Liber de Divinis Scripturis sive Speculum quod fertur S. Augustini

LXI. SANCTORVM CONVERSATIONI ET TRACTATVI ADHEBENDVM.

In prouerbiis: Iuuenis, qui cum sancto, directa est uia eius. auris audit et oculus uidet, opera domini utraque. Item in ecclesiastico: Cum sancto adsiduus esto, quemcumque cognoueris conseruantem timorem dei. Item illic:

[*](illi flagella usque in zelum inimicum. Item cap. XVI: Aequus indomitus et uade durus, et filius. LXI. SANCTORVM CONVERSATIONI ET TBACTVI ASHEBE NDVM. In prouerbiis cap. XXI: Aurem audientem et oculum uidentem )[*](XVI: Equus indomitus euadet durus, et filius remissus euadet praeceps usque ne in turpitudinem illius offendas. LXI. SANCTORVM CONVERSATIONI ET TRACTATVI ADRERENDVM. In prouerbiis cap. XXI: Ex studiis suis intelligitur puer usque dominus fecit utrumque. In ecclesiastico cap. XXI: Cum uiro sancto maxime assiduus esto quemcumque cognoueris obseruantem )

[*]( 1 Eccli. 80, 8 et 4 . 8 ib. 8 et 12 10 Prou. 20, 11 12 Eccli. 37, 12 (15) )[*]( 2 selom FMLCv, om. 8 est ante pater] ea F 8 reliquid S, relinquit FMC, relinqaid L, ϰατέλιπε illic] in ecclesiastico F MVLC 4 euadit durns om. V, sed spat. uac. est euadet FMC bis eoadet V 6 te om. C 9 tractoi FMVL 10 sancto] add. est FMVLC 11 coulos M 13 timorem dei SFMVLυ, timorem dni C, cf. 472, 10, τὰς ἐντολάς illic] ubi supra FMVLC, bis 20 tractatui p, puncta supra syllabam ta et infra atramento scripta, cetera minio )

In multitudine presbiteronim prudentium sta, et sapientiae illorum ea corde coniungere : et omnem narrationem dei uelis audire, et prouerbia laudis non effugiant te. et si uideris sensatmn, euigila ad illum, et gradus ostiorum illius exprimat pes tuus. Item illic: In tota anima tua time dominum, et sacerdotes illius sanctifica. ex tota uirtute tua time eum qui te fecit, et ministros eius non derelinquas. honora dominum ex tota anima tua, et honorifica sacerdotes. Item illic: Non despicias narrationem presbiterorum sapientium, et in prouerbiis illorum conuersare: ab ipsis enim disces doctrinam intellectus: et ipsi enim didicerunt a patribus. Item illic: In medio tractantium adsiduus esto, et congregationi pauperum adfabilem te facito, et presbitero hnmffia animam tuam, etmagnato humilia caput tuum. Item illic:

[*]( dominus fecit utrumque. In ecclesiastico VI: In tota anima tua time dominum et sacerdotes illius sanctifica usque et pauperi porrige manum tuam. Item ibi: Ne despicies narrationem preebiterorom sapientium. )[*]( timorem domini. Item cap. V: In multitudine praesbyterorum prudentium sta usque exterat pes tuus. Item cap. VI: In tota anima tua time dominum usque ut perficiatur propitiatio et benedictio tua. Item cap. VI: Ne dispicias narrationem praesbyterorom sapientium usque in tempore necessitatis responsum. Item cap. UI: Congregationi pauperum affabilem te facito usque responde )

[*]( 1 Eccli. 6, 84 (35) - 36 5 Eccli. 7, 29-81 (81-88) 9 Eccli. 8, 8 et 9 (9 et 10) 12 Eccli 27, 12 (18) et Eccli. 4, 7 )[*]( 1 praesbyterorum F, praesbiterorom SMV, presbiterorcun L aellis M 3 et si uideris sensatum] cf. 472, 13, ἐὰν ι̃δης συνετόν 4 osteorum S exprimat Si eiterat FVLCfJ, extiterat M, cf. 472, 14, ἐϰτοιβέτω 5 uerba Item - In tota - Non — In - caput tuum Item om. V dfim S, dm FMLCv, τὸν ϰύϱιον, sed cf. 385, 10 8 et sacerdotes eius honorifica FMLC, ϰαὶ δόξασον ίεϱέα 9 illic] in pronerbiis (sic) FMLC dispicias 8 praeabyteroram et postea praesbytero F, praesbit- SM, preabit- L 11 dedicerant S 12 nbi supra FMLC asaid- et affab- FMLC 14 illic] in pronerbiis FMLC )

Secundum uirtutem tuam caue tibi a proximo et cum sapientibus et sensatis tracta. Item illic-: Viri iusti. sint tibi conuiuae, et in timore domini sit tibi gloria. cum sensatis sit tibi tractatus, et omnis narratio tua in praeceptis altissimi. in manibus artificum opera laudabitur, in sensu uero seniorum uerbum.

LXII. NON ACCIPIENDAS VSVRAS.

In leuitico: Pecuniam tuam non dabis in usuram, et in additamentum recipiendi gratia non dabis ei escas tuas: ego sum dominus deus uester, qui eduxi uos de terra aegypti. Item in deuteronomio: Non exiges a fratre tuo usuram pecuniae et usuram escarum et usuram omnium rerum quaecumque fieneraueris. Item in psalmo XliII: Qui iurat proximo suo et non decipit eum: qui pecuniam suam non dedit ad usuram.

[*](LXII. NON ACCIPIENDAS VSVRAS. In leuitico cap. CXLVIII: Pecuniam tuam non dabis in usuram. In deuteronomio cap. LXVIIII: Non frenabis fratri tuo ad usuram. In psalmo : Qm iarat proximo suo., )[*](pacifice in mansuetudine. Item cap. VII: Secundum uirtutem tuam caue te a proximo tuo usque in sensu uero seniorum uerbum. LXII. NON ACCIPIENDAS VSVERAS. In leuitico cap. XVI: Pecuniam tuam non dabis ad usuram usque ego dominus deus uester qui eduxi uos de terra aegypti. In deuteronomio cap. XIII: Non fenerabis fratri tuo ad usuram pecuniam usque ut benedicat tibi dominus deus tuus in omni opere tuo. In psalmo XIIII: Qui iurat proximo suo usque non dedit ad usuram. )

[*]( 1 Eccli. 9, 14 (21) 2 ib. 16. 15. 17 (22-24) 9 Leu. 25, 37 et 88 12 Deut. 23, 19 14 Ps. 14, 4 et 5 )[*]( 2 sensatiB S, prudentibus FMVLOv, cf. 384, 4 ubi supra F MVLC instis S sint tibi sint ( _m. 2) V 8 conuiue L 5 laudatur FMVLG 9 leuqitico S 12 in deutheronomium F, in deutero nomium M 18 quaecumquq S 14 faeneraneris FC: feneraueris SMVL uerba Item — Qui - — usuram om. V 15 decipit FMLCv: decepit S, cf. 475, 14 eum om. FM LCv 16 ad FMLCv, om. S, ἐπὶ τόϰϕ usuram] add. et C )

LXIII. QVOD NEGOTIATOR MENDACIO EXVI NON POSSIT.

In ecclesiastico: Duae species difficiles et periculosae mihi apparuerunt: difficile exuetur negotians a mendacio, et non iustificabitur caupo a peccato. si in medio conpaginis lapidum palus figitur, sic in medio uenditionis et emptionis angustabitur peccatum.

LXIIII. DVPLICIA PONDERA NON HABENDA.

In deuteronomio: Non erit in domo tua pondus grande aut pusillum, et non erit in domo tua mensura grandis aut pusilla: pondus uerum et iustum erit tibi: ut multorum dierum sis super terram quam dominus deus dabit tibi in sortem: quia abominandus est domino omnis qui facit iniusta. Item

[*]( LXIII. QVOD NEGOTIATOR MENDATIO EXVI NON POSSIT. In o Cclesiastico XIII: Tres species audiuit anima mea et dluitem mendacem. LXIIII. DVPLICIA PONDERA NON HABENDA. In deuteronomio XCVIllI: Non habebis in seculo diuersa pondera. In pro- )[*]( LXIII. QVOD NEGOTIATOE MENDACIO EXVI NON POSBIT. In ecclesiastico cap. XIIII: Duae species difficiles et periculosae mihi apparuerunt usque sic et inter medium uenditionis et emptionis angustabitur peccatis. LXIIII. DVPLICIA PONDERA NON HABENDA. In deuteronomio cap. XIII: Non habebis in sacculo diuersa pondera usque )

[*]( S Eccli. 26, 28 5 EccU. 27, 2 10 Dent. 25, 18-16 )[*]( 2 mendatio MLC exsui 8 3 difficiles et] difficile\' est F1 V1 periculoaa F1 3 **mihi V, emi M, mi F emetor (exs- C) FMLC, exaitur Sv mendatio M 5 si] sicut v compag- FMC 6 figatur FVLC, ficatur M em I tionia F 7 angustiabitur Cv 9 dupplicia SC 10 in deutheronomium F, in deutero iromium M 11 aut] i et F1 14 abhom- VL fecit L iniusta S: ista FMVLC, πα̃ς ποιω̃ν ταυ̃τα πα̃ς ποιω̃ν α̌διϰον, sed codicis Alexandrini m. 1 om. πα̃ς x. α̌διϰον, m. 2 om. πα̃ς 7t. ταυ̃τα )

abomiin prouerbiis: Statera iniqua abominatio est coram domino: pondus autem aequum acceptum est ei. Item illic: Abominatio est domino duplex pondus, et statera dolosa non est bonum ante eum. Item illic: Pondus magnum et minimum et mensurae duplices inmunda ante dominum utraque, et qui facit ea in studiis suis inpedietur. Item in amospro- , pheta: Audite igitur haec, qui opprimitis in mane pauperes et uiolatis inopes a terra, dicentes: quando transiet messis,\' ut uendentes adquiramus, et sabbata, ut aperiamas thensauros et faciamus mensuram minorem, et ut adampliemus pondus et faciamus stateram iniquam, ut possideamus pecunia pauperes et inopes pro calciamentis, et ab omni negotio mercabimur? iurauit dominus aduersus superbiam iacob: si obliuiscetur omnia opera eius. et pro his conturbabitur terra, et lugebunt omnes qui habitant in ea.

[*](uerbiis cap. XI: Statera dolosa abominatio apud deum, et pondus aequum uoluntas. Inamoscap. : Audite hoc qui conteritis pauperem et deficere facitis egenos usque e lugebit omnis habitator eius. )[*](nabitur enim dominus eum qui facit haec. In prouerbiis cap. XI: Statera dolosa abominatio apud dominum, et pondus aequum uoluntas eius. Item cap. XXI: Pondus et pondus, mensura et mensura, utrumque abominabile est apud dominum. In amos cap. : Audite hoc qui conteritis pauperem et deficere facitis egenos terrae dicentes usque numquid super isto non commouebitur terra et lugebit omnis habitator eius? )

[*]( 1 Prou. 11,1 2 Prou. 20, 23 4 ib. 10 7 Amos. 8, 4-8 )[*]( 1 abhominatio L 2 uerba Item — Abominatio — ante eum om. \' FMVLC 8 dupplex 8 4 illic] ubi supra FMVLC 5 men-, sure 8 dupplices M immunda FMC utraquQ 8 6 impedietur FMLC uerba Item — Audite — habitant in ea om. V propheta SMLC, prf F oprimitis S 8 uigiolatis 8 9 uindentes L apperéamus M, operiamus L thesauros FMLC 10 in mensuram L ampliemus FMLC, deficit F 11 faciemus M pecuniam pauperis MLC 12. inopia LC 14 conturbabitur MLC, canturhabitur S )

LXV. VOTA DOMINO STATIM 8OLVI OPORTERE.

In deuteronomio: Si autem uoueris uotum domino deo tao, non tardabis reddere illud: quia exquirens exquiret dominus deus tuus a te, et erit in peccatum. si autem no- \'lueris uouere, non erit in te peccatum. quae exeunt per labia tua custodies, et facies quemadmodum uoueris deo tuo uotum quod locutus es ore tuo. Item in ecclesiaste: Statim ut uoueris uotum: domino, non tardabis reddere illud. tu itaque quae uoueris redde. bonum est non uouere quam uouisse et non soluere.

[*]( LXV. VOTA DOMINO STATIM SOLVI OPORTERE. In deutero nom. cap. LXXX: Quum uoueris uotum domino deo tao usque quod loquutus es in ore tuo. In ecctti cap. : Statim ut uoueris notam domino, non tardabis reddere. )[*]( LXV. DOTA DOMINO STATIM SOLVI OPPORTERE. In deuteronomio cap. XIII : Quum uoueris uotum domino deo tuo, non tardabis reddere usque sicut promisisti domino deo tuo et propria uoluntate et ore tuo loquutus es. In ecclesiaste cap. V: Si quid uouisti deo, ne moreris reddere usque quam post uotum promissa non reddere. )

[*]( 8 Dent. 23, 21-28 8 Eccle. 5, 8 et 4 )[*]( \'8 deutero nomium MV 4 exquirens S, om. MVLC exquirit 8 5 in peccatum S, in te peccatum MLC, peccatum in te V, hr σοι ἁμαϱτία, sed cf. Cypr. testim. 3, 30 (H. 143, 19) 7 quemammodum M dno d3 L ori M 8 eccl, 8, ecclesiasten M, ęccl\'astico C statim nt MVLC, statim S, ϰ̣αϑώς 9 dartabis S 10 itaquQ S est] add. enim C 11 uoniBse et non soluere] post notum (promissa add. v) non reddere Lv et non] nec Y )

LXVI. NON STVLTE RIDENDVM.

In ecclesiastico: Stultus in risu exaltat uocem suam, et uir sapiens uix tacite ridebit. Item illic: Narratio peccantium odiosa, et risus illorum in delictis peccati. Item illic.: Melior est indignatio quam risus, quia in uultu obleetabitur cor. cor sapientium in domo luctus, et cor insipientium in domo luxoriae. Item illic: Sicut strepitus spinarum sub olla, sic qui audit risum insipientium.

LXVII. NON ACCIPIENDVM TESTIMONIVM TESTIS VNIVS.

In deuteronomio: Non inminebit testis unus, qui testimonium det aduersus hominem secundum omne peccatum et

[*](LXVI. NON STVLTE RIDENDVM. In ecclest cap. : Stultus in risu exaltat uocem suam. In ecclesiasten cap. VII: Melior eat ira risu usque sicut sonitus spinarum ardentium sub olla, sic risus stulti. LXVII. NON ACCIPIENDVM TESTIMONIVM TESTIS VNIVS. In deuteronomio . cap. XLVIII: Non stabit testes unus coram 20 aliquem. )[*](LXVI. NON STVLTE BIDENDVM. In ecclesiastico cap. XI: Stultus in risu exaltat uocem suam usque uix tacite ridebit. Item cap. XHH: Narratio peccantium odiosa usque ex delictis peccati. In ecclesiaste cap. VII: Melior est ira risu usque sicut sonitus spinarum sub olla, sic risus stulti. LXVH. NON ACCIPIENDVM TESTIMONIVM TESTIS VNTVS. In deuteronomio cap. XI: Non stabit testis un∗us contra aliquem usque in ore duorum aut trium stabit omne uerbum. )

[*]( 8 Eccli. 21, 20 (28) 4 Eccli. 27, 18 (14) . 6 Ecde. 7, 4 et 5 8 ib. 7 12 Dent. 19, 15 )[*]( 8 risum V 4 illic] nbi supra MVLC 5 odisa 8 delictis SMVLCμ, deliciis v, σπατάλη̩ .6 illic] in ecclesiastico Mye, ubi supra h 8 loiuriate V1, luxuriae CV* ubi supra MVLC 9 si bolla S 12 deutero nomium M, deuteronomium V imminebit MC 18 omnem peccatum et omnem delictum 8 omne. (m abBterBa) L bis\' )

contra omne delictum quodcumque peccauerit: in ore duorum testium et in ore trium testium stabit omne uerbum.

LXVIII. NON INDVENDAS VESTES VIBI A MVLIERE NEQVE MVLIERIS A TIBO.

. In deuteronomio: Non erunt res uiriles super mulierem, nec induetur uir uestimentum muliebre, quia abominatio est domino et qui fecerit haec.

LXVIIII. NON INPVTARI PECCATVM PARENTVM FILIIS NEQVE FILIORVM PARENTIBVS.

.In deuteronomio: Non morientur parentes pro filiis, et fili non morientur pro parentibus: unusquisque in suo peccato .

[*]( LXVIII. NON INDVENDAS VESTES VIRI MVLIERE NEQVE MVLIERIS A VIRO. In deuteronomio cap. LX: Non induitur mulier ueste uirili nec uiri utentur ueste femine. LXVIIII. NON IMPVTARI PECCATVM PARENTVM FILIIS NEQVE FILIORVM PARENTIBVS. In deuteronomio. cap. XC: Non occi* )[*](LXVIll. NON INDVENDAS VESTES VIRI A MVLIERE NEQVE MVLI- ERIS A VIRO. In deuteronomio cap. XII: Non induetur mulier ueste uirili nec uir utetur ueste feminea: abominabilis enim apuddeum est qui facit haec. LXVIIII. NON IMPVTARI PECCATVM PARENTVM FILIIS NEQVE FILIORVM PARENTIBVS. In deuteronomio cap. XI11: Non occidentur patres pro filiis nec filii pro patribus, sed unusquisque pro )

[*]( 5 Dent. 22, 5 11 Dent. 24, 16 )[*]( 1 duorum uel trium testium stabit MVLC 2 omnem uerbum 8 4 induendas] mutandas C nequę S 5 in deuteron. om. M 6 induitur ML, indutos V1 muliebrem S, muliebrae M L quia] qui S abhominatio LC 7 et om. MVLC 9 imput- MC neque filiorum parentibus om. V nequę S 11 dentem nomium M parentes] patres MVLCv et fili noa S: neque filii MVLC, nec filii v )

morietur. Item in hieremia: In diebus illis non dicent: patres manducauerunt uuam acerbam, et dentes filiorum obstipuerunt: sed unusquisque in peccato suo morietur, et qui manducauerit uuam acerbam, dentes eius stupebunt. Item in ezechihel: Anima autem, quae peccauerit, morietur. filius uero non acceperit iustitiam patris, neque pater accipiet iniustitiam fili : iustitia iusti super ipsum erit, et iniquitas iniqui super ipsum erit.

LXX. NVTRIENDOS A PARENTIBVS IN TIMORE DOMINI FILIOS.

In deuteronomio: Et erunt uerba haec quaecumqu» praecipio tibi hodie in corde tuo et in anima tua, et demonstrabis ea filiis tuis et loqueris eis sedens in domo tua et cum iter facies in uia, et in quiete et in uigiliis: et obli-

[*](dentor patres pro filiis nec filii pro patribus. In hieremia cap. : Viuo ego dominus deus usque anima patris, anima matris,, anima quae peccauerit ipsa morietur.,. LXX. NVTRIENDOS A PARENTIBVS IN TIMORE DOMINI FILIOS. In deuteronomio cap. XXIII: Ponite haec uerba mea in cordibus et in animis usque scribes ea super potes et ianuas. )[*](suo peccato morietur. In hieremia cap. : In diebus illis non dicent ultra: patres comederunt uuam acernam usque qui comederit uuam acernam obstupescent dentes eius. LXX. NVTRIENDOS A PARENTIBVS IN TIMORE DOMINI FILIOS. In deuteronomio cap. VII: Ponite haec uerba mea in cordibus uestris usque scribes ea super postes et ianuas domus tuae. Ad )

[*]( 1 Hier. 81 (88), 29 et 30 5 Ezech. 18, 20 11 Deut. 11, 18-20 )[*]( 2 mandueaueront] comedenmt Cv acemam SMLp obstupuerunt MV2C, obstUpescunt L 8 in suo peccato L 4 acernam SMLp stupebant ML: stupebant S, obstupebunt VC uerha Item — Anima — super ipsum erit om. MVLC 7 fili S 10 nutriendo F 11 deutero nomium M 12 hodię S 13 loquaeris M 14 quietQ S in uigiliis MVLC: . uigiliis S )

gabis ea in signo super manum tuam, et erimt mobilia ante oculos tuos: et scribes ea super limina domus tuae et in iamiis tuis. Item paulus apostolus ad ephesios: Et uos parentes, nolite in iram prouocare filios uestros, sed enutrite illos in disciplina et correptione domini. Item ad timotheum: Domum suam bene regentem, filios habentem subditos cum omni castitate. Item illic: Biacones sint unius uxoris uiri, qui filiis bene praesunt et suis domesticis. Item ad colossenses: Patres, nolite ad indignationem prouocare filios uestros, ne pusillo animo fiant.

[*]( domus tuae. Paulus ad effesios cap. XXVII: Etpatree, nolite ad iracundiam prouocare filios uestros. Ad timotheum I cap. VIII: Filios habentem subditos cum omni castitate. Item ibi: Diaconus sint unius uxoris uiri qui filiis suis bene praessunt. Ad colosenses cap. XVIIII: Patres, nolite ad iracundiam prouocare filios uestros. )[*]( ephesios cap. VD: Et patres, nolite ad iracundiam prouocare filios uestros usque in disciplina et correptione domini. Ad timotheum I cap. nn: Domui bene praepositum, filios habentem subditos cum omni castitate. Item illic cap. IIII: Discones sint unius uxoris niti qui filiis suis bene praesint et suis domibus. Ad colosenses cap. V: Patres, nolite ad indignationem prouocare filios uestros, ut non pusillo animo fiant. )

[*]( 8 Ephes. 6, 4 6 I Tim. 3, 4 7 ib: 12 9 Coloss. 8, 21 )[*]( 1 erunt MVLC: om. S mobilia SMLC, mobilia (Ia add. al. m.) V, interpres scrips. uid. inmobilia (xai ἔσται ἀσάλευτον) 2 scribe M 3 item om. V apostoloa om. MVLC effesios SLC, epheaeos V 4 in iram S: ad iracundiam MVLCv nutrite M VLC 5 correptionem M, in correptione (uirguia rasa) V item ad timotheum om. Y 6 timotheum] add. I L regentemj corrigentem C 7 item ubi supra MLC, ad timoth V uerba Diacones — colossenses om. V 8 filiisj add. suis Cv presuat S, p̃sint Cv 9 colosenses S, colosenses MLC in indignatione (-nem L) MVLC 10 pusillo animo Bv: pusillanimes MVLC (ι῞να μὴ ἀϑυμω̃σιν) )

LXXI. SEMINANDAM ANTE TVBTITIAM ET POSTEA METENDOS FRTCTVS EIVS.

In osee propheta: Seminate uobis iustitiam et uindemiate fructum uitae, exquirite uobis lumen scientiae, sustinete dominum, donec ueniat uobis fructus iustitiae. ut quid dilexistis impietatem, et iniquitates eius uindemiastis? Item in ecclesiastico: Fili, a iuuentute tua excipe doctrinam, et usque ad canos inuenies sapientiam. quasi is qui arat et seminat accede ad illam, et sustine bonos fructus illius. in opere enim illius exiguum laborabis, et cito edes de generationibus illius. Item in hieremia propheta: Innouate uobis nouitatem, et nolite serere in spinis. circumcidimini deo uestro, et circumcidite praeputium cordis uestri, uiri iuda et qui habitatis in hierttsalem, ne quando exeat sicut ignis

[*](LXXI. SEMINAVDVM ANTE IVSTJTIAM ET POSTEA METENDO FBVCTVS EIVS. In osee propheta cap. : Seminate uobis iustitia, metite in ore misericordiae. In ecclesiastico cap. V: Fili, a iuuentute tua excipe doctrinam usque et cito edes de generationibus illius. In ecchieremia cap. : Innouate )[*](LXXI. SEMINANDVM ANTE IVSTITIAM ET POSTEA METENDOS FRVCTVS EIVS. In osee cap. : Seminate uobis in iustitia et metite in ore misericordiae: innouate uobis nouale usque iniquitatem messuistis. In ecclesiastico cap. V: Fili, a iuuentute tua excipe doctrinam usque et cito edes de generationibus illius. In hieremia cap. : Haec enim dicit dominus uiro iuda et hierusalem: nouate uobis nouale usque non sit qui extinguat )

[*]( 8 Os. 10, 12 et 13 7 Bccli. 6, 18 et 19 (18—20) 11 Hier. 4, 8 et 4 )[*]( 2 seminandam S, seminandum MLCαμ, seminandi V (292,18) metendum C fructos M 3 verba in osee proph. om. V osseę <9, osae M1, OM M2 propheta ont. LC uindemiate] metite Cv 4 oitae] iusticię V 6 uendemiastis S 7 tua] otn. C ezcipite V1 8 is LC, his SMV hafat M 9 aceedae F1, accedit L fractos M 10 aedes L 11 proph. om. MV LC 12 serre L tircamcidemini S 13 prepucium L 14 exeat] neniat Jl, egrediatur v )[*]( DI, Aug. 3, l. )[*]( 36 )

indignatio mea et exardescat, et non erit qui extinguat a facie nequitiae cogitationum uestrarum. Item in psalmo CXXV: Qui seminant in lacrimis, in gaudio metent. euntes ibant et flebant, mittentes semina sua: uenientes autem uenient in exultatione, portantes manipulos suos. Item apostolus ad galatas: Nolite errare, deus non deridetur. quae enim seminauerit homo, haec et metet: quoniam qui seminat in carne sua de carne metet corruptionem, qui autem seminat in spiritu de spiritu et metet uitam aeternam. bonum autem facientes non deficiamus: tempore enim suo metemus non deficientes.

LXXII. IN MORTVO LACRIMAS PRODVCENDAS.

In ecclesiastico: Fili, in mortuo produc lacrimas, et quasi dira passus incipe plorare, et secundum iudicium con-

[*]( uobis nonales et nolite serere super spmas. In psalmo CXXVI: Qui seminant in lacrimis, in gaudio metent. Ad galatas cap. XXXIII: Nolite errare, deus non inridetur usque tempore enim suo metemus non deficientes. LXXII. IN MORTVO LACRIMAS PRODVCENDAS. In ecclesiastico cap. : Fili, in mortuo produc lacrimas et quasi dira passus. )[*]( propter malitiam cogitationum uestrarum. In psalmo CXXVI: Qui seminant in lacrimis, in gaudio metent usque manipulos suos. Ad galatas cap. VIII: Nolite errare, deus non inridetur usque tempore enim suo metemus non deficientes. LXXll. IN MORTVO LACBIMAS PBODVCENDAS. In ecclesiastico cap. XII : Fili, in mortuum produc lacrimas et quasi dira passus usque et consolare propter tristitiam. )

[*]( 8 Ps. 125 (126), 5 et 6 6 Gal. 6, 7-9 14 Eccli. 38, 16 et 17 )[*]( 1 exardescet C 2 facię S uerba Item — Qui — suos Item apostolus om. V 8 CXXVI ML, centesimo uicesimo seito C gaudio MLC, gaudium S mentent S 4 autem MLCv, om. S (434, 3) 5 in] cum Cv 6 apostolus S, om. MLC galathaa M L inridetur L, irridetur Cv 8 de carne et metet Lv qui autemseminat Sv: qui uero seminauerit MLC 9. et om. MLCv )

tege corpus eius, et non despicias sepulturam illius. propter delaturam amare fers luctum illius unius diei, et consolare propter tristitiam.

LXXIII. NEMINEM ESSE SINE PECCATO.

In prouerbiis: Quis gloriabitur purum se habere cor? aut quis audebit dicere mundum se esse a peccato? Item in iob: Quoniam si fuero iustus, non dubito quin os meum admiserit iniquitatem. et si dixero: sine querella sum, adaeque difficilia locutus sum. quis enim hominum uel uirorum ab operibus suis mundus et inmaculatus est coram domino? quia nemo mundus a sorde, nec unus quidem, etiam si una die fuerit uita eius super terram. quis enim hominum est sine querella? aut quis poterit iustus esse, qui natus est ex muliere? nam si nec caelum mundum est ante conspectum

[*](LXXIII. NEMINEM ESSE SINE PECCATO. In prouerbiis cap. : Quis gloriabitur castum se habere cor? In lob cap. XXIII: Numquid iustificare potest homo conpositus deo usque et filius )[*](LXXIII. NEMINEM ESSE SINE PECCATO. In prouerbiis cap. XXI: Quis potest dicere: mundum est cor meum, purus sum a peccato? In iob cap. XXIII : Numquid iustificari potest homo conpositus deo usque et filius hominis uermis. In epistula )

[*]( 6 Prou. 20, 9 8 Iob. 15, 13—16 18 Iob. 25, 4-6 )[*]( 1 dispicias S saepultura M 2 fers S, fer MVLC diae S consulare S 6 gloriatur MC, ϰαυχήσεαι purum S: castum MVLC 7 audet C peccatis MVL item om. V 8 quin MVC, qui in L, quid S 9 amiserit MVLC quęrella S, querela (quaer- M) MVLC adaeque (ad eque C) LC: ad ea quae (q; M) MV, adquę S 10 loquutus M 12 uerba mundus a sorde nec unus tn ras. fort. a m. 1 S nec unius quidem MV1 LC1, ne unus quidem V2, nec infans unius quidem diei C\' 18 dię S 14 quęrella S, querela (qllaer- M) MVLC )[*]( 86* )

domini, quanto magis exsecrabilis et inmundus uir? Item iohannes apostolus I: Si dixerimus quia peccatum non habemus, nos ipsos seducimus, et ueritas in nobis non est si confiteamur peccata nostra, fidelis et iustus est qui dimittat nobis peccata, et mundet BOS ab omni iniquitate.

LXXIIII. NON FVRANDVM.

In exodo: Non facietis furtum et non mentiemini. Item in psalmo XLVIIII: Si uidebas furem, simul cum eo currebas, et cum adulteris portionem tuam ponebas. Item illic: Arguam te et statuam illa contra faciem tuam. Item in prouerbiis: Qui partitur cum fure, odit animam suam. Item ad corinthios I: Non fures, non auari, non ebriaci, non maledici, non rapaces regnum dei possidebunt.

[*]( hominis uermis. In epistula iohannis cap. II: Si dixerimus quoniam peccatum non habemus. LXXIIII. NON FVRANDVM. In Exo do cap. XLII: Non facietis furtum. In psalmo XLVIIII: Si uidebas furem, simul currebas usque arguante. In prouerbiis cap. : Qui partitur cum furem, odit animam suam. Ad corinthios I cap. XXVII: Neque )[*]( iohannis I cap. II: Si dixerimus quoniam peccatum non habemus usque mundet nos ab omni iniquitate. LXXIIII. NON FVRANDVM. In exodo cap. XI: Non fartam facies. In psalmo XLVllUL: Si uidebas furem, simul currebas usque contra faciem tuam. In prouerbiis cap. XXVIIII: Qui cum fure partitur, odit animam suam. Ad corinthios I cap. )

[*]( 2 I Ioh. 1, 8 et 9 8 Eiod. 20, 15 9 Ps. 49, 18 11 ib. 21 12 Prou. 29, 24 13 I Cor. 6, 10 )[*]( 1 execrabilis (\' M. 1) 8 inmundus uir (imm- M) MVLC, inmundo sit S 2 iohannis 8 apostolus I om. MVLC 4 fidelis est et iustus MVLCv, add. 8. I. deus al. m. C 8 in eio S 9 currebus cum ee MVLCv 11 illic] ubi supra MVLC illam SM item in prou. om. V (sed spat. uac. est) 12 animam suam odit Ad corinthioe Y 13 non Cares neqae ebilosti (aebr- MC) neque maledici neque rapaceS MVLC 19 arguante a pro argtiam te, unde incipit sequ. testim. quod compreh. p )

Item in zacharia propheta: Et conuersus adleuaui oculos meos, et uidi et ecce falcem uolantem, statura cubitorum uiginti et latitudo cubitorum decem. et dixit mihi: hoc est male dictum, quod eDit ad maleficos qui sunt super faciem totius terrae: quia omnis fur et periurus ex ea usque ad mortem punietur. et proferam illam, dicit dominus omnipotens, et introibit in domum furis et in domum periurantis in nomine meo in mendacio, et requiescet in media domo eius, et consummabit eum et materiam eius et lapidem eius. ltem in exodo: Quod si quis inuolaueirt uitulum aut ouem et occiderit eum aut uendiderit, quinque uitulos reddet pro uno uitulo et quattuor oues pro una one. Item illic: Quod si pauper est et non habet unde reddat, ueneat pro furto. quod si prehensus fuerit et inuentum fuerit in manibus eius furtum ab asino usque ad ouem uiuentem, dupla reddet.

[*](fures neque auari regnum dei possidebunt. In azaccharia cap. : Et conuersus leoani oculos meos usque materiem eius et lapidem eius. )[*](VI: Neque foras neque auari regnum dei possidebunt. In zacharia cap. : Et leuaui oculos meos et uidi et ecce uolumen uolans et dixit ad me: quid tu uides usque et consumet eum et ligna eius et lapides eius. )

[*]( 1 Zach. 5, 1-4 10 Exod. 22, 1 12 ib. 8 et 4 )[*]( 1 uerba Item — Et - Quod - Quod — dupla reddat om. V zaccharia S, zacaria C proph. om. MLC leuaui MLCv 2 statura MLC, statu S, longitudo eine v, μη̃ϰος Alx. gubitorum S 3 XX (in ras. a m. 2) M X M 4 exit C 5 totine om. MLC usquae S 7 introiuit ML furia om. MLC et in domum om. L 8 in mendacio (-tio MC) MLC: et mendabo 8 9 consummauit MLC 10 uerba Item — Quod — Quod — dnpla reddet om. MLC 11 eum S, αὐτό cod. Alex. quinque S 13 ueniat S 14 praehensus S )

LXXV. NON GLORIANDVM IN SAPIENTIA MVNDI.

In prouerbiis: Esto confidens toto corde in domino, in tua autem sapientia noli extolli. Item illic: Noli esse sapiens aput te: time autem deum et declina ab omni malo. tunc sanitas erit corpori tuo et diligentia ossibus tuis. Item illic: Vidi uirum aestimantem se sibi sapientem esse, spem autem habuit magis insipiens quam ille. Item in esaia: Vae his qui prudentes sunt aput se et in conspectu suo sapientes. Item illic: Perdam sapientiam sapientium, et prudentiam prudentium reprobabo. Item in hieremia: Haec dicit dominus: non glorietur sapiens in sua sapientia,

[*]( LXXV. NON GLORIANDVM IN SAPIENTIA MVNDI. In prouerbiis cap. : Estote confidens toto corde in dominum, in tua autem sapientia noli extolli. Item ibi: Noli esse sapiens aput te, time autem deum. Item cap. XXVI: Vidisti hominem sapientem sibi sic uideri, magis illo spem habebit stultus. In esaia cap. : Vae his qui prudentes sunt aput se. Item ibi: Perdam sapientem sapientium. In hieremia cap. : Haec dicit dominus: non )[*]( LXXV. NON GLORIANDVM IN SAPIENTIA MVNDI. In prouerbiis cap. HI: Ne sis sapiens apud temet ipsum usque et inrigatio ossuum tuorum. Item cap. III : Habe fiduciam in domino ex toto corde tuo et ne innitaris prudentiae tuae. Item cap. XXVI: Vidisti hominem sapientem sibi uideri, magis illo spem habebit stultus. In esaia cap. : Vae qui sapientes estis in oculis uestris usque uobismet ipsis prudentes. Item cap. : Peribit enim sapientia a sapientibus usque abscondetur. In hieremia cap. : Haec dicit dominus: non glorietur sapiens in sapientia )

[*]( 3 Prou. 3, 5 4 ib. 7 et 8 7 Prou. 26, 12 9 Es. 5, 21 10 EB. 29, 14 12 Hier. 9, 28 et 24 )[*]( 1 XXV S 3 corde] add. tuo Cv in dum MVL, ad dum C in tua MVLC, tu (om. in) S 4 ubi supra MVLC 5 apud te Bapiens L dm MVLC: dñm S 6 corpori t.] cf. 471, 8 7 in prouerbiis MVLC esse sapientem C 8 magis habuit MVL C (ἔσχε μα̃λλον) uerba Item — Vae his — coram deo Item om. V 9 ęsaia S et om. M 10 illic] in esaia (is-, ys-) MLC )

et non glorietur fortis in sua fortitudine, et non glorietur diues in diuitiis suis: sed in hoc glorietur qui gloriatur, scire et intellegere quia ego sum dominus qui facio misericordiam et iudicium et iustitiam super terram, quia in his est uoluntas mea, dicit dominus. Item apostolus ad romanos: Dicentes enim esse se sapientes stulti facti sunt. Item ad corinthios I: Vbi sapiens? ubi scriba? ubi conquisitor huius saeculi? nonne stultam fecit deus sapientiam mundi? Item illic: Videte uocationem uestram, fratres, quia non multi sapientes secundum carnem, non multi potentes, non multi nobiles: sed quae stulta sunt huius mundi elegit deus, ut confundat sapientes, et infirma mundi elegit deus, ut confundat fortia, et ignobilia et contemptibilia elegit quae non sunt, ut quae sunt destituat, ut non glorietur omnis caro coram deo. Item illic: Nemo se fallat. si quis uidetur

[*](glorietur sapiens in sna sapientia usque in his est uoluntas mea, dicit dominus. Ad romanos cap. IIII : Dicentes enim se esse sapientes stulti facti sunt. In epistula ad tesalonicenses cap. : Vbi sapiens? ubi scriba? Item cap. VI: Videte uocationem uestram usque non glorietur omnis caro quoram deo. Item cap. XIIII: Nemo se seducat usque sapienti huius mundi stultitia est apud deum. )[*](sua usque haec enim placent mihi, ait dominus. Ad romanos cap. II: Dicentes enim se esse sapientes stulti facti sunt. Ad corinthios I cap. I: Vbi sapiens? ubi scriba usque stultam fecit deus sapientiam huius mundi. Item illic cap. I: Videte enim uocationem uestram, fratres, usque non glorietur omnis caro in conspectu eius. Item illic cap. III: Si quis uidetur inter )

[*]( 6 Rom. 1, 22 7 I Cor. 1, 20 9 ib. 26—29 15 I Cor. 8, 18-20 )[*]( 2 in suis diuitiis MLC 3 quia .. ] cf. 394, 11 5 aposto- M lus S, paulus MLC 6 se esse sapientes MLCv, esse I.sapiens (M m. 1) 8 ad corintios prima M 7 ubi enl sap. C 8 huius mundi MLCv 9 ubi supra MLC 13 elegit] add. et (ut L) ea MLCv 14 destitsat S, euacuet MLC, destrueret v 15 dno C illic] ubi supra MLC, ad romanos V 18 tesai a, m margine signum r )

sapiens esse in hoc saeculo, stultus fiat, ut sit sapiens. nam sapientia huius mundi stultitia est aput deum. scriptum est enim: conprehendam sapientes in astutia eorum. et iterum: dominus nouit cogitationes sapientium quoniam uanae sunt

LXXVI. NON AMBIENDOS HONORES.

In ecclesiastico: Noli superbire ante conspectum regis, neque in locis potentium subsistas: melius est enim dici tibi: ascende ad me, quam humiliari in conspectu potentis. Noli quaerere a deo ducatum neque a rege cathedram honoris: non iustifices te ante dominum, quoniam agnitor cordis est. noli quaerere eligi iudex nisi uirtute inrumpere iniquitates, ne forte extimescas faciem potentis et ponas scandalum in astutia tua. Item in euangelio secundum matthaeum: Accessit ad dominum mater filiorum zebedaei cum filiis suis,

[*]( LXXVI. NON AMANDOS HONORES. In ecclesiastico cap. : Noli superbire ante conspectum regis usque ponas scandalum in astutia tua. In euangelio secundum matheum cap. XX: )[*]( uos sapiens esse usque dominus nouit cogitationes sapientium quoniam uanae sunt. LXXVI. NON AMANDOS HONOREB. In prouerbiis cap. XXV: Ne gloriosus appareas coram rege usque quam humilieris coram principe. In ecclesiastico cap. V: Noli quaerere ab homine ducatum neque a rege cathedram honoris usque et ponas scandalum in agilitate tua. Secundum matbeum cap. XX: Accessit )

[*]( 7 Prou. 25, 6 et 7 9 Eccli. 7, 4-6 15 Matth. 20, 20-28 (cf. Luc. 14, 8—11) )[*]( 1 aeculo L 2 scribtum S 3 conpraehendam S, compraehendea MVLC 4 uane L 6 ambiendos S: amandos MYC, amando L 8 potentum C eat om. C 9 humiliare L 10 querere LC (et ita l. 12) a do dqcatum neque a rege KVLC, om. S cathedra ML 11 dn̄m S: dm̄ MVLC quoniam om. VLC agnitor Sv: cognitor MVLC 12 elegi S possis irrūpe C (ct. 361, 10) 14 uerba Item. — Aocesait— exaltabitur Item om. V euug sec math S 15 zebedei SMLC )

adorans eum et postulans aliquid ab eo. ille autem ait: quid uis? dicit illa: ut sedeant isti duo fili mei unus ad dexteram tuam et unus ad sinistram in regno tuo. ait autem iesus: nescitis quid postuletis: potestis bibere calicem, quem ego bibiturus sum? illi autem dixerunt: possumus. ait illis iesus: calicem meum quidem bibetis, sedere autem ad dexteram uel ad sinistram meam non est meum dare uobis, sed quibus paratum est a patre meo. quo audito ceteri decem discipuli indignati sunt de duobus fratribus. iesus autem aduocauit eos et dixit: scitis quoniam principes gentium dominantur eorum et magnam potestatem exercent in eos. non sic est inter uos, sed quicumque uoluerit inter uos primus esse erit uester seruus: sicut et filius hominis non uenit, ut illi ministretur, sed ut ministret et det animam suam redemptionem pro multis. uos autem quaeritis in modicis extolli, et de maximis minui. cum autem introieritis ad caenam uocati, nolite recumbere in honorificis locis, ne forte dignior te superueniat et accedens inuitator dicat tibi: adhuc infra accede, et confundaris. si autem recubueris in inferiori loco, adueniet inferior te, et dicet tibi qui te ad caenam inuitauit: accede adhuc in superiori loco, et erit hoc tibi utilius. quia omnis qui se exaltat humiliabitur, et qui se humiliat exalta-

[*](Accessit ad dominum mater filiorum zebedei cum filiis usque omnis qui se exaltat humiliabitur, et qui se humiliat exaltabitur. In )[*](ad eum mater filiorum zebedei cum filiis suis -usque omnis qui se exaltat humiliabitur, et qui se humiliat exaltabitur. In )

[*]( 1 postolans L 2 filii MLC 3 et alius C senestram S autem] enim C 4 quod L petatis Cv calicem bibere M 5 illis] illi 8 6 calicem quidem meum MLCv dexteram meam MLC 7 simstram (om. meam) MLC, senestram 8 8 ceteri om. MLCv discipuli om. Ov 18 eeruus Sv: mimster MLC (ex u. 28) 15 uos antem .. ] cf. 481, 2 16 eenam SC 18 auperueniet L adhue om. MLC 20 dicet MC, dicit L, om. S cenam C 21 huc C tibi hoc C 22 hnmiliauerit C (v Mtn. 23, 12) )

ezebitur. Item in ezechiel propheta: Et cognoscent omnia ligna campi quia ego sum dominus, qui humilio lignum altum et exalto lignum humile et arefacio lignum uiride et reuirescere facio lignum aridum. ego dominus locutus sum et faciam.

LXXVII. QVOD QVI HOMINEM DEI SPERNIT DOMINVM SPERNAT.

In deuteronomio: Et homo quicumque fecerit in superbia, ut non exaudiat sacerdotem qui adstat ministrare in nomine dei tui aut indices qui fuerint in diebus illis, morietur homo ille, et auferes malum ex israhel: et omnis populus cum audierit, timebit et non faciet iniustitiam. Item

[*](ezechiacap. : Et cognoscent omnia ligna campi quia ego sum dominus deus usque ego dominus loquutus sum et facio. LXXVII. QVOD QVI HOMINEM SPERNIT DEVM SPEBNAT. In deuteronomio cap. : Et homo quicumque fecerit superbia )[*](chilcap. : Et scient omnia ligna regionis quia ego sum dominus deus usque ego dominus loquutus sum et feci. LXXVII. QVOD QVI HOMINEM SPERNIT DEVM SPESNAT. In denteronomio cap. X: Qui autem superbierit nolens oboedire sacerdotis imperio usque ut nullus deinceps intumescat superbia. In )

[*]( 1 Ezech. 17, 24 8 Deut. 17, 12 et 13 )[*]( 1 ęzechiel S, hiezechelo L, ezechiS M, ecechię V 2 dns da MVLC qui] quia L 8 exaltabo ML V lignum humilem .. uiridem SM reuiriscere S, reuiueacere ML, reuiuiscere C 4 et MVLC: ut S 5 facio MVLC, feci v, ϰοιήσω 7 homo V dei spernit] diBpnit S, spernit (om. dei) MVLC, s. I. add. sacerdotem V dominomj dno S, dm MVLC spernat MV: spernit SLC (292, 25) 8 deutero nomium MV fuerit (n in ras.) V superbiam S 10 morientur 8 11 et ei isrt auferes malum V is*rahel (rasa t) 8 12 cum] qui M facient S, cf. 460, 7 )

in regnorum I dominus ad samuhelem: Non te spernunt, sed me, ne regnem super illos. Item in ezechiel propheta: Domus autem israhel nolunt audire te, quia nolunt audire me: quia uniuersa domus israhel contentiosi sunt et duro corde. Item in exodo: Non enim ad nos est murmuratio uestra, sed aduersus deum. Item in euangelio secundum lucam dominus iesus: Qui audit nos, me audit, et qui uos spernit, me spernit: qui autem me spernit, spernit eum qui me misit. Item apostolus ad thessalonicenses: Quapropter qui spernit, non homi-

[*](usque non faciet iniustitiam. In regnorum libro I cap. : Dixit dominus ad samuhel: non te spernit, sed me. Ln ezechihel cap. : Domus autem israhel non uult audire te, quia nolunt audire me. Inexodocap. : Non enim aduersus nos est murmuratio uestra, sed aduersus deum. Secundum lucam cap. dominus ait: Qui audit uos, me audit. Ad tesalonicenses I cap. XIII: Quiapropter qui sper- )[*](regnorum libro I cap. XXI: Dixit autem dominus ad samuhelem usque non emm te abiecerunt, sed me, ne regnem super eos. In ezechi cap. : Domus autem israhel nolunt audire te, quia nolunt audire me usque et duro corde. In exodo cap. VJLIli: Nos enim quid sumus? nec contra est murmur uestrum, sed contra deum. Secundum lucam cap. X: Qui* uos audit, me audit usque spernit eum qui me misit Ad thessalonicenses )

[*]( 1 I Reg. 8, 7 3 Ezech. 3, 7 5 Exod. 16, 8 7 Lnc. 10, 16 10 I Thess. 4, 8 )[*]( 1 libro primo (I L) MVLC dñs 8: dixit dns MVLC samuelem S, samohel ML, samuel VC 2 regnem MVLCv: regnes S (tov μὴ βασιλεύειν) ezechiel SV, ezechielo M, hiezechielo L, iezechiele C 8 proph. om. MVLC pr. nolunt] non uult MVLC (oi pij ϑελήσουσιν) 5 duro MVLC: om. 8 (453, 1) aduersus nos MVLC, cf. c. CXV 6 uerba Item — Qui - - confundar om. V in euang. om. MLC 7 euug S iesus] ait MLC 8 uerba me spernit q. a. m. spernit om. ML, qui a. m. spernit om. C 9 apoh stolus om. MLC 10 tessalonicenses SC, tesalon- M, tesalon- L, add. prima MC, I L )

nem spernit, sed deum, qui dedit spiritum sanctum in nobis. Item ubi supra II: Vos autem, fratres, nolite deficere bene facientes. si quis autem non obaudit uerbo nostro, hunc per epistulam notate et non conmisceamini cum illo, ut confunda(tu)r.

LXXVIII. DE OBOEDIENTIA.

In exodo: Si audieris uocem domini dei tui et quae ei placent feceris coram ipso et obaudieris praeceptis eius et custodieris omnem iustitiam eius, omnem infirmitatem, quam inportaui aegyptiis, non inportabo in te. ego enim sum dominus qui saluum facio te. Item in prouerbiis: Malum aureum in monile sardium, in aure (in)auris aurea et sardino

[*]( nit non hominem spernit, sed eum qui dedit spiritum sanctum in nobis. LXXVIII. DE OBOEDIENTIA. In exodo cap. XXXII: Si audieris uocem domini dei tui usque ego enim dominus qui saluum facio te. In prouerbiis cap. : Malum aureum in monile. In )[*]( I cap. IIII: Itaque qui haec spernit, non hominem spernit, sed deum, qui etiam dedit spiritum suum sanctum in nobis. LXXVIII. DE OBOEDIENTIA. In exodo cap. VIIII: Si audieris uocem domini dei tui usque ego enim sum sanator tuus. In prouerbiis cap. XXV: Mala aurea in lectis argenteis usque )

[*]( 2 n Thess. 3, 13 et 14 8 Exod. 15, 26 12 Pron. 25, 11 et 12 )[*]( 1 dm Sv: eum MLC, τόν ϑεόν 2 uerba Item — Vos — confondar om. MLC dificere S 4 vt eonfundatur «: et confundar S, ινα ἐντϱαπη̩̃ 7 obaedientia SS audieritis S 9 obaadieris MVLC: audieris 8 10 custodieritis 8 qaam] quae M 11 sum om. MVLO 18 is monile sardiam MVLC, m moniles ardiam 8 inanre auris aurea et sardino (sardinio C) pratioso (praet- SM, praec- VC, prec- L) SMVLC, μη̃λον χϱυσου̃ν ἐ̓ν δϱμίσϰω̩ σαϱδίου, οὕτως εἰϰεἰν λέγον. εἰς ἐϰώτιον χϱυσου̃ν ϰαὶ σάϱδιον ϰολυτελὲς δέδεται, λόγοςσοϕός εἰς οον ovg. )

pretioso, ita sermo sapiens in aure oboedientis. Item in ecclesiastico: Filii sapientiae ecclesia iustorum, et natio eorum obaudientia et caritas. Item apostolus ad romanos: Gratia autem deo, quod fuistis serui peccati, sed obaudistis ex corde in eam formam doctrinae, in quam traditi estis. liberati autem a peccato, serui facti estis iustitiae. Item illic: Sicut enim per inoboedientiam unius hominis peccatores constituti sunt plurimi, ita et per unius oboedientiam iusti constituentur multi. Item ad corinthios II: Ideo enim scripsi uobis, ut cognoscam experimentum uestrum, si in omnibus oboedientes estis. Item petrus apostolus I: Animas itaque uestras castificate ad oboediendum fidei per spiritum.

[*](ecclesiastico cap. II: Filii sapientiae ecclesia iustorum. Ad romanos cap. XVI: Gratias autem deo, qui fuistis serui peccati obaudistis ex corde. Ad romanos item cap. XIIII : Sicut enim per inoboedientia unius hominis. Ad corinthios cap. Y: Ideo enim scribsi uobis, ut cognoscam experimentum uestrum, si in omnibus oboedientes estis. In epistula petri I cap. : Animas itaque uestras castificate in oboedientia caritatis. )[*](autem oboedientem. In ecclesiastico cap. II: Filii sapientiae ecclesia iustorum et natio illorum oboedientia et dilectio. Ad romanos cap. VI: Sicut enim per inoboedientiam unius hominis usque iusti constituuntur multi. Item illic cap. VII: Gratias autem deo, quod fuistis serui peccati usque serui facti estis iustitiae. Ad corinthios II cap. n: Ideo enim et scripsi, ut cognoscam experimentum uestrum usque oboedientes sitis. Petrus in epistula I cap. Ill: Animas uestras castificantes in oboedientia caritatis. )

[*]( 2 Eccli. 8, 1 4 Rom. 6, 17 et 18 \' 7 Rom. 5, 19 10 H Cor. 2, 9 12 I Petro 1, 22 )[*]( 1 obedientis VC 3 uerba Item — Gratia - Sicut — multi Item om. V apost. om. MLC 4 gratias MLCv sed om. ML Cυ 5 doctrina et M 7 illic] ad romanos MLC inobed- C (ut solet) 8 plurimi SM: multi LCv 9 constituuntur ML C 10 secunda MC acribai 8 et cognoscebam F1 11 Item — Animus — spiritum om. V petrus in epistola prima (I L) MLC 12 in oboedientia (obed- Cv) caritatis MLCν (om. per ep.) obaediendum S )

LXXVIIII. PVSILLIANIMEM NON SCANDALIZANDVM, SED POTIVS CONSOLANDVM.

In euangelio secundum matthaeum: Qui scandalizauerit unum pusillum ex his qui in me credunt, bonum est illi magis, ut circumligetur mola asinaria collo eius et proiciatur in profundum. Item apostolus ad romanos: Carnis curam ne feceritis in desideriis. infirmum in fide adsumite, non in disceptationes cogitationum. Item ad galatas: Fratres, et si praeuentus fuerit homo in aliquo delicto, uos qui spiritales estis, instruite huiusmodi in spiritu mansuetudinis: considerans te ipsum, ne et tu tempteris. alter alterius onera portate, et sic implebitis legem christi. Item ad thessalonicenses I: Oramus autem uos, fratres, cor-

[*]( LXXVIIII. PVSELLANIMEM NON SCANDALIZANDVM, SED POTIVS CONSOLANDVM. In euangelio secundum matheum cap. : Vnum pusillum unum ex his qui in me credunt. In epistula ad romanos cap. : Carnis curam ne feceritis in desideriis. In epistula ad galatas cap. : Fratres, etsi praeuentus fuerit homo in aliquo delicto. In epistula ad tesalonicenses cap. : Oramus autem uos, fratres, corripite iniquietos. In )[*](LXXVllll. PVSILLANIMEM NON ScANDALlZANDVM, SED POTIVS CONSOLANDVM. In euangelio secundum matheum cap. XVIII: Qui autem scandalizauerit unum de pusillis istis usque in profundum maris. Ad romanos cap. XV: Et carnis curam ne feceritis in desideriis usque non in disceptationibus cogitationum. Ad galatas cap. VIII: Fratres, etsi praeoccupatus fuerit homo in aliquo delicto usque onera portate et sic adimplebitis legem christi. Ad thesalonicenses I cap. VII: Bogamus autem uos, )

[*]( 3 Matth. 18, 6 7 Rom. 13, 14 et Rom. 14, 1 9 Gal. 6, 1 et 2 13 I Thess. 5, 14 et 15 )[*]( 2 pusillanimem MVLC positius S 8 euug SV 6 apost om. MVLC 7 cura MV1 8 disceptatione MVLC, -nibus v Item — Fratres — christi Item om. V - galathas ML 9 fratres] stares S 10 instruitae S 11 considerans Sv: intendens MLC 12 honera M adimplebitis Lv 13 tessal- S, thesal- M, tesal- VL )

ripite inquietos, consolamini pusillianimes, suscipite infirmos, patientes estote ad omnes. uidete ne quis malum pro malo alicui reddat, sed semper quod bonum est sectamini in inuicem et in omnes. Item ad romanos: Debemus autem nos potentes infirmitates eorum qui inpotentes sunt baiulare et non nobis placere. unusquisque uestrum proximo placeat ad bonam aedificationem. christus autem non sibi placuit, sed secundum quod scriptum est: obprobria exprobrantium ceciderunt super me. quae autem scripta sunt, ad nostram doctrinam scripta sunt, ut per patientiam et consolationem scripturarum spem habeamus. deus autem omnium det uobis id ipsum sapere in inuicem secundum christum iesum, ut unianimes uno ore magnificetis dominum et patrem domini nostri iesu christi. propter quod suscipite inuicem, sicut et christus suscepit uos in gloriam dei. Item illic: Deus autem spei adimpleat uos omni gaudio et pace, ut abundetis

[*](epistula ad romanos cap. : Debemus autem firmiorem inbecillitatis et infirmorum portare usque suscepit uos in honore dei. Item cap. : Deus autem spei adimpleat uos omni gaudio )[*](fratres, corripite inquietos, consolamini pusillanimes usque quod bonum est sectamini et in inuicem et in omnes. Item ad romanos cap. XV: Debemus autem nos firmiores inbecillitates infirmorum sustinere usque propter quod suscipite inuicem, sicut christus suscepit uos in honorem dei. Item ad romanos cap. XVI: Deus autem spei repleat uos omni gaudio et pace in )

[*]( 4 Rom. 15, 1-7 15 ib. 18 et 14 )[*]( 1 pusillanimes MVLC 2 stote M 4 Item — Debemus — cogitationes eius Item om. V debemus autem firmiores inbecillitates infirmorum portare et non (add. in L) ipsi nobis placere MLC (cf. v) 6 proximo suo MLCυ 7 bonum S nam et christus MLC, etenim chr. v placuit non sibi C 8 saecundum S bis scribt tum et acribta et scribtur. S opprobria oppobantium S 10 in nra doctrina M 12 in om. LCX 13 unanimes MLC ore] more S magniflcetis S: honorificetis MLtJ, glorificetis C dm MLCv 14 in inuicem SC 15 gloria S illic] ad romanos MLC 16 habundetis LC )

crein omnem spem in uirtute spiritus sancti. certus sum autem, fratres, de uobis quoniam adimpleti estis dilectione et omni scientia, ut alterutrum possitis coercere. Item ad corinthios II: Si quis autem contristauit, non me contristauit, sed ex parte, ut non onerem, omnes uos. sufficit illi qui eiusmodi est obiurgatio haec, quae fit a pluribus, ita ut econtra magis donetis et consolemini, ne forte maiori tristitia absorbeatur qui eiusmodi est. propter quod obsecro uos, ut confirmetis in illum caritatem. ideo enim scripsi, ut cognoscam experimentum uestrum, si in omnibus oboedientes estis. si cui autem aliquid donatis, et ego. nam quod donaui propter uos in persona christi, ut non possideamur a satana. non enim ignoramus cogitationes eius. Item ad colossenses: Induite ergo uos tamquam electi dei, ut sancti et dilecti, uiscera misericordiae, benignitatem, humilitatem, lenitatem,

[*]( in pace. In epistula ad corinthios II cap. : Si quis autem contristauit, non me contristauit usque non enim ignoramus cogitationes eius. In epistula ad coiosenses cap. : Induite ergo uos sicut electi dei sancti. )[*]( dendo usque ita ut possetis alterutrum monere. Ad corinthios II cap. II: Si quis autem contristauit, non me contristauit usque non enim ignoramus cogitationes eius. Ad colosenses cap. IIII : Induite ergo uos sicut electi dei sancti usque sicut et dominus donauit uobis, ita et uos. )

[*]( 4 II Cor. 2, 5-11 14 Coloss. 8, 12 et 18 )[*]( 1 in omnem spem in uirtute S: in spe et potentia MLC, h τη- ἐλπιδ́ι h δυνάμει 2 de nobis fratres MLC 3 possetis L cohereere SMC chorinthios M 4 Becaada MC 5 sed ex parte S: om. MLC honerem MC omnes uoa MLCv: cos S illi] ei MLC 6 obiurgatio haec Sν: correptio ista MLC e contra S: e contrario LCv, aecontrario M 7 consulemini S 8 huiuscemodi C 9 illo L scribsi S, add. nobis 573, 10 10 obaudientes ML, sed ef. 573,11 si cui] ricut M 11 donastis MLCv, χαϱίζεσϑε 12 a satanan ML 18 colosenses MVC 14 tamquam S: sicut MVLCv electi dl scῑ dilecti (om. ut et et) MVLC, 882, 2 (cr. uar. lect. textus gracei) 15 benignitate humilitate mansuetudine iustitia patientia MV1LC )

iustitiam, patientiam, subportantes inuicem et donantes uobis ipsis, si quis aduersus aliquem habet querellam: sicut et dominus donauit uobis, sic et uos facite.

LXXX. DE LAVDE VIRGINVM.

In libro sapientiae : Quoniam felix sterilis et incoinquinata quae nescit thorum in delicto! habebit fructum in dilectione animae. et spado qui non est operatus per manus iniquitatem nec cogitauit aduersus dominum nequissima. dabitur enim illi fidei donum electum et sors in templo dei oblatior. bonorum enim laborum fructus bonae famae, et quae non excidat radix sapientiae. Item paulus apostolus ad corinthios I: De uirginibus autem praeceptum domini non habeo, consilium autem do sicut misericordiam consecutus, ut fidelis essem. existimo ergo hoc bonum esse propter praesentem necessitatem, quia optimum est homini

[*](LXXX. DE LAVDE VIRGINVM. In libro sapientiae cap. : Quoniam felix sterelis et quoinquinata usque non excidat radix sapientiae. In epistula ad corinthios I cap. : De uirginibus praeceptum domini non habeo usque quoniam bonum est )[*](LXXX. DE LAVDE VIRGINVM. In libro sapientiae cap. n: Quoniam felix sterilis et incoinquinata quae nescit thorum usque et quae non concidat radix sapientiae. Paulus ad corinthios I cap. VIII: De uirginibus praeceptum domini non habeo usque )

[*]( 6 Sap. 8, 13-15 18 I Cor. 7, 25 et 26 )[*]( 1 support- Cv nobismet MVLCv 2 quaerellam SV, querelam (quaer- M) MLC 3 dominus Sν : ds in xpo MVLC 6 sterelis SM 7 nescithorum S habet MVLC fructus S 8 dilectione MVLC: resurrectione S, respectione v, ἐπισϰοπη̹̃ 10 ille S et MVLCv: om. S templum V oblatior S: placidior MVLC, acceptissima v, ϑνμηϱέστεϱος 11 labiorum MV LC 12 excedat S, excidet V item paulus om. V apostolus om. MVLC 18 prima MC dni praeceptum C 14 dô (uirg. ras.) S, d**o (ic ras.) M misaericordiam S, misericordia MVl 15 exstimo Ml hoc om. MVLC )[*]( XII, Aug. 3, i. )[*]( 87 )

sic esse. Item illic: Hoc autem dico, fratres, tempus breue est: reliquum est, ut et qui habent uxores tamquam non habentes sint, et qui flent tamquam non flentes sint, et qui gaudent tamquam non gaudentes sint, et qui emunt tamquam non possidentes, et qui utuntur hoc mundo tamquam non utantur: praeterit enim habitus huius mundi. uolo uos sine sollicitudine esse. qui sine uxore est sollicitus est quae domini sunt, quomodo placeat deo. qui autem uxorem habet, cogitat quae sunt huius mundi, quomodo placeat uxori. separata est mulier et uirgo. quae non est nupta, cogitat quae dei sunt, ut sit sancta et corpore et spiritu. quae autem nupta est, cogitat quae sunt huius mundi, quomodo placeat uiro. Item illic: Itaque et qui nuptum dat uirginem suam bene facit, et qui non dat melius facit. Item in euangelio secundum matthaeum: Dico autem uobis, quia quicumque dimiserit uxorem suam, excepta causa adulterii,

[*]( homini sic esse. Item cap. : Hoc enim dico, fratres, tempus breue est, reliquimn est usque quomodo placeat uiro. Item cap. : Qui matrimonio iungit uirginem suam bene facit. In euangelio secundum matheum cap. : Dico autem uobis )[*]( bonum est homini sic esse. Item illic cap. Vlll: Hoc itaque dico, fratres, tempus breue est, reliquum est usque quae sunt mundi, quomodo placeat uiro. Item illic cap. VIll: Igitur et qui matrimonio iungit uirginem suam bene facit et qui non iungit melius facit. Secundum matheum cap. XVIIII : Dico autem )

[*]( 11 Cor. 7, 29-34 18 ib. 38 15 Matth. 5, 32 et 19, 9-12 )[*]( 1 Item — Hoc — uiro Item om. V ubi supra MLC breaae M 4 sint om. ML 6 habitas S: figura MLCv 7 uerba qui sine uxore est Bollicitus est om. S 8 quomodo placeat deo om. MLC 10 separata S: diuisa MLC (diuisus v, sed aliter distinguitur) quae innupta est MLC (innubta M) 11 et pr. om. MLC nubta M 18 illic] ubi supra MVO, in eug mat L itaquae S itaque et om. MVLC dat nuptum MVLC 14 euug S om. item in eu. Y 15 mattheum S 16 adulterii S: fornicationis MVLC, cf. v Matth. 5, 32 )

facit illam moechari. dicunt ei discipuli: si talis uiri causa est cum uxore, non expedit nubere. iesus autem respondit eis: non omnes capiunt uerbum istud, sed hi quibus concessum est sunt enim spadones, qui ex utero matris nati sunt, et sunt spadones, qui facti sunt ab hominibus, et sunt spadones, qui se ipsos spadonauerunt propter regnum. qui potest capere, capiat.