; at RPE quaeoumque ligaueritis s. t., ligata erunt et i. o. et quaecumque solueritis s. t. aolnta erunt et i. c. 6 testatur ta V tractus est P 8 fili V 9 uiveH R potes V 11 uitam PE uias I* n in hominem animas reuocare V 12 naturae inbecillis — incorruptione k in marg. inf. add. m. 2 V om. P 18 perfecta R 14 absoluta e R absoluta Pb 15 ob = = quod R 16 date ex dete m. 1 R 17 tanti bonis P est add a m. 2 V 18 referremus ex referrena m. 2 V referemus corr. m. 'i R refe = rimus P referamus E cf. Hartel Lucif. p. 376 19 istrael r 20 scientiaque F 21 honor di P 22 istrahel r 23 scilice V 24 quia iam ex qui iam m. 2 V nuuiQ TM. )

Deinde id ipsum sequens sermo designat dicens: mirabilis deus in sanctis suis. in eos scilicet mirabilis, quos in uitae resurrectionem excitabit aeternos. mirabilis autem est, cum omnem beneficentiae suae in eos conferat uoluntatem, cum ipsos intra perfectionem caelestis gloriae conlocabit, sicuti [*]( 13 Ioh. V, 28 sq. ) [*](2 mereretur ex aereretur m. 2 V 3 his qui om. V 4 degetia V 5 aeream « 6 esset (t in ras.) R esse V 7 memini E 10 obsiderant V 12 gloriosos idem P gloriosus id e V glorioBUS id est RE ef. Stud. 1889 p. 319 14 omnia V 15 post monumentis 3—4 litt. supr. scr. eras. R 16 qui autem ex & qui autem R 17 in resurrectione R 18 di esset qui esset P 19 in nobib; R innocentes V adque VR ' 30 in uita R 22 id om. P 28 in eo VP in eis E quod in uitae P 24 terorrectione V excitabit ex excitabat R excitauit V 26 omne V beni uolentiae (i ex e corr.) P(e) conferet I e 26 conlocauit V. )

Tertius hic pro his, qui inmutabuntur, est psalmus; qui etsi nihil sub historiae conmemoratione conplexus est, ut in quinquagesimo et nono inesse tractauimus, neque ut in quadragesimo quarto aliquid proprium in superscriptione praetulerit, ubi pro dilecto canticum praenotatur, in eo tamen, quod non illius Dauid, sed illi Dauid psalmus in finem praescribitur, in illum potius Dauid, qui et oriens et iustus et finis est legis, conuenire intellegenda prophetia est. per id enim non ab illo, sed in illo psalmus docetur esse cantatus. in his autem, qui inmutabuntur, euangelicae spei fideles significari docuimus, qui aut ex legis obseruatione aut ex gentili impietate ad cognitionem dei demutati, tamquam renascentes incorruptae aeternitatis candore florerent; quod idipsum psalmi fine tractabitur. non ambigitur autem psalmus ipse sacramentum passionis domini continere. nam praeter Iohannem apostolum, qui in potatione aceti consistere consummationem scripturarum [*]( 28 Ioh. XIX, 28. ) [*]( 1 benedicant VP et primogenitum add. m. 2 V primogenitum in r/U. a m. 2 P 2 dum ñ (n add. m. 2) V 3 amen om. V Explicit psalmns LXVII incipit psalmus LXVIII feliciter V Explicit psalmus LXVII incipit LXVIII R Finit psal LXVII inep psSl LXVIII P 5 quae i. I. V sed cf. infr. lin. 9 inmutabuntur R ipsi om. R psalmus om. V 11 quinquagensimo V 12 quadragensimo V superscribtione V 18 delicto R praenotat P 14 sed ipsi Tx in fine V RP 17 in illos V in illum E doceatur V 18 aeuangelicae V fidelis VP 19 qui autem ex V obseruatione ex obseruationem corr. m. 2 V 20 demutatio P m renascentis VP 21 Rorent P 22 abigitur corr. m. 1 V psalmus ex pulnii corr. m. 2 V 24 in putatione cantici P consummationem ex conaummationis m. 2 V consummatione P scribturarum VP. )

Salua me, deus, quoniam intrauerunt aquae usque ad animam meam. infixus sum in limum profundi, et non est substantia. uiuendi omnibus finem mors in cunctos constituta praescribit. et quid sibi nunc oratio ista uult, quae se saluari deprecatur, cum lex mortis in omnes sit constituta? dehinc nunc orandae salutis haec causa est, quia intrauerunt aquae usque ad animam; introeundi autem aquis ad animam hinc facultas sit, quod infixus sit in limum profundi; defixi uero in limo profundi nulla substantia sit. ergo quia nemo nisi quod sperat precatur — sperat autem nemo se non mori — talis haec eius merito oratio est, qui, moriturus licet, morte non erat obtinendus. adsumpta ergo infirmitas habuit officium deprecandae salutis, diuinitatis uero conscientia spem tenuit salutis in morte sperandae. saluari se ergo orat, qui et dixerit: deus, deus meus, quare me dereliquisti? [*]( 2 Ioh. n, 17. 24 Pa. XXI, 2; Matth. XXVII, 46. ) [*]( 1 cum etiam VP subab apoatolorum R 2 praesamptum sit Pu zelua — comedit me in marg. a m. 2 V 3 ademit VP oni ad eam V õ infirmitates ex infirmitatis m. 2 V loquitur ex loquetur m. 2 P 6 ac dolet ipsi V ex necessitate timoris V 7 quae risuscepit V accomodans ex ascommodans m. 2 V 9 quaerellis VR quaere = lis P et om. P infirmitatis ex firmitatis m. 2 V ita ex itaui m. 1 V 11 in limo RP* 13 in ex m corr. m. 2 V perscribit ex prescribit m. 2 V et ex te corr. m. 2 V 14 salutari T 15 5nis F sit add. m. 2 V constituta ex constitue m. 2 V 16 quam intrauerunt V quia intrauerint PE animam mea R 17 ait in limo P* 18 uero in limum b 19 praecatur sperat add. m. 2 V 21 optinendus V 23 speranda VRI'a. (in R postea 2 litt. eras.) se ex set m. 2 V 24 df meus r. )

Introeuntibus enim aquis usque ad animam subiectus morti crucis fiebat, cum passionum uniuersarum impetus usque ad mortem animae perrumperet. in aquis autem insectationes populi motusque gentium significari solere non dubium est, cum dicitur: torrentem pertransiuit anima mea, uel illud: et pertransiuit anima mea aquam inmensam. sunt et aquae harenosam domum subluentes eamque in casum ruinamque pellentes. hae ergo nunc aquae usque ad animam intrantes ad precem eum orandae salutis coegerunt.

Verum ineuntium harum passionum non aliunde quam ex adsumptione carnis et uirtus est et potestas. non enim incidere in deum hic infirmitatum nostrarum terror ualebat, aut exerere se nisi in carne corporis nostri, tamquam in subiacente materie, potuerant passiones. porro autem haurienda fuit natura caelestis, ut exinaniens se ex dei forma in formam serui hominisque decideret. et ideo usque ad animam aquae penetrant, quia substantia ei non sit infixo in limo profundi. non utique substantia ea non erat, quae adsumpta habebatur, sed quae se ipsam inaniens hauserat. nullo autem modo se caruit, qui se ipsum exinaniuit euacuans; nec tamen idipsum uidebatur exstare, quod iam in aliud se euacuando concesserat. non est ergo substantia per id, quod infixus est in limo profundi. primus enim homo de limo terrae; et secundus Adam in huius limi profundum de caelis descendens se ipsum tamquam ex alto ueniens defixit. euacuans ergo se, quippe cui substantia [*](5 Pa. CXXIII, 5. 6 Ibid. ) [*]( 2 crucis ex crocis m. 2 V 8 insectationis V motasque V 5 quod dicitur P pertransibit V sed cf. infr. CXXlII, cap. 6 mea add. m. 2 V 6 pertrasibit animS meam quam V 7 arenosam PE domum add. m. 2 V subruentea ex subluentes m. 2 P 8 pellStis V hae ex heae m. 2 V hae = (eras. o?) R haec P 9 intratis T* coeperunt V 12 incidere in deum ex incidere in diim in deum R incedere in dm V 18 se a add. m. 2 V carne add. m. 2 V i tubiacentem materie V subiacente materiae R in subiacente materia E 14 passionis VP porro aut V 15 forma in om. V 16 hominesque decederet V 17 paenitrant P1 penetrarit V infixa (ex infixo m. 2 P)P'e infimo V 18 ea non supr. scr. m. 1 R 19 inaniens = = - erat P 20 exinaniuit ex exinabit m. 2 V 21 euacuando (om. se) ex seuacuamdo m. 2 V 28 de terrae limo VP adham V1 25 ueniens deficiens defixit V. )

Sequitur enim: ueni in altitudinem maris, et tempestas demersit me. imitator ille et dominicae mortis et temporis Ionas mari mersus cetoque susceptus non tam in mari se, quam in inferno positum testatur: clamaui in pressura mea ad deum meum, et exaudiuit de uentre inferorum clamoris mei. et quamuis eum cetus ad speciem infernae mortis hausisset, ait: introiuit caput meum in scissuras petrarum, descendi in terram, cuius serae tenaces et aeternae. sancto etiam Iob post illum uniuersarum passionum gloriosissimum bellum, cum dignus iam esset eloquio diuino scientiaque naturae, post confracti intra se maris portas rugientesque eius in matris suae uentre terrores, rursum quid etiam in mari significaretur, dominus reuelauit dicens: uenisti autem super fontes abyssi, aut in uestigiis maris ambulasti? aperiuntur autem tibi prae timore portae mortis, in uestigiis utique maris, tamquam [*]( 13 Ion. II, 3. 16 Ibid. 7 (LXX). 28 Iob XXXVIII, 16 sq. ) [*]( 1 non iam om. V uerbCL etiam V 2 discendit V in eo P 4 terraenaeque R terraeneque V 5 uirtute in ras. m. 1 R uirtutS P 6 conexionis (e in ras.) P conixionis V1 non om. V 7 potiotrS ui Ul tamquam V potiore uita quam R potiorem uitam quam P confixam P 8 poBS & per corr. m. 1 R inferna (om. in) V 9 discendens V. 12 mersus ex mensus P oetoque ex cytoque P coetoque ex coetuque R estcoetoque ex estoque m. 2 V n tam supr. scr. P 13 quam in ex quam m. 2 VP positus V 16 clamoris mei V cf. Sabatier II, 937 clamorea mei R clamores meos PE 16 introibit r capud VR 17 discendi T senae VRP 18 tenacis V et supr. scr. R om. V etiam ionae (nae add. m. 2) V illum V ilIil R illud PE cf. Stud. 1889 p. 318 21 rugientiaque V matris ex maris R terroris V is fontis V1 aut in ex autem in m. 2 V 25 itaq maris R. )