Conlationes Patrum (Collationibus)

Cassian, John

John Cassian. Johannis Cassiani Opera, Pars II (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 13). Petschenig, Michael, editor. Vienna: Gerold, 1886.

et idcirco illi qui summis saeculi huius diuitiis et honoribus ac potentatibus extolluntur, non ex his principale bonum obtinuisse credendi sunt, quod in solis esse uirtutibus definitur, sed medium quiddam, quia sicut iustis recte ac necessarie utentibus utilia haec esse repperiuntur et commoda (occasionem namque operis [*]( 5 Lac. 1, 14 6 Mt. 26, 24 8 Ps. 115, 15 10 Ps. 33, 22 11 cf. Luc. 16, 20 aqq. 21 II Cor. 12, 10 et 9 ) [*]( 1 regum D 2 media D\' 8 omnium V1 9 iuda F 10 similium eius WO 11 eleasari 0 18 scriptura sca W 00 forteter D1 22 in post mihi om. D1 contnmiliia V 26 potestatibus WXx 27 optenuisse Dx optin. D\'W 28 esse om. Dl 30 reperiuntur X commoda quae W namque om. W )

158

boni fructusque in illius uitae aeternitate parturiunt), ita illis qui male opibus abutuntur inutiles sunt atque incommodae et occasionem peccati mortisque concinnant.

Has itaque diuisiones fixas atque inmobiles retinentes scientesque nihil esse bonum nisi uirtutem solam, quae ex timore dei ac dilectione descendit, nec malum quicquam. esse nisi peccatum solum et separationem a deo diligenter nunc discutiamus, utrum deus umquam sanctis suis aut per se aut per alium quempiam inferri permiserit malum. quod sine dubio nusquam omnino repperies. nec enim potuit aliquando cuiquam nolenti ac resistenti malum peccati alter inferre nisi illi soli, qui illud in sese cordis ignauia et corrupta uoluntate suscepit.

denique cum beato lob diabolus adhibitis uniuersis nequitiae suae machinis malum hoc peccati uoluisset inferre ac non solum cunctis eum facultatibus spoliasset, uerum etiam post illum de morte septem filiorum tam atrocem tamque insperatum orbitatis dolorem uulnere eum pessimo a capitis uertice usque ad plantam pedum et intolerandis cruciatibus onerasset, nequaquam ei peccati maculam quiuit infligere, quia in cunctis inmobilis perseuerans nullum blasphemiae adcommodauit adsensum.

GERMANVS: Frequenter legimus in scripturis sanctis deum creasse mala uel hominibus intulisse, ut est illud: quoniam absque me non est: ego dominus, et non est alter, formans lucem, et creans tenebras, faciens pacem, et creans mala, et iterum: si est malitia in ciuitate quam dominus non fecit? .

THEODORVS: Nonnumquam solet scriptura diuina abusiue mala pro adflictionibus ponere, non quia per naturam proprie mala sint, sed secundum hoc quod ab his sentiantur [*](24 Esai. 45, 6—7 26 Amoa 3, 6 (LXX) ) [*]( 2 adque V 4 adque V 5 scientes W 6 dilictione V discendit W quidquam D1W1O 10 reperies X 13 beatu D\' diabulus V 15 expoliasset Y expoliaue 0 17 inspiratum Wl0 18 peduum D intollerandis W 19 qui 0 20 in om. V 23 omnibus W\' 26 maia D )

159

mala quibus utiliter inferantur. hominibus etenim disputans diuina censura necesse est ut humanis uerbis et adfectibus eloquatur. etenim sectio uel ustio salutaris, quae illis qui ulcerum contagione putrefacti sunt pie infertur a medico, mala tolerantibus creditur. nec equo calcar nec emendatio suauis est delinquenti.

omnes etiam disciplinae his qui erudiuntur amarae sentiuntur ad praesens, sicut apostolus dicit: omnis autem disciplina in praesenti non uidetur esse gaudii sed maeroris, postea autem fructum pacatissimum his qui per se exerciti sunt reddit iustitiae, et: quem diligit dominus corripit, flagellat autem omnem filium quem recipit. quis enim est filius quem non corripit pater? itaque mala nonnumquam poni pro adflictionibus solent secundum illud: et paenituit deus super malitia quam locutus est ut faceret eis, et non fecit, et iterum: quia tu, domine, misericors et miserator, patiens et perquam misericors et paenitens in malitiis, id eet super tribulationibus et aerumnis quae nobis pro peccatorum nostrorum meritis inferre conpelleris.

quas soiens utiles esse nonnullis ita alius propheta, utique non inuidens saluti eorum, sed consulens inprecatur: adde illis mala, domine, adde mala gloriosis terrae, et ipse dominus ecce, inquit, inducam super eos mala, id est dolores ac uastitates, quibus in praesenti salubriter castigati ad me, quem in rebus prosperis contempserunt, reuerti tandem ac festinare cogantur. ideoque haec principalia eaae mala non possumus definire: multis enim ad bonum proficiunt et causas aeternorum pariunt gaudiorum. et idcirco, [*](7 Hebr. 12, 11 11 1. c. 6—7 14 Ion. 8, 10 (LXX) 16 Ioel 2,13 (LXX) 22 Esai. 26,15 (LXX) 23 Hierem. 11,11 ) [*](4 inferuntur D 5 a post mala om. 0 9 gandiis et D1 meroria DWOX pcatiBsimum D* 10 pro se D1 exercitati DW2OXv reddet D2OX 12 recepit F1 18 corripiat D1 14 pro adflict poni D\' penituit DOX poen. W 15 maJatia D1 loquntus 0 facerit F1 17 miseratur V 18 penitens DOX: poen. W patiens V tribolat. V1 20 prof. DW 21 uidens D* consolens W1 28 inquid VDWOrof.DW )

160

ut ad quaestionem propositam recurramus, uniuersa quae putantur mala nobis ab inimicis uel a quibuscumque aliis inrogari non sunt credenda mala esse, sed media. non enim talia inuenientur qualia putat esse ille qui intulit animo iuribundo, sed qualia senserit ille qui sustinet.

ideoque cum inlata fuerit mors uiro sancto, non ei malum inlatum esse credendum est, sed medium quiddam. quod cum peccatori malum sit, iusto requies et absolutio fit malorum. mors enim uiro requies cuius uia abscondita est. et ideo nec uir iustus ex hac aliquod perpetitur detrimentum, quia nihil pertulit noui, sed id, quod ei accessurum fuerat necessitate naturae, inimici nequitia non sine praemio uitae perennis excepit ac debitum mortis humanae quod ineicusabili lege reddendum est cum fructu uberrimo passionis ac magnae remunerationis mercede persoluit.

GERMANVS: Ergo si interemptus iustus non solum nihil mali perpessus est, sed etiam mercedem passionis adsequitur, quomodo in reatum uocabitur qui non nocuit mortem inferendo, sed profuit?

THEODORVS: Nos de proprietate boni malique uel eius quod diximus esse medium disputamus, non de affectu eorum qui ista conmittunt. nec enim quia impius uel iniquus idcirco inpunitus erit, quia malitia sua iusto nocere non potuit. tolerantia enim et uirtus iusti non illi qui mortem uel supplicia intulit, sed illi proficit ad mercedem qui inlata sibi patienter excepit. ideoque et hic merito punietur pro crudelitatis saeuitia, quia malum uoluit inferre, et ille nihilominus nihil mali perpessus est, quia uirtute animi sui patienter temptationes doloresque sustentans ea quae malo proposito inlata sunt [*](8 Iob 3, 23 (LXX) ) [*](3 eue mala D1 9 uita D\' 10 hoc D1 ac W quia V: qui DWOXv 12 praemia W 13 inezcasabile D1 18 reatu ex reatũ W inferrendo D 22 inicas WO 23 inponitus V1 24 sappliciam V 25 ille D1 sibi] eibi mala D 26 crudilit. V 27 qua D1O2Xv qaam 01 nihil eras. in jŲ )

161

ad profectum melioris status et aeternae uitae fecit beatitudinem pertinere.

Neque enim patientia Iob mercedem diabolo, quia eum inlustriorem suis temptationibus reddidit, sed illi ipsi qui eas uiriliter pertulit adquisiuit, nec ludas aeterni supplicii inmunitate donabitur, quia proditio eius ad salutem generis profecit humani. non enim prouentus considerandus est operis, sed operantis adfectus. quapropter haec debet in nobis definitio inmobiliter custodiri, quod nulli malum ab alio possit inferri, nisi qui illud ignauia sui cordis ac pusillanimitate contraxerit, hanc eandem sententiam beato apostolo uno uersiculo coufirmante: scimus autem quoniam diligentibus deum omnia cooperantur ad bonum.

dicens enim omnia cooperantur ad bonum uniuersa non solum quae prospera, uerum etiam quae putantur aduersa pariter conprehendit. per quae et in alio loco idem apostolus se transisse describit, cum dieit: per arma iustitiae quae a dextris sunt et a sinistris, id est per gloriam et ignobilitatem, per infamiam et bonam famam, ut seductores et ueraces, ut tristes semper autem gaudentes, ut egentes multos autem locupletantes, et cetera.