Liber de Divinis Scripturis sive Speculum quod fertur S. Augustini

XCVII. DE MORTE INIQVORVM.

In ecclesiastico: Cum enim moritur homo nequam, hereditabit serpentes et bestias et uermes. Item illic: Stuppa collecta synagoga peccantium: consummatio enim illorum inferi et flamma ignis. uia peccantium plana ab offensu, et finis illorum inferi et tenebrae et poenae. Item in libro sapientiae: Videbunt enim finem sapientis, et

[*](apocalpcap. : Et audiui uocem de caelo dicentem mihi: scnbe: beati mortui In libro sapientiae cap. : Super mortuum modicum plora. XCVII. DE MORTE INIQVORVM. In ecclesiastico cap. : Quum enim moritur homo nequaquam, hereditauit serpentes. Item cap. : Stuppa collecta sinagoga peccantium. Item cap. : Videbunt enim finem sapientis et non intelligent. In euangelio )[*](quiem dat In apocal cap. XXXIII: Et audiui uoeem de caelo dicentem: scribe: beati mortui usque opera enim eorum sequuntur illos. XCVII. DE MORTE INIQVORVM. In ecclesiastico cap. VII: Quum enim moritur homo, hereditabit serpentes et bestias et uermes. Item cap. XI: Stuppa collecta sinagoga peccantium usque tenebrae et poenae. In libro sapientiae cap. II: Videbunt enim )

[*]( 1 Apoc. 14, 18 4 EcclL 22, 11 5 ib. 12 (18) 9 Eccli. 10, 11 (18) 11 Eccli. 21, 9 et 10 (10 et 11) . 14 Sap. 4, 17 et 18 )[*]( 1 apocalipsi BM 2 scribae 8 etiam (tia in ras. m. 1) 8, iam Cv 4 illorom e. J. C2 illio] in libro sapientiae MLC super mortaun modicum plora MLC 5 item illic om. MLC 9 eniml antem V morietar a 10 hereditaoit SMV ubi sapra MVLC 11 styppa MV, stapa C 12 ab offensu∗ (rasa s) S, ad offenaum MVC, et offensmn L 18 et finfe S: in finMB {in om. V) MVLC, et in fine v 14 sapientes V )

non intellegent quid cogitauerit de illo deus et quare munierit illum dominus. illos autem dominus inridebit. et erunt post haec decidentes sine honore et in contumelia inter mortuos in perpetuum. Item in euangelio secundum lacam: Homo quidam erat diues, et induebatur purpuram et byssum, et epulabatur cottidie splendide. et erat quidam mendicus nomine lazarus, qui iacebat ad ianuam eius ulceribus plenus, cupiens saturari ex his quae cadebant de mensa diuitis, et nemo illi dabat. sed et canes ueniebant et lingebant ulcera eius. factum est autem ut moreretur lazarus mendicus et portaretur ab angelis in sinu abrahae. mortuus est autem et diues et sepultus est in infernum. et eleuans oculos cum esset in tormentis, uidet abraham de longe, et lazarum in sinu eius requiescentem. et exclamauit uoce magna dicens: pater abraham, miserere mei et mitte lazarum, et intinguat summum digiti sui in aquam et refrigeret linguam meam, quia crucior in hac flamma. et dixit illi abraham: recordare, fili, quia percepisti bona in uita tua, et lazarus similiter mala:

[*]( luce cap. XVI: Homo quidem erat dines et induebatur purpura usque si quia ex mortuis surrexerit, credunt ei. )[*]( finem sapientis usque inter mortuos in perpetuum. In euangelio lucae cap. XXI: Homo quidam erat diues et induebatur purpura usque si quia ex mortuis resurrexerit, credent ei. )

[*]( 5 Luc. 16, 19-81 )[*]( 1 de illis L uerba et quare m. i. dominus om. MVLC 3 in contumelia (-iam L) MVLCv. om. S (cf. 616, 10), els οβϱιν 4 Item.- Homo — credent ei om. Y in enang. om. MLC euuang 5 5 purpura MLCv bissum L, bysao Cv 6 aepulabator SM cottidiae S, cotidie MLC splendidae SL 7 ad ianua M 8 satorari S ex his] de micis Cv de mensa d. cadebant L 10 moriretur S 11 sinu SMLC autem est C 12 saepultus M in inferno Cv et eleuans S: eleuans antgm MLCv oculos suos MLCv 18 uidit LOtJ, óϱα̃, dej a M Lv 15 et SM, ut LCv, ίνα 16 in aqua L et] ut Cv, xal. 18 percipisti M, recepisti Lv )

nune autem hic consolatur, tu uero cruciaris. et super haec omnia inter uos et nos chaos magnum est, at qui ueniunt ad nos transire non possint ad uos neque inde huc transmeare. et dixit illi: rogo ergo te, pater, ut mittas in domum patris mei, habeo enim quinque fratres, ut testetur illis, ne et ipsi ueniant in hunc locum tormentorum. et dixit illi abraham: habent moysen et prophetas, audiant illos. et ille dixit: non, pater abraham: sed si quis ex mortuis surrexerit et abierit ad illos, persuadebit illis, et paenitentiam agent. dixit autem illi abraham: si moysen et prophetas non audiunt, neque si quis ex mortuis surrexerit, credent ei.

XCVIII. DE AVARITIA.

In prouerbiis: Qui continet triticum in angustia, relinquet illud inimicis. pretio grauans triticum in populo maledictus erit. benedictio autem super caput participantis. Item in ecclesiastico: Est qui locupletatur parce agendo, et\' haec pars mercedis illius, cum dicit: inueni requiem mihi, et nunc manducabo de bonis meis solus: et nescit quod tempus praetereat et relinquet omnia aliis. Item in ambacum .

[*](XCVIII. DE AVARITIA. In prouerbiis cap. : Qui abscondit frumenta maledicetur in populis. In ecclesiastico cap. : Qui locnplatatur parte agendo et haec pars. In ambae. )[*](XCVIII. DE AVARITIA. In prouerbiis cap. XII: Qui abscondit frnmenta maledicetur in populis usque benedictio autem super caput uendentium. In ecclesiastico cap. viii: Est qui locupletatur parce agendo usque et relinquet omnia aliis et morietur. )

[*]( 14 Pron. 11, 26 17 Eccli. 11, 18-20 )[*]( 1 nune autem Sv: nunc uero MLC, vύv δέ tu uero SCv: et tu ML, σύ δέ 2 chaus ML, caos C 3 possunt M 4 mittas] add. eum LCv 5 teetetur Sv. testificetur MLC 7 profetas S 8 surrexit S (bis) 11 resurreierit MLCv 15 praetio SM H 20 requiet (n m. 1) S, relinquat MVLCv aliis om. C ambacum M, abacum S, abacuc VLC )

propheta:s o qui adquirit auaritiam malam domui; suae! cogitasti confusionem domui tuae, peccauit anima tua. Item ia euangelio secundum lucam: Ait quidam de turba ad iesum: magister, dic fratri meo, ut diuidat mecum heredi- Wem. dixit autem illi iesus: homo, quis me constituit iudicem aut diuisorem supra uos? et ait ad illos: uidete et cauete ab omni auaritia, quia non in abundantia cuiusquam uita eius eet ex his quae possidet dixit autem ad illos et similitudinem. hominis cuiusdam diuitis uberes fructus possessio adtulit, et cogitauit aput se dicens: quid faciam, quia non habeo quo colligam fructus meos? et dixit: hoc faciam: destruam horrea mea et maiora faciam illa, et illic colligam omnes fructus meos, et dicam animae meae: habes multa bona in annos multos, epulare. dixit autem illi deus: stulte, hac nocte animam tuam repetunt a te: quae autem praeparasti cuius erunt? sic est qui sibi thensaurizat et non est in deum diues. Item

[*]( cap. :s o qui adquirit auaritiam domui suae. In euangelio luce cap. XII: Ait quidam de turba ad iesum: dic fratri meo, )[*]( In ambacuc cap. : Vae qui congregat auaritiam domui suae, ut sit in excelso nidus in ras. eius usque et peccauit anima. tua. Secundum lucam cap. XII: Ait autem quidam ei de turba: magister, dic fratri meo, ut diuidat mecum hereditatem usque quae autem parasti cuius erunt? sic est qui sibi thesaurizat et non )

[*]( 1 Abac. 2, 9 et 10 8 Loc. 12, 18-21 )[*]( 1 malam om. MVLC 2 et peccauit MVLCv (393, 16) Item — Ait — diuea om. V S in euang. om. MLC euoan 8 6 super Cv 7 habnndantia SLC 9 dioitis cuius ager nberes adtulit fructuB (fr. attul. C) et cogitaoit MLC 10 quid faciam om. MLC quo] quod M 11 fiructos SM distraam 8 12 fracto. M 14 multoe S: plurimos MLCv aepulare SM stultae SM hac] ac SML noctae M animam tuam repe. tunt Sv: anima tua (-am M) auferertur MLC 15 parasti Cv 16 sic est Sv: sic et MLC in deo MLC, είς θεόν )

apostolus ad timotheum I: Nihil intulimus in htme mundum: uerum quia nec anferre possumus. habentes autem uictum et uestitum his contenti simus. nam qui uolunt diuites fieri, incidunt in temptationflm et laqueum diaboli et desideria multa, quae nihil prosunt, et nocent, quae demergunt hominem in interitum et perditionem. radix enim omnium malorum est cupiditas: quam quidam appetentes naufragauerunt a fide et inseruerunt se doloribus multis. tu autem, homo dei, haec fuge.

XCVIIII. DE SACRIFICIO SPIRITALI.

In psalmo ITII: Sacrificate sacrificium iustitiae, et sperate in domino. Item in psalmo XLVIIII: Inmola deo tuo sacrificium laudis, et redde altissimo uota tua: inuoca me in die tribulationis tuae, et eripiam te, et glorificabis me. Item

[*](ut diuidat mecum hereditatem. At timotheum I cap. XXVII: Nihil intulimus in hunc mundum. usque haec fuge et relinque.. sequitur rasura compltW. litterarum. XCVIIII. DE SACRIFICIO SPIRITALI. In psalmo IIII: Sacrificate sacrificium iustitiae. In XLVJiil: Immola deo sacrificium laudis. )[*](est in deo diues. Ad thimotheum I cap. VII: Nihil enim intulimus in hunc mundum usque tu autem, homo dei, haec fuge. XCVIIII. DE SACRIFICIO SPIRITALI. In psalmo IIII: Sacrificate sacrificium iustitiae. In XLVIIII: Immola deo sacrificium laudis usque magnificabis me. Item ibi: Sacrificium laudis honorificauit )

[*]( 1 I Tim. 6, 7—11 12 PS. 4, 6 18 Ps. 49, 14 )[*]( 2 anferre] add. quid VOv 8 simus SV2C: sumus MV1Lv,. α̉ϱϰεσϑησόμεϑα 4 incedunt SMV1L in temptationibufl MVL, in temptationes C, πειϱασμόν diabuli 8 .5 demergunt MVLC, dimergunt S, mergunt v 6 enim om. MVLC 9 hanc C fuge et relinque MVLC 13 tuo om. MVLC 14 et inuoca MVLCv 15 tuae om. MVLOv (tJov cod. Alex.) glorificabia S: magnificabis MVLC, honoriflcabis v )

illic: Sacrificium laudis honorificabit me: illic est iter, quod ostendam illi salutare meum. Item in psalmo L: Sacrificium deo spiritus contribulatus, cor contritum et humiliatum deus non spernit. Item in psalmo XCV: Adferte domino, patriae gentium, adferte domino gloriam et honorem, adferte domino gloriam nomini eius. tollite hostias et introite in atria eius. adorate dominum in aula sancta eius. Item in ecclesiastico: Sacrificium salutare adtendere mandatis et discedere ab omni iniquitate. Item in prouerbiis: Initium uiae iustae faciens bona: accepta sunt aput deum magis quam immolare hostias.

[*]( Item ibi: Sacrificium laudis honorificauit me. In psalmo L: Sacrificium deo spiritus contribulatus. In XCV: Afferte domino patrii gentium. In ecclesiastico cap. : Sacrificium salutare adtendere mandatis et discere ab omni iniquitate. In prouerbiis cap. : Initium uiae iuste faciens bona. )[*]( me. In L: Sacrificium deo spiritus contribulatus. In XCV: Afferte domino, patriae gentium. In ecclesiastico cap. XX: Sacrificium salutare adtendere mandatis et discedere ab omni iniquitate. In prouerbiis cap. XVI: Initium uiae bonae facere iusta: acceptae autem apud deum magis quam immolare hostias. )

[*]( 1 Ps. 49, 2S 2 Ps. 50, 19 4 Ps. 95, 7-9 8 EccIL 85, 2 9 Prou. 16, 5 )[*]( 1 ubi supra MVLC honorificauit SVLC illic est iter quod S, et illic iter est in qua (quo L) MVLC, ϰαὶ ὲϰει̃όδός ή (η̉ν Sinait m. 2; deficit Alex.) 2 salatarem S meum SMVL (pov Sinait. m. 2) : dei Oo 4 spernit] cf. 397, 12 Item — Adferte — sancta eioa Item om. V XCV] XXV M, XXVIII L 5 patri I aegentiiun S, patri gentium L 7 anla] atria MLC (cf. v) 8 eccleaiagte 8 mandatis] dni s. lift. add. V* 9 discendere S, discere V1 9 in pronerbiis MVLC: illic S 10 faciens SMVILO: facere V2v, so ποιει̃ν aecepta] autem 8. I. add. V* (v))

C. QVOD VNVSQVISQVE SVO OPERE IVDICETVR.

In psalmo VIIII: Infixae sunt gentes in interitu, quem fecerunt: in laqueo isto, quem occultauerunt, conprehensus est spes eorum. cognoscitur dominus iudicia faciens: in operibus manuum suarum conprehensus est peccator. Item in prouerbiis: Sua enim impietate suam animam auferunt. Item illic: Iniquitates uirum capiunt: restibus autem peccatorum suorum unusquisque constringitur. hic moritur cum innumerabilibus, quoniam sine disciplina est: de multitudine autem uitae suae proiectus est et periit propter stultitiam. Item in prouerbiis: Sicut uua acerba dentibus nociua est et fumus oculis, sic iniquitas eis qui utuntur ea. Item in

[*](C. QVOD VNVSQVISQVE SVO OPERE IVDICETVR. In psalmo VIIII: Infixe sunt gentes in interitu. In prouerbiis cap. : Sua enim impietate suam animam auferunt. Item cap. : Iniquitates suae capiunt impii et finibus peccatorum suorum constringitur. Item cap. : Sicut acetum dentibus et fumus oculis. )[*](C. QVOD VNVSQVISQVE SVO OPERE IVDICETVR. In psalmo VIIII: Infixae sunt gentes in interitu. In prouerbiis cap. : Soa enim impietate suam animam auferunt. Item cap. VI: Iniqutates suae capiunt impium et funibus peccatorum suorum constringitur usque et perit propter iniustitiam. Item cap. XI: Sicut acetum dentibus et fumus oculis, sic piger his qui miserunt )

[*](8 Ps. 9, 16 et 17 7 Prou. 1, 19 8 Prou. 5, 22 et 28 12 Prou. 10, 26 )[*](3 VIII M, octauo C in interitum 8 4 conpraehenBua 8 M bis 5 cognoscetur V2Cv 6 manum S In (minio scr.) epia sus (atramento in ras. uocabuH puerbiis quod minio scriptum erat) petrus (atram.) Sua enim .. auferunt. quae ad uitam .. (uide sub finem capitis CIII) V; om. Item — Iniquitates — uirtute sua 7 impietatem SL 8 illic] ibi MLC restibus 8: funibna MLCv 10 quoniam S: quia MLC 11 perit ML stultitiam 8: iniustitiam MC, iustitiam L Item in prouerbiis Sicut ... utuntur ea om. S 12 acerua ML testibus M 18 eam M )

libro sapientiae: Vt scirent quia per quae peccat quis per haec et torquetur. Item illic: Homo autem se occidit per malitiam suam. Item in euangelio secundum matthaeum: Ex sermonibus tuis iustificaberis, et ez uerbis tuis condemnaberis. Item secundum iohannem: Qui autem non credit, iam iudicatus est. Item in leuitico: Ex fratribus autem uestris filiis israhel unusquisque fratrem suum non deprimat in suspiriis. Item in ecclesiastico: Ne despicias hominem auertentem se a peccato: memento quoniam omnes sumus in correptionem. Item illic: Sicut aues uolantes passeres, ita maledictum uanum non superueniet ulli.

[*]( In libro sapientiae cap. : Vt scirent quia per quae peccat quis per haec ei torquetur. Item ibi: Homo autem se occidit per malitiam suam. In euangelio mathei cap. : Ex ser monibus tuis iustificaueris et ex uerbis tuis condempnaueris. In euangelio secundum iohannem cap. : Qui autem non credit, iam iudicatus est. In leuitico cap. LXXX: Ex fratribus autem uestris filiis israhel unusquisque fratrem suum deprimat in suspiriis. In ecclesiastico cap. : Ne despicias hominem auertentem se a peccato. )[*]( eum in uia. In libro sapientiae cap. VII: Vt scirent quia per quae peccat quis per haec et torquetur. Item cap. XI: Homo autem occidit quidem per malitiam animam suam. Secundum lucam cap. XVII: Ex ore tuo te iudico, serae nequam. Secun dum iohannem cap. II: Qui autem non credit, iam iudicatus eet. In leuitico cap. XVI: Fratres autem uestros filios israhel ne obprimatis per potentiam. In ecclesiastico cap. VI: Ne dispicias hominem auertentem se a peccato usque omnes in corruptione sumus. )

[*]( 1 Sap. 11, 17 2 Sap. 16, 14 4 Matth. 12, 37 5 lob. 8, 18 7 Leu. 25, 46 9 Eceli. 8, 5 (6) 10 Prou. 26, 2 25 Luc. 19, 22 )[*](2 et] ei M ubi aipra MLC .3 in euang. om. MLC enoangl 8 4 iustificaueris .. condempnaueris M 6 lenuitico S : 9 dispicias S 10 quoniam Sv: quia MLC : corruptionem LC Item — Sicut — ulli om. MLC 11 uolantes S, ϰέτατα ϰαί.. ( fortasse uolant et) )