Liber de Divinis Scripturis sive Speculum quod fertur S. Augustini

LXXVII. QVOD QVI HOMINEM DEI SPERNIT DOMINVM SPERNAT.

In deuteronomio: Et homo quicumque fecerit in superbia, ut non exaudiat sacerdotem qui adstat ministrare in nomine dei tui aut indices qui fuerint in diebus illis, morietur homo ille, et auferes malum ex israhel: et omnis populus cum audierit, timebit et non faciet iniustitiam. Item

[*](ezechiacap. : Et cognoscent omnia ligna campi quia ego sum dominus deus usque ego dominus loquutus sum et facio. LXXVII. QVOD QVI HOMINEM SPERNIT DEVM SPEBNAT. In deuteronomio cap. : Et homo quicumque fecerit superbia )[*](chilcap. : Et scient omnia ligna regionis quia ego sum dominus deus usque ego dominus loquutus sum et feci. LXXVII. QVOD QVI HOMINEM SPERNIT DEVM SPESNAT. In denteronomio cap. X: Qui autem superbierit nolens oboedire sacerdotis imperio usque ut nullus deinceps intumescat superbia. In )

[*]( 1 Ezech. 17, 24 8 Deut. 17, 12 et 13 )[*]( 1 ęzechiel S, hiezechelo L, ezechiS M, ecechię V 2 dns da MVLC qui] quia L 8 exaltabo ML V lignum humilem .. uiridem SM reuiriscere S, reuiueacere ML, reuiuiscere C 4 et MVLC: ut S 5 facio MVLC, feci v, ϰοιήσω 7 homo V dei spernit] diBpnit S, spernit (om. dei) MVLC, s. I. add. sacerdotem V dominomj dno S, dm MVLC spernat MV: spernit SLC (292, 25) 8 deutero nomium MV fuerit (n in ras.) V superbiam S 10 morientur 8 11 et ei isrt auferes malum V is*rahel (rasa t) 8 12 cum] qui M facient S, cf. 460, 7 )

in regnorum I dominus ad samuhelem: Non te spernunt, sed me, ne regnem super illos. Item in ezechiel propheta: Domus autem israhel nolunt audire te, quia nolunt audire me: quia uniuersa domus israhel contentiosi sunt et duro corde. Item in exodo: Non enim ad nos est murmuratio uestra, sed aduersus deum. Item in euangelio secundum lucam dominus iesus: Qui audit nos, me audit, et qui uos spernit, me spernit: qui autem me spernit, spernit eum qui me misit. Item apostolus ad thessalonicenses: Quapropter qui spernit, non homi-

[*](usque non faciet iniustitiam. In regnorum libro I cap. : Dixit dominus ad samuhel: non te spernit, sed me. Ln ezechihel cap. : Domus autem israhel non uult audire te, quia nolunt audire me. Inexodocap. : Non enim aduersus nos est murmuratio uestra, sed aduersus deum. Secundum lucam cap. dominus ait: Qui audit uos, me audit. Ad tesalonicenses I cap. XIII: Quiapropter qui sper- )[*](regnorum libro I cap. XXI: Dixit autem dominus ad samuhelem usque non emm te abiecerunt, sed me, ne regnem super eos. In ezechi cap. : Domus autem israhel nolunt audire te, quia nolunt audire me usque et duro corde. In exodo cap. VJLIli: Nos enim quid sumus? nec contra est murmur uestrum, sed contra deum. Secundum lucam cap. X: Qui* uos audit, me audit usque spernit eum qui me misit Ad thessalonicenses )

[*]( 1 I Reg. 8, 7 3 Ezech. 3, 7 5 Exod. 16, 8 7 Lnc. 10, 16 10 I Thess. 4, 8 )[*]( 1 libro primo (I L) MVLC dñs 8: dixit dns MVLC samuelem S, samohel ML, samuel VC 2 regnem MVLCv: regnes S (tov μὴ βασιλεύειν) ezechiel SV, ezechielo M, hiezechielo L, iezechiele C 8 proph. om. MVLC pr. nolunt] non uult MVLC (oi pij ϑελήσουσιν) 5 duro MVLC: om. 8 (453, 1) aduersus nos MVLC, cf. c. CXV 6 uerba Item — Qui - - confundar om. V in euang. om. MLC 7 euug S iesus] ait MLC 8 uerba me spernit q. a. m. spernit om. ML, qui a. m. spernit om. C 9 apoh stolus om. MLC 10 tessalonicenses SC, tesalon- M, tesalon- L, add. prima MC, I L )

nem spernit, sed deum, qui dedit spiritum sanctum in nobis. Item ubi supra II: Vos autem, fratres, nolite deficere bene facientes. si quis autem non obaudit uerbo nostro, hunc per epistulam notate et non conmisceamini cum illo, ut confunda(tu)r.

LXXVIII. DE OBOEDIENTIA.

In exodo: Si audieris uocem domini dei tui et quae ei placent feceris coram ipso et obaudieris praeceptis eius et custodieris omnem iustitiam eius, omnem infirmitatem, quam inportaui aegyptiis, non inportabo in te. ego enim sum dominus qui saluum facio te. Item in prouerbiis: Malum aureum in monile sardium, in aure (in)auris aurea et sardino

[*]( nit non hominem spernit, sed eum qui dedit spiritum sanctum in nobis. LXXVIII. DE OBOEDIENTIA. In exodo cap. XXXII: Si audieris uocem domini dei tui usque ego enim dominus qui saluum facio te. In prouerbiis cap. : Malum aureum in monile. In )[*]( I cap. IIII: Itaque qui haec spernit, non hominem spernit, sed deum, qui etiam dedit spiritum suum sanctum in nobis. LXXVIII. DE OBOEDIENTIA. In exodo cap. VIIII: Si audieris uocem domini dei tui usque ego enim sum sanator tuus. In prouerbiis cap. XXV: Mala aurea in lectis argenteis usque )

[*]( 2 n Thess. 3, 13 et 14 8 Exod. 15, 26 12 Pron. 25, 11 et 12 )[*]( 1 dm Sv: eum MLC, τόν ϑεόν 2 uerba Item — Vos — confondar om. MLC dificere S 4 vt eonfundatur «: et confundar S, ινα ἐντϱαπη̩̃ 7 obaedientia SS audieritis S 9 obaadieris MVLC: audieris 8 10 custodieritis 8 qaam] quae M 11 sum om. MVLO 18 is monile sardiam MVLC, m moniles ardiam 8 inanre auris aurea et sardino (sardinio C) pratioso (praet- SM, praec- VC, prec- L) SMVLC, μη̃λον χϱυσου̃ν ἐ̓ν δϱμίσϰω̩ σαϱδίου, οὕτως εἰϰεἰν λέγον. εἰς ἐϰώτιον χϱυσου̃ν ϰαὶ σάϱδιον ϰολυτελὲς δέδεται, λόγοςσοϕός εἰς οον ovg. )

pretioso, ita sermo sapiens in aure oboedientis. Item in ecclesiastico: Filii sapientiae ecclesia iustorum, et natio eorum obaudientia et caritas. Item apostolus ad romanos: Gratia autem deo, quod fuistis serui peccati, sed obaudistis ex corde in eam formam doctrinae, in quam traditi estis. liberati autem a peccato, serui facti estis iustitiae. Item illic: Sicut enim per inoboedientiam unius hominis peccatores constituti sunt plurimi, ita et per unius oboedientiam iusti constituentur multi. Item ad corinthios II: Ideo enim scripsi uobis, ut cognoscam experimentum uestrum, si in omnibus oboedientes estis. Item petrus apostolus I: Animas itaque uestras castificate ad oboediendum fidei per spiritum.

[*](ecclesiastico cap. II: Filii sapientiae ecclesia iustorum. Ad romanos cap. XVI: Gratias autem deo, qui fuistis serui peccati obaudistis ex corde. Ad romanos item cap. XIIII : Sicut enim per inoboedientia unius hominis. Ad corinthios cap. Y: Ideo enim scribsi uobis, ut cognoscam experimentum uestrum, si in omnibus oboedientes estis. In epistula petri I cap. : Animas itaque uestras castificate in oboedientia caritatis. )[*](autem oboedientem. In ecclesiastico cap. II: Filii sapientiae ecclesia iustorum et natio illorum oboedientia et dilectio. Ad romanos cap. VI: Sicut enim per inoboedientiam unius hominis usque iusti constituuntur multi. Item illic cap. VII: Gratias autem deo, quod fuistis serui peccati usque serui facti estis iustitiae. Ad corinthios II cap. n: Ideo enim et scripsi, ut cognoscam experimentum uestrum usque oboedientes sitis. Petrus in epistula I cap. Ill: Animas uestras castificantes in oboedientia caritatis. )

[*]( 2 Eccli. 8, 1 4 Rom. 6, 17 et 18 \' 7 Rom. 5, 19 10 H Cor. 2, 9 12 I Petro 1, 22 )[*]( 1 obedientis VC 3 uerba Item — Gratia - Sicut — multi Item om. V apost. om. MLC 4 gratias MLCv sed om. ML Cυ 5 doctrina et M 7 illic] ad romanos MLC inobed- C (ut solet) 8 plurimi SM: multi LCv 9 constituuntur ML C 10 secunda MC acribai 8 et cognoscebam F1 11 Item — Animus — spiritum om. V petrus in epistola prima (I L) MLC 12 in oboedientia (obed- Cv) caritatis MLCν (om. per ep.) obaediendum S )

LXXVIIII. PVSILLIANIMEM NON SCANDALIZANDVM, SED POTIVS CONSOLANDVM.

In euangelio secundum matthaeum: Qui scandalizauerit unum pusillum ex his qui in me credunt, bonum est illi magis, ut circumligetur mola asinaria collo eius et proiciatur in profundum. Item apostolus ad romanos: Carnis curam ne feceritis in desideriis. infirmum in fide adsumite, non in disceptationes cogitationum. Item ad galatas: Fratres, et si praeuentus fuerit homo in aliquo delicto, uos qui spiritales estis, instruite huiusmodi in spiritu mansuetudinis: considerans te ipsum, ne et tu tempteris. alter alterius onera portate, et sic implebitis legem christi. Item ad thessalonicenses I: Oramus autem uos, fratres, cor-

[*]( LXXVIIII. PVSELLANIMEM NON SCANDALIZANDVM, SED POTIVS CONSOLANDVM. In euangelio secundum matheum cap. : Vnum pusillum unum ex his qui in me credunt. In epistula ad romanos cap. : Carnis curam ne feceritis in desideriis. In epistula ad galatas cap. : Fratres, etsi praeuentus fuerit homo in aliquo delicto. In epistula ad tesalonicenses cap. : Oramus autem uos, fratres, corripite iniquietos. In )[*](LXXVllll. PVSILLANIMEM NON ScANDALlZANDVM, SED POTIVS CONSOLANDVM. In euangelio secundum matheum cap. XVIII: Qui autem scandalizauerit unum de pusillis istis usque in profundum maris. Ad romanos cap. XV: Et carnis curam ne feceritis in desideriis usque non in disceptationibus cogitationum. Ad galatas cap. VIII: Fratres, etsi praeoccupatus fuerit homo in aliquo delicto usque onera portate et sic adimplebitis legem christi. Ad thesalonicenses I cap. VII: Bogamus autem uos, )

[*]( 3 Matth. 18, 6 7 Rom. 13, 14 et Rom. 14, 1 9 Gal. 6, 1 et 2 13 I Thess. 5, 14 et 15 )[*]( 2 pusillanimem MVLC positius S 8 euug SV 6 apost om. MVLC 7 cura MV1 8 disceptatione MVLC, -nibus v Item — Fratres — christi Item om. V - galathas ML 9 fratres] stares S 10 instruitae S 11 considerans Sv: intendens MLC 12 honera M adimplebitis Lv 13 tessal- S, thesal- M, tesal- VL )

ripite inquietos, consolamini pusillianimes, suscipite infirmos, patientes estote ad omnes. uidete ne quis malum pro malo alicui reddat, sed semper quod bonum est sectamini in inuicem et in omnes. Item ad romanos: Debemus autem nos potentes infirmitates eorum qui inpotentes sunt baiulare et non nobis placere. unusquisque uestrum proximo placeat ad bonam aedificationem. christus autem non sibi placuit, sed secundum quod scriptum est: obprobria exprobrantium ceciderunt super me. quae autem scripta sunt, ad nostram doctrinam scripta sunt, ut per patientiam et consolationem scripturarum spem habeamus. deus autem omnium det uobis id ipsum sapere in inuicem secundum christum iesum, ut unianimes uno ore magnificetis dominum et patrem domini nostri iesu christi. propter quod suscipite inuicem, sicut et christus suscepit uos in gloriam dei. Item illic: Deus autem spei adimpleat uos omni gaudio et pace, ut abundetis

[*](epistula ad romanos cap. : Debemus autem firmiorem inbecillitatis et infirmorum portare usque suscepit uos in honore dei. Item cap. : Deus autem spei adimpleat uos omni gaudio )[*](fratres, corripite inquietos, consolamini pusillanimes usque quod bonum est sectamini et in inuicem et in omnes. Item ad romanos cap. XV: Debemus autem nos firmiores inbecillitates infirmorum sustinere usque propter quod suscipite inuicem, sicut christus suscepit uos in honorem dei. Item ad romanos cap. XVI: Deus autem spei repleat uos omni gaudio et pace in )

[*]( 4 Rom. 15, 1-7 15 ib. 18 et 14 )[*]( 1 pusillanimes MVLC 2 stote M 4 Item — Debemus — cogitationes eius Item om. V debemus autem firmiores inbecillitates infirmorum portare et non (add. in L) ipsi nobis placere MLC (cf. v) 6 proximo suo MLCυ 7 bonum S nam et christus MLC, etenim chr. v placuit non sibi C 8 saecundum S bis scribt tum et acribta et scribtur. S opprobria oppobantium S 10 in nra doctrina M 12 in om. LCX 13 unanimes MLC ore] more S magniflcetis S: honorificetis MLtJ, glorificetis C dm MLCv 14 in inuicem SC 15 gloria S illic] ad romanos MLC 16 habundetis LC )

crein omnem spem in uirtute spiritus sancti. certus sum autem, fratres, de uobis quoniam adimpleti estis dilectione et omni scientia, ut alterutrum possitis coercere. Item ad corinthios II: Si quis autem contristauit, non me contristauit, sed ex parte, ut non onerem, omnes uos. sufficit illi qui eiusmodi est obiurgatio haec, quae fit a pluribus, ita ut econtra magis donetis et consolemini, ne forte maiori tristitia absorbeatur qui eiusmodi est. propter quod obsecro uos, ut confirmetis in illum caritatem. ideo enim scripsi, ut cognoscam experimentum uestrum, si in omnibus oboedientes estis. si cui autem aliquid donatis, et ego. nam quod donaui propter uos in persona christi, ut non possideamur a satana. non enim ignoramus cogitationes eius. Item ad colossenses: Induite ergo uos tamquam electi dei, ut sancti et dilecti, uiscera misericordiae, benignitatem, humilitatem, lenitatem,

[*]( in pace. In epistula ad corinthios II cap. : Si quis autem contristauit, non me contristauit usque non enim ignoramus cogitationes eius. In epistula ad coiosenses cap. : Induite ergo uos sicut electi dei sancti. )[*]( dendo usque ita ut possetis alterutrum monere. Ad corinthios II cap. II: Si quis autem contristauit, non me contristauit usque non enim ignoramus cogitationes eius. Ad colosenses cap. IIII : Induite ergo uos sicut electi dei sancti usque sicut et dominus donauit uobis, ita et uos. )

[*]( 4 II Cor. 2, 5-11 14 Coloss. 8, 12 et 18 )[*]( 1 in omnem spem in uirtute S: in spe et potentia MLC, h τη- ἐλπιδ́ι h δυνάμει 2 de nobis fratres MLC 3 possetis L cohereere SMC chorinthios M 4 Becaada MC 5 sed ex parte S: om. MLC honerem MC omnes uoa MLCv: cos S illi] ei MLC 6 obiurgatio haec Sν: correptio ista MLC e contra S: e contrario LCv, aecontrario M 7 consulemini S 8 huiuscemodi C 9 illo L scribsi S, add. nobis 573, 10 10 obaudientes ML, sed ef. 573,11 si cui] ricut M 11 donastis MLCv, χαϱίζεσϑε 12 a satanan ML 18 colosenses MVC 14 tamquam S: sicut MVLCv electi dl scῑ dilecti (om. ut et et) MVLC, 882, 2 (cr. uar. lect. textus gracei) 15 benignitate humilitate mansuetudine iustitia patientia MV1LC )

iustitiam, patientiam, subportantes inuicem et donantes uobis ipsis, si quis aduersus aliquem habet querellam: sicut et dominus donauit uobis, sic et uos facite.

LXXX. DE LAVDE VIRGINVM.

In libro sapientiae : Quoniam felix sterilis et incoinquinata quae nescit thorum in delicto! habebit fructum in dilectione animae. et spado qui non est operatus per manus iniquitatem nec cogitauit aduersus dominum nequissima. dabitur enim illi fidei donum electum et sors in templo dei oblatior. bonorum enim laborum fructus bonae famae, et quae non excidat radix sapientiae. Item paulus apostolus ad corinthios I: De uirginibus autem praeceptum domini non habeo, consilium autem do sicut misericordiam consecutus, ut fidelis essem. existimo ergo hoc bonum esse propter praesentem necessitatem, quia optimum est homini

[*](LXXX. DE LAVDE VIRGINVM. In libro sapientiae cap. : Quoniam felix sterelis et quoinquinata usque non excidat radix sapientiae. In epistula ad corinthios I cap. : De uirginibus praeceptum domini non habeo usque quoniam bonum est )[*](LXXX. DE LAVDE VIRGINVM. In libro sapientiae cap. n: Quoniam felix sterilis et incoinquinata quae nescit thorum usque et quae non concidat radix sapientiae. Paulus ad corinthios I cap. VIII: De uirginibus praeceptum domini non habeo usque )

[*]( 6 Sap. 8, 13-15 18 I Cor. 7, 25 et 26 )[*]( 1 support- Cv nobismet MVLCv 2 quaerellam SV, querelam (quaer- M) MLC 3 dominus Sν : ds in xpo MVLC 6 sterelis SM 7 nescithorum S habet MVLC fructus S 8 dilectione MVLC: resurrectione S, respectione v, ἐπισϰοπη̹̃ 10 ille S et MVLCv: om. S templum V oblatior S: placidior MVLC, acceptissima v, ϑνμηϱέστεϱος 11 labiorum MV LC 12 excedat S, excidet V item paulus om. V apostolus om. MVLC 18 prima MC dni praeceptum C 14 dô (uirg. ras.) S, d**o (ic ras.) M misaericordiam S, misericordia MVl 15 exstimo Ml hoc om. MVLC )[*]( XII, Aug. 3, i. )[*]( 87 )

sic esse. Item illic: Hoc autem dico, fratres, tempus breue est: reliquum est, ut et qui habent uxores tamquam non habentes sint, et qui flent tamquam non flentes sint, et qui gaudent tamquam non gaudentes sint, et qui emunt tamquam non possidentes, et qui utuntur hoc mundo tamquam non utantur: praeterit enim habitus huius mundi. uolo uos sine sollicitudine esse. qui sine uxore est sollicitus est quae domini sunt, quomodo placeat deo. qui autem uxorem habet, cogitat quae sunt huius mundi, quomodo placeat uxori. separata est mulier et uirgo. quae non est nupta, cogitat quae dei sunt, ut sit sancta et corpore et spiritu. quae autem nupta est, cogitat quae sunt huius mundi, quomodo placeat uiro. Item illic: Itaque et qui nuptum dat uirginem suam bene facit, et qui non dat melius facit. Item in euangelio secundum matthaeum: Dico autem uobis, quia quicumque dimiserit uxorem suam, excepta causa adulterii,

[*]( homini sic esse. Item cap. : Hoc enim dico, fratres, tempus breue est, reliquimn est usque quomodo placeat uiro. Item cap. : Qui matrimonio iungit uirginem suam bene facit. In euangelio secundum matheum cap. : Dico autem uobis )[*]( bonum est homini sic esse. Item illic cap. Vlll: Hoc itaque dico, fratres, tempus breue est, reliquum est usque quae sunt mundi, quomodo placeat uiro. Item illic cap. VIll: Igitur et qui matrimonio iungit uirginem suam bene facit et qui non iungit melius facit. Secundum matheum cap. XVIIII : Dico autem )

[*]( 11 Cor. 7, 29-34 18 ib. 38 15 Matth. 5, 32 et 19, 9-12 )[*]( 1 Item — Hoc — uiro Item om. V ubi supra MLC breaae M 4 sint om. ML 6 habitas S: figura MLCv 7 uerba qui sine uxore est Bollicitus est om. S 8 quomodo placeat deo om. MLC 10 separata S: diuisa MLC (diuisus v, sed aliter distinguitur) quae innupta est MLC (innubta M) 11 et pr. om. MLC nubta M 18 illic] ubi supra MVO, in eug mat L itaquae S itaque et om. MVLC dat nuptum MVLC 14 euug S om. item in eu. Y 15 mattheum S 16 adulterii S: fornicationis MVLC, cf. v Matth. 5, 32 )

facit illam moechari. dicunt ei discipuli: si talis uiri causa est cum uxore, non expedit nubere. iesus autem respondit eis: non omnes capiunt uerbum istud, sed hi quibus concessum est sunt enim spadones, qui ex utero matris nati sunt, et sunt spadones, qui facti sunt ab hominibus, et sunt spadones, qui se ipsos spadonauerunt propter regnum. qui potest capere, capiat.