Tractatus super psalmos

Hilary, Saint, Bishop of Poitiers

Hilary, Saint, Bishop of Poitiers. S. Hilarii Episcopi Pictaviensis Tractatus super psalmos. (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 22). Zingerle, Anton, editor. Prague, Vienna, Leipzig: Tempsky, Freytag, 1891.

Quisque autem aliqua metitur, necesse est ut ea. quse sua sunt, metiatur. suus enim est Galaad et suus est Manasses. [*]( 5 Matth. XXIV, M sq. 9 Matth. X, 84. 15 Ps. LXXXIII, 7. ) [*]( m n 1 dn V aoce dens V etiam credentae corr. m. 2 V iam credenti T samaritana ex samaritani V ex samaritanae P 2 praecante YR. praeoanti PR* precanti T intulit — partioipes in marg. inf. a m. 2 V praecantibus V 4 sichima PE fidelis V separatur ex separantur m. 2 V 5 oerta diuisio PTb d9 V 7 diuidet eum (om. et) V ponit V 8 hippocritis V ippocritis R ypocritis P7' at: Samaria Sicima T fidei V 9 in terra R 19 demensus est P dimensum V 18 inhabitationis PT humanae - lamentationes om. PT 14 aegritudines ex aegritudinem m. 2V oalamitatem PT 15 nallum placitus V esae ex essem m. 2 V om. R 16 demensus PTl ergo om. PT 17 expectatur Pe ut"bi corr. m. 2 V modus ex motus P credentiu supr. scr. m. 1 R 18 dimesionis ex dimesum m. 2 V demensionis P parte T partim e, cf. Neue Formenl. /, 204 tu eclesiam V aecolesiam R 19 congraegandi V congregandis 7' partem aliam V 90 quisquae corr. m. 2 V quisq: T quisq R quisquiB PE sed rf. Acad.p.29,Draeger Synt. 1, 101 necesseest er neoeestm.2 V 21 manases (s in ras.) P. )

199
mons iste Phoenicum est Arabiae Mesopotamiseque contiguus, ei parte Manasse in possessionem deputatus: et ideo et suus est Manasses, sub Manasses nomine terrse plenitudinem, sicuti et sub Galaad omnem orbem suum esse demonstrans. sed in his usurpandis nihil praeter ius proprietatis ostensum est.

Ephrem autem adsumptio capitis eius et Iuda rex eius eat. haec sanctus loquente in se deo loquitur, qui et per Iacob Ephrem conuersa manuum sanctificatione benedixerit et regem ei Iuda, qui et expectatio gentium futurus esset, ostenderit. adsumptio ergo Ephrem est, non etiam Manasses, cum Ioseph uterque sit filius. sed cum in capite significatio contineatur et corporis secundum illud: de torrente in uia bibet, propterea exaltabit caput et omnis sanctus caput est corporis Christi, idcirco adsumptio capitis eius Ephrem est, quia contra generationum ordinem ad praeferendam ecclesise sanctificationem in praelato Ephrem et postposito Manasse minor maiori est antelatus. adsumptio itaque capitis sui est Ephrem, id est populi, quem in Ephrem prsefigurauit. uel potius ecclesia in corpus adsumitur.

Iuda etiam rex meus est, id est a se dispositus et electus. non utique uel Dauid ipsi rex Iuda est, cum ex Iuda rex ipse sit primus, uel loquenti in sancto suo deo rex est, sed loqui hsec sanctus iste, in quo deus loquitur, intellegendus est, qui et spiritu Iacob repleuerit ad seterni regis istius prophetiam, cum ait: non deficiet princeps de Iuda, nec [*](12 Ps. CIX, 7. 25 Gen. XLIX, 10. ) [*]( 1 foenicum VRPT mesopotamiae qu = e (a erax.) R mysopotamiaeqae V 2 ft auus R suus PE 3 sub manasses snpr. scr. P add. m. 2 V sub manasse ex aub manaBses R sub manasse T sicuti est P 4 aub xupr. ser. m. 1 R 5 iua (in in ras.) P iura T 6 effrem RVP et sic uei efrem (V) fere semper adsampsio V iudas P 7 loquitur ex loquete m. 2 V qui ex quis V inter per iacob et effrem quaedam erasa P 9 qui expectatio 1T futuras V1 10 adsumptio ex adsumptione tu. 2 V iotef V iosep RP 11 signiiioatio ex signifioatione m. 2 V 12 corporis ex corporea P bibet ex bilet m. 2 V bibit R 13 exaltabit ex exaltaui m. 2 V oapud V 15 ad praeferendum P 16 et postpositum P 18 populus Te postius V 19 eclesia V 80 rex meus & R rex ei' est T 21 dauit V 29 loquente P d5 ex dS P 28 iste ei in quo VE 24 apu V sps P repletus fuerit PT isti V. )

200
dux de femoribus eius, donec ueniat semen, cui repositum est, et ipsum est expectatio gentium.

Et quia non solum ex hac generatione sanctorum, sed etiam ex peccatorum origine huic dei sancto carnis esset ineunda susceptio. quia in similitudine carnis peccati deus filium suum misit, idcirco etiam Moab olla spei eius est. et hsec quidem Moab generatio secundum eam, quse in Genesi sententia est, diuinse maledictionis suscepit opprobrium. sed post decem generationes per gradus successionis sancto digna fit genere: sanctusque hic ex Iuda et ex Moab originem sumens, decocta tamquam per ollam carnis cruditate, in speciem cibi significatur aeterni, cum caro eius aere cibus uitae sit. est et olla secundum Hieremiam urens peccata atque tollens; sicuti et dominus ipse mittere ignem uenit super terram et multi secundum apostolum tamquam per ignem erunt salui, cum defsecatis et perastis uitiis, ut argentum ignitum, probabiles iudicentur. hinc ergo Moab spei suae olla est. cui etiam ex Moab, cruda utique atque uitiosa, iam caelestis illa ad cibum uitse sanctificatio carnis in spe est.

Quin etiam usque in Idumseam calciamentum suum extensurum esse se dicit, scilicet usque ad defectionem Esau: quia Idumsea, quae sedis est Esau. prsedicationis apostolicse [*]( 15 I Cor. 3, 15. ) [*]( 1 semen V cf. Sabatier J, 126 adn., om. RPTE 2 repositum est er repositum m. 2 V ipsum Fipse RPTE 8 et quam solum V 4 orit gine ex originem RP 6 est om. V 8 diuina P susoepti corr. man. rec. R obprobrium R opprobiu V 9 generationes ex generationis m. 2 V post gradus PT suseeptionis R digna fit generationia per gradns sucoessionis digna fit genera V hoc quoque loco dittographia dęformatris .10 sanctus itaque hio T sanctoque hio V et moab T. 11 cruditatem V 12 et mpr. scr. m. 2 V 18 ieremiam It. I. V adque (ex adquae V) VRP1 15 defeoatis T depeooatis V et peruatis ut argentum V 17 adque VR 18 cibu ex uerbu m. 1 R est santificatio carnis in ape est (in add. m. 2) V 20 idnmeam ex idneum m. 2 V 21 se add. m. 2 V 29 quae sedis est Esau, praedioationis scripsi 5 sedis est esau praedioationis B quae sau sedis est praedicationis V esau sedes eet praedicationis T esau sedes est et praecationis P. )

201
dirigat gressum. speciosi enim pedes euangelizantium sunt: et in calciamento pedes. in pedibus autem gressus ostenditur. neque solum in Idumseam cursum praedicationis extendet. sed etiam allophyli subditi sunt secundum illud: exaudi. deus, orationem, ad te omnis caro ueniet; quia deo dignum sit gentes ei omnes esse subiectas et uniuersitatem carnis ad confessionem aeternae huius misericordiae erudiri.

Sed cognitis his, qui inmutabuntur, secundum tituli inscriptionem et doctrina eius, qui Dauid est seternus, accepta aeternam illam primitiuorum in caelis Hierusalem et circumstantium deo sanctorum ciuitatem ingredi propheta festinat. ducem, . qui se eo deducat, expectans. sequitur enim: quis deducet me in ciuitatem circumstantise? quis deducet me usque in Idumaeam? nonne tu, deus, qui reppulisti nos et non egredieris deus in uirtutibus nostris? Esau defectio est et Edom secundum Genesim deficiens est; et secundum apostolum, quod est relicum Israhel, saluandum est. optans ergo propheta in ciuitatem circumstantiae deduci scit se ante usque in Idumseam esse uenturum, id est in illam defectionem populi anterioris, qua maior seruiet minori. et ultima prsedicatio conuertet corda patrum ad filios, cum ueniens ex Sion peccata et impietates ab Iacob auferat. sed hic idem deducet, qui et ob impietatem ante destruxit et reppulit, qui capta Hierusalem destitutoque regno indignos spretosque [*]( 1 Roro. X, 15. 4 Ps. LXIV, 3. 17 cf. Rom. IX, 27. ) [*]( 1 gressus PTb euuangelizantium R 2 et calciamento P pedes a pedis m. 1 R 8 neque ex nequoe m. 1 V extendit PTE 4 allophili TT allofili RP sibi subditi sunt T 5 deus om. t orationem m meam RTe 6 ei om. V 7 ud confessione V erudiri ex erudiris V 9 doctrinam V doctrinae P accepti RP 10 circumstantiii — (s eras.) P 12 deducat (t in ras.) R 18 quis ex quise m. 2 V 14 repulisti PTK 15 deus post egredieris om. RPTE 17 reliqum reliquum PTE istrahel V 18 in ciuitate R deduci ex deducit m. 2 V 19 scit um. V uenturam V 20 anterioris ex anteriores P quia maior VRI' 21 conuertere VRP fort. conuertet et? 22 exion RPer syon T ab iacob ex ab hac iacob m. 2 V ab iaoob mpr. gcr. P auferat ex auferet 7' 28 ante supr. scr. P dextruxit I* et ex te m. 1 V reppulit T quia capta PTE 24 hierusale V distitutoque R destituto VPT spraetoaque YR. )

202
deseruit, solitus ante eos spiritalibus auxiliis confouere et caelesti militia aduersum inimicorum bella tutari. nunc autem deserente eos custodia spiritus sancti nullum in uirtutibus eorum. id est in exercitibus diuinse propugnationis auxilium est. et ideo, quia destruxit, non egredietur in uirtutibus eorum.

Sed repositae spei, quia quod Israhel est relicum saluabit. misericordiam propheta non tacuit dicens: da nobis auxilium de tribulatione et uana salus hominis. in deo faciemus uirtutem et ipse ad nihilum deducet tribulantes nos. scit uanam salutem esse, quae ab hominibus speratur, quia et uitse huius usus sine misericordia dei nullus sit secundum illud: melior misericordia tua super uitam, quia, nisi ad profectum seternitatis uita suscepta sit, miseriarum in nobis potius erit origo, non uitae. auxilium itaque a deo in tribulationibus sperat, quia hominum salus uana sit. postulat ergo de tribulatione auxilium in deo uirtutes concesso auxilio facturus: cum liberati omnes a lege peccati in dei potius iustificatione maneamus, cum pugnam non aduersus carnem et sanguinem, sed aduersum spiritales nequitias et mundi potentes, deo satanam ipso spiritu oris sui interficiente, peragamus, cum non regnet iam in inmortali corpore nostro tribulans nos ante peccatum, cum absorbeatur mors a uita [*]( 12 Pe. LXII, 4. 22 1 Cor. 15, 68. ) [*]( 2 bella ex bellum m. 1 P turi V 3 oustodia ex todia m. 2 V eorum — exercitibus om. PT 5 qui T dextruxit V 6 histrael V reliqom R reliquum PTE saluabitur T 10 esse et quae P eBse eam quae T 11 uitae ex uotae m. 1R huius eine PTb 12 nullus ait usus PTb melior m est PE 18 uita corr. m. 2 V 14 misericordiarum nobis V itaquae V 16 uirtutis VP uirtute T 17 factum V 19 sed aduersum (ad add. m. 2) V sed & aduereu R sed aduersus PTE spiritales ex spiritalem m. 2 V 20 potentis (ex potentes m. 2 V) VPT d5 satana Cd5 supr. scr. m. 2) V d5 satanan R satanan ex satanam P sathanam T deo inter- Sciente PTb pgamua P pergamus V 21 regnet ex regnetet R in inmortali ex non inmortali m. 2 V in mortali ItT 22 nos om. R ante < om. PT cum non (ñ T) absorbeatur PT mor corr. m. 2 V. )

203
in contentione uictorise per dominum nostrum Iesum Christum, qui est benedictus in saecula sseculorum. amen.