Liber de Divinis Scripturis sive Speculum quod fertur S. Augustini

XCIII. DE COMMONITIONE SERVORVM.

Paulus apostolus ad ephesios: Serui, obaudite dominis carnalibus cum timore et tremore in simplicitate cordis uestri sicut christo: non ad oculum seruientes, non ut hominibus placentes, sed ut serui christi facientes uoluntatem dei, ex toto animo cum beniuolentia seruientes sicut domino et

[*](dominum habetis in caelis. Ad effesios cap. XXVIIII: Et uos, domini, eadem facite illis remittentes minas, scientes quia uester dominus est in caelis. XCIII. DE COMMONITIONE SERVORVM. Ad effesios cap. XXVIII: Serui, oboedite dominis carnalibus usque siue seruus )[*](state usque dominum habetis in caelo. Ad ephesios cap. VII: Et uos, domini, eadem facite illis usque personarum acceptio non est apud eum. XCIII. DE COMMONITIONE SERVORVM. Ad ephesios cap. VII: Serui, oboedite dominis carnalibus usque siue seruus siue liber. )

[*]( 1 Ephes. 6, 9 4 Dent. 28, 15 et 16 7 Prou. 30, 10 11 Ephee. 6, 5—8 )[*]( 1 efeaios S, effeaios LC 2 dimittens 8, remittentes MVLCv et pr.] est S, om. LC (xai αύτών ϰαι ύμω̃ν) S non est ulla 0 4 apud illum MVL, apud eum Cv, cf. Sab. Item - Non - Noli extermineris om. MVLC 11 paulus apost. om. MVLC efesios S, effesios LC oboedite (obed- VC) MVLC 13 uestris 8 non ut S, ut MVLC, quasi v, ώς 15 toto S: om. MVLCv beniuolentia S: bona uolontate MVLCv (εύνοιας) )[*]( 89* )

non hominibus, scientes quod unusquisque quodcumque fecerit bonum, hoc consequetur a domino, siue seruus siue liber. Item ad timotheum I: Quicumque sub iugo sunt serui, dominos suos omni honore dignos habeant, ut nomen domini et doctrina non blasphemetur. qui autem fideles habent dominos, non contemnant, quod fratres sunt: sed magis serviant, quoniam fideles sunt et dilecti qui beneficii participes sunt. Item ad titum: Serui dominis suis subditi sint in omnibus, et placeant, non contradicentes, non fraudantes, sed in omnibus fidem bonam ostendentes, ut doctrinam saluatoris nostri dei ornent in omnibus. Item petrus apostolus I: Serui, obaudite cum omni timore dominis uestris, non tantum bonis et modestis, sed etiam dyscolis. haec est enim gratia aput deum, si propter conscientiam dei sustineat quis iniuriam patiens iniuste. quae enim gloria est, si peccantes

[*]( siue liber. In epistula ad timotheum cap. XXV: Quisque sub iugo sunt serui, dominis suos omni honore. Ad titum cap. un: Serui dominis suis subditi sunt In epistula petri I cap. VIIII: Serui, oboedite cum omni timore dominis uestris non tantum bonis. )[*]( Ad timotheum I cap. VII: Quicumque sunt sub iugo serui usque et dilecti qui beneficii participes sunt. Ad titum cap. II: Seruos dominis suis subditos esse usque ut doctrinam saluatoris nostri dei ornent in omnibus. Petrus in epistula I cap. VIII: Serui, subditi estote in omni timore dominis uestris usque tristitias patiens iniuste. )

[*]( 8 I Tim. 6,1 et 2 8 Tit. 2, 9 et 10 12 I Petro 2,18—20 )[*]( 1 quod MVLC: quo S, quoniam v quodcumque S, om. MV1 LC, quod s. lin. V* 2 consequetur MO: consequitur SL, consequatur V, recipiet r, ϰομιει̃ται 3 Item — Quicumque — lin. 11 omnibus Item om. V prima MC quicumquae S 4 dominis suis S in omni L dignos om. C ut MLC: et S, Lvα 5 blasfemetur S 6 contempnant MLC quod St quia MLCv 8 seruis S in omnibus et S, et in omnibus MLC 11 ordinent C apostolus S, in epistola (epfa) MVLC 12 prima MVC nostris S 18 discolis S (v): difficilioribus MV LC 15 iniustae SM uerba quae enim — apat deum om. MVLC )

cruciemini et sufferatis ? sed si bene facientes et patientes iniuriam sustineatis, haec est gratia aput deum.

XCIIII. OBOEDIENDVM REGIBVS ET POTESTATIBVS SAECVULI.

Paulus apostolus ad romanos: Omnibus potestatibus sublimioribus subditi estote: non est enim potestas nisi a deo, quae autem sunt a deo ordinata sunt. itaque qui resistit potestati dei ordinationi resistit. qui autem resistunt, ipsi sibi damnationem sumunt. nam principes non sunt timori bono operi, sed malo. uis autem non timere potestatem? quod bonum est fac, et habebis laudem ex illa. dei enim minister est tibi in bonum. si autem malum feceris, time: non enim sine causa gladium portat. dei minister, uindex est in iram ei qui malum fecit. ideoque subditi estote non solum propter iram, sed et propter conscientiam. ideo tributa penditis, ministri enim dei sunt ad hoc ipsum seruientes. reddite omnibus debita, cui tributum tributum, cui uectigal . uectigal, cui timorem timorem, cui honorem honorem. nemini quidquam debeatis, nisi ut inuicem uos diligatis. Item ad

[*](XCNN. OBOEDIENDVM REGIBVS ET POTESTATIBVS SAECVLI. Ad romanos cap. XL: Omnibus potestatibus sublimioribus subditi )[*](XCIIII. OBOEDIENDVM RE&IBVS ET POTESTATIBVS SAECVLI. Ad romanos cap. XV: Omnis anima potestatibus sublimioribus subdita sit usque nemini quicquam debeatis nisi ut inuicem diligatis. )

[*]( 5 Rom. 13, 1-8 )[*]( 4 obediendom VC saeculi om. VC 5 paul. apost om. MV LC 7 autem] enim MVLC 9 nam principes Sv: principes enim MVLC 10 bono operis MV1, boni operis sed mali V2v Merba uis - - tibi in bonum om. V 11 quod bonum est S: bonum MLCv 1S dei] add. enim MVLCv miniater est uindex: in M VLv (est om. C) 14 ira MVLC ei SV2Lv: et MV1C 16 pendetis S, praestatis MVLCv (ιελει̃ε) ipsud M 19 quicquam MVLC uos om. MVLCv Item — Admone — homines om. V )

titum: Admone illos principibus et potestatibus subditos esse, obaudire, ad omne opus bonum paratos esse, neminem blasphemare, litigiosos non esse, sed modestos, omnes ostendentes mansuetudinem ad omnes homines. Item petrus apostolus I: Subiecti estote omni humanae ordinationi propter domimun, siue regi tamquam praecellenti, siue ducibus tamquam ab eo in hoc ipsum missis ad uindictam malorum, laudem uero bonorum — quoniam sic est uoluntas dei, ut bene facientes obmutescere faciatis stultorum hominum ignorantiam —, ut liberi, non ut uelamen malitiae habentes libertatem, sed sicut serui dei. omnes honorate, fraternitatem diligite, deum uero timete, regem autem honorificate.

XCV. LVMEN ITINERIS NOSTRI ESSE LEGEM DEI.

In psalmo XVIII: Praeceptum domini lucidum inluminans oculos. Item in psalmo CXVIII: Lucerna pedibus meis

[*]( estote usque nisi inuicem diligatis. In epistula ad titum cap. V: Admone illos principibus et potestatibus subditos esse. In epistula petri I cap. : Subditi estote omni humane usque regem autem honorificate. XCV. LVMEN ITINERIS NOSTRI ESSE LEGEM DEI. In psalmo XVIII: Praeceptum domini lucidum inIuminens. In CXVIII: Lu- )[*]( Ad titum cap. III: Admone illos principibus et potestatibus subditos esse usque ostendentes mansuetudinem ad omnes homines. Petrus in epistula I cap. VIII: Subiecti estote omni humanae creaturae propter deum usque deum timete, regem honorificate. CXV. LVMEN ITINERlS NOSTRI ESSE LEGEM DEI. In psalmo XVIII : Praeceptum domini lucidum inluminans oculos. In CXVIII: )

[*]( 1 Tit. 3, 1 et 2 5 I Petro 2, 13—17 15 Pa. 18, 9 16 PB. 118, 105 )[*]( 1 ammone MLC 2 blasfemare S 3 non litigioeos Cv omnem MLCv, πα̃σαν 4 apost.] in epistola (epla) MVLC 5 subiecti Sv: snbditi MVLC estote in ras. S ordinatione V1 L, creaturae V\'Cv 6 deum VCv quasi Cv 7 habeo S in hoc ipsum om. Cv ipsnd M laude S 8 quia MVLCv 9 stoltoram MVLC: stonun S, imprndentium v 10 ut liberi MV LC: liberi S, quasi 1. v 12 deum] dum MV autem om. L Cv 15 preceptum SLC )

uerbum tuum, domine, et lumen semitis meis. Item in prouerbiis: Quia lucerna est mandatum legis et lux uitae et increpatio et disciplina. Item in esaia propheta: De nocte uigilat spiritus meus ad te, deus, quia lux praecepta tua sunt super terram.

XCVI. DE MORTE IVSTORVM.

ln libro sapientiae: Iustus autem si morte praeuentus fuerit, in refrigerio erit. senectus enim uenerabilis est non diuturna, nec numero annorum conputata: cani sunt enim sensus hominis, et aetas senectutis uita inmaculata, quae placita deo facta dilecta est, et uiuens inter peccatores translata est. raptus est, ne malitia mutaret intellectum eius, aut ne fictio deciperet animam illius. Item illic: Conaum-

[*](cerna pedibus meis. In prouerbiis cap. : Quia lucerna est mandatum legis. In esaia cap. : De nocte uigilat spiritus meus ad te, deus. XCVI. DE MORTE IVSTORVM. I n libro sapientiae cap. : Iustus autem sine morte praeoccupatus e fuerit in refrigerio erit usque ne fincto deciperet animam illius. Item cap. : Consumatus autem in breui repleuit tempora usque inter mortuos in )[*](Lucerna pedibus meis usque semitis meis. In prouerbiis cap. VII: Quia mandatum lucerna est et lex lux et uia uitae increpatio disciplinae. Inesaiacap. : De mane uigilabo ad te, quum feceris iudicia in terra. XCVI. DE MORTE IVSTORVM. In libro sapientiae cap. II: Iustus autem si morte praeoccupatus fuerit, in refrigerio erit usque aut fictio malitiae decipiat animam illius. Item in ipso cap. : Consummatus in breui expleuit tempora multa, placita )

[*]( 2 Prou. 6, 28 4 Es. 26, 9 8 Sap. 4, 7-11 14 ib. 13—19 )[*]( 1 domine om. Cv meis om. C 8 et pr. om. C (cf. v) Item - De - terram om. V aesaia S 4 noctae 8 lox est MLC (sunt om.) 8 praeoccupatus MVLCv 11 uita.. quae ..] βίος.. εύάϱεστος.. 12 dilecta om. MVLC translatus MVL C(v) 18 intellectus MV1 L 14 finctio MV illia] ubi supra MVC, om. L )

matna autem in breui repleuit tempora longa: placita enim erat domino anima eius. propter hoc properauit educere eam de media iniquitate. populi autem uidentes et non intellegentes, nec ponentes in praecordiis suis talia, quia gratia dei et misericordia in sanctos eius et respectus in electos eius. condemnat autem iustus mortuus uiuos impios, et iuuentus celerius consummata longaeuitatem iniusti. uidebunt enim finem sapientis, et non intellegent quid cogitauerit de illo deus et quare munierit illum dominus. illos autem dominus inridebit: et erunt post haec decidentes sine honore et in contumelia inter mortuos in perpetuum. Item illic: Iusti autem in perpetuum uiuent, et aput dominum est merces illorum, et cogitatio illorum aput altissimum. ideo accipiunt regnum decoris et diadema speciei de manu domini: quoniam deus dextera sua teget illos, et brachio suo defendet iHos. Item iob: Mors enim uiro iusto requiem dat. Item in

[*]( perpetuum. Item cap. : Insti autem in perpetnum uiuent In libro iob cap. : Mors enim uiro iusto requiem dat. In )[*]( enim erat deo anima illius usque et in contumelia inter mortuos in perpetuum. Item cap. II: Iusti autem in perpetuo uiuent usque et brachio defendet illos. In ecclesiastico cap. XI: Modicum plora super mortuum usque luctus mortui septem dies. In prouerbiis cap. XI: Mortuo homine impio usque expectatio sollicitorum peribit. In iob cap. : Mors enim uiro iusto )

[*]( 11 Sap. 5, 16 et 17 16 Iob. SO, 28 )[*]( 2 deo MVLCv illiua MVLCv educere SCv: eripere MV L 5 respectus] add. eius MVLC eius] illius MVLCv 7 longeuitatein S: longae uitae MV1LC, s. I praepos. homines V, longam uitam v enim om. MVLC 9 eum deus C 10 post om. 8 de dioentes (10 m. 1) S, dedicentes L et tmte in om 8 11 et inter C Item — Iusti — dies om. V illic] in libro sapientiae MLC 12 uiuent] ζω̃σι mercis 8 13 cogitatio eonnn ML accipient MLCv, λήϕονται 14 quoniam Sv: quia MLC. 15 dena om. MLCv teget eos MLv bracchio S 16 in iob L )

reapoealypsi: Et audiui uocem de caelo dicentem mihi: scribe: beati mortui qui in domino moriuntur amodo. etiam, dicit spiritus, ut requiescant a laboribus sUÎs. opera enim eorum sequuntur eos. Item illic: Modicum plora super mortuum, quoniam requieuit. Item illic: Luctus mortui septem dies.