Conlationes Patrum (Collationibus)

Cassian, John

John Cassian. Johannis Cassiani Opera, Pars II (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 13). Petschenig, Michael, editor. Vienna: Gerold, 1886.

omnia ergo quae prospera reputantur et dextrae dicuntur partis, quae sanctus apostolus gloriae et bonae famae uocabulo designauit, illa etiam quae existimantur aduersa, quae per ignobilitatem et infamiam euidenter expressit quaeque a sinistris esse describit, efficiuntur uiro perfecto arma iustitiae, si inlata sibi magnanimiter sustentauerit, quod uidelicet per haec dimicans et istis ipsis [*](12 Rom. 8, 28 17 II Cor. 6, 7—10 ) [*]( 3 diabulo D1 qui W qui 0 5 suppli V1 7 proficit VWO 8 operantes D1 quia propter D1 9 cnstndiri V custodire Dx 10 eontruerint W1 18 qaooperantur V dicens ....14 bonum om. DXWXX omnia om. Dx 14 unioena utique non W 16 in om. DW discribit DW 17 ad dextris D1 W1 21 xnultue V1 22 putantur WO dezterae 0 partee DIW 28 gloria YO uooabolo D1 24 eztimantur 0 25 discribit DW 27 stis 0\' ) [*]( XIII. Cass. 2. ) [*]( 11 )

162
quibus inpugnari putatur aduersis tamquam armis utendo eisque uelut arcu et gladio scutoque ualidissimo contra illos qui haec ingerunt conmunitus profectum suae patientiae ac uirtutis adquirat, gloriosissimum constantiae triumphum ei ipsis quae letaliter inferuntur capiens hostium telis, nec prosperis dumtaxat elatus nec deiectus aduersis, sed itinere plano ac uia regia semper incedens, ab illo tranquillitatis statu nequaquam laetitia superueniente quasi in dexteram motus nec ingruentibus aduersis tristitiaque dominante uelut ad laeuam rursus inpulsus. pax enim multa diligentibus nomen tuum: et non est illis scandalum.

de illis uero, qui per singulos incurrentes casus pro eorum qualitate ac uarietate mutantur, ita dicitur: stultus autem sicut luna mutabitur. ut enim de perfectis ac sapientibus dicitur: diligentibus deum omnia cooperantur ad bonum ita de infirmis pronuntiatur ac stultis: omnia aduersa uiro insipienti. nec prosperis enim rebus proficit nec emendatur aduersis. eiusdem namque uirtutis est tristia fortiter tolerare, cuius etiam secunda moderari, et eum qui in uno eorum superatur neutrum subferre certissimum est. facilius tamen quis elidi potest prosperis quam aduersis. haec enim interdum etiam inuitos retinent atque humiliant et conpunctione saluberrima uel minus peccare faciunt uel emendant: illa uero mollibus mentem ac perniciosis extollentia blandimentis securos felicitatis suae prouentu ruina maiore prosternunt.

Isti sunt ergo qui figuraliter in scripturis sanctis ăμϕοτεροδέιοι, id est ambidextri nuncupantur, ut ille Aoth [*]( 10 Ps. 118, 165 13 Sir. 27, 12 15 Bom. 8, 28 16 Prov. 14, 7 (LXX) ) [*]( 1 putamar DI W 2 ualedissimo D1 illae V 4 uirtates Dl 5 hostilium V ostium W 6 itenere V in itinere Dl 9 tristitiaqae] triatitiam W 12 singulus V1 15 qaooparantur 0 16 aduersaria D1WO 18 tristitia D1W1O1 triatitiam D\'X 22 inuitus V 24 mouilibus 0 pernitiosis VD securus V 26 Banctis om. 0 27 aωΦοτθpΔe(9ic) V aΜΦοτepoXeao D aalΦοτepoaeε101 W ΑΜΥοτep∧eϩιοι 0 Aɔ-cΦο⊝pοΔεξιοι X aot 0 aoht X )

163
in libro Iudicum fuisse describitur, qui utraque manu utebatur pro dextera. quam uirtutem ita poterimus nos quoque intellectualiter possidere, si ea quae prospera sunt dextraque censentur et ea quae aduersa sunt ac sinistra dicuntur bono rectoque usu ad partem fecerimus dexteram pertinere, ut quaecumque fuerint inlata fiant nobis secundum apostolum arma iustitia. daabus namque partibus et ut ita dixerim manibus interiorem hominem nostrum subsistere peruidemus, nec quisquam sanctorum carere hac sinistra quam dicimus potest: sed in hoc uirtus perfecta discernitur, si utramque in dexteram bene utendo conuertat.

et ut manifestius hoc quod dicimus possit intellegi, habet uir sanctus dexteram, successus uidelicet spiritales, in qua tunc consistit quando feruens spiritu desideriis et concupiscentiis omnibus dominatur, quando ab omni diabolica inpugnatione securus absque ullo labore ac difficultate uitia carnis uel respuit uel abscidit, cum sublimatus a terra uniuersa praesentia atque terrena uelut inanem fumum umbramque uacuam contemplatur et ut mox transitura contemnit, cum futura per excessum mentis non solum ardentissime concupiscit, uerum etiam clarius intuetur, cum efficacius spiritalibus pascitur theoriis, cum lucidius reserata sibi conspicit caelestia sacramenta, cum orationes purius atque alacrius emittit ad deum, cum ita spiritus ardore succensus ad ea quae inuisibilia sunt et aeterna tota animi alacritate transmigrat, ut nequaquam se iam credat in carne consistere.

habet similiter et sinistram, cum temptationum turbinibus inplicatur, cum ad desideria carnis incentiuorum aestibus inflammatur, cum ad iracundiae furorem perturbationum igne succenditur, cum superbiae seu cenodoxiae elatione pulsatur, [*]( 1 Iad. 3, 15 7 II Cor. 6, 7 ) [*]( 1 discribitur DW30 diccribetnr W\' 2 atibatar V dextra W2X 4 dextenque 0 7 ut om. V1 9 ac W 10 utramque partem bene utendo cenuertat in dexteram W 12 intellege D\' 13 quo V consistet WX 17 adque YO 19 cum] č D\' p exeeesu D 21 efficatius codd. 22 aacramenta aut eras. aut omissum in V 23 prius D\' 28 fururem F1 ) [*]( 11* )

164
cum tristitia mortem operante deprimitur, cum machinis acediae et inpugnatione concutitur cumque, omni spiritali feruore subtracto quodam tepore atque inrationabili maerore torpescit, ut non solum cogitationibus rectis ac feruentibus deseratur, sed etiam psalmus, oratio, lectio, remotio cellae simul horreant et intolerabili quodam taetroque fastidio uniuersa sordeant instrumenta uirtutum, quibus cum pulsatur monachus, sinistris partibus se cognoscat urgueri.

quisquis igitur in illis quae dextrae partis esse praediximus minime fuerit subintrante gloria uanitatis elatus et in istis quae sinistrae partis sunt uiriliter dimicans nulla desperatione conciderit ac potius de contrariis arma quaedam patientiae ad exercitium uirtutis adsumpserit, utraque manu utetur pro dextera et in utroque actu triumphator effectus tam de sinistro statu quam de dextro palmam uictoriae consequetur.

qualem beatum Iob legimusi meruisse, qui utique per dexteram coronabatur, quando septem filiorum pater opulentus ac diues incedens cotidiana pro eorum purificatione sacrificia domino deferebat, non tam sibi eos quam deo susceptos ac familiares cupiens exhibere, quando ianua. eius omni aduenienti patebat, quando erat pes claudorum et oculus caecorum, quando de uelleribus ouium eius umeri calefiebant infirmorum, quando erat orfanorum pater et uir uiduarum, quando ne in corde quidem suo super inimici sui ruina gauisus est.

idemque rursum per sinistram partem sublimiore uirtute de aduersitatibus triumphabat, cum septem filiis uno orbatus momento non ut pater acerbo luctu [*]( 18 cf. lob 1, 5 510 1. c. 99, 1& 21 1. c. 81, 20 ) [*]( 1 depremitur F1 machenis Dl 3 adque YO merore DWOX 4 desideratur D 5 psalmis W1 6 intoller. W tetroque DOX 8 cognuscat VIDl urgeri DWIX 9 dextere 0 10 partes D\' parte W 11 disper. DWO 13 utitur VD* dextra D1X 14 actu om. 0 triumphatur VWl 15 uicturiae V consequitur DlWl 16 dextera W coronabitur D\' 17 opitulentur Dl incidens YDI cotidiae W cottidiana X 19 susceptus V 20 clodorum 01 21 humeri D 22 orphanorum X 23 nec X 24 per) p D Binistra parte D\' )

165
conficiebatur, sed ut uerus dei famulus super creatoris sui uoluntate gaudebat, cum ex locuplete pauperrimus, nudus ei diuite, ex ualido tabidus, ea inclyto et glorioso ignobilis atque despectus incorruptam animi fortitudinem retentabat, cum denique omni substantia atque opibus destitutus sterculinii erat factus habitator et uelut quidam corporis sui seuerissimus carnifex testa radebat saniem profluentem atque ex omni parte membrorum glaebas uermium mersis in profunda uulnerum digitis detrahebat.

in quibus cunctis in nullam desperando prolapsus est blasphemiam nec aduersum creatorem suum in aliquo murmurauit. quin immo nequaquam tanta temptationum mole atque acerbitate conterritus ipsum quoque quod ex omni pristina facultate suo corpori superfuerat indumentum, quodque solum quia ipso uestiebatur a diaboli potuerat uastatione saluari, rescindens atque abiciens adiecit super illam, quam dirissimus praedo intulerat, spontaneam nuditatem.

comam quoque capitis, quae sola de prioris gloriae reliquiis intacta remanserat, uexatori suo proiecit abscisam et amputans etiam id quod saeuiens reliquerat inimicus illa caelesti aduersus eum uoce tripudiat et insultat: si bona suscepimus de manu domini, mala non sustinebimus? nudus egressus sum de utero matris meae, nudus reuertar illuc: dominus dedit, dominus abstulit: sicut domino placuit, sic factum est: sit. nomen domini benedictum. ambidextrum merito dixerim et Ioseph, qui in prosperis gratior patri, religiosior fratribus, acceptior deo, in aduersis castus, domino fidelis, carcere mitissimus uinctis, [*]( 1 1. e. 1, 21 5 1. c. 2, 8 17 1. c. 1, 20 20 1. c. 2, 10. 1, 21 ) [*]( 2 gaudebit D\' 3 tabidiB D1 incUto DOX adque VO dispectus D* 5 adque VO sterquilioii DWOxX 6 habitatur V 7 adque V 8 glebus DWOX merene W* emersis V 9 diaper. D1 10 blasf. 0 11 murmor. Dl 12 adque YO 13 fuerat 0 14 ipso] p D1 uestiebantur D\' diabuli VD 16 adque V 16 dirisimus W 17 reliquis D1OX1 90 suscipimus Y 21 mala quare non D*0 22 et reuertar W 25 benedietum in scta W 27 caroeri VOX1 care D1 in caroere D\' uinctus D* )

166
iniuriarum inmemor, beneficus inimicis, inuidis et quantum in ipsis fuit interfectoribus fratribus non solum pius, sed etiam munificus inuenitur.

hi ergo eornmque consimiles recte ἁμϕοτεϱοδέξιοι, id est ambidextri nuncupantur. utraque enim manu utuntur pro dextera et inter haec quae apostolus dinumerat transeuntes pariter dicunt: per arma iustitiae quae a dextris sunt et a sinistris, per gloriam et ignobilitatem, per infamiam et bonam famam, et cetera. de qua dextera uel sinistra ita Salomon ex persona sponsae loquitur in Cantico Canticorum: laeua eius sub capite meo, et dextera eius amplexabitur me. quas licet utrasque utiles esse significet, tamen illam sub capite suo ponit, quia subiacere debent aduersae partes principali cordis. ad hoc siquidem tantum utiles sunt, ut pro tempore nos exerceant et erudiant ad salutem ac perfectos ad patientiam - reddant. dexteram uero ad confouendam se ac perpetuo conseruandam salutari amplexu sponsi sibimet cohaerere atque insolubiliter ei optat innecti.

erimus igitnr ambidextri, quando nos quoque rerum praesentium copia uel inopia non mutarit et nec illa nes ad uoluptates noxiae remissionis inpulerit nec ista ad desperationem adtraxerit et querellam, sed similiter deo grates in utroque referentes parem fructum de secundis aduersisque capiamus. qualem se ille uerus ambidexter doctor gentium fuisse testatur dicens: ego enim didici in quibus sum sufficiens esse. scio et humiliari, scio et abundare: ubique et in omnibus institutus sum, [*]( 6 U Cor. 6, 7-8 10 Cant. 2, 6 24 Phil. 4, 11-18 ) [*]( 1 iniuriam V 8 hii D1WO 4 amΦΤΕpοΔeε10∗ D dμϕοτ. id est om. W 6 tranBcurrentes 0 9 deztra DX salamon X 10 sposae V1 cantico] cant D 11 eit D* 12 scili- cet D magnificet F lobam illam O 1S punit F1 15 perfectus V 16 dextram D1W 17 adque F 21 diaper. VD1WO qaerellam 0: quaerellam VDW querelam X 22 gratias DW ferentes partem F fructuum V 23 doetur F1 26 habundare DX in omnibus ex hominibus D )

167
et saturari et esurire et abundare et penuriam pati. omnia possum in eo qui me confortat.