Epistulae

XII. ENNODIVS HORMISDAE DIACONO.

Nullus remaneret imperitis locus ueniae, si plura loquerentur: sola breuitas commendat indoctos. supra errorem est prolixa narratio rusticantis: quando ab ignaro extortum fuerit quod diu legatur, sibi rancorem suum debet exactor. quisquamne hominum in longum uult fastidienda procedere et nullo sapore condita breues terminos non habere? Romana hoc, frater, et nimium artifici subtilitate flagitasti: sed nos contra fabricatos munit simplicitas nullis colorata praestigiis. etenim quamuis me delenifica epistolae tuae oratione produxeris, mei immemorem non fecisti. scio artare paginam, cuius pretium promulgator intellego. noueris me tamen meis partibus non deesse, quamuis uocet in medium et urbanus et clericus. sed quid produco paginam, cuius superius angustiam pollicebar? haec mihi cum amante concertatio: talis fructus est litterarum. [*]( 2 denegensYL 3 nunquam TV 6 nos nln fort. 7 inci- ! tatus] agitataB T 9 defuerint (i ea; e corr.) L 11 m T, mihi LV ^ 12 ezspectationi LV ) [*]( XII. 15 bormisde T 18 ignarvoJL eiortum T 24 pro- 1 dixeris L 29 mi//// L, m ex mihi T m. 2, mi V amantẽ*L )

domine mi, salutem uberrimam dicens precor, ut Christi nostri tribuente misericordia crebro salutem uestram uotiuis mihi, dum meam quaeritis, nuntietis affatibus.

XIII. ENNODIVS BOETIO.

Si liberum esset imperata differri, concederetur mihi adhuc ornamenta silentii non perire: nam taciturnitatis munus est quod non inhumanum loqui me posse credidistis. uidete quantum linguae genium uox pressa contulerit. sed res est uacui pectoris periclitata remedia non tenere. agit sermonis cura, ne promulgantis celetur inscitia, quando otii labor gloriam intercipit. ecce ego ille ante probationem laudatus subdor examini et ferias meas, ne uidear praedicatione dignus, inrumpo. nam dum humilitas reddit obsequium, impetrata per silentium non habemus. tu in me, emendatissime hominum, dignaris praedicare uirtutes, quem in annis puerilibus sine aetatis praeiudicio industria fecit antiquum, qui per diligentiam imples omne quod cogitur, cui inter uitae exordia ludus est lectionis assiduitas et deliciae sudor alienus, in cuius manibus duplicato

igne rutilat qua ueteres face fulserunt. nam quod uix maioribus circa extremitatem uitae contigit, hoc tibi abundat in limine. uere dedisti pretium loquacitati meae, dum desiderantem conloquia primus aggrederis. contigit noua res garrulo, ut usque adeo produceretur, donee exigerent scripta responsum. deo gratias, qui occultis itineribus de propinqui uos necessaria affectione commonuit. ecce geminae causas iniuriae iam tenetis: nam postquam agrestis innotui, praesumo dicere me parentem. domine mi, salutis officium dicens spero, ut circa litterarum [*]( 1 mi T, mihi LV dicens om. L christi] dei Sirm. 2 ut crebro LV ) [*]( XllI. 6 librum L conderetur L . adhuc mihi Sirm. 11 insitia T 18 cogi**tur (ten eras.) L 19 dupplicato T 20 fasce V, faece LT 21 habundat T lumine T 26 commouit Sirm. 27 innotuit T me dicere LTV 28 mihi Bb salutatis Bb, salutati fort. )

munia frequentiam commodetis, in quo opere adsiduitatem et amans exhibet et facundus.

XIIII. ENNODIVS ARCHOTAMIAE.

Ita supra claritatem generis morum luce profecistis, ut quos etiam uobis non nectit propinquitas acteum uestrorum bona subiciant. quia enim non perfectam reuerentiam sit paratus inpendere animae in dei cultura sublimi? quia peregrinum se facit a redemptoris gratia qui deo non non obsequentes. indicium enim est conuersationis praecipuae Christi nostri amare cultores: proximus est emendatissimis qui diligit iam probatos: testimonium dat bonorum sine dubitatione meritorum, si studeas laudibus prosequi sub debita continuatione perfectos: fit sanctis proximus qui in illis sine fuco praedicat sanctitatem: quemcumque diligentia hortante praetuleris, dispendium. pudoris est, ni sequaris. quis salua uerecundia per spinosa gradiens purgatum iter adtollat et uiam salutis aspiciens calles eligat noxiorum? professio caecitatis est bona ante oculos in exemplum locata respuere et unde imitatione proficias non tenere. haec, mi domina, de te non incertis fama nuntiauit indiciis, non loquax uulgus per ignara iudicii ora iactauit, cui mos est de humanis actibus, dum scintillas in rogos animat, amplificatas fidelium flammas extinguere. hoc nostrorum relatione propinquorum, praecipue tamen domina et sorore Euprepia [*]( 1 adaiduetatem B 2 exhibet et] ezhibitet Bb ) [*]( XIV. 4 arcotamiae BLVb, archotamie T 5 profecistis (tII. rec.) b, proflcistis B, proficitis LTV 6 nectet Bb acUum L 8 in p 8. I. 9 a* (d eras.) B redemptori B suspicet B, suscipit LT 10 connersionis T praecipue TV 11 proximns Bb, proximis LV diligat Tl, diliget B 12 das T 15 quaecumque Bb ortante BlLTV 16 ni] ne Bb, in L nerecondia T* pinosa B 17 callis B 18 cecitatis B 19 respnere] respicere Sirm. 20 mi] mea b 21 nlgns B ignorantia L 22 de om. L scentellas B rogoe b, rogns B, rogum LTV anplicatas B 24 praecipnae B domna Sirm. enpraepia B b, enflpia LT )

referente, percrebuit, non solum uos dignas esse praeconiis, sed instituisse celebrandum et uenerabili filio cum prosapiae radiis facem conuersationis ingerere. habet, quantum conperi, Lirinensis habitator quod de sancta matre discat, etiam quae urbana domicilia non reliquit. si mihi credit pietas tua, plus est in acie uicisse saeculum quam uitasse: resignat timorem fuga certaminis, nec spes est ulla uirtutis, quando ante congressionem declinatur aduersarius: conscientia roboris paucis adquiescit ad latebram: hoc est secretum eligere quod ostendisse formidinem. haec ego non dominum meum et familiae nostrae iubar presbyterum arguens scribo, cui nec ibi credo inpugnationes deesse, quas superet, in quo loci uisus est declinasse conflictum. tunc enim uniuersa saeculi blandimenta calcauit, quando aetatis opum natalium profectionem eius retinere catena non ualuit. sed uobis quantum sexus infirmior, tantum debetur potissima de palmae adeptione laudatio. prope est ut etiam illius tu sis tutela propositi, quae mala uiduitatis et orbitatis patiens de uenerabilis filii meritis solacii tui occasione pateris nil perire. ecce ubi femina fragilitatis oblita castelli uice et uirum et iuuenem ab hostili inpugnatione subducit. huius facti dux gloriosa perdures et usque ad illud in saeculo perseueres, quo illum, si ita res poposcerit, iam maturum mundi istius campus accipiat. uellem, confiteor, si epistolaris pateretur concinnatio, in longum uerba producere et de actuum uestrorum ornamentis pauca sub loquendi ubertate narrare. sed haec ad alios scribenda reseruentur. sufficit uos [*]( 2 uenerabilia LTV proiapie T 3 lyrinensia BLTb 4 scę mai L sed § in a corr. 5 orbana B reliquid B 6 aciae B seculum B 7 uirtuti fort. ah. T 8. I. m. 2 8 on pacis? 9 adquiescit Bl ut uidetur, adquiescet B (corr.) LTVb 10 e.go (r eras.) L domino meo b 11 presbiterum L Vt prnesbiterum B cui L s. l. ibe L1 12 inpugnationis B 16 debet L depotissima V 17 «illius (m ercu.) B uidnetatis B 18 fili B solatii LTV 22 perseueris B, peraeuee T1 matura VI, maturi Tl ut uidetwr 23 uellim B confior L i in ras. 24 pateritur B, paterentur T1 continuatio L de B s. I. 25 act.um L 26 seribenda B seruentur F\' ) scire, quia, quamuis a me numquam sis uisa, cognosceris et adorandis inserta monumentis radice animi iam teneris. scriptum est, meministi: laudent te proximi tui. uere sola mihi uellem causa existeret Gallias expetendi, ut cum domno meo presbytero, utrique osculantes manus et oculos tuos, beatam te in quauis adflictione temporis redderemus. domina mi, propter quod mittuntur epistolae, corpore me ualere significans prosperitatis uestrae statum requiro, deprecans et per deum coniurans, ne umquam mihi orationum uestrarum adiumenta denegetis.

XV. ENNODIVS AGNELLO.

Deo gratias, qui circa magnitudinem uestram licet protulerit cupita, non reppulit. etenim ne fides claudicet supplicantis, desideria differuntur, quia deuenustat secuturae hilaritatis genium uelox impetratio. et uos quidem honores meruisse, non optasse manifestum est. sed praecedens concinnatio eloquitur uota diligentum. nouit omnipotens et generis uestri luce permotus et gratiae quam polliciti estis inuitatus fiducia: praecessit in prosperis uestris quicquid uos disciplina aut ratione cohibetis. sufficiant in foribus stricta conloquia: respondete de prosperitate uestra sollicito, quamuis de amore non dubio. domine mi, salutationis plenissimae obsequia dependens litterarum portitorem commendo, quia mihi fide et honestate conpertus est, uolens uniuersis quid dignationis uestrae habeam non taceri, ut sperantes de communis gratiae messe pascantur. [*]( 3 Prou. 27, 2 ) [*]( 1 sis] se Bb 2 monimentis (ni ex nu corr.) L 3 lauden L 4 nelim B2b, uellim Bl domino Tb 5 praesbitero B 6 mi scripsi, mihi BLTVb 7 aepistolae B 8 depraecans B 9 ũquã L, nquam B ) [*]( XV. 13 uestram magnitudinem T 14 repulit BT, reppullit L 16 meruiesS & optasse L 17 manifestum L man in ras. minoribus litteris 18 diligentium LTV 19 estis] est B praecessi B, praeceasit V 21 cohebetis Bb strieta ex scripta B respondente Bb 23 mihi BLVb 24 fede B 26 communi T )

XVI. ENNODIVS AGNELLO.

Solet prosperorum indicia dispergere sermonis iucunda festiuitas, dum quicquid boni facundis accesserit germana gaudiorum per populos uoce discurrit. facilius est ignem in pyras animatum lingua conprimere, quam silentium inter optata seruare. humanitatis lex est et naturae imperium hilaritatem mentis opibus scriptionis effluere: emanant enim uel si artentur secunda conclauibus. sed in magnitudine uestra, sicut aetas cana est pudoris et scientiae dote maturescens, ita laetitiam frenis moderationis adstringitis. sed numquid in damnum gratiae disciplina debet excurrere et hoc minui amicorum diligentiae, quod ad morum ornamenta sociatur? quamuis monetam Latiaris eloquentiae teneas, non potes tamen inuenire quemadmodum iure factum adseras, quod expectanti mihi uerba non tribuis. decet ergo beneficia superna sola amantibus opinione nuntiari et de solida gratulatione trepidare gaudiis iam potitum ? hac ego necessitate puerum direxi, qui non reposcat scripta, sed exigat. nostis quae sit fiducia simpliciter amantum, eorum praecipue, quorum spem retinetis gratiae promissione firmatam. domine mi, salutationem plenissimam dicens quaeso, ut et frequentes et non in artum coactas epistolas destinetis. uidete animi mei securitatem: prolixas posco paginas, qui adhuc nullas accepi. [*]( XVI. 2 item ennodius LTV 8 iocunda BLTVb 4 facondis T* adcesserit B germina L 5 discurret B est om. T piras T 8 artentut] auertantor T 9 sup. secunda B m. rec. foecunda, foecunda b 10 maturiscens BLlb 11 moderationis (mode in ras. uocis frenis m. 1) V adetringetia Bb dampnum LTV 13 sociatur ex sciatur L monitam Bb 14 potestjamen B, potest tamen b 15 exspectanti V 17 potitam) positfl L 18 hac] ac BLb ergo TV 20 praecipuae B 21 m T, mihi BLVb queM LTV ut et] ut b 22 arctum B b. )

XVII. ENNODIVS AVIENO.

Si uobis de paruitate mea fuisset ulla curatio, tanti temporis silentium non maneret, maxime cum inaequalitas domnae meae matris uestrae per uarios rumores sine remedio adfligat absentem. scio enim hoc solo sanctam feminam fasce praegrauari, quia inmodicam pietatem exhibet non merenti. sed quid produco uerba catenis obligata tristitiae? si bonam ualitudinem eius caelestis fauor refudit, properato litteris nuntiate. expecto enim ut tunc mecum prospera concilientur, quando cum illa esse comperero. didicistis causam maeroris, indifferenter post deum date remedii. domine mi, salutationis obsequia praesentans domno pro me supplice uestro obsequia digna porrigite.

XVIII. ENNODIVS AVIENO.

Si iudex uilium personarum laboret iniuriis, nescio utrum possit ab hoc onere alios subleuare, cui ipse subcumbit. grauibus medica manus est adhibenda uulneribus, ne inpunitate morbus adolescat. sublimis uir Vicarius haec a me, quamuis pro iustitiae consideratione deberentur, tamen extorsit alloquia: quid pertulerit, ipse manifestet. unum scio, quia, nisi succurritis, generale futurum est malum, cui ipse est disciplinae tutor expositus. hoc non est alienum a christianitate, cum defero, quia impium est rerum ordinem sub hac permixtione confundi. domine mi, salutationis honore praelato [*]( XVII. 4 maximae B, et mwime b dominae Bb, dne T, ///dñe L 7 non] etiam non T 8 cathenis T 9 fauore fudit B b 11 dedicistis B meroris BLTV 12 post deum] potestatem fort. m T, mihi BLVb 18 domino B\'Тb 14 digna B 8. I. ) [*]( XVIII. 18 honore B subcumbet B, succnmbet b, anboombit T*, o sucnmbit L 20 uigarius Bb 21 pr B iusti.tiae (a ertu.) L deberent (nt u: m) L 23 subcurretis B, succurretis B (a. L x m. rec.) b 25 hac] ac B piomistione B 26 m T, mihi BLVb )

nos uocem supplicis gratanter accipite, ut qui tanti fascem laboris adripuit conualescat effectu.

XVIIII. SIMPLICIANO ENNODIVS.

Diuini fauoris adiumento adulescentiae tuae rudimenta solidentur: ipse det successum frugibus qui contulit ornamenta principiis, ut quod in cano flore praemisisti in pomorum maturitate non subtrahas. est propositi nostri prima curatio, ut de incipientis laude solliciti ad deum uota mittamus, quatenus quod in bonae indolis eruditione praesumptum est de superna ope maturescat. ille ingenii segetem perducat ad horrea, qui altricem hominum herbam exegit e cespite: ipse de terreno lacte expressam in triticum formet effigiem, cuius imbre soli facies maritata fecundatur. tibi autem, erudite puer, habeo gratias, quod quamuis dicendi splendore nituisses et in illa urbe litterarum scientia adstipulante lauderis, mei quoque desideras adiumenta praeconii. accessit tibi fructus diligentiae meae, etsi nulla tribuuntur rusticantis ornamenta testimonii. libens dicta tua cum facundissimis praedico, cum quibus sententiam meam, ut bonorum ditescam societate, coniungo. proximum est, ut non diuidantur meritis qui in qualibet iudicatione consentiunt: unus est, nec enim procul euagatur ab arce sublimium, qui ad hoc, quod illi pronuntiant, non dispari admiratione concordat. ad epistolae tuae tamen dictionisque

mella me refero: cui sic est blanda de praesenti et tenera aetate praefatio, ut non subtrahatur uirtus et genius de futura. constitit concauatis Latiaris elocutio, dum per alueum suum [*]( 2 adripuet B conualiscat Ll ut uidetur ) [*]( IYHIL 4 simplicio Bb, cf. Epigt. VI15 5 adolescentiae BTb 6 ipso L ∗∗∗frugibus B 9 quatinus LT 11 maturilCat B segitem B perducat ad horrea B ita ros. 12 exigit fort. ciapite B 18 expraessam B 14 fecondator 7* 16 urbae B 17 adoesait B frnctns tibi T 18 in illa T 20 bonorum] beatorum T ditiscam B 22 nnns] secnndns fort., cf. Wiener Studien II 256 enagatus Sirm, 25 blandita fort. 27 concauatil] concnmatibus B, contumacibus b Latiaris] lauaris T )

Romanae eloquentiae unda praelabitur: ad quae se porrigat, uix conprehendit aestimatio, qui maximus adparescit in foribus. in matutina luce meridiano fulgore rutilasti. tueatur circa te caelestis gratia munus suum et ut frequentibus amantem epistolarum colas muniis, salus nostra Christus inspiret.

XX. MAXIMO ENNODIVS.

Dum prelorum famuli autumni dotem conplerent et teneras uuarum tunicas properata calce disrumperent, ego ad summatem uirum parentem fratremque meum et oculos et uerba reuocaui, iustum esse coniciens, dum uineta uberem tribuunt liquorem, me sobriam alloqui cum iucunda hilaritate personam. solue ergo Pythagoricam taciturnitatem et mecum peritiae et facundiae tuae bona partire: sit inter nos felicium uindemiarum uice colloquium: currant dulcia musta sermonum. habes quae cum diacono, sanctissime, de institutis morum nota dicendi ubertate communices. nam qui ecclesiastica, ut uos, probitate subsistunt, silentii apud illos iusta uitatio est. scribite qua aurea castitas districtione teneatur, per quem callem obscena fugiatur auaritia, quibus modis turpis fallendi declinetur obscuritas: in summa, sine dissimulatione docete quae geritis: illud praecipue scire cupidum dignanter instruite qua sponsae uel blandimenta saeculi religionis districtione respuantur. domine, ut supra, salutationis munera praesentans precor, ut gratanter accipias quod inter curarum moles exigit fieri iocorum non respuenda subreptio. [*]( 2 apparescit B (s. l. m. rec.) b, adpariscet B, apparescet (es ex is) t L, apparescet T, apparescat V 5 inspiret] finit add. B ) [*]( XX. 8 praelorum BV, plorum T, praelatorum Schottus autumnni a1 • T dote Bb; dote lacus fort. 11 co«niens L uberem (pr. u in ras.) B 12 licorem B iocunda BTb 13 solnet Bb b pithagoricam LTV, pytagoricam B 14 facondie T mecum partire T 15 curant L1 sermofi T aues B que BT, qui L 16 Banctiasimo LTV 17 comunicis B qui (i m ras.) B ppbitate T 20 falendi Bl 21 geretis Bb 22 praecipuie B 23 blandimenta uel fort. 25 gratenter B molles L\' exiget B )

XXI. MAXIMO ENNODIVS,

Vbi est fides splendentis periclitata conscientiae, quam et in annis puerilibus cana reuerentia non relinquit, quam per seni praeiudicium obseruantia honestatis inradiat, quae in tempore iuuentutis actibus maturescens infantiam ingressa praelabitur? numquid aequum fuit amantis paginis tantum mandata restitui, aut par fides est liberae scriptioni et famuli? numquid dignum probatis moribus censuistis prouocantem ad officia religiosa non subsequi, uel nefas putastis epistolas reddere, quas uobis inter excessus contigit non cepisse? haec igitur est tua disciplina? non talem te probitas olim manifestata disseminat. ego tamen loquacitate qua notus sum indurata nitor mutare silentia. numquid tibi inpar est lingua natalibus ? aut non testimonium generis adnuntias flore sermonis? . numquid ostrum loquendi deserit pectoris fecunda dictatio? nihil nisi malitiam resignat qui cum possit desideranti uerba non tribuit. ecce inter ructationes Lyaeo debitas qualia Silenus alter uerba conpono. scribendum sciatis nomen uestrum ad genii mei purpuram et libellis propriis inserendum, ut, etiamsi nihil tribues de responso, ego tamen arcem teneam, quod ad doctos uiros dirigo sine trepidatione aliqua quod legatur. domine mi, accipe nostrae salutationis obsequia reddens debita litterarum.

1. Sic tibi uirginitas mansuro constet in aeuo,
2. Nec pereat quicquid uita beata dedit,
[*]( XXI. 3 est om. b et om. Sirm. 4 pauperlibus L . reliquid T 5 periudicium L 6 maturisceus L 7 paginas V1 mandat b ; 8 libera Bb scriptioui scripsi, scriptionis BLTVb famulae fort. 10 nefos L1 11 in nobis LVl excunus fort. contiget B coepine B 12 te olim (olim te T) probitae LTV 13 dissuniuat B 16 ostium b deseret LTV feconda Tl 17 maliciam B resiguat] designat B (me rec. 9) b 18 selenus B : 22 poet aliqua 8-9 litt. eras. B 28 michi T, mihi BLVb accipite Bl 24 litterarum] finit add. B exp. m. rec. 25 sic—p. 190, 4 float om. T )
190
3. Sic tua non maculent nigrantes membra puellae,
4. Nec iaceas propter Tartaream faciem:
5. Vt cupidum sanctis releues per scripta loquelis,
6. Deque tuis fratri fontibus unda fluat.

XXII. MAXIMO ENNODIVS.

Fidelius a sublimitate tua uocem suscipiunt aut interrupta montium aut secreta siluarum: praebent hominibus naturae institutione et muta responsum : redit ad mortales uicissitudo clamosae solitudinis: non perit quod linguae acceperint uel lustra beneficium. quare istud in magnitudine tua laudis et philosophiae genus est nihil dicere et silentii tenere inter declamantium incerta cautionem? homo, quem nec infecundum natura protulit, nec infabricatum doctrina dereliquit sed, credo, me dedignaris affatu, opicis nolens pretiosa dare uerba iudicio. quid quod signum est diuitis eloquentia uiri nec indoctis sermonum cupita subtrahere? mendicus fluminum cursus est, qui tantum nobilissimorum satiare putatur ardorem: ubertas imbrium et nihil paritura saxa perfundit. liquidae rationis ordo est, ut paupertatem resignet qui damna formidat: quicquid non procurrit exile est. de uolucribus tamen munus singulare destinaui, quod cepit accipiter. nam progressi ad Bromium et Bacchi orgia, inter aues bella commisimus: profuit quaestui nostro certamen sociale pennarum. memento quod solam anatem direximus, scientes quia numero deus [*]( 25 Verg. Eel. 8, 75 ) [*]( 1 toa om. b nigrantes Sirm., nigrantis BLVb membra L 2 propter iaceas LV ) [*]( XXn. 10 acoiperint B, acciperent B (M. rec.) b 12 et] est Bb fylosophiae Bl ut uidetur 13 infecondam Tl 14 natura Bb, terra LTV dereliquid L 15 crędo L opiciB Bb, obicia LTVt opici coni. Sirm., operis eoni. Schottus; nihil mutandum est, nam opicis est hominis inculti 16 uir b 17 substrahere B 19 im- • brium (pr. i m rGl.) B 20 resignit Bl (tit uidetur) b dampna LTV 22 distinaui B, destinaui. L caepit V, coepit Bb ad] a T 28 bacoi B, bachi LTV 24 queatui TV, quetui L pinnarum B 25 dizerimnfl L scientis B )

inpare gaudet. dona nostra institutio est: sume, si diligis, pro dogmate quod iocamur. fac meam frugiferam esse laetitiam. si tibi perpetuae diligentiam castitatis indixerit, laborabit in laudibus tuis lingua, quae modo exercetur in monitis. uale, domine, et amanti ut doctus, si mereor, sequestrata dissimulatione responde.

XXIII. ENNODIVS MAXIMO.

Producit magnitudo tua nuptiarum festa temporibus: dum rem, ad quam coactus es, sub diuturnitate prosequeris, subito necessitas tua facta est desiderium. aliquis negotio illi perenniter incumbat, ad quod descendit inuitus P sic recessisti a custoditae beatitudinis diligentia, quasi prolixis temporibus didicisses, qualiter institueretur uxorius. triginta feliciter dies abierunt, et te ciuitati adhuc (et) meis oculis longa me macerans expectatione subducis. uere quicquid uis facias: si uixero, quae tibi dicenda texui, non tacebo. tamen honore salutationis accepto gustum de guttulis, ut fratrem decet a fratre, directa suscipite. erubesce tu, quia nec aegrum requiris nec de nuptialibus deliciis quae possent fastidium releuare transmittis.

XXIIII. ENNODIVS STEPHANO.

.Exigit a me filii communis Marcelli adhortatio, quem natura uobis, mihi dedit affectus, ut ad scriptionis munia praeuius adspirarem et solacium litterarum, per quod uetustas uoluit absentiae nil licere, amore uictus inpenderem. iam debes mihi duplicem gratiam, etsi responsa restitueris, ob hoc quod primus [*]( 2 laetitia B 8 indirex T 6 responde] finit add. B exp. tn. rec. ) [*](XXIII. Epistulas 23-29 om. LTV 8 maximo] uersus add. B ap. m. rec. 12 inoombat B discendit B 14 dedicisgis B 15 et] et adhuc B ted adhuc deletum et addidi, om. Bb 16 quae B, qui b 18 gattnlis B 20 diliciis B ) [*]( XXIIII. 25 literarum b nolnit B (m. rlC.) b, nolnet B )

incepi. ille dilectionis ianuam pandit, qui in conloquiis praestat exemplum:. propositam custodiunt formulam qui scripta restituunt. ergo auctore deo nuntiam prosperitatis nostrae epistolam destinamus. illud ad gaudium uestrum, quo uestrum paterna mens exultet, adiungimus, filium uestrum in studiis liberalibus ingenuitatis testimonium iam tenere et talem se in hac cura praestare, ut auara suorum uota transcendat. spes perfectionis est honesta in adulescente inchoatio, nec ab erudito distat qui inter exordia boni gloriam occupat instituti. salutans ergo adfectione qua debeo spero, ut reparata opportunitate de bono me faciat uestrae prosperitatis adtolli.

XXV. ENNODIVS SVMMACHO.

Lex desideriis scripta uix creditur: inpatiens rigidioris praecepti diligentia non iugiter dignum facit, reprehensione quod libera est. redditur saepe amabilior de reatu, cum per effrenationem sortitur genium plus placendi: nam delictum suum quodam ipsius praesumptionis melle commendat. ego a praefatione me tueor, quia ad epistolas primus adspiro. restat in potestate celsitudinis uestrae, si sustinere eligetis garrulum, non tacere et de originario Symmachiani fontis lacte me pascere. uale in Christo nostro, Romanae gentis nobilitas, et me iam ut clientem et famulum pro morum et naturae luce dignare.

XXVI. ENNODIVS AGNELLO.

Pro uoto meo produxistis epistolam, dum res nulla fuscatas nube purgatis. felicissima defensionis sorte adsumus innocentiae [*]( 1 colloquiia b et B carr. 2 exemplum B s.l. 4 quod Bb 6 ac B 8 adoliscente (0 ex u m. 1) B incoatio B 10 oportonitate Bl 11 faciatis fort. nisi reetius filius suppletur ) [*]( XXV. 13 EnnodiuB symmacho missa per ipsum ursum B b 15 repraehenaioue B 16 effrinationem B 18 a] ac B praephatione B 20 caelaitudinia B eligitis malim. ) [*]( XXVI. 28 faelicissima (jpr. a in ras.) B )

et dextro semper omine per se splendentibus usuram uocis inpendimus. facile eius lucem qui nitet adfirmas, nec deest sermo qui commodetur absolutis. sic de caballo promisso processistis adfatibus, quasi uobis aliquando obscena mentiendi fuisset adfectio. uere per animam meam facilius sacros crederem labi in hanc foueam posse pontifices. uitia maturos nesciunt, nisi quos primaeuos inbuerint: infitiatio in hominibus noua non germinat: quicquid in moribus nostris est, et sequitur et praecessit. proinde ualete, ostrum Latiaris eloquii, et mihi uicissitudinem amando restituite, illud prouidentes, ut pro conpensatione tarditatis dignus mihi munere uestro equus succurrat.

XXVII. ENNODIVS PROBO.

Eligo iacturam pudoris, ne subeam dedecus non amantis, sciens facilius sarciri posse frontis damna quam fidei. indoctum esse infelicitatis est, uirtutes familiae uestrae odisse res criminis. potuimus disciplinis liberalibus defuisse non delinquentes: nulli sufficit, unde mores excussit. ego in amplitudine uestra coaceruata epistolari sermone bona non uenerer? ego non illud generis lumen amplificatum studiis et probitate suspiciam? uidetur mihi non longe ab honestate desciscere qui colit emendatos, dum creditur quicumque sectari posse quod diligit. proinde uale per gratiam dei et studium meum adprobans amantem tui amplifica munus litterarum.

XXVIII. ENNODIVS ADEODATO PRESBVTERO.

Voto meo obsequitur quae ministra ad uos scriptionis existit occasio. nam et praesentiae uice blanditur adloquium et [*]( 1 homine Bb; em. Schottus et Sirm. uoces B 7 primeiuus B imbuerint B (m. rec.) b., inbuerent B 10 uioessitudinem B\' 12 equue B (a. I, m. ree.) b, equo B ) [*]( XXVII. 16 fareiri B\' ut uidetur 19 nulli/ll B 20 ceaoerbata Bb 22 disciscere B colet emendatus Bb; em. Sirm. ) [*]( XXVIII. 29 alloquium B\'b . ) [*]( VL ) [*]( 13 )

promittit sibi de paginarum promulgatione quod exhibet, quia emendatissimi homines sicut derogari uirtutibus suis aestimant, aliquos in diligentiae testimonio praeuios extitisse, ita igno- miniam reputant exempla neglegere. uixit inter sanctos uiros ista communio, ut per intimi hominis prouidentiam nil noceret terrena sequestratio. par est, domine, ut et uotum meam sequaris et formam. ergo salutans principe loco, ut mei memor sis, deprecor, ut quod mihi per neglegentiam meam subtrahitur diuinae gratiae per uos suffragio conferatur. indico ergo non mentiens, nocte tertia a profectione mea ingratam mihi sanctam dominam meam Cynegiam apparuisse in ipso lucis exordio et multum ab ea me de itineris properatione culpatum: non sub uerborum lenitate conquesta est, quare etiam nullis uersibus sepulcrum eius esset honoratum. haec quidem ego non ad imaginem propheticae ueritatis accepi, nec nocturnis forte inlusionibus operis mei sudore litaui. sed quia facile suadetur amantibus, debitum opus non laborauit exigere quae monebat. salua est dominae reuerentia. uersus quos direxi per diem iudicii te coniuro ut in pariete supra ad pedes scribi mox facias. gratum noueris et filio tuo futurum: uult enim merita illius multorum ore celebrari, sed in eo modo quo illos hic inuenis. domnam meam Stephaniam et domnam Sabianam, sed et domnam Fadillam pro me saluta. si scripti fuerint, mox rescribe. domno papae dignare dicere, ut aliquid per sanctum diaconum Dioscorum de mea causa ordinet. quantum in festinatione ueredarii potui, scripsi. domnum et fratrem Hormisdam satis pro me saluta, cui dicite ut clauem illam mittat. [*]( 1 exhibet em. Sirm., exibit Bb 3 praeuius B 4 necglegere Bxb 6 eequares B 8 meam om. Sima. 11 scanctam B, om. Sirm. cynigiam Bb 12 iteneris B 14 sepulchrum B b non s. n. laenitate consequestam (om. est) B, exp. B m. rec., om. b; conquesta est emendaui 15 propheticae (ph m ras.) B adcepi B 16 littaui B 17 quae scripsi, qui b, quim B 18 domine Bb 20 unIt (pr. u in ras.) B 21 inuenit b 22 dominam ter Bb 23 salnta B 8. 1. 24 domino b, dom.no B sanctum diaconum Dioscorum scripsi, Bdiacidi hoscoram (idiacidi patdo minoribus Utteris ab ant. corr. add. in spatio uacuo) B, Secnndiaci Hoscorum b, sanctum Dioscorum Sirm. 26 dom*num (i eras.) B hormisdam (s postea add.) B 27 salutate ex salute B m. rec. ? clauem /// B )

XXVIIII. ENNODIVS BEATO.

Non ego epistolam meam intra breues terminos Spartanae memor concinnationis includo nec formam tuam studio coacti sermonis inrideo: abest a me loqui pauca cum modicis. urbanorum eat exiguis producta subtrahere et sine aliqua necessitate paginas, quales poscit hominum mensura, formare. quod in me de his, quae praefatus sum, subtile putaueris, festinatio non semper amica artis et casus exhibuit. magnum mihi est, si dederunt fortuita quod mireris. ergo causam scriptionis insinuo, quam tibi praelata salutatione commendo. digresso mihi urbe procul domnae meae Cynegiae occurrit admonitio, quare sepulcrum eius non honorassem laude ducti in carmen eloquii: quod quamuis reuerentia uiri ipsius facerem, tractaui, quia quod radiat luce meritorum stili ubertate celebrandum est. nam nec deus officium respuit imperiti et contentus ipse quod tribuit a rusticantibus uerborum diademata non requirit. his ergo uersibus scribendum epitaphium destinaui. de quo quid sentiatur, sic pater tuus uiuat et Roma te, quantum ad illa quae in ipsa reprehenduntur, non suum faciat, ut simpliciter et pure indices, nec auribus meis aut sensui fuco mentitae gratiae blandiaris. non erubescas, etiam aliquibus, praecipue tamen et merito domnae Barbarae paginam meam recensere, quia tecum locatur. opto tamen ut tantum tabella mea quantum spes tua sapiat, quae in cano flore et mea et parentum suorum, quamuis sint auara, uota transgreditur. domnum Cethegum et domnam Blesillam sororem eius pro me saluta. Fidelem, Marcellum, Georgium, Solatium, [*]( • XXVIIII. 6 lubtraere B\' 8 que B prefatns B1 9 exibnit B 12 domne B*, dominae B (s. I. m. rec.) b cynigiae B (gi s. I.) b 13 sepulchrum B 14 fecerem B 15 q̲ B s. I. luce (supra e ras.) B caelebrandum B 17 requiret B 18 epitaflum B distinaui B 20 repraehenduntur B 22 blandiares B etiam B, et etiam b praecipuae B 23 tamen] dominae add. Bb; deleui barbare B 26 et uota Bb; et deleui 27 dominum b oythegum B b dominam b blessillam B b 28 fidelem Marcellum b ) [*]( 13* )

Simplicianum pro me saluta. quibus dic: si uobis cordi est disciplina domnae Barbarae, domnum uel patres aut fratres eius frequentate, quia est casta luxuque carens: qui aliud fecerit, ad me non speret se esse rediturum.

1. Optimi pretium uotorum munere Christi:
2. Quae mihi uita fuit, crux dedit hanc tumulis,
3. Dissoluens carni subolem sine uulnere mentis,
4. Quod Fausto felix coniuge praemorior.
5. Disiecit lacrimas medela cordis.
6. Quae seruat meritis torum fidelem,
7. Exoptet similem matrona sortem.

XXX. ENNODIVS FAVSTO.

Solida est spes adulescentium, quam magnorum cultura prosequitur: si cessat curatio, ubertas tritici transit in lolium. Partenium sororis meae filium diu circa diligentiam litterarum, quantum patris ipsius reserauit allegatio, culminis uestri metus adtraxerat. sed nunc per absentiam uestram uenerandae solutus lege formidinis molitur obscena: aetas illa peccatis amicior multos reperit ad errata ductores. inplorat fidem propositi mei pater et incolumem filium loco deflet extincti. sic faciunt quibus de profectu suorum fiducia nulla responderit. [*]( 1 dici Bl 2 dominae b barbare B* domnum B1, dominum B (corr.) b 3 luruquae B aliut B 4 sperat b reddituram B 5 Epitaphium Cynegiae inscr. uersibus Sirm. precium B 6 dedit B 8. h hanc tumulis Sirm., haec totam olis Bb, hasc titulis uel tumulia coni. Schottus 7 sobolem b 8, faustone et B b, Fansto et Schattus; em. Sirm. praemolior Bb, em. Sirm. 9 ALITER, desiecet B medella B 10 torum B, totum b 11 patrona coni. Schattus; sed. cf. p. 21$, 3 ) [*]( XXX. 14 adoliscentium B, adoleaoentium T 16 cessit BLV, ceeaet T, eeasat B (a. h m. rec.) b libertas X 19 obscaeno. B 20 reperit T 21: me LTXV incotomem B, incoluA T )

nihil mihi residuum fuit, quod remedii loco precibus uictus ingererem, nisi ut eminentiae uestrae conscientiam de excessibus ante dicit iuuenis festinus instruerem. uos medicam manum, uos opem praestate consuetam, ne uitiorum profectus uniuersa in eo, quae boni aliquid potuerunt ferre, succidat. commendate amicis quae agantur: insinuate doctori et quicquid potest subuenire concedite, quia haec sunt, quae praefatis salutati obsequiis consanguineo possim professionis meae memori sine dissimulatione praestare.

XXXI. PARTENIO ENNODIVS.

Par quidem fuerat silentio degeneri uicem taciturnitatis opponi et per ipsum callem uindictam, per quem uenerat error, exire. numquid aequum est, ut in excessibus tuis uo-x, quid deliqueris, et non mutus dolor ostendat? crede mihi, manifestatae indignationi uicina curatio est. te per longum ferire debuit inclusa commotio, si tamen non ex toto ab humanitate discessisti. quid deliqueram, postquam primoribus litteris ueniam fabricata humilitate poposceras ? haec est correctionis fida promissio, ut, postquam delenifica oratione conceptam iram extorseris, erubescas te minora peccasse? quantum uideo, post contestatam uerecundiam solas errorum uitas angustias, nefas aestimans, (si) circa parentem et nutritorem tuum non it tantum extollis supercilium, quanta debuisti pro tot beneficiis communione summitti. aut forte putas quod me puerilis ira [*]( 6 agentur b 7 qui praefatio T salutati scripsi, salutationi .1 Bb, Balatatis LV, salutis T, salatationis Sirrn. 8 memoro B (i 8. I. m. rec.7), memor Sirm. 9 prestare B ) [*]( XXXI. 11 paternio L 12 denegeri L 13 et BLTV, ut B (I. 2. m. rec. P) Тib uindictam Bb, uindicta LTV 14 exire scripsi, eziret BLTVb 15 manifestate Bl. 16 indignationi (indigna s. l. m. 1) V 20 deiinifica B 21 erobiscas te B, erobis cane b 22 contestatd L 23 aeetimans ai scripsi, aestimas B LTVb 24 extolli LTV 25 communione — putas mn. L add. corr. m mg. sup. communione] te add. BLTVb, te exp. T1 et Sirm. )

Sollicitet aut ulla necessitas maturum expugnare possit affectum? numquid genitori natorum non grata sunt uerbera? aut creatores reptantium paruulorum non et mulcentur iniuriis ? nihil amarum putant quibus inter desideria quod uotis pro parte aduersetur efferbuit. inuenimus inter triticeas segetes spinas et lolium, et dum frugiferam herbam carpimus, infecunda suggeruntur. numquid ideo culturae respuenda diligentia est aut cessandum est a uomeribus, si non in toto satisfecerit terra cultori ? deum precor, ut a te quod detestor excludat: ego tamen numquam, si credis, deseram monitoris officium. audiui te patris tui relatione circa studia iam remissum et, quasi arcem scientiae adeptus sis, ita nullatenus esse de lectionis instructione sollicitum. nosti, fili, istius rei summam nisi adsiduitate nimia non teneri. non profuit in hoc opere laborasse aliquando hominem, qui a laboris intentione destiterit: pernicibus alis neglegentes fugit scientia, et quicquid mora et sudore partum est sub celeritate transfertur. te salutatum et uigilem uolo, ut profectus tui messem cotidianae catenis lectionis adstringas. ad me uel nunc, si quid te deceat cogitas, rescribe, quia, si credis, numquam similem dictionum tuarum inuenies in qualibet orbis parte fautorem. [*]( 1 ullane L eipurgare T 3 et] etiam T, ex b 4 proa L 6 frugifieram B capimus B infeconda T1, infaecunda B 11 patres B1 16 distiterit B, destitit Sirm. 19 cathenis T 20 rescribere T 21 factorem T )