Epistulae

Cyprian Saint, Bishop of Carthage

Cyprian. Saint. S. Thasci Caecili Cypriani Opera omnia, Pars II (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 3.2). Hartel, Wilhelm von, editor. Vienna: Gerold, 1871.

CVPRIANVS CORNELIO FRATRI S.

Et cum diligentia et cum dilectione fecisti, frater carissime, festinato ad nos mittendo Niceforum acoluthum, qui nobis et de confessoribus regressis gloriosam laetitiam nuntiaret et aduersus Nouatiani et Nouati nonas et perniciosas ad inpugnandam Christi ecclesiam machinas plenissime instrueret. nam cum pridie istic uenisset haereticae prauitatis nocens factio ipsa iam perdita et alios qui sibi consenserint perditura, postero die Niceforus cum uestris litteris superuenit, quibus et didicimus et docere adque instruere ceteros coepimus Euaristum de episcopo iam nec laicum remansisse, cathedrae et plebis extorrem et de ecclesia Christi exulem per alias longe prouincias oberrare et ipsum ueritatis ac fidei naufragum factum circa quosdam sui similes paria [*]( 1 uerbis] uersia N 2 christus B milites om. B diu] de B 3 detinere B opto ■.. ualere om. BLMNI (exh. Q). — Ad Cornelium explicat L, Ad Cornelium epistula •VIII. (epistulae numero •VIII. T) explicit QT, Ad Cornelium de presbyteris ad ecclesiam regressis epistola \'VI. explicit B, om. N. — ) [*](Epist. LII. -Incipit ad Cornelium de Nouato LP, [inc] ad eundem [de] nouato F, Incipit ad eundem quarta B, Incipit (Explicit M) eiusdem quarta MQ. — 7 alterum cum om. F 8 nicephorum Rv acolytum PQ (acolythum M) 10 a nonae M, anonouas B sed no s. I. expugnandam Y 11 instruere LP , pridiae F, predie B istis B 12 uenisset PB, uenissem F, uenisse LQ; fort. uenissent paruitatis R1 fatio , R1facito Q 13 consenserit F perdituram FQ niciforus P, nicoforis L, nicephorus Bv 14 quibus] qui sibi L dicimus P 15 ceteras L euaristum] seruare istum F episcopum F, episcopi L 16 eztorren B, extorrent L et de om. Y, de B 17 exerrare BV 18 fide L naufragium BQ suis P )

617
naufragia concitare, Nicostratum quoque diaconio sanctae administrationis amisso, ecclesiasticis pecuniis sacrilega fraude subtractis et uiduarum ac pupillorum depositis denegatis non tam in Africam uenire uoluisse quam conscientia rapinarum et criminum nefandorum illinc ab urbe fugisse. et nunc ecclesiae desertor ac profugus, quasi mutasse sit hominem mutare regionem, confessorem se ultra iactat et praedicat, cum Christi confessor nec dici nec esse iam possit qui ecclesiam Christi negauit. nam cum Paulus apostolus dicat: propter hoc relinquet homo patrem et matrem, et erunt duo in carne una. sacramentum istud magnum est, ego autem dico in Christum et ecclesiam, cum hoc, inquam, beatus apostolus dicat et Christi pariter adque ecclesiae unitatem indiuiduis nexibus cohaerentem sancta sua uoce testetur, quomodo potest esse cum Christo qui cum sponsa Christi adque in eius ecclesia non est? aut quomodo adsumit sibi regendae aut gubernandae ecclesiae curam qui spoliauit et fraudauit ecclesiam Christi?

Nam de Nouato nihil inde ad nos fuerat nuntiandum, cum magis per nos uobis debeat Nouatus ostendi rerum nouarum semper cupidus, auaritiae inexplebilis rapacitate furibundus, adrogantia et stupore superbi tumoris inflatus, semper istic episcopis male cognitus, quasi haereticus semper et perfidus omnium sacerdotum uoce damnatus, curiosus semper ut prodat, ad hoc [*]( 9 Eph. 5, 31. 32. ) [*]( 1 cogitare F, cogitare P quoque F, uero LPQRv 2 admisso FQ, admissum P, admissae L et ecclesiasticis R substractis L 3 et om. LB tam in] tamen FL, tamen in Q 4 conscientiam Q 5 illinc FQB, illic LMPv 6 mitasse L mutare regione P, nutarem religionem L 7 christus L 9 relinquat P 10 matrem] et adhaerebit uxori suae add. Baluzius ex 4 codd. una carne B, unam carnem LPQv • 11 istud] hoc F 12 christo FPR et] et in PBQv ecclesia B hoc om. F beatus om. L 13 christum LPQ inuiduis ex inuidis Q (indiuiduis M) 14 coherentem FPQ sanctam L testatur P 15 sponsam Q eius om. B 16 sibi assumit B 17 spoliabit F fraudabit F christi otn. B 18 inde] de B nuntiatum F 19 per] a F nouorum F 20 semper om. B cnpidos L inexplebili PQ 21 istinc F 22 cognitis Bl hereticos Q )

618
adulator ut fallat, numquam fidelis ut diligat, fax et ignis ad conflanda, seditionis incendia, turbo et tempestas ad fidei facienda naufragia, hostis quietis, tranquillitatis aduersarius, pacis inimicus. denique Nouato illinc a uobis recedente id est procella et turbine recedente ex parte illic quies facta est, et gloriosi ac boni confessores qui de ecclesia illo incitante discesserant, posteaquam ab urbe ille discessit, ad ecclesiam reuerterunt. idem est Nouatus, qui apud nos primum discordiae incendium seminauit, qui quosdam istic ex fratribus ab episcopo segregauit, qui in ipsa persecutione ad euertendas fratrum mentes alia. quaedam persecutio nostri fuit. ipse est qui Felicissimum satellitem suum diaconum nec permittente me nec sciente sua factione et ambitione constituit et cum sua tempestate Romae quoque ad euertendam ecclesiam nauigans similia illic et paria molitus est, a clero portionem plebis auellens, fraternitatis bene sibi cohaerentis et se inuicem diligentis concordiam scindens. plane quoniam pro magnitudine sua debeat Carthaginem Roma praecedere, illic maiora et grauiora commisit. qui istic aduersus ecclesiam diaconum fecerat, illic episcopum fecit. nec hoc quisquam miretur in talibus. feruntur semper mali suo furore dementes et posteaquam scelera fecerunt, conscientia ipsa sceleratae mentis agitantur. nec remanere in ecclesia Dei possunt qui deificam et ecclesiasticam disciplinam nec actus sui conuersatione nec morum pace [*]( 1 adulatur LQRv nnncquam L fax R, paz FQ, pacem LP; pix furt et om. P 2 conflandam LPQ torbe R1 ad] et F 4 illic FLR id est ... recedente om. F 5 ex parte] explare B 7 ad] ab P 8 disoordiao] et schismatis add. RtJ, et (om. L) achisma add. FlL, apud echisma add. F\', et achismas add. Q, et soismae add. P; expunxi hoc additamentum 9 cosdam R, quondam L 10 frattes Ml (fratrum M}Q) 11 nostri F, nostris LPQRv satalitem R suam diaoonem F, suum suum diaconum suun M (suum diaoonum Q) 13 nec scientem F, nesciente LQ suae P 13 nam tempcstaton B romam Rv uertcndam R 15 sibi om. L eoherentes Q 16 diligentes Q conoordia Q 17 magnitudinem F sua debuit a car. tagine add. in marg. P m. 2 debebat R, debat F cartaginem F romam PQ procedere LPQ, proooderent F 18 istic ex sie Q m. 2, sk FMQ1 20 dementis F 21 fecerint PRv 22 deificam] circa me LP 23 conuersationem PQ moram L\' pacem PQR )
619
tenuerunt. spoliati ab illo pupilli, fraudatae uiduae, pecuniae quoque ecclesiae denegatae has de illo exigunt poenas quas in eius furore conspicimus. pater etiam eius in uico fame mortuus et ab eo in morte postmodum nec sepultus. uterus uxoris calce percussus et abortione properante in parricidium partus expressus. et damnare nunc audet sacrificantium manus, cum sit ipse nocentior pedibus, quibus filius qui nascebatur occisus est.

Hanc conscientiam criminum iam pridem timebat. propter hoc se non de presbyterio excitari tantum, sed et communicatione prohiberi pro certo tenebat, et urguentibus fratribus imminebat cognitionis dies quo apud nos causa eius ageretur, nisi persecutio ante uenisset, quam iste uoto quodam euadendae et lucrandae damnationis excipiens haec omnia commisit et miscuit, ut qui eici de ecclesia et excludi habebat, iudicium sacerdotum uoluntaria discessione praecederet, quasi euasisse sit poenam praeuenisse sententiam.

Circa ceteros autem tratres elaboramus, quos ab eo circumuentos dolemus, ut ueteratoris perniciosum latus fugiant, ut letales laqueos sollicitantis euadant, ut de qua ille pelli diuinitus meruit ecclesiam repetant: quos quidem Domino adiuuante per eius misericordiam regredi posse confidimus. neque enim potest perire nisi quem constat esse periturum, cum Dominus in euangelio suo dicat: omnis plantatio quam non plantauit pater meus caelestis eradicabitur. qui plantatus non [*]( 23 Matth. 15, 13. ) [*]( 1 pecunia R 2 qaoquaeclesiae F depegator F bas] hi P sed h 8. 1. 3 uico fame] uicoram F 4 et] est et ex eat R mortem Q uterus] uerua F More F 5 percussus ex perfusae Q tn. 2 (perfusus M) properate R 6 audeat L, audet et F 1 innocentior Q quibus om. F qui om. LP 9 et] et de P communicationi Ft communicationem Q, communionem L 10 tenebat] timebat P 11 conitaonis R 13 ut om. P, et F 14 habebat] debebat P indicio R uoluptaria F 15 praecederat F, recederet R sit sit Ll 16 sententia L 17 ab eo] habeo LQ circumuentus Rl, circumuento M (circumuentos Q) 18 ueteratores LQ ut] et LP 19 laq.os F sollicitantis] scilicet tantis F . euandant F ut] et F 20 et ecclesiam L 21 eius om. L 22 costat R )

620
est praeceptis Dei patris et monitis, solus poterit de ecclesia ille discedere, solus episcopis derelictis cum schismaticis et haereticis in furore remanere. ceteros uero nobis adunabit Dei patris misericordia et Christi Domini nostri indulgentia et nostra patientia. opto te, frater carissime, semper bene ualere.