Conlationes Patrum (Collationibus)
Cassian, John
John Cassian. Johannis Cassiani Opera, Pars II (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 13). Petschenig, Michael, editor. Vienna: Gerold, 1886.
ad quos monachorum usus haec idcirco uel maxime oportuna habentur et congrua, quod non solum sint aliquatenus mollia paruoque et opere praeparentur et pretio, utpote passim papyro per ripas Nili fluminis emergente, sed etiam quod ad remouendum seu cum necesse fuerit admouendum habilis materiae leuisque naturae sint. atque ita praecepto senis tandem sumus ad degustationem somni onerosa quiete conpositi, tam digestae conlationis inflammati gaudio quam repromissae disputationis expectatione suspensi. [*]( 1 dectaret W1 indicare D\' 3 disputationes Wl 5 moses DlW conlatione D1 W1 7 iadem X: hisdem DW 8 embrimM (i eras.) D capitae D suppositus D1 9 quae om. 9 D grossioribus X 10 co«atis D sezquipedali W bipedali (bi in ras. m. 2) X 11 scabelli D\'Xx 12 consedentibus DIX 13 praebens W 16 reparentur WX praemio W .17 post emergente addunt Xv: quam cuique nolenti in ueum adsumere nemo prohibeat desecare 21 inflamati W 22 suBpenai. Explicit conlatio prima (pr. coni. W) abbatis (abbate D\') mosi (moysi Dt) de monachi destinationo (dist. D) uel fine. Incipit eiusdem senis conlatio (conl. om. W) secunda de discretione DW Incipiunt capE de secunda conlatione eiusdem senis D: om. W Explicit conlatio moysi de monachi institucione uel fine. Incipiunt capitula sequentis libri de secunda conlatione eiusdem seDis X )
Prooemium abbatis Moysi super discretionis gratia.
Quid discretio sola conferat monacho et disputatio super hoc beati Antonii.
De errore Saulis et Achab, quo per discretionis inperitiam sunt decepti.
Quae de bono discretionis. in scripturis sanctis referantur.
De morte Heronis senis.
De ruina duorum fratrum ob discretionis inperitiam.
De alterius inlusione quam per inperitiam discretionis incurrit.
De lapsu et deceptione monachi Mesopotuneni.
Interrogatio de adquirenda uera discretione.
Responsio, quemadmodum possideatur uera discretio.
Verba abbatis Sarapionis et de marcore patefactarum cogitationum et de periculo propriae confidentiae.
Confessio uerecundiae ob quam confunderemur cogitationes nostras senioribus reuelare. [*]( 5 Proemium DX mosi Dx super] de X 6 discretioni X1 7 beati Dr: abbatis X 12 Heronis] heremis (remie in ras. * m. 2) D 16 lapso D 19 aarapioris (prius a mutat. in e) D serapionia X 21 confundimur D5 )
Responsio de confusione calcanda et de periculo non condolentis.
De uocatione Samuhelis.
De uocatione Pauli apostoli.
De adpetenda discretione.
De inmoderatis ieiuniis et uigiliis.
Interrogatio de continentiae uel refectionis mensura.
De optimo cibi cotidiani modo.
Obiectio de facilitate continentiae, quae duobus paiamatiis sustineretur.
Responsio de uirtute et mensura expertae continentiae.
Quinam generalis continentiae ac refectionis modus sit.
Quemadmodum abundantia umorum genitalium castigetur.
De labore aequalis refectionis et de fratris Beniamin edacitate.
Interrogatio, quomodo possit una semper eademque mensura seruari.
Responsio de non excedendo refectionis modo.
Degustato itaque matutino sopore cum ortum lucis tandem nobis claruisse gaudentes repromissam narrationem reposcere coepissemus, beatus Moyses ita exorsus est: cum uideam uos tanto desiderii ardore ftammatoB, ut ne ipsum quidem paruissimum quietis momentum, quod spiritali conlationi subtrahens [*]( h 1 de ante periculo om. Xv 2 condolentes X 8 samuelis D samuelis X 6 inmodicis D* 7 contenentiae D1 continentia D\'gr 8 cybi cottidiani DX 9 pazmatiis X 10 auatrinetur Xv: at cf. tit. cap. XII 11 ez parte D 13 habnndantia D habondantiae X(c) humorum X genet. D castigentnr Xc 15 equaelitatis D In ras. fectionis D1 17 possit om. Xv 18 seruetur Xv Finiunt capitula D Eicip (sic !) capitula. Incipit secunda clatio de discretione eiusdem senis X 22 moses W 23 tanti Xc deaideri. W 24 conlationis W )
quamobrem de bono discretionis eiusque uirtute dicturi, in quam sermo nocturnae conlationis ingressus finem nostrae disputationi dedit, congruum credimus excellentiam eius patrum primo consignare sententiis, ut cum patuerit quid de illa senserint uel pronuntiauerint maiores nostri, tum prolatis tam antiquis quam recentibus ruinis et casibus diuersorum, qui pro eo quod minus eam fuerant adsecuti pernicioso deiecti sunt lapsu, in quantum possumus utilitates eius et commoda retractemus: quibus discussis quemadmodum expetere eam atque excolere debeamus efficacius instruamur, considerantes meriti eius et gratiae dignitatem.
est enim non mediocris quaedam uirtus nec quae humana passim ualeat industria conprehendi, nisi diuina fuerit largitate conlata, siquidem inter nobilissima spiritus sancti dona hanc quoque ita legamus ab apostolo numerari: alii datur perspiritum sermo sapientiae, alii sermo scientiae secundum eundem spiritum, alii fides in eodem spiritu, alii gratia sanitatum in uno spiritu, et post pauca: alii discretio spirituum. deinde conpleto omni catalogo spiritalium charismatum suMit: omnia autem haec operatur unus atque idem spiritus, diuidens unicuique prout uult. [*]( 6 Prov. 23, 1-2 (LXX) 23 I Cor. 12, &-9 26 1. c. 10 28 1. c. 11 ) [*]( 1 mallueram Dl 2 proficisse DX 6 cęnare W 11 disputatione D* 12 pa.rum (t eras.) D 15 perniciosa D 16 ntilitatis W 18 adque W efficatius DW instruamus W 22 legamus W: legimus DXfJ 27 cataligo D\' catalago D*X carism. X 28 subdidit omia (dit omia in ras.) D )
uidetis ergo non terrenum nee paruum esse discrationis munus, sed diuinae gratiae maximum praemium. quam nisi monachus omni intentione fuerit adsecutus et ascendentium in sese spirituum discretionem certa ratione possederit, necesse eat eum uelut in nocte caeca taetrisque tenebris obeorrntem non solum perniciosis foueis ae praeruptis incidere, sed etiam in planis ae directis frequenter offendere. J
Memini igitur quondam in annis adhuc pueritiae constitutus in partibus Thebaidos, ubi beatus Antonius morabatur, seniores ad eum perfectionis inquirendae gratia conuenisse. cumque a uespertinis horis usque ad lucem fuisset protracta conlatio, quaestionem hanc maximum noctis spatium consumpsisse. nam diutissime quaerebatur quaenam uirtus uel obseruantia monachum possit a diaboli laqueis ac deceptionibus custodire semper inlaesum uel certe recto tramite firmoque gressu ad perfectionis culmen euehere.
cumuque pro captu mentis suae proferret unusquisque sententiam et alii quidem hoc in ieiuniorum uigiliarumque studio eonlocarent, quod his uidelicet extenuata mens ac puritatem cordis et corporis adsecuta deo facilius uniretur, alii in contemptu uniuersarum rerum, quibus mens si penitus nudaretur, tamquam nullis deinceps retinentibus laqueis ad deum expeditior perueniret, alii anachoresin necessariam, id est remotionem et heremi secreta censerent, in qua commanens quis familiarius interpellare deum eique possit peculiarius inhaerere, nonnulli sectanda caritatis, id est humanitatis officia definirent, quod bis regna caelorum daturum se dominus in euangelio uelut specialius repromittat dicens: uenite benedicti patris mei, possidete paratum uobis regnum a constitutione [*]( 28 Mt. 25, 84-85 ) [*]( 4 poBsiderit WX 5 tetrisqae DX obieruantem D 6 perait. WX incedere DlW concidere Xr 9 thebaidis (dis in rtll.) D 10 pnectionis (a in raa.) D perfeetiones W\' 14 posset W* zaboli (z in ras.) D 16 perfeetionee onlmin W* 20 oniretar DI 23 herimi D 26 caritate W 27 ennangelio W1 28 patres D1 )
omnia quidem haec quae dixistis necessaria sont et utilia sitientibus deum atque ad eum cupientibus peruenire. sed his principalem tribuere gratiam nequaquam nos innumeri multorum. casus et experimenta permittunt. nam saepenumero acerrime ieiuniis seu uigiliis incubantes ae mirifice in solitudine Mcedentes, priuationem quoque omnium facultatum ita sectantes, ut ex ipeis ne unius quidem diei motam sibimet unumue denarium superesse paterentur, humanitatis etiam studia tota deuotione conplentes ita uidimus repente deceptos, ut arreptum opus non potuerint congruo exitu terminare summumque feruorem et conuersationem laudabilem detestabili fine concluserint. quamobrem quid principaliter ducat ad deum manifeste poterimus agnoscere, si ruinae ac deceptionis illorum causa diligentius a nobis fuerit indagata.