Conlationes Patrum (Collationibus)

Ergo licet dixerimus bipertitam esse temptationem, id est in rebus uel prosperis uel aduersis, sciendum tamen omnes homines triplici ratione temptari: plerumque ob probationem, nonnumquam ob emundationem, interdum ob merita delictorum. et ob probationem quidem ut beatum Abraham, ut Iob multosque sanctorum tribulationes innumeras legimus pertulisse, uel illud quod in Deuteronomio dicitur ad populum per Moysen: et recordaberis cuncti itineris illius, per quod adduxit te dominus deus tuus quadraginta annis per desertum, ut adfligeret te atque temptaret, et nota fierent quae in tuo animo uersabantur, utrum custodires mandata illius an non. et illud quod in psalmo dicitur: probaui te ad aquam contradictionis. ad Iob quoque: an putas me tibi aliter locutum quam ut appareres iustus?

ob emundationem uero, cum iustos suos pro paruis quibusdam leuibusque peccatis seu pro elatione suae puritatis humilians diuersis temptationibus tradit, ut omnem sordem cogitationum et ut uerbis prophetae dicam scoriam, quam in occultis eorum peruidet esse concretam, excoquens in praesenti uelut aurum purum futuro transmittat examini, nihil in eis residere permittens quod scrutans post haec iudicii ignis poenali cruciatu expurgaturus inueniat, secundum illud: multae [*]( 10 Dent. 8, 2 15 Pe. 80, 8 16 Iob 40, 3 (LXX) 21 cf. Esai. 1, 25 26 Pb. 33, 90 ) [*]( 1 ntiari DWO abundari D\' habundare WX 3 W non distinguit id est om. 0 4 Iciendum ert DWOXv 6 emundationem WQ: emend. VDX peccatorum 0 7 et om. WI: cf. ad Conl. I 19, 1 abraam W multasque F1 9 dentoronumi D 10 mosen VW 11 dominns om. 0 12 adque V 14 custudires V 15 apud DWXv aput aquas 0 17 appareris F appareas 0 emundationem WD\'O: enund. D* emend. FX 18 iostus suus F1 21 prof. D 22 puidit D\' peruidit W1 nidet 0 exquoquens VDO 25 ∗∗purgaturus W )

ad quos etiam sub figura Hierusalem ex persona dei ita per Hieremiam sermo dirigitur: faciam enim consummationem in cunctis gentibus, in quibus dispersi te: te autem non faciam in consummationem: sed castigabo te in iudicio, ut non tibi uidearis innoxius. pro qua salutari emundatione orat Dauid dicens: proba me domine, et tempta me: ure renes meos et cor meum. Esaias quoque utilitatem huius temptationis intellegens corripe, inquit, nos domine, uerumtamen in iudicio: et non in furore tuo, et iterum: confitebor tibi domine, quoniam iratus es mihi: conuersus est furor tuus, et consolatus es me.

pro merito autem peccatorum plagas temptationis infertur, ut ibi plagas populo Israheli inmissurum se dominus conminatur dicens : dentes bestiarum inmittam in eos, cum furore trahentium super terram, et: frustra percussi filios uestros, disciplinam non recepistis. in Psalmis quoque: multa flagella peccatorum, et in euangelio: ecce sanus factus es: iam [*]( 1 Hebr. 12, 5—8 8 Apoc. 3, 19 10 Hierem. 90, 11 14 Pa. 25, 2 16 Hierem. 10, 24 18 Esai. 12, 1 22 Deut. 82, 24 24 Hierem. 2, 80 25 Ps. 31, 10 26 loh. 5, 14 ) [*]( 1 et iterum 0 neglere V negligere D 2 cum... inareparis om. Dl 4 reoepit F1 5 quem] q; D1 pater non corripit DW 7 apocalipsi W apocalipsin 0 9 hierimiam V iherem. OX 10 consamat WO 12 consnmat. WO 14 emend. XI 15 mens F1 isaiM W ieremias D\'0 (immo errauit auctor) 17 inquid VDWO 18 forure F1 19 furur F1 23 furure V1 24 filiuB uestrus F* ueetroe et 0 25 recipiatis DW )

sunt autem et alia ultionum genera, quibus nonnulli qui malitiae sapergressi sunt cumulum percutiuntur ad praesens, ut Dathan et Abiron siue COle legimus fuisse damnatos et uel maxime illos de quibus apostolus dicit: propter quod tradidit illos deus in passiones ignominiae et in reprobum sensum: quod etiam ceteris poenis grauius iudicandum est. de ipsis namque Psalmista in laboribus, inquit, hominum non sunt, et cum hominibus non flagellabuntur.

aon enim merentur salnari uisitatione domini nec temporalibus plagis consequi medicinam, qui desperantes semet ipsos tradiderunt inpudicitiae in operationem omnis erroris, in inmunditiam, quique obduratione cordis et usu ac frequentia delinquendi purgationem breuissimi huius aeui et ultionem uitae praesentis excedunt. quibus etiam per prophetam sermo diuinus exprobrat: subuerti uos, sicut subuertit deus Sodomam et Gomorram, et facti estis sicut torris raptus de incendio: et nec sic redistis ad me, dicit dominus. et Hieremias: interfeci et perdidi populum meum, et tamen a uiis [*]( 5 loh. 9, 3 7 Ioh. 11, 4 12 Bom. 1, 26 et 28 15 Ps. 72, 5 18 Epb. 4, 19 23 Amos 4, 11 26 Hierem. 15, 7 ) [*]( 1 contigat W: deinde sequuntwr in hoc codice uerba 6 et iterum ....8 per ipeum (sic), tum inaenimus sane .... 6 opera dei in ipso, post quae repetuntur uerba et iterum .... per ipsam 4 cognuscimus F 6 manifestetnr D1O 7 propter gloril D 8 glori- Wtur V ipsam D\'WO 10 datan et abiran et 0 11 chore X damnattu V* 12 illua V 16 inquit V in marg. inquid DIVO 18 diaper. Dl ipeas V 24 gomr D gomurram X* 25 turris YDt 26 hierimiaa V interflci VDlO )

erga quorum curationem omnem temporis istius medicinam uidens propheta in cassum fuisse consumptam, desperans quodammodo iam de eorum salute proclamat: defecit sufflatorium in igne, frustra conflauit conflator: malitiae enim uestrae non sunt consumptae. argentum reprobum uocate eos, quia dominus proiecit eos. hanc salutarem ignis purgationem circa eos qui praedurati sunt sceleribus suis inaniter se dominus adhibuisse sub persona Hierusalem concretae profunda robigine peccatorum ita conqueritur pone, inquiens, eam super prunas uacuam, ut incalescat, et liquefiat aes eius: et confletur in medio eius inquinamentum eius. multo labore sudatum est, et non exiuit ea nimia robigo eius, neque per ignem. inmunditia tua execrabilis: quia mundare te uolui, et non es mundata a sordibus tuis.

quamobrem ut pertissimus medicus expensis omnibus salutaribus curis nec ullum iam remedii genus quod infirmitati eorum possit aptari dominus superesse conspiciens quodammodo iniquitatum magnitudine superatur, ac discedere ab illa clementi sua castigatione conpellitur itaque ei denuntiat dicens: iam non irascar tibi, et zelus meus recessit a te. de aliis uero, quorum non praedurauit cor frequentia peccatorum nec illa seuerissima et ut ita dixerim caustica ignis indigent medicina, sed eruditio salutaris uerbi sufficit ad salutem, dicitur: emendabo eos [*](1 Hierem. 5, 8 7 Hierem. 6, 29-80 13 Ezech. 24, 11-18 24 Ezech. 16, 42 28 Osee 7, 12 (LXX) ) [*]( 2 rennerant D2W accepere V 4 petram et 0 ergo W 6 omnem om. D1W 7 snflator. V 8 conflatur F1 10 eos FX1: illos DWOX2v et Vulg. 13 rohigine D1: rabig. rell. conquiritur DIX poene W1 14 incaliBoat F1 16 et eraa. ita D exi ...... bigo V 17 rnbigo codd. 18 euecrab. W 26 pdnraoit D1 27 medicinam W )

non ignoramus alias quoqae animaduersionum siue ultionum causas, quae inferuntur his qui grauissime deliquerunt, non ad expianda eorum crimina nec ad abolenda merita peccatorum, sed ad emendationem metomque uiuentium. quae euidenter in Hieroboam filium Nabath, Baasa quoque filium Achia et Achab atque Iezabel inlata cognoscimus ita pronuntiante diuina censura: ecceego iidncam anper te malum, et demetam posteriora tai, et interficiam de Achab mingentem ad parieiem, et clausum et nouissimum in Israhel. et dabo domum tuam sicut domum Hieroboam filii Nabath, et sicut domum Baasa filii Achia: quia egisti, ut me ad iracundiam prouocares, et peccare fecisti Israhel. canes etiam comedent Iezabel in agro lerrahel. si mortuus fuerit Achab in ciuitate, comedent eum canes: si autem mortuus fuerit in agro, comedent eum uolucres caeli, et illud quod pro ingenti conminatione denuntiatur: non inferetur cadauer tuum in sepulchrum patrum tuorum.

non quo uel illius tam profana conmenta, qui uitulos aureos ad perpetuam praeuaricationem plebis impiamque a domino separationem primus instituit, uel illorum tam innumera tamque nefaria sacrilegiorum crimina haec excoquere breuis ac momentanea poena sufficeret, sed ut ceteris quoque, qui futura uel neglegentes uel penitus non credentes consideratione tantummodo praesentium frangebantur, terror istarum quas [*](7 m Reg. 21, 21—24 18 III Reg. 13, 22 ) [*](2 aine altionum om. D1 3 is 0 4 emundationem V 5 iheroboam OX 6 nabaht baasan X ahie 0 aoabh 0, item infra hiezabel DWX1 ihezabel O 7 cognuscimns V 8 dimittã D* 9 acahb W 10 nonissimns D\' isrl VW irl D 11 iheroboam OX nabaM X 12 ahia 0 18 pronocaris D\' 14 isrl YX irl D hiezabel DW ihezabel X zezabel b 0 15 hiesrahel DW iesrael O acab V cinetate V 16 comedent] comd D bis 17 notne D 18 infertur VD1O 19 Iepulcro O 20 nitulus aureus V1 22 prini W tam] ita W 23 exquoquere VDO 25 neolegentes 0 )

inuenimus sane etiam pro leuioribus culpis nonnullos eandem mortis ad praesens excepisse sententiam, qua sunt et illi puniti quos praediximus extitisse sacrilegae praeuaricationis auctores, ut factum est in illo qui sabbato ligna collegerat uel in Annania et Sapphira, qui parum quiddam de substantia sua infidelitatis errore seruauerant. non quo aequalia fuerint pondera peccatorum, sed quia reperti nonae transgressionis praesumptores debuerunt praebere ceteris quemadmodum peccati, ita etiam poenae ac terroris exemplum, ut quisquis eadem deinceps adfectare temptasset, nosset sibi secundum eandem formam qua illi damnati sunt, etiam si in praesenti supplicium differatur, in futuri iudicii examinatione reddendum.

et quia uidemur excessum quendam, dum genera temptationum uel ultionum percurrere uolumus, a proposita narratione fecisse, qua dicebamus uirum perfectum in utraque temptatione manere semper inmobilem, ad eandem nunc iterum reuertamur.