Conlationes Patrum (Collationibus)

Cassian, John

John Cassian. Johannis Cassiani Opera, Pars II (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 13). Petschenig, Michael, editor. Vienna: Gerold, 1886.

quae [*](3 uel certe B* aut certe Z2v cf. I, 12 6 etiam ipeius 0 8 adque B interematam F 10 abque F propter temperiem BF 13 inherti BF 16 boni necessitas] facnltaa boni O2 βvdignum] censendum βv (Z in marg. m. 2: ał c̃secutũ) 17 miseratione] secnritatem 0 securitate v laudem K2Z 18 proflni in causa B1F1 20 segnitiae K*Zr: signitiae K1 segnitiem BlF\'0 seguitiei B2F2c 22 snblimissam B1 signiter K1 24 credat] quadam 0 25 adque socordiae ex ad qaaeso cordiae F 28 eum p)

618

quamdin in eius adytis delitescunt, quamuis rigido corpus ieiunio castigetur, tamen nihilominus dormientem inlecebrosis phantasmatibus inquietant, quibus ante legitimi temporis cursum non iam ex naturae necessitate, sed adhuc ex fraude nequitiae obsceni eliciantur umores, qui non tam inanitate carnis quam mentis circumspectione atque uirtute, si inhiberi penitus nequeunt, saltim ad illam egestionis simplicem qualitatem auxiliante dei gratia perducuntur. ideoque in primis discursus sunt sensuum cohercendi, ne mens istis excessibus adsuefacta ad foediora incitamenta luxuriae somnians pertrahatur.

tertia causa est, cum per ordinatam quidem atque sollicitam continentiae disciplinam contritione cordis et corporis perpetuam castimoniae puritatem optamus adquirere, sed nos utilitati carnis ac spiritus egregie consulentes fraudulentissimi hostis ita inpugnat inuidia, ut, dum deicere fiduciam conscientiae nostrae nosque uelut reatu aliquo humiliare conatur, illis praecipue diebus, quibus maiore integritatis merito desideramus diuino placere conspectui, absque ullo quidem carnis pruritu mentisue consensu nec per inlusionem phantasmatis alicuius, sed tamen simplici fluxus illius egestione nos polluat, ut a sacrosancta conmunione deterreat: licet in quosdam incipientium et quorum corpora necdum longa ieiuniorum castigatione tenuata sunt ob hoc diabolica factione haec euenire credatur inlusio, ut, cum eos intentioribus ieiuniis studere cognouerit, omnes eorum conatus hac arte subuertat, ut, dum se non solum nihil ad puritatem corporis districtiore ieiunio profecisse, uerum etiam grauius sentiunt fuisse pulsatos, magistram incorruptionis ac puritatis altricem abstinentiae.

districtionom tamquam aemulam perhorrescant. quapropter [*]( 1 aditis codd. delitiscnnt BFOK1Z quae quamuis B\' ieiunium K1 2 fantasm. codel. 8 quibus] quarum KZl 5 humores B2β humore 0 7 saltem FO 9 coercendi βv . 10 luxoriae Z 19 conseneum OK1 fantasm. codd. 21 polluat Z: polluit rell. v 22 corum 0 23 ab F 26 destrictiore BłFO 27 proficisse FKJZ 28 uictricem 0 29 deatrictionem BF perorrescant B10 )

619

nosse debemus non idcirco nos tantum ab unoquoque uitio debere purgari, quia suis perturbationibus nostrum occupet sensum, sed quia non contentum sit solum absque aliorum consortio dominari, sed intromisso omnium uitiorum diriore collegio subditam sibi mentem multiplicata captiuitate populetur. et idcirco gastrimargia uincenda est non propter se tantum, ne scilicet onerosa nos uoracitate conrumpat, nec propter hoc solum, ne carnalis concupiscentiae nos igne succendat, sed ne etiam iracundiae uel furoris atque tristitiae ceterarumque omnium passionum faciat esse mancipia.

nam cum nobis esca ac potus uel minus uel tardius uel neglegentius ministratur, si gulae dominatione deprimimur, consequens est ut etiam iracundiae stimulis incitemur. et rursus uoluptuosis saporibus demulceri absque filargyriae peste non possumus, per cuius superfluos adparatus magnis luxuria gaudet inpendiis. filargyria uero, cenodoxia atque superbia et omnium multitudo uitiorum indiuidua societate iunguntur, atque ita unumquodque uitium, si uigere in nobis uel solum coeperit, etiam ceteris subgerit incrementa.

GERMANVS: Dispensatione dei credimus hanc quaestionem in medium fuisse prolatam, ut illud, quod uerecundia interrogandi fiduciam cohibente numquam potuimus edoceri, nunc oportunitate conlationis causaeque ipsius ordine prouocati sciscitari fiducialiter audeamus. si igitur eo tempore, quo accedi oportet ad sacrosancta mysteria, senserimus nos somnii inlusione pollutos, praesumenda est an uitanda illa salutaris escae sacrosancta perceptio?

THEONAS : Omni quidem industria, quantum in nobis est, [*](2 occupent BF01 5 duplicata BF 6 grastimargia F castrimargia B\'KI 7 honerosa BO 9 adque B 11 negligentius Fβ 12 guilae Fl0 deprimemur F depraemimur K1 14 filargiriae BO pilargiriae F 15 apparatos Bl lnzoria B*Z luxurię 0 fllargiriae B fllargiria F filargirie 0 filargyriae K1 16 oenodoxiae atque superbiae B\' 17 adque B 19 subgerit 0: suggerit rdl. 21 medio (J 24 quone Bl 25 misteria 0 . somni BO)

620

studere debemus, ut inmaculatam castimoniae puritatem illo uel maxime tempore teneamus, quo uenerandis adaistere optamus altaribus, et uigilantissima circumspectione praecauendum est, ne carnis integritas praecedente tempore custodita in ea praecipue in qua nos ad communionem salutaris conuiuii praeparamus nocte fraudetor.

ueram si hostis ille nequissimus, ut nobis caelestis remedii subtrahat medicinam, custodiae sopitae mentis inluserit, ita dumtaxat, ut nullo reprehensibili interueniente pruritu, nullo oblectationis contaminetur adsensu, sed egestionem aliquam pro natora per necessitatem conpulsam aut certe inpugnatione diaboli absque sensu uoluptatis elicitam ad inpedimentum nostrae sanctificationis obtenderit, possumus et debemus ad gratiam salutaris cibi confidenter accedere. sin uero nostro uitio haec fuerit egesta concretio, conuenientes conscientiam nostram illud apostolicum formidemus: qui manducauerit panem et biberit calicem domini indigne, reus erit corporis et sanguinis domini. probet autem se ipsum homo, et sic manducet de pane illo et de calice bibat.

qui enim manduoat et bibit panem et calicem domini indigne, iudioium sibi manducat et bibit non discernens corpus, id est nequaquam illum caelestem cibum a communium escarum uilitate secernens nec talem esse diiudicans, quem non nisi pura liceat mente uel carne praesumere. denique infert: ideo inter nos multi infirmi et inbecilli, et dormiunt multi, spiritalem scilicet infirmitatem ac mortem ex hac principaliter dicens praesumptione generari. multi enim, qui eum inlicita [*](16 I Cor. 11, 27-29 25 1. c. 30 ) [*]( 7 in nobis 0 8 custodiae BlFl: custodia B2F2 custodiam 0 βν: at cf. cap. 10, 1 et XXIII, 6, 1 10 aliquam .. 11 conpulsam] aut naturali necessitate profusam (propulsam v) βν cf. cap. 6, 4 et 5. XII, 8, 2 14 haec om. BF 15 gesta F 16 paneof om. B 18 autem BF: primum 0 autem primum βν ipse OP 19 ut sic B\' 20 panem... 21 domini om. βν 22 corpua BF§: corpus dlli Ov 26 inbeccilli B im(in-)bicilli K1Z spiritales... inlfrmitates Οβν 27 mortes Οβν specialiter O2βν)

621

usurpatione praesumunt, infirmantur fide et inbecilli sunt mente, passionum scilicet languoribus inuoluti, et dormiunt somno peccati, ab hoc sopore letali nequaquam salutari sollicitudine resnrgentes.

deinde sequitur: quodsi nosmet ipsos iudicaremus, non utique iudicaremur: hoc est si nosmet ipsos perceptione sacramentorum, quotienscumque peccati uulnere praeuenimur, iudicaremus indignos, inpenderemus utique studium, ut per paenitudinis emendationem ad eam digne possemus accedere, et non tamquam indigni seuerissimis infirmitatum flagris castigaremur a domino, ut uel sic conpuncti ad remedia nostrorum uulnerum reourramus, ne digni praesentis saeculi breuissima correptione non habiti in futuro simul cum huius mundi peccatoribus condemnemur.

quod etiam in Leuitico euidenti denuntiatione praecipitur: omnis mundus manducabit carnes, et anima quaecumque comederit de carnibus sacrificii salutaris quod est domini, in qua est inmunditia, peribit coram domino. in Deuteronomio quoque a spiritalibus castris inmundus similiter mystice segregatur: si quis, inquit, inter nos homo, qui nocturno pollutus sit somnio, egredietur extra castra, et non reuertetur, priusquam ad uesperam abluetur aqua: et post solis occasum regredietur in castra.