Liber de Divinis Scripturis sive Speculum quod fertur S. Augustini

LXXIII. NEMINEM ESSE SINE PECCATO.

In prouerbiis: Quis gloriabitur purum se habere cor? aut quis audebit dicere mundum se esse a peccato? Item in iob: Quoniam si fuero iustus, non dubito quin os meum admiserit iniquitatem. et si dixero: sine querella sum, adaeque difficilia locutus sum. quis enim hominum uel uirorum ab operibus suis mundus et inmaculatus est coram domino? quia nemo mundus a sorde, nec unus quidem, etiam si una die fuerit uita eius super terram. quis enim hominum est sine querella? aut quis poterit iustus esse, qui natus est ex muliere? nam si nec caelum mundum est ante conspectum

[*](LXXIII. NEMINEM ESSE SINE PECCATO. In prouerbiis cap. : Quis gloriabitur castum se habere cor? In lob cap. XXIII: Numquid iustificare potest homo conpositus deo usque et filius )[*](LXXIII. NEMINEM ESSE SINE PECCATO. In prouerbiis cap. XXI: Quis potest dicere: mundum est cor meum, purus sum a peccato? In iob cap. XXIII : Numquid iustificari potest homo conpositus deo usque et filius hominis uermis. In epistula )

[*]( 6 Prou. 20, 9 8 Iob. 15, 13—16 18 Iob. 25, 4-6 )[*]( 1 dispicias S saepultura M 2 fers S, fer MVLC diae S consulare S 6 gloriatur MC, ϰαυχήσεαι purum S: castum MVLC 7 audet C peccatis MVL item om. V 8 quin MVC, qui in L, quid S 9 amiserit MVLC quęrella S, querela (quaer- M) MVLC adaeque (ad eque C) LC: ad ea quae (q; M) MV, adquę S 10 loquutus M 12 uerba mundus a sorde nec unus tn ras. fort. a m. 1 S nec unius quidem MV1 LC1, ne unus quidem V2, nec infans unius quidem diei C\' 18 dię S 14 quęrella S, querela (qllaer- M) MVLC )[*]( 86* )

domini, quanto magis exsecrabilis et inmundus uir? Item iohannes apostolus I: Si dixerimus quia peccatum non habemus, nos ipsos seducimus, et ueritas in nobis non est si confiteamur peccata nostra, fidelis et iustus est qui dimittat nobis peccata, et mundet BOS ab omni iniquitate.

LXXIIII. NON FVRANDVM.

In exodo: Non facietis furtum et non mentiemini. Item in psalmo XLVIIII: Si uidebas furem, simul cum eo currebas, et cum adulteris portionem tuam ponebas. Item illic: Arguam te et statuam illa contra faciem tuam. Item in prouerbiis: Qui partitur cum fure, odit animam suam. Item ad corinthios I: Non fures, non auari, non ebriaci, non maledici, non rapaces regnum dei possidebunt.

[*]( hominis uermis. In epistula iohannis cap. II: Si dixerimus quoniam peccatum non habemus. LXXIIII. NON FVRANDVM. In Exo do cap. XLII: Non facietis furtum. In psalmo XLVIIII: Si uidebas furem, simul currebas usque arguante. In prouerbiis cap. : Qui partitur cum furem, odit animam suam. Ad corinthios I cap. XXVII: Neque )[*]( iohannis I cap. II: Si dixerimus quoniam peccatum non habemus usque mundet nos ab omni iniquitate. LXXIIII. NON FVRANDVM. In exodo cap. XI: Non fartam facies. In psalmo XLVllUL: Si uidebas furem, simul currebas usque contra faciem tuam. In prouerbiis cap. XXVIIII: Qui cum fure partitur, odit animam suam. Ad corinthios I cap. )

[*]( 2 I Ioh. 1, 8 et 9 8 Eiod. 20, 15 9 Ps. 49, 18 11 ib. 21 12 Prou. 29, 24 13 I Cor. 6, 10 )[*]( 1 execrabilis (\' M. 1) 8 inmundus uir (imm- M) MVLC, inmundo sit S 2 iohannis 8 apostolus I om. MVLC 4 fidelis est et iustus MVLCv, add. 8. I. deus al. m. C 8 in eio S 9 currebus cum ee MVLCv 11 illic] ubi supra MVLC illam SM item in prou. om. V (sed spat. uac. est) 12 animam suam odit Ad corinthioe Y 13 non Cares neqae ebilosti (aebr- MC) neque maledici neque rapaceS MVLC 19 arguante a pro argtiam te, unde incipit sequ. testim. quod compreh. p )

Item in zacharia propheta: Et conuersus adleuaui oculos meos, et uidi et ecce falcem uolantem, statura cubitorum uiginti et latitudo cubitorum decem. et dixit mihi: hoc est male dictum, quod eDit ad maleficos qui sunt super faciem totius terrae: quia omnis fur et periurus ex ea usque ad mortem punietur. et proferam illam, dicit dominus omnipotens, et introibit in domum furis et in domum periurantis in nomine meo in mendacio, et requiescet in media domo eius, et consummabit eum et materiam eius et lapidem eius. ltem in exodo: Quod si quis inuolaueirt uitulum aut ouem et occiderit eum aut uendiderit, quinque uitulos reddet pro uno uitulo et quattuor oues pro una one. Item illic: Quod si pauper est et non habet unde reddat, ueneat pro furto. quod si prehensus fuerit et inuentum fuerit in manibus eius furtum ab asino usque ad ouem uiuentem, dupla reddet.

[*](fures neque auari regnum dei possidebunt. In azaccharia cap. : Et conuersus leoani oculos meos usque materiem eius et lapidem eius. )[*](VI: Neque foras neque auari regnum dei possidebunt. In zacharia cap. : Et leuaui oculos meos et uidi et ecce uolumen uolans et dixit ad me: quid tu uides usque et consumet eum et ligna eius et lapides eius. )

[*]( 1 Zach. 5, 1-4 10 Exod. 22, 1 12 ib. 8 et 4 )[*]( 1 uerba Item — Et - Quod - Quod — dupla reddat om. V zaccharia S, zacaria C proph. om. MLC leuaui MLCv 2 statura MLC, statu S, longitudo eine v, μη̃ϰος Alx. gubitorum S 3 XX (in ras. a m. 2) M X M 4 exit C 5 totine om. MLC usquae S 7 introiuit ML furia om. MLC et in domum om. L 8 in mendacio (-tio MC) MLC: et mendabo 8 9 consummauit MLC 10 uerba Item — Quod — Quod — dnpla reddet om. MLC 11 eum S, αὐτό cod. Alex. quinque S 13 ueniat S 14 praehensus S )

LXXV. NON GLORIANDVM IN SAPIENTIA MVNDI.

In prouerbiis: Esto confidens toto corde in domino, in tua autem sapientia noli extolli. Item illic: Noli esse sapiens aput te: time autem deum et declina ab omni malo. tunc sanitas erit corpori tuo et diligentia ossibus tuis. Item illic: Vidi uirum aestimantem se sibi sapientem esse, spem autem habuit magis insipiens quam ille. Item in esaia: Vae his qui prudentes sunt aput se et in conspectu suo sapientes. Item illic: Perdam sapientiam sapientium, et prudentiam prudentium reprobabo. Item in hieremia: Haec dicit dominus: non glorietur sapiens in sua sapientia,

[*]( LXXV. NON GLORIANDVM IN SAPIENTIA MVNDI. In prouerbiis cap. : Estote confidens toto corde in dominum, in tua autem sapientia noli extolli. Item ibi: Noli esse sapiens aput te, time autem deum. Item cap. XXVI: Vidisti hominem sapientem sibi sic uideri, magis illo spem habebit stultus. In esaia cap. : Vae his qui prudentes sunt aput se. Item ibi: Perdam sapientem sapientium. In hieremia cap. : Haec dicit dominus: non )[*]( LXXV. NON GLORIANDVM IN SAPIENTIA MVNDI. In prouerbiis cap. HI: Ne sis sapiens apud temet ipsum usque et inrigatio ossuum tuorum. Item cap. III : Habe fiduciam in domino ex toto corde tuo et ne innitaris prudentiae tuae. Item cap. XXVI: Vidisti hominem sapientem sibi uideri, magis illo spem habebit stultus. In esaia cap. : Vae qui sapientes estis in oculis uestris usque uobismet ipsis prudentes. Item cap. : Peribit enim sapientia a sapientibus usque abscondetur. In hieremia cap. : Haec dicit dominus: non glorietur sapiens in sapientia )

[*]( 3 Prou. 3, 5 4 ib. 7 et 8 7 Prou. 26, 12 9 Es. 5, 21 10 EB. 29, 14 12 Hier. 9, 28 et 24 )[*]( 1 XXV S 3 corde] add. tuo Cv in dum MVL, ad dum C in tua MVLC, tu (om. in) S 4 ubi supra MVLC 5 apud te Bapiens L dm MVLC: dñm S 6 corpori t.] cf. 471, 8 7 in prouerbiis MVLC esse sapientem C 8 magis habuit MVL C (ἔσχε μα̃λλον) uerba Item — Vae his — coram deo Item om. V 9 ęsaia S et om. M 10 illic] in esaia (is-, ys-) MLC )

et non glorietur fortis in sua fortitudine, et non glorietur diues in diuitiis suis: sed in hoc glorietur qui gloriatur, scire et intellegere quia ego sum dominus qui facio misericordiam et iudicium et iustitiam super terram, quia in his est uoluntas mea, dicit dominus. Item apostolus ad romanos: Dicentes enim esse se sapientes stulti facti sunt. Item ad corinthios I: Vbi sapiens? ubi scriba? ubi conquisitor huius saeculi? nonne stultam fecit deus sapientiam mundi? Item illic: Videte uocationem uestram, fratres, quia non multi sapientes secundum carnem, non multi potentes, non multi nobiles: sed quae stulta sunt huius mundi elegit deus, ut confundat sapientes, et infirma mundi elegit deus, ut confundat fortia, et ignobilia et contemptibilia elegit quae non sunt, ut quae sunt destituat, ut non glorietur omnis caro coram deo. Item illic: Nemo se fallat. si quis uidetur

[*](glorietur sapiens in sna sapientia usque in his est uoluntas mea, dicit dominus. Ad romanos cap. IIII : Dicentes enim se esse sapientes stulti facti sunt. In epistula ad tesalonicenses cap. : Vbi sapiens? ubi scriba? Item cap. VI: Videte uocationem uestram usque non glorietur omnis caro quoram deo. Item cap. XIIII: Nemo se seducat usque sapienti huius mundi stultitia est apud deum. )[*](sua usque haec enim placent mihi, ait dominus. Ad romanos cap. II: Dicentes enim se esse sapientes stulti facti sunt. Ad corinthios I cap. I: Vbi sapiens? ubi scriba usque stultam fecit deus sapientiam huius mundi. Item illic cap. I: Videte enim uocationem uestram, fratres, usque non glorietur omnis caro in conspectu eius. Item illic cap. III: Si quis uidetur inter )

[*]( 6 Rom. 1, 22 7 I Cor. 1, 20 9 ib. 26—29 15 I Cor. 8, 18-20 )[*]( 2 in suis diuitiis MLC 3 quia .. ] cf. 394, 11 5 aposto- M lus S, paulus MLC 6 se esse sapientes MLCv, esse I.sapiens (M m. 1) 8 ad corintios prima M 7 ubi enl sap. C 8 huius mundi MLCv 9 ubi supra MLC 13 elegit] add. et (ut L) ea MLCv 14 destitsat S, euacuet MLC, destrueret v 15 dno C illic] ubi supra MLC, ad romanos V 18 tesai a, m margine signum r )

sapiens esse in hoc saeculo, stultus fiat, ut sit sapiens. nam sapientia huius mundi stultitia est aput deum. scriptum est enim: conprehendam sapientes in astutia eorum. et iterum: dominus nouit cogitationes sapientium quoniam uanae sunt

LXXVI. NON AMBIENDOS HONORES.

In ecclesiastico: Noli superbire ante conspectum regis, neque in locis potentium subsistas: melius est enim dici tibi: ascende ad me, quam humiliari in conspectu potentis. Noli quaerere a deo ducatum neque a rege cathedram honoris: non iustifices te ante dominum, quoniam agnitor cordis est. noli quaerere eligi iudex nisi uirtute inrumpere iniquitates, ne forte extimescas faciem potentis et ponas scandalum in astutia tua. Item in euangelio secundum matthaeum: Accessit ad dominum mater filiorum zebedaei cum filiis suis,

[*]( LXXVI. NON AMANDOS HONORES. In ecclesiastico cap. : Noli superbire ante conspectum regis usque ponas scandalum in astutia tua. In euangelio secundum matheum cap. XX: )[*]( uos sapiens esse usque dominus nouit cogitationes sapientium quoniam uanae sunt. LXXVI. NON AMANDOS HONOREB. In prouerbiis cap. XXV: Ne gloriosus appareas coram rege usque quam humilieris coram principe. In ecclesiastico cap. V: Noli quaerere ab homine ducatum neque a rege cathedram honoris usque et ponas scandalum in agilitate tua. Secundum matbeum cap. XX: Accessit )

[*]( 7 Prou. 25, 6 et 7 9 Eccli. 7, 4-6 15 Matth. 20, 20-28 (cf. Luc. 14, 8—11) )[*]( 1 aeculo L 2 scribtum S 3 conpraehendam S, compraehendea MVLC 4 uane L 6 ambiendos S: amandos MYC, amando L 8 potentum C eat om. C 9 humiliare L 10 querere LC (et ita l. 12) a do dqcatum neque a rege KVLC, om. S cathedra ML 11 dn̄m S: dm̄ MVLC quoniam om. VLC agnitor Sv: cognitor MVLC 12 elegi S possis irrūpe C (ct. 361, 10) 14 uerba Item. — Aocesait— exaltabitur Item om. V euug sec math S 15 zebedei SMLC )

adorans eum et postulans aliquid ab eo. ille autem ait: quid uis? dicit illa: ut sedeant isti duo fili mei unus ad dexteram tuam et unus ad sinistram in regno tuo. ait autem iesus: nescitis quid postuletis: potestis bibere calicem, quem ego bibiturus sum? illi autem dixerunt: possumus. ait illis iesus: calicem meum quidem bibetis, sedere autem ad dexteram uel ad sinistram meam non est meum dare uobis, sed quibus paratum est a patre meo. quo audito ceteri decem discipuli indignati sunt de duobus fratribus. iesus autem aduocauit eos et dixit: scitis quoniam principes gentium dominantur eorum et magnam potestatem exercent in eos. non sic est inter uos, sed quicumque uoluerit inter uos primus esse erit uester seruus: sicut et filius hominis non uenit, ut illi ministretur, sed ut ministret et det animam suam redemptionem pro multis. uos autem quaeritis in modicis extolli, et de maximis minui. cum autem introieritis ad caenam uocati, nolite recumbere in honorificis locis, ne forte dignior te superueniat et accedens inuitator dicat tibi: adhuc infra accede, et confundaris. si autem recubueris in inferiori loco, adueniet inferior te, et dicet tibi qui te ad caenam inuitauit: accede adhuc in superiori loco, et erit hoc tibi utilius. quia omnis qui se exaltat humiliabitur, et qui se humiliat exalta-

[*](Accessit ad dominum mater filiorum zebedei cum filiis usque omnis qui se exaltat humiliabitur, et qui se humiliat exaltabitur. In )[*](ad eum mater filiorum zebedei cum filiis suis -usque omnis qui se exaltat humiliabitur, et qui se humiliat exaltabitur. In )

[*]( 1 postolans L 2 filii MLC 3 et alius C senestram S autem] enim C 4 quod L petatis Cv calicem bibere M 5 illis] illi 8 6 calicem quidem meum MLCv dexteram meam MLC 7 simstram (om. meam) MLC, senestram 8 8 ceteri om. MLCv discipuli om. Ov 18 eeruus Sv: mimster MLC (ex u. 28) 15 uos antem .. ] cf. 481, 2 16 eenam SC 18 auperueniet L adhue om. MLC 20 dicet MC, dicit L, om. S cenam C 21 huc C tibi hoc C 22 hnmiliauerit C (v Mtn. 23, 12) )

ezebitur. Item in ezechiel propheta: Et cognoscent omnia ligna campi quia ego sum dominus, qui humilio lignum altum et exalto lignum humile et arefacio lignum uiride et reuirescere facio lignum aridum. ego dominus locutus sum et faciam.