Liber de Divinis Scripturis sive Speculum quod fertur S. Augustini

XLI. NON IVRANDVM.

In ecclesiastico: Iurationi non adsuescas os tuum: multi enim casus in illa. et nominibus non admiscearis, quo-

[*]( suo. In XXIII: Qni non accipit in uanum animam suam. In sapientia cap. Vlill: Aut uiuunt iniuste aut periurant cito. In zaccharia carp. : Et iuramentum falsum nolite diligere. XLI. NON IVRANDVM. In ecclesiastico cap. XI: Iurationi )[*]( uanum animam suam. In sapientia cap. VTIII: Aut enim dum laetantur insaniunt ant uaticinantur falsa usque in dolo contempnentes iustitiam. In zacharia cap. : Et iuramentum mendax ne diligatis. XLI. NON IVRANDVM. In ecclesiastico cap. XII: Iurationi non adsuescat (t in ras.) os tuum usque et si in nacuum )

[*]( 1 Ps. 23, 4 et 5 4 Sap. 14, 28—30 9 Zach. 8, 17 13 Eccli. 23, 9-11 (9—14). )[*]( 1 eum om. MVLCv Item in prouerbiis Accendit falsa testis iniquus et immittit iuditia inter fratres. Item in psalmo uicesimo tercio Qui non accipit — C XXlllt V uanum L 2 saam om. C iurabit L, iurat 8. l. V\' in dolo proximo suo MVLCv accepiet S 5 flent MV1C, fiant L uatiginantur S iniustae SM 7 anima male (-lse V) MVLC: animale S iurantis L ledi SVLC in instę S, iniustae M iurauerant] add. et MV LC 8 fictae SM contempnentes MVC item om. V 18 adsuescat MLC(v), adquiescat V 14 nominibus om. MVLC )

Diam non eris inmunis ab eis. sicut enim seruus interrogatu» adsidue a liuore non minuetur, sic omnis iurans et nominans in toto a peccato non purgabitur. uir multum iurans inplebitur iniquitate, et non discedet a domo illius plaga: et ei uane iurauerit, non iustificabitur. Item illic: Loquella multum iurantis horripilationem statuet. Item secundum matthaeum: Audistis quia dictum est: non periurabis, sed reddes domino iuramenta tua. ego autem dico uobis, ne omnino iuretis, neque per caelum, quia sedes dei est, neque per terram, quia scabillum est pedum eius, neque per hierusolymam, quia ciuitas est magni regis, neque per caput tuum iuraueris, quia non potes ullum capillum album facere aut nigrum. sit autem sermo uester: est est, non non: quod autem amplius est, a malo est.

[*](non adquiescat os tuum. Secundum matheum cap. : Audistis quia dictum eet: non periurabis., )[*](iurauerit, non iustificabitur. Item eap. XlIII: Loquella multum iurans horripilationem capitis statuet. Secundum matheum cap. XIII: Andistis quia dictum est antiquis: non peiurabis (8 in ras. compl. Utt.) usque quod autem his abundantius est a malo est. )

[*]( 5 Eccli. 27, 14 05) 7 Matth. 5, 83-37 )[*]( 1 immunis MC 2 adsidoae 8, assidue MVLC labore Y non MVLCv, om. 8 minuetur MYLO, minaitar Sv 8 implebitur MVLC 4 discedet Cv: discedat S, discedit MVL 5 uanae 8 iustificabitur Sv: iustificatur MVLC item om. Y illic] ubi supra MVLC loquella M, loqui illa S, loquela VLC 6 horrepilationem 8, obripilationem MVO, oppilationem L statuat V1 in euangelio secundum MLC 7 math 8, matheum LC perierabis 8 8 iuramentum tuum (tuum om. V) VC 9 iuratis 8 edam 8 aedis S 10 acabillum S, scabellum MVLC hierosolimam ML, ierosolimam V, iherosolimam C 11 regis magni V aequae 8 12 iuraueris om. C ullum] unum Mv facerealbum MVLC )

XLII. NON DICENDVM FALSVM TESTIMONIVM.

In exodo: Non dices falsum testimonium aduersus proximum tuum. non consenties cum iniusto fieri testis iniustus. Item in psalmo XXXIIU: Exurgentes testes iniqui quae ignorabam interrogabant me, retribuebant mihi mala pro bonis. Item in prouerbiis: Accendit falsa testis iniustus et inmittit iudicia inter fratres. Item illic: Testis autem uelox linguam habet iniquam. Item illic: Eripiet de malis animam testis fidelis, incendit autem falsa dolosus. Item illic: Vir mutabilis lingua incidet in mala. Item illic:

[*]( XLII. NON DICENDVM FALSVM TESTIMONIVM. In exodo cap. LXXXI: Non dices falsum testimonium.. In psalmo XXXIIII: Exsurgentes testes iniqui quae ignorabam interrogabant me. In prouerbiis cap. vn: Testem fallacem et eum qui seminat inter fratres discordia. Item cap. XIII: Qui autem testis est repentinus concinat linguam mencii. Item cap. XIII: Testis fidelis non mentietur, proferet autem mendacium dolosus. Item cap. XV: Liberat animam testis fidelis, profert mendacium uersipellis. Item )[*]( XLII. NON DICENDVM FALSVM TESTIMONIVM. In exodo Cap XI: Non loqueris contra proximum tuum falsum testimonium. In psalmo XXXIIJI: ExBnrgentes testes iniqui quae ignorabam interrogabant me. In prouerbiis cap. VII: Testem fallacem et eum qui seminat inter fratres discordia. Item cap. XIII: Qui autem testis est repentinus concinnat linguam mendacii. Item cap. XIII: Testis fidelis non mentietur, proferet autem mendacium dolosus. Item cap. XV: Liberat animam testis fidelis, profert )

[*]( 3 Exod. 20, 16 et Exod. 28, 1 5 Pe. 84, 11 et 12 7 Prou. 6,19 SPr. 12, 19 9 Pr. 14, 25 11 Pr. 17,20 17 Pr. 14, 5 )[*]( 5 tricesimo tercio C exeurgentefl MVLC 7 Item — Accendit - - fratres om. hoc loco (exhib. supra 476, 1) C uerba Item — Accendit - - Testis - - habet iniquam om. V ascendit L falsus L\' inmittet L, immittet (et in ras.) M 8 illic] in pronerbiis MC, ubi supra L 9 in pronerbiis MVC, abi supra L 10 verba Item — Vir - - Testis f. — — Testis m. - - (479, 3) loquetnr om. V 11 ubi supra ML, in prouerbiis C incidet ML, incadet S om. incidet — falsus C ubi supra ML )

Testis falsus non erit inpunitus: qui autem accusat iniuste, non euadet. Item illic: Testis mendax peribit, uir autem oboediens caute loquetur. Item illic: Noli esse testis mendax in ciuem tuum, neque dilateris labiis tuis. Item illic: Claua et gladius et sagitta perniciosa sunt: sic et uir, qui aduersus amicum suum testimonium falsum dicit. Item illic: Lingua mendax odit ueritatem, os autem incontinens facit seditiones.

XLIII. NON MENTIENDVM.

In exodo: Non facietis furtum, et non mentiemini, nec calumniam faciet quisquam proximo suo. Item in libro sapientiae: Os autem, quod mentitur, occidit animam. Item in ecclesiastico: Noli narrare mendacium aduersus fratrem

[*](cap. : Testis falsus non erit inpunitus. Item cap. XX: Testis iniquus deridet iudicium. Item cap. XXVII: Lingua faQax non amat ueritatem. XLIII. NON MENCIENDVM. In exodo cap. XLII: Non facies furtum et non menciemini. In sapientia cap. V: Os autem quod mentitur occidit anima. In ecclesiastico cap. : Noli )[*](mendacium uersipellis. Item cap. XX: Testis falsus non erit impunitus. Item cap. XX: Testis iniquus deridet iudicium. Item cap. XXVII: Lingua fallax non amat ueritatem. XLIII. NON MENTIENDVM. In leuitico cap. XI: Non facietis tis ex corr. furtum et non mentiemini. In sapientia cap. I: Os autem quod mentitur occidit animam. In ecclesiastico cap. V: Noli narrare mendacium aduersus fratrem tuum usque )

[*]( 1 Proa. 19, 5 2 Prou. 21, 28 8 Prou. 24, 28 5 Frau. 25, 18 7 Prou. 26, 28 11 Leu. 19, 11 18 Sap. 1, 11 14 Eccli. 7, 12 (18) 16 (22) Prou. 19, 28 )[*]( 1 iniustae S 2 euadit L in pronerbiia MC, ubi supra L 8 obaediens S loquitur MLC ubi supra MLC 4 dilateris MVLC, delateris S ubi supra MVLC 6 falsum testimonium V 7 in prouerbiis MVC, ubi supra L ////tinens F1, timens V* 10 mentium S 11 in exodo SMLC, in pronerbiis F 12 faciat L 18 occidet M )

tuum, neque in amico similiter facias. Item illic: Noli uelle mentiri omne mendacium : adsiduitas enim illius non bona. Item illic: Superuacuitas nequa homini mendacium: in ore indisciplinatorum adsidue erit. Item in hieremia propheta: Mendacium et non fides inualuit super terram, quia a malis mala exierunt, et me non cognouerunt. Item illic: Melior est pauper ambulans in ueritate quam diues mendax. Item paulus apostolus ad ephesios: Deponentes mendacium, loquimini ueritatem unusquisque cum proximo suo, quia sumus inuicem membra. Item ad colossenses: Nolite mentiri inuicem, spoliantes uos ueterem hominem cum actibus suis. Item iohannes apostolus: Omne mendacium non est de ueritate.

[*]( narrare mendacium. Item cap. V: Noli uelle mentiri. In hieremia cap. : Mendacium et non fides inualluit super terram. Item cap. : Melior est pauper ambulans in ueritate quam diues mendax. Ad effesios cap. : Deponentes mendacium. Ad colosenses cap. : Noli mentiri inuicem. Iohannes cap. : Omnem mendacium non est de ueritate. )[*]( assiduitas enim illius non bona. Item cap. XI: Obprobrium enim nequam in homine mendacium et in ore indisciplinatorum assidue erit. In hieremia cap. : Et extenderunt linguam suam quasi arcum mendacii usque et me non cognouerunt, dicit dominus. In prouerbiis cap. XX: Melior est pauper qui ambulat in simplicitate sua quam diues torquens labia insipiens. Paulus ad ephesios cap. V: Propter quod deponentes mendacium usque sumus inuicem membra. Ad colosenses cap. nn: Noliteuentiri inuicem usque** ueterem hominem cum actibus suis. Item iohannes I epistula cap. VII: Omne mendacium ex ueritate non est. )

[*]( 1 Eccli. 7, 18 (14) 8 Eccli. 20, 24 (26) 5 Hier. 9, 8 7 Prou. 19, 1 8 Ephea. 4, 25 11 Coloss. 8, 9 12 I lob. 2, 21 )[*]( 1 ubi supra MVLC (aic l. 3) 2 mentire L astid. MVLC non] add. est V2Cv 8 uerba Superuacuitas - - Meudacium - - Melior - - Deponentes - - membra Item ad colossenses om. V nequa SM, neq; L, nequi C 4 adsidaae S, assidue MLC iheremia C 5 propheta om. MLC 7 in hieremia MLC 8 apostolus om. MLC efetdos S, effesios LC 9 unusquisquae S 10 colosenses MLC 12 Item ioh. apost.] ad colosenses V ioh S apostolus om. MLC 18 de uentate MVL, ex ueritate Cc, ueritatem S (om. de) )

XLIIII. DE INTERDICTV IDOLATRIAE.

In exodo: Descendit autem moyses ad populum, et dixit illis: locutus est dominus omnia haec uerba, dicens: ego sum dominus deus tuus, qui eduxi te de aegypto, de domo seruitutis. non erunt tibi dii alii praeter me: non facies tibi idolum, nec cuiusquam similitudinem, quaecumque in caelo sunt sursum aut quaecumque in terra deorsum: non adorabitis eos, neque seruietis illis: ego sum dominus deus uester. Item illic: Et dixit dominus ad moysen: haec dices domui iacob, et testaberis filiis israhel, dicens: uos uidistis quoniam de caelo locutus sum ad uos: non facietis uobis deos argenteos neque deos aureos, nec facietis uobis ipsis idolum. Item illic: Sacrificans diis eradicabitur nisi domino soli. Item illic: Et nomina deorum alienorum non recordabitis,

[*](XLllII. DE INTERDICTV IDOLATRICIAE. In exode cap. XLII: Ego sum dominus deus tuus qui eduxi te de terra aegipti de domo seruitutis: non habebis deos alienos. Item cap. XLIH: Non facies deos argenteos nec deos aureos. Item cap. : Non )[*](XLIIII. DE INTERDICTV IDOLATRIAE. In eiodo cap. XI: Ego sum dominus deus tuus qui eduxi te de terra aegypti de domo seruitutis: non habebis deos alienos usque neque coles. Item cap. XII: Non facietis deos argenteos nec deos aureos. Item )

[*]( 3 Exod. 19, 25 et Exod. 20, 1-5 10 Exod. 20, 22 et 23 14 Exod. 22, 20 15 Exod. 23, 13 )[*]( 2 interdicto L idolatriae SMVLG (ydol- C) 3 discendit S 4 loquutus M uerba haec L 6 alii dii V preter S . 7 cuiusquam S, ullam MVLC, omnem v 8 susum S1 et quae in terra MVLCv adorabis Vv 9 illis] eis MVLC deus om. C 10 illic] in exodo MVLC (sic infra) dicis S 11 istrahel S quoniamj quomodo C 12 celo L 13 ipsis om. MVLC 14 uerba Item — Sacrificans - - usque ad (p. 483, l. 13) deus uester om. V nisi] preter L (cf. cod. Amiat.), praeterquam v 15 illic] ubi supra MC, in exodo L )[*](xn, Aug. 3, i.\' )[*](31 )

nec audiantur de ore uestro. Item illic: Non adorabitis deos eorum, neque seruietis illis. non facies secundum opera illorum, sed depones et exterminabis et confringes simulacra eorum, et seruietis domino deo uestro. et benedicam panem tuum et aquam tuam, et auertam infirmitatem a uobis. Item illic: Adtende tibi, ne casu disponas testamentum his qui sedent super terram, in quam intraturus es, ne sit offensio eorum in uobis. aras illorum destruetis, et titulos illorum conminuetis, et lucos eorum excidetis. non enim adorabitis deo alio: ego enim sum dominus deus tuus: zelo nomen, deus zelans est. ne casu disponas testamentum his qui sedent super terram, et forniceris post deos eorum, et inuitent te et manduces de sacrificiis eorum: et sumatis ex filiabus illorum filiis uestris, et filias uestras detis filiis illorum: et fomicentur filiae tuae post deos eorum. et deos fusiles non facietis uobis. Item in leuitico: Non seruietis

[*]( adorabis deos usque infirmitatem a uobis. Item cap. : Adtende tibi ne casu ponas usque dominus deus uester. Item )[*](cap. XII: Non adorabis deos eorum usque et auferam infirmitatem de medio tui. Item cap. XII: Non inibis cum eis foedus usque quod tibi certo erit in scandalum. Item cap. XVI: Caue ne umquam cum habitatoribus terrae illius iungas amicitias usque deos conflatiles non facies tibi. In leuitico cap. XVI: Non facietis )

[*](1 Eiod. 23, 24 et 25 6 Exod. 34,12—17 16 Leu. 19,4 20 Ex. 23, 82 et 88 )[*]( 1 audiatur MLIC illic] in exodo MLC (6) 6 disponas 8 (διαμ cod. Alx.), ponas MLC (θη̩̃ς) 7 his om. SMLC 8 eorum (om. in nobis a. i. d. e. t. illorum) M aras eorum Lv titulos eorum LC 10 deo alio S (θεω̩̃ heQcp cod. Alx.): deum alienum MLCv ego enim sum dominus deus tuus S (cf. Exod. 20, 5) zelo nomen deus zelans est S (ξηλωτὸυ ο̉υομα, ξηλωτής ἐστιυ, uidetur interpres legisse ξηλω̃ to dvofuc .. ) ego ... zelans est] ego enim sum dominus deus zelans nomen est mihi MLC, dominus zelotes nomen eius, deus est aemulator t1 11 ne casu disponas MC, ne casu disponans S, nec asiduis ponana (iduis in ras. m. 2) L his S, cum hii MLC 18 ex] de L 14 illoram] earum (bis) L 16 uerba Item — Non s. i. e. d. f. n. facietis uobis om. MLC leuuitico 8 )

idolis, et deos fusiles non facietis uobis: ego sum dominus deus uester. Item illic: Nolite manducare in montibus: non auspicabitis, non augurabitis. Item illic: Non sequemini uentriloquos et incantatoribus non adherebitis, ut coinquinemini in eis: ego sum dominus deus uester. Item illic: Et anima, quae secuta fuerit uentriloquos aut incantatores, ita ut fornicentur sectando eos, et constituam uultum meum super animam illam et perdam illam ex populo suo. et eritis sancti, quia sanctus sum ego dominus deus uester. Item illic: Non facietis uobis idola manu facta, neque sculptilia, neque stantes lapides constituetis uobis, neque lapidem sculptum perspicuum ponetis in terra uestra, ut adoretis ea: ego sum dominus deus uester. Item in numeris: Et auferetis speculas eorum, et omnia simulacra eorum conflatilia perdetis, et omnes lapides statutos eorum auferetis. Item in deute-

[*](cap. : Noli manducare in montibus. Item cap. : Non sequimini uentri. Item cap. : Et anima quae secuta. fuerit uentri usque dominus uester. Item cap. : Non facietis uobis idola. Item cap. in nostro: Et auferetis speculas eorum. In deuter.onomio cap. : Videte ne faciatis iniqui- )[*](uobis idolum usque ego enim sum dominus deus uester. In exodo cap. XII: Per nomen externorum deorum non iurabitis neque audietur ex ore uestro. Item in exodo cap. XII: Qui immolat dis occidetur praeter domino soli. Item in leuitico cap. XII: Anima quae declinauerit ad magos et hariolos usque sanctus sum dominus deus uester. Item cap. XI: Non augurabimini usque ego dominus. Item cap. XI: Ne declinetis ad magos nec ab hariolis (uerba nec ab hariolis in rasura) usque ego dominus deus uester. In deuteronomio cap. IIII: Non )

[*]( 2 Leu. 19, 26 3 ib. 31 6 Len. 20, 6 et 7 10 Leu. 26, 1 13 Num. 88, 52 22 E*. 28, 18 28 Ex. 22, 20. 29 Deut 5, 7-9 )[*]( 2 illic] in exodo MLC (sic infra) uerba Item — Nolite — — augorabitis om. L 8 artuspicabitis C augorabitis S, auguriabitis Csequimini MLC, aequem in S 4 oentrilocos L quoinquinemini M 7 fornicetnr MLC, fornicentur S 11 conertitutis M 12 respicuum M 13 sum om. M 15 deuteronomium C )[*]( 81* )

ronomio: Videte, ne faciatis iniquitatem, neque faciatis uobis ipsis sculptile simulacrum masculi neque feminae, aut simulacrum omnis pecoris, quae sunt super terram, aut similitudinem auium uolantium sub caelo, aut similitudinem serpentium super terram, aut simulacrum piscium, quae sunt in aquis sub terra. et ne respicientes in caelum et uidentes solem et lunam aut stellas et omnia ornamenta caeli exerretis et adoretis ea, et seruiatis illis quae disposuit deus omnibus gentibus, quae sunt sub caelo. uos autem adsumpsit deus et eiecit de fornace ferrea ex aegypto, ut essetis populus in sortem in hunc diem. Item illic: Adtendite uobis, ne obliuiscamini testamentum domini dei uestri, quod disposuit ad uos, et faciatis uobis ipsis sculptile simulacrum omnium quae praedixit uobis dominus deus uester: quia dominus deus uester ignis concremans est et zelans. Item illic: Aras eorum deponetis, et titulos eorum conminuetis, et lucos eorum excidetis, et sculptilia eorum cremabitis igni: quia plebs sancta es domino deo tuo, et te sibi elegit dominus deus tuus, ut esses ei populus aeternus super omnes gentes, quae

[*]( tatem usque populus in sorte in hunc diem. Item cap. : Adtendite uobis ne obliuiscamini. Item cap. : Aras eorum )[*]( habebis deos alienos in conspectu meo usque ego enim sum dominus deus tuus. Item cap. V: Aras eorum subuertite usque qui )

[*]( 1 Deut. 4, 16-20 11 ib. 23 et 24 15 Deut. 7, 5 et 6 )[*]( 1 neque] uel VL 2 femine ML 3 similitudine auium M 5 quae] qui C 6 sub terram MVLC 7 exerretiB S, exercetis L, exerceritis N, exercertus F1, exercitus Y2, exercueritis C 9 assumpsit MVC 11 in sorte MV LC (ε̌γϰληϱοv) ubi supra MV LC 12 dispossuit S, add. deus L 14 om. quia d. d. uester M (in initio lineae) 15 uerba Item — Aras - - (p. 487,10) uocem eius audiemus om. V in deuteronomium MC 16 comminuetis MLC 17 succidetis L 18 es MLC, om. S sibi \' elegit dna ds tuus S: dna sibi elegit MLC 19 ut MLC: et S (cf.393, 10 aperiamus thensauros ut faciamus) )

sunt super faciem terrae. Item illic: Sculptilia deorum illorum cremabis igni. non concupisces argentum uel aurum et illis, et non accipies tibi ipsi, ne delinquas propter illud: quia abominatio est domino deo tuo. nec inferes spurcitiam in domo tua. eris anathema, sicut et illud est. odio odietis, et abominatione abominabitis illa, quia anathema est. Item illic: Et erit, si oblitus fueris dominum deum tuum et abieris post deos alienos, et seruieritis illis et adoraueritis eos, ecce testor uobis hodie caelum et terram quia perditione peribitis: sicut et ceterae gentes, quas dominus deus perditurus est a facie uestra, sic perietis, si non audieritis uocem domini dei uestri. Item illic: Si fili estis dei, non timebitis, et non uaticinamini. Item illic: Maledictus homo

[*](deponetis usque super faciem terrae. Item cap. : Sculptilia deorum usque quia anathema est. Item cap. : Et eris si oblitus fueris usque domini dei uestri. Item cap. : Filii estis dei. Item cap. : Maledictus homo usque fiat, fiat. )[*](sunt super terram. Item cap. V: Sculptilia eorum igne conbures usque quia anathema est. Item cap. V: Sin autem oblitus domini dei tui sequutus fueris usque uoci domini dei uestri. Item cap. V: Caue diligenter, ne obliuiscaris domini usque deus aemulator. Item cap. VII: Cauete ne forte decipiatur cor uestrum et recedatis a domino seruiatisque dis alienis. Item cap. VUUL: Dissipate aras eorum usque atque donaria. Item cap XV: Maledictus homo qui facit sculptile usque et dicet amen. Item )

[*]( 1 Deut. 7, 25 et 26 7 Dent. 8, 19 et 20 12 Deut. 14, 1 18 Dent. 27, 15 . 21 Dent. 4, 23 et 24 22 Dent. 11, 16 24 Dent. 12, 8-6 )[*]( 1 ubi supra MLC 2 illorum MLC, om. S (τω̃v θεω̃υ αὐτω̃υ) 8 ipse L 4 abhominatione abhominabitis LC 7 ubi supra M LC erit S, eris MLC 8 seruietis S eis MLC 9 hodię S 10 sicut et M (ϰαθὰ ϰαὶ), sicut (om. et) LC, let (om. sicut ab init. lift.) S quae MLC, quos S deus] add. ueater C 11 facię S 12 in deuteronomia MC, ubi supra L fili S 18 et non uaticinamini MLC: et non uacionabitis S, ο̛ὐ̛̛̛̛̛̛ ϕοιβήσετε eod. Alexandr. ubi supra MLC (sic infra) )

qui fecerit gculptilem aut conflatilem abominationem deo et opus manuum artificum, et posuerit illud in absconso. et respondens dicit omnis populus: fiat, fiat. Item illic: Sacrificauerunt daemoniis et non deo, deos quos non nouerant. noui uenerunt, quos nescierunt patres eorum. Item illic: Videte, uidete quoniam ego sum, et non est deus praeter me. ego occidam et uiuere faciam, percutiam et ego sanabo, et non est qui eripiat de manibus meis. Item in libro hiesu naue: Et ideo inualescite uehementer custodire et facere omnia quae scripta sunt in libro legis moysi, uti ne egrediamini dextera uel sinistra. et ne intrantes ad gentes istas, communicetis eis. et nomina deorum illorum nec nominentur in uobis, neque deseruiatis illis, aut adoretis illos, sed adherebitis domino deo uestro, sicut fecistis usque in hunc diem. : et ipse dominus exterminauit illos a facie uestra. Item illic: Et dixit hiesus ad populum: si seruieritis diis alienis, non poteritis seruire domino, quia Dominus sanctus est: et

[*]( Item cap. : Sacrificauerant daemoniis. Item cap. : Videte, uidete quoniam ego sum dominus. In hiesn naue cap. : Et ideo inualescite usque a facie uestra. Item cap. : Et dixit hiesus ad populum: si seruieritis usque uocem eius audiem. )[*]( ca.p. XVIII: Immolauerunt daemoniis et non deo usque patres eorum. Item cap. XVIII: Videte quod ego sim solus usque possit eruere. Item in hiesu naue cap. XI: Tantum confortamini et estote solliciti usque nullus uobis resistere poterit. Item cap. XI: Dixitque iosue ad populum: non poteritis seruire )

[*]( S Deut. 32, 17 6 ib. 89 9 Iosue 28, 6-9 16 Ios. 24, 19-24 )[*]( 1 sculptile MC (scupt. C), scnlptilia L conflatile MLC abhominationem LC 8 dicet LC fiat alt.] stat S 4 demoniis LC deos quos SMC: diis quos Lv nouerunt et uenerant 8 6 uidete uidete M: uidete SLCv sum] atJd. dominus ML% C 8 mea M hiesn et hiesum M: ihu et iñm rell. 10 scribta S uti ne egrediamini M, utinam egr. S, ut ne egr. L, nt ingrediamini C 11 dextra MLC senestra S 12 eis om. S 14 usque om. M 15 exterminauit SMLC, ct. cod. Alx. 16 ubi supra MLC 17 verba quia d. s. est om. L )

cum zelauerit uos, non sustinebitis patienter peccata uestra: sed in qua die reliqueritis dominum, superueniens ira uexabit uos et exterminabit uos. quare diis alienis seruiatis, cum ille in omnibus bene fecerit uobis? et respondit populus ad hiesum dicens: non adorabimus diis alienis, sed seruiemus deo nostro. et dixit hiesus ad populum: testes ergo estis uos ipsi, quia uos elegistis seruire domino. et nunc auferte deos alienigenarum qui sunt in uobis, et dirigite cor uestrum ad dominum deum israhel. et respondit omnis populus ad hiesum, dicens: domino seruiemus, et uocem eius audiemus. Item in regnorum 1: Et locutus est samuhel ad omnem domum israhel, dicens: si in toto corde uestro uos conuertitis ad dominum, auferte deos alienos de medio uestrum, et excidite lucos eorum, et praeparate corda uestra ad dominum, et ipsi seruite soli, et liberabit uos de manu alienigenarum. et his auditis abstulerunt fili israhel bahalim, et auerterunt lucos astaroth, et seruierunt domino soli. Item inpsalmo LXXX: Audi, populus meus, et loquar, israhel, et testificabor tibi.

[*](In regnorum libro I cap. : Et loquutas est samuhel usque domino deo soli. In psalmo LXXX: Audi, popule meus usque )[*](domino usque oboedientes erimus praeceptis eius. In libro samuhel I cap. XVIIII: Ait autem samuhel: si in toto corda uestro usque et seruierunt domino soli. In psalmo LXXX: Audi, populus meus, et loquar israhel usque de terra aegypti. )

[*]( 11 I Regn. 7, 8 et 4 18 Ps. 80, 9-11 )[*]( 2 reliquqmnt S, requiretis MLC uexauit et erterminauit M 8 serui eratis M, seruieratis LC 5 adoramus MLC seruimus MC deo] dno do MLC 7 alieniginarum S, alienorum L 8 ad dominum deum MLC, om. S 9 et 12 istrahel S 10 item in regnorum libro primo (I L) MLC, lib regnorum IV 11 loquutus M samuel V 12 conuertistis MV C 13 dominum] deum M de medio ueatro L, de medio uestri C 14 ipsi soli seruite MVLC 15 liberauit MV. alieniginarum S, alienarum V 16 filii MLC filiis istrahel 8 bahalim SV, baalim MLC uerterunt M, euerterunt VLC feruierunt S 17 domino] add. deo MYLC 18 istrahel (bis) S )

israhel, si me audieris, non erit in te deus recens, nec adorabis deo alieno: ego enim sum dominus deus tuus, qui eduxi te de terra aegypti. Item in psalmo XCV: Quoniam omnes dii gentium daemonia, dominus uero caelos fecit. Item in psalmoXCVI: Confundantur omnes qui adorant sculptilibus, qui gloriantur in simulacris suis. Item in psalmo CXIII: Simulacra gentium argentum et aurum, opera manuum hominum: os habent, et non loquentur: oculos habent, et non uidebunt: aures habent, et non audient: nares habent; et non odorabunt: manus habent, et non palpabunt: pedes habent, et non ambulabunt: non clamabunt in gutture suo, neque enim est spiritus in ore ipsorum. similes illis fiant omnes qui faciunt ea, et omnes qui confidunt in eis! Item in libro sapientiae: Neque operibus adtendentes agnouerunt quis esset artifex, sed aut ignem aut spiritum aut citatum aerem aut gyrum stellarum aut nimiam aquam aut solem aut lunam rectores orbis terrae deos putauerunt: quorum si

[*]( in terra aegipti. In XCV: Quoniam omnes dii gentium. In XCVI: Confundantur omnes. In XCllll: Simulacra gentium usque qui confidunt in eis. In libro sapientiae cap. : Neque )[*]( Item in psalmo XCV: Quoniam omnes di gentium daemonia. In psalmo XCVI: Confundantur omnes qui adorant sculptilia. In psalmo CnIII: Simulacra gentium usque qui confidunt in eis. In libro sapientiae cap. VIII: Neque operibus adtendentes agnouerunt, quis esset artifex usque haec omnia constituit. )

[*]( 3 Pa. 95, 5 5 Ps. 96, 7 7 Ps. 113, 4—8 14 Sap. 13, 1-3 )[*]( 2 deo alieno 8 (ϑεω̩̃ ἀλλοτίω): deum alienum MVLCv sum om. MVLC ęduxi S 8 egipti (sequitur lacuna 20 fere litterarum.) memores estote (in initio seq. lin. sine rubro) V, om. Item — Quoniam — - (491, 11) peccata tua Item illic.. demonia LC nero] autem MLCv 5 sculptilia MLCv (scupt. C fere semper) 7 centesimo tercio decimo C simulagra S manum S 8 loquuntur SM: loquentur LCv 11 gutthurae M 12 fiant qui (om. omnes) MLCv 15 quia] add. eorum MLC spiritum MLC, primitum S aut ante gyrum] et MLC 16 girom ML 17 deos] ds S si om. M )

propter speciem hoc aestimauerunt, sciant quanto his dominus speciosior est: speciei enim generator haec omnia constituit. Item illic: Infelices autem sunt et inter mortuos spes illorum hominum est, qui appellauerunt deos opera manuum suarum, aurum et argentum et artis inuentionem et similitudinem animalium, aut lapidem inutilem, opus manus antiquae. Item illic: Non erubescet loqui cum eo qui sine anima est: et pro sanitate quidem infirmum deprecatur, pro uita autem mortuum rogat, et pro itinere petit ab eo qui ambulare non potest: et de adquirendo et de operando et de omnium rerum. euentu petit ab eo qui in omnibus inhabilis est. Item illic: Initium enim fornicationis est exquisitio idolorum, et adinuentio illorum corruptio uitae est. Item in esaia propheta: Et abominabis simulacra inargentata et inaurata: minutata facies, et uentilabis tamquam aquam mulieris inmundae, et ut stercus auferes ea. tunc erit pluuia semini terrae tuae, et panis generationis terrae

[*](operibus adtendentes usque manus inique. Item cap. : Non erubescit loqui usque inanis est. Item cap. : Initium enim fornicationis. In esaia cap. : Et abominabilis simulacra )[*](Item in libro sapientiae cap. VIIU: Infelices autem sunt et inter mortuos spes illorum usque manus antiquae. Item in libro sapientiae cap. VIIII: Non erubescit loqui cum eo qui sine anima est usque qui in omnibus est inutilis. Item illic cap. VIIII : Initium enim fornicationis est exquisitio idolorum usque corruptio uitae est. In esaia cap. : Et contaminabis )

[*]( 8 Sap. 13, 10 7 ib. 17-19 12 Sap. 14, 12 14 Es. 80, 22 et 28 )[*]( 1 estimauerut LC .2 specior S generator] creator LC hec omnia institoit C 8 illicJ in libro sapientiae MLC 4 manum S 5 aurum om. S 6 innlitem S antique SM 7 ubi supra MLC 9 et post rogat om. MLC 11 ab eo] habeo S inabilis S, inania MLC, inutilis v 12 nbi supra MLC enim : om. C exquisitini dolorum S 13 nite S est] inter est C 14 propheta om. MLC . abbominabis LC argentea C 15 minntatim MLC (λεπτά) uentilabis) add. ea C 16 inmnndi L 17 seminae L )

tuae, et erit in saturitate et pinguedine. Item illic: Adproprient et adnuntient nobis quae uentura sunt, aut priora quae fuerunt dicite, et intendemus mente, et cognoscemus quae erunt nouissima et quae uentura sunt in nouissimo, et sciemus quoniam dii estis. benefacite uel nocete, et mirabimur, et uidebimus. etenim unde estis uos, et unde fabricatio uestra? de terra abominationis elegerunt uos. nam ex gentibus ecce nemo est, nec a simulacris eorum qui nuntient. et si interrogauero: unde estis? non respondebunt mihi: sunt enim qui uos faciunt, et qui uane seducunt uos. Item illic: Erubescite rubore qui confidentes in sculptilibus, qui dicitis conflatilibus: uos estis dii nostri. surdi, audite, et caeci, respicite, ut uideatis. et qui caeci, nisi pueri mei? et qui surdi, nisi qui dominantur eorum? et excaecati sunt serui dei. Item illic: Nonne ab initio audistis, et nuntiaui uobis?

[*]( usque et pinguedine. Item cap. : Adpropient et adnuntient usque seducunt uos. Item cap. : Erubescite usque seruimus. Item cap. : Nonne ab initio audistis usque peccata )[*]( lamminas sculptilium argenti tui usque et panis frugum terrae erit uberrimus. Item cap. : Accedant et nuntient nobis quaecumque uentura sunt usque ecce omnes iniusti et nana opera eorum, uentus et inane simulacra eorum. Item: Confundantur confusione qui confidunt in sculptili usque quis caecus nisi semus domini. Item: Ex tunc audire te feci et adnuntiaui. uos estis )

[*]( 1 Es. 41, 22-24. 28. 29 10 Es. 42, 17-19 15 Es. 44, 8-11. 20-22 )[*]( 1 in saturitatem et in pinguedinem L illic] in esaia MLC (ia- L, ys- C fere semper) adpropient et adnnntient (ann- M) ML, annnntient et appropient C 8 intendimns... cognoscimns MLC 4 verba et quae n. s. i. noniasimo om. MLC sciemns MLCv, acimus S (γυωσόμεϑα) 6 et (ante nnde) om. MLC 7 eligerunt 8 8 et] ei ML interroganero] add. illos ML (αὐτούς) 10 nanae SC uerba Item — Erubescite - - serai dei om. L in esaia MC 11 robore M qui confidentis S (oi πεποιϑότες): qui confiditis MC 12 ceci SC (bis) 14 excecati S: caecati M, cecati C dei] mei MC 15 in esaia MLC (is-, ya-), sic infra nuntiaoi] nunc annnntiaui MO, nunc adnunciaui L, annnntiaui v )

testes uos estis, si est deus praeter me. et tunc non erant qui fingerent et sculperent deum. omnes uani, qui faciunt ea quae placent animis suis, quae non prodeerunt eis: sed erubescent uniuersi qui fingunt deum et sculpunt inutilia. et omnes unde facti sunt aruerunt: sunt enim surdi ab hominibus. Scitote quoniam cinis est cor eorum et errant, et nemo potest eripere animam eorum. uidete ergo, non dicetis quia mendacium est in dextera mea. memor esto horum, iacob et israhel, quia puer meus es tu: et israhel, ne obliuiscaris mei. ecce enim deleui ut niuem iniquitates tuas et ut caliginem peccata tua. Item illic: Memores estote horum et ingemiscite: paenitentiam habete, qui erratis: conuertimini ex corde, et rememoramini priorum ab aevo, quod ego sum dominus et non eat praeter me. Item illic: Populus iste qui me inritat contra me semper: isti sacrificant in hortis et incendunt super lateres daemoniis quae nihil sunt, et in monumentis et in speluncis dormiunt propter somnia, qui

[*](tua. Item cap. : Memores esto horum et ingemescite. Item cap. : Populus iste qui me usque carnes uillas. In hiere- )[*](testes mei usque deleui ut nubem iniquitates tuas et quasi nebulam peccata tua. Item: Mementote istud et fundamini usque quoniam ego sum deus et non est ultra deus. Item: Populus iste qui me irritat usque qui comedunt carnem suillam. In )

[*]( 11 Es. 46, 8 et 9 14 Es. 65, 8 et 4 )[*]( 1 deus om. C tunc non erat qui fingeret aut aeulperet MLC (ovx ἠ̛̛̛̛̛̛σαυ τότε οἱ ... Alex.) 3 placet L animis] amicis C proderunt MLC 4 omnes sculpunt C 5 facti sunt om. MLC hominibus SM, omnibus LC 6 et errant MLC: et terra S (ϰαὶ ϰλανω̃vται) 8 est S, om. MLC (gr.) 9 istrahel S (bis) 12 ingemescite ML penitentiam SLC 18 recordamini MVL Cv ab aeuo (euo V) MVLC: habeo S 14 dominus om. L ubi supra MVLC 15 irritat MVLC oitis LC 16 demoniis VLC 17 in speluncia S, in sepulchris (-cria V) VC, sepulchris (saep- M) ML propter MVLC: praeter S )

eduut carnes suillas. Item in hieremia propheta: Haec dicit dominus: secundum uias gentium nolite ambulare, et a signis caeli nolite timere, timentes a conspectu facies eorum: quia legitima gentium uana sunt: lignum de silua excisum. opus fabri et conflatum, argento et auro exornata sunt, et malleis et clauis confirmant ea: et non mouebuntur, quia fixa sunt. Item illic: Numquid est in idolis gentium qui pluat? et si caelum dabit satietatem suam, nonne tu es ipse? et sustinebimus te, domine. quia tu fecisti haec omnia. Item illic: Domine, fortitudo mea et adiutorium meum, et refogium meum in die malorum. ad te gentes uenient ab extremo terrae et dicent: quam falsa possiderunt patres nostri idola! nec est in illis utilitas, si faciet sibi homo deos, et ipsi non sunt dii. Item in osee propheta: Ego autem dominus deus tuus, qui firmo caelum et creo terram, cuius manus creauerunt omnem militiam caeli, et non ostendi tibi

[*]( mia cap. : Haec dicit dominus deus: secundum uia usque quia fixa sunt. Item cap. : Numquid est in odolom gentium. Item cap. : Domine, fortitudo mea usque non sunt dii. In osee cap. : Ego autem dominus deus tuus qui firmo caelum. )[*]( hieremia cap. : Haec dicit dominus: iuxta uias gentium noli discere *** usque clauis et malleis conpegit, ut non dissoluantur. Item cap. : Numquid sunt in sculptilibus gentium qui pluant usque tu in ras. enim fecisti omnia haec. Item ibi cap. : Domine, fortitudo mea et robur meum usque et ipsi non Bunt di. In osee cap. : Ego autem dominus deus tuus ex terra aegypti et deum absque me nescies et saluator non est )

[*]( 1 Hier. 10, 2—4 7 Hier. 14, 22 10 Hier. 16, 19 et 20 14 Os. 13, 4 gr. )[*]( 1 aedunt MC suellas SV1, illas M iheremia C propheta om. MVLC 2 a om. MVLC (ἀπὸ) 3 timere om. L faciea SMV1LC, faciei V eorum] illorum L 5 argentum M VLC 6 confinuant ea S, confirmata MVLC (ἐστεϱέωσαυ αὐτά) 7 ubi supra MVLC 8 pluat MVLC, ploat S tu es MVLC: uacuee S 10 in hieremia (ih- C) MVLC 11 dię S 12 possiderunt SMV1L, possederunt V2C 13 nec] non V 14 osseae S, osae M 15 cream V ■ )

ut ires post illa. Item in ezechiel propheta: Argentum eorum proicietur in plateis, et aurum eorum disperdetur: animae eorum non fruentur, et uentres eorum non inplebuntur. quoniam tormentum iniquitatium eorum factum est. electa mundi in superbiam posuerunt, et imagines abominationum suarum fecerunt ex eis. Item in danihelo: Et responderunt sedrac, misac et abdenago nabucodonosor: non habemus causam de hoc sermone respondere tibi: est enim deus in caelo, cui nos seruimus, potens ad liberandos nos de camino ignis ardentis et de manibus tuis eripere et saluos facere. scire itaque debes, rex, quia diis tuis non seruimus et imaginem, quam statuisti, non adoramus. Item paulus apostolus ad corinthios I: De escis ergo sacrificatorum scimus quia nihil est idolum et quia nemo deus nisi unus. Item illic:

[*](In ezechiel cap. : Argentum eorum proicietur usque fecerunt ex is. in daninet cap. : JUt responderunt ergo regi usque non adoramus. Paulus ad corinthios cap. : De estis ergo sacrificiorum scimus. Item cap. : Quid ergo dico )[*](praeter me. In eze chiel cap. : Argentum eorum foris proicietur et aurum eorum usque et simulacrorum fecerunt ex eo. In danihelis uisione III: Respondentes sidrach, misac et abdenago dixerunt regi usque statuam auream quam erexisti non adoramus. In epistnla I ad corinthios cap. VIIII; De* aescis autem quae idolis immolantur usque unus deus. Item ad corinthios )

[*]( 1 Ezech. 7, 19 et 20 6 Dan. 3, 16-18 18 I Cor. 8, 4 )[*]( 1 post illam L ezechielo MY, hiezechit L, iezechiel C propheta om. MVLC 2 platheis M 8 anima F1 uentres illorum MVLC implebuntur ML 4 iniquitatium SM: -tum VLC 5 abhominationum (om. suarum) MVLC 6 fecerunt ex eia. Ad corinth I Nescitis (uerba Item — Et responderunt usque ad 497, 15 Item paulus apostolus om.) V danihelo SML, daniele C responderunt regi MLC 7 sidrach ML, sydrac C (aedfax Alx.) misach L, mysac C abdinago M, abdenego L nabogodonosor M, nabochodonosor L 9 liberandum MLC 11 seruiemus C im.] statuam C, statuam auream v 12 quam erexisti Cv apostolus om. MLC 13 prima MC sacrificiorum MLC 14 ubi supra MLC )

Quid ergo dico? quod idolis immolatum sit aliquid ? non quod idolum sit aliquid. sed quae sacrificant daemoniis sacrificant. nolo autem uos socios fieri daemoniorum. non potestis calicem domini bibere et calicem daemoniorum. non potestis mensae domini participare et mensae daemoniorum. Item ad galatas: Tunc quidem ignorantes deum, his qui non sunt dii seruistis: nunc autem cum cognoueritis deum, immo cogniti estis a deo, quomodo conuertimini iterum ad infirma et egena elementa, quibus iterum seruire uultis? dies obseruatis et menses et tempora et annos. timeo ne forte sine causa laborauerim in uos. estote sicut ego, quia et ego sicut uos. Item iohannes apostolus: Filioli, custodite uos a simulacris. Item in actibus apostolorum: Cum igitur simus genus dei, non debemus aestimare auro uel argento uel lapidi, sculpturae artis et concupiscentiae hominis, diuinum esse simile. Item in apocalypsi: Si quis adorat bestiam et imaginem eius, et accipit character in fronte sua aut in manu sua dextra, et hic bibet de indignatione dei, quae mixta est mera in calice irae eius, et cruciabitur in

[*]( m ) I cap. XI: Quid ergo dico quod idolis immolatum sit usque calicem daemoniorum. Ad galatas cap. V: Sed tunc quidem ignorantes deum his qui natura non sunt di seruistis usque estote sicut ego, quia et ego sicut uos. In epistula iohannis I cap. XX: Filioli, custodite uos a simulacris. In actibus apostolorum cap. XLVIII: Genus ergo quum simus dei, non debemus aestimari auro uel argento usque diuinum esse simile. In apocalypsi cap. XXXIII: Si quis adorauerit bestiam et imaginem [*]( 1 I Cor. 10, 19-.21 6 GaL 4, 8-12 12 I Ioh. 5, 21 18 Act. 17, 29 16 Apoc. 14, 9-11. ) [*]( 2 demoniis et démoniorum LC 8 fieri] esse L 4 calicem daemoniorum (dem- LC) qui dimittit morem suam (uxorem nam dimittit LC) MLC, uerba non potestis mensae usque ad (p. 497, 13) in corde suo. Item illic Omnis om. 6 galathas S 9 Qgena S 12 iohannis S 14 sumus 8 denemus (e pr. ex i corr. m. 1) S 15 uel lapides sculpturam artis et concupiscentia hominis diuinum esse similem S 16 apocalipsi S 17 caracter S (bis) )

igne et sulfore in conspectu angelorum et agni. et fumus et cruciatus eorum in saecula saeculorum ascendit, et non habent requiem die ac nocte, qui adorant bestiam et imaginem eius, et qui accepit character nominis illius.

XLV. NON FORNICANDVM.

In exodo: Non fornicaberis. non concupisces uxorem proximi tui. Item in leuitico: Homo quicumque moechatus fuerit uxorem proximi sui, morte moriatur qui moechatus fuerit et quae moechata fuerit. Quicumque dormierit cum cognata sua, turpitudinem cognationis suae retexit: sine filiis morientur. quicumque acceperit uxorem fratris sui, inmunditia est, turpitudinem fratris tui detexit: sine filiis morientur. Item in deuteronomio: Non moechaberis. Item illic: Non erit fornicarius a filiis israhel, et non erit fornicaria a filiabus israhel. Item in prouerbiis solomonis: Mulier autem uirorum pretiosas animas capit. alligabit quis in sinu ignem, uestimenta autem non conburet? aut ambulabit supra carbones ignis, pedes uero non conburet? sic qui

eius et acceperit caracter in fronte sua usque si quia accepit** [*](m ) (it tn ras.> caracterem nominis eius.

XLV. NON FORNICANDVM. In exodo cap. XI: Non moechaberis usque nec desiderabis uxorem eius. In leuitico cap. XII: Si moechatus quis fuerit cum uxore alterius usque quia scelus operati sunt: sanguis eorum sit super eos. In deuteronomio cap. IIII: Non moechaberis. Item in deuteronomio cap. xm: Non erit meretrix de filiabus israhel neque scortator de filiis israhel. In psalmo LXXII: Quia ecce qui elongant se a te peribunt usque in portis filiae sion. In prouerbiis cap. VII: Mulier autem uiri pretiosam animam capit usque sic qui [*]( 7 Ex. 20, 14 et 17 8 Leu. 20, 10. 20. 21 14 Dent. 5, 18 15 Dent. 28, 17 17 Prou. 6, 26—29 28 Ps. 72, 27 ) [*]( 1 sulfore 8 8 diae 8 8 leuuitico S 10 mochata S quicmnquQ acciperit 8 15 istrshel 8 (bis) 17 praetiosas 8 18 ambulauit S )

intrat ad uxorem proximi sui non erit inpunitus, neque omnis qui tangit eam. Item illic: Adulter autem propter inopiam sensus interitum animae suae adquirit, dolores et turpitudines sufferet, obprobrium autem eius non delebitur. Item illic: Abominatio est domino cogitatio iniqua, sanctorum autem sermones pudici sunt Item illic: Viri amantis sapientiam laetatur pater: qui autem pascit meretrices, perdit diuitias. Item in ecclesiastico: Non des fornicariis animam tuam in nullo, ne perdas te et hereditatem tuam. Item in iob: Vel si oculum meum subsecutum est cor meum, uel si palpaui munus manibus meis, dispargar et non congreger. aut si secutus est sensus meus uxorem alterius uiri, uel si frequentaui in concupiscentia ianuas eius, auferatur uxor mea, et detur alii. Item in ecclesiastico: Vinum et mulieres apostatare faciunt sapientes, et arguunt sensatos. et qui se iungit fornicariis, erit nequam: putredo et uermes hereditabunt illum. Item in hieremia propheta: Equi insanientes in feminas facti sunt! unusquisque in uxorem proximi

[*]( m ) ingreditur ad mulierem proximi sui: non erit mundus, quum tetigerit eam. Item cap. VII: Qui autem adulter est propter cordis inopiam usque et obprobrium illius non delebitur. Item cap. XXVIIII: Vir, qui amat sapientiam, laetificat patrem suum, qui autem nutrit scorta, perdit substantiam suam. In ecclesiastico cap. VII: Non des fornicariis animam tuam in nullo ne perdas te et hereditatem tuam. In oseecap. : Principes omnes adulterantes quasi clibanus succensus a quoquente. In iob cap. : Et si sequutus est oculus meus cor meum et in manibus meis adhesit macula usque scortum sit alterius uxor mea et super illam incuruentur alii. Item in ecclesiastico cap. XI: Vinum et mulieres apostatare (ta alt. s. l.) faciunt sapientes usque et putredo et uermes hereditabunt illum. In hieremia cap. : Saturaui <aui in ros.) eos et moechati sunt et in domo meretricis [*]( 2 Prou. 6, 32 et 33 5 Prou. 15, 26 6 Prou. 29, 3 8 Eccli. 9, 6 10 Iob. 31, 7-10 14 Eccli. 19, 2 et 3 17 Hier. 5, 8 et 9 82 Hier. 5, 7-9 ) [*]( 8 interitu* (rasa s) S 11 dispargar S 13 concupiscentiam S 17 equi] uae qui S insamentes] ineanet I estis S 18 unusquisquę S )

sui hinniebat. numquid in his non uisitabo, dicit dominus, aut in natione tali non uindicabit anima mea? Item tobi ad filium: Adtende autem tibi ab omni fornicatione. Item in psalmo LXXII: Quia ecce qui elongant se a te perisbunt. perdidisti omnes qui fornicantur abs te. mihi autem adherere deo bonum est, ponere in deo spem meam, ut enarrem omnia promissa tua in portis filiae sion. Item in osee propheta: Principes adulteria committentes omnes sicut clibanus ardens ad coquendum, conbustio flammae. ltem in euangelio secundum matthaeum: Audistis quia dictum est: non moechaberis. ego autem dico uobis, quia omnis qui uiderit mulierem ad concupiscendam eam iam moechatus est in corde suo. Item illic: Omnis qui dimittit uxorem suam et aliam ducit, moechatur: et qui dimissam a uiro ducit, moechatur. Item paulus apostolus ad corinthios I: Nescitis quia corpora uestra membra

[*](quod idolis usque mechatur. Item cap. : Nescitis quia corpora uestra usque in corpore uestro. )[*](luxoriabantur: equi amatores et admissarii effecti sunt usque et in gente tali non ulciscetur anima mea? Item illic cap. : Abominatio est domino cogitatio iniqua, sanctorum autem sermones pudici sunt. Intobicap. : Adtende tibi, fili, ab omni fornicatione. Secundum matheum cap. IIII: Audistis quia dictum est antiquis: non moechaberis usque iam moechatus est eam in corde suo. Item illic cap. IIII: Omnis qui dimiserit uxorem suam usque et qui (s. l.) dimissam duxerit adulterat. Paulus ad corinthios I cap. VI: Nescitis quoniam corpora uestra membra christi sunt usque glorificate et portate dominum in corpore uestro. )

[*]( 8 Tob. 4, 12 (18) 4 Ps. 72, 27-29 8 Os. 7, 8 et 4 10 Matth. 5, 27 et 28 1S ib. 82 (Lnc. 16, 18) 16 I Cor. 6, 15—20 21 Prou. 15, 26 )[*]( 1 hinnibat S 2 nationi S 5 perdediati S 6 adherere S 8 oseae S 10 eang eec math; S 14 mochatur S, mechatur (bis) C et qui MLCv, qui S 15 paulus ad coriothios I (prima MC) MVC, ubi Bupra L 16 quiaj quoniam Vv) membra sant xpl MVLCv )[*]( XII, Aug. S, i. )[*]( 82 )

christi sunt? tollens ergo membra christi faciam membra meretricis ? absit. nescitis quia qui iungit se meretrici unum corpus est? erunt enim duo in carne una. qui autem iungit se domino unus spiritus est. fugite fornicationem. omne peccatum, quodcumque fecerit homo, extra corpus est: qui autem fornicatur, in corpus suum peccat. aut nescitis quoniam membra uestra templum est spiritus sancti, qui in uobis est, quem habetis a deo, et non estis uestri? empti enim estis pretio. glorificate et tollite dominum in corpore uestro.

XLVI. DE NEGLEGENTIA SACERDOTVM.

In hieremia propheta: Et sacerdotes non dixerunt: ubi est deus? et cultores legis meae nescierunt me, et pastores impie egerunt in me. Item illic: Horribilia facta sunt super terram: prophetae prophetant inique, et sacerdotes plauserunt manibus suis, et populus meus dilexerunt eos.

[*]( XLV. DE NEGLEGENTIA SACERDOTVM. In hieremia cap. : Et sacerdotes non dixerunt: ubi est deus? Item cap. : )[*]( XLVI. DE NEGLEGENTIA SACERDOTVM. In hieremia c.ap. : Sacerdotes non dixerunt: ubi est dominus ? usque et pastores praenaricati sunt in me. Itemibicap. : Stupor et mirabilia facta sunt in terra usque quid igitur fiet in nouissimo eius? )

[*]( 12 Hier. 2, 8 14 Hier. 5, 30 et 81 )[*]( 1 tollea S 3 est] efficitur Cv iungit S, adiungit MVLC 4 domino] deo MVLC 6 aut] an VCv quoniam Sv: quia M VLC 7 templum est SMVL, templum sunt Cv 9 praetio (-cio V) SMVC, precio L; add. magno MVLCv tollite S, portate MVLCv deum VLCv 12 iheremia (fere semper) C 18 legis **** (ras. meae) L meae om. C 14 impiae agerunt 8 impie om. M uerba Item — Horribilia - - futurum om. V ubi supra MLC horrebilia S 15 profetae prophetant S iniquae SM 16 dilexerunt L: dixerunt S, delerunt M, dilent Cv )

quid facietis in futurum? Item illic: A sacerdote usque ad pseudoprophetam omnes fecerunt mendacium, dicentes: pax, pax. et ubi est pax? Item illic: Quomodo dicitis: sapientes sumus nos, et lex domini nobiscum? in uanum facta est metatura uestra. scribae confusi sunt, sapientes territi sunt, quia uerbum domini reprobauerunt: sapientia quae est in illis? Item illic: Tabernaculum tuum miserum factum est, periit, et omnes pelles eius disruptae sunt: quia pastores insipienter gesserunt, et dominum non inquisiuerunt: ideo non intellexerunt. Item illic: Propterea haec dicit dominus ia pastores, qui regunt populum meum: uos dispersistis oues meas, et expulistis eas, et non uisitastis eas. ecce ego uindico in uos secundum mala studia uestra. et suscitabo illis pastores, qui pascant eas: et ultra non timebunt neque

[*](Horribilia facta sunt super terram. Itemcap. : A sacerdote usque pseudopropheta. Item cap. : Quomodo dicitis: sapientes sumus. Item cap.. : Tabernaculum tuum miserum. Item cap. : Prophetare haec dicit dominus ad pastores usque )[*](. Item cap. : Et a propheta usque ad sacerdotem cuncti faciunt dolum usque et non erat pax. Item illic cap. : Quomodo dicitis: sapientes nos sumus usque et sapientia nulla est in eis. Item cap. : Tabernaculum meum uastatum est usque quia stulte egerunt pastores et dominum non quaesierunt. Item ibi cap. : Ideo haec dicit dominus deus israhel ad pastores qui pascunt populum meum usque et nullus quaeretur ex numero, )

[*]( 1 Hier. 6, 18 et 14 8 Hier. 8, 8 et 9 7 Hier. 10, 20 et 21 10 Hier. 28, 2 et 4 )[*]( 1 in hieremia (ih- C) MVLC 2 pseudo prophetas V\' 3 pax semel V ubij non V\'Cv uerba Item — Quomodo - Tabernaculum — Propterea — terrebuntnr dicit dominus om. V ubi supra MLC 4 uobiscum M 5 metatura ML, metatur S, σχοι̃νος (cf. Lactant. imt. 4, 11, 13) om. metatura uestra C 6 territi sunt] add. et capti sunt MLCν 7 quae in illis est C ubi supra MLC 8 diruptae M, disruptae LC, ruptae S 9 uerba et d. n. inquisiuerunt om. MLC 10 ubi supra MLC )[*]( 82* )

terrebuntur, dicit dominus. Item in osee propheta: Absconderunt sacerdotes uiam domini et ignis comedit indices eorum, et non fuit in eis qui inuocaret me. Item in michaea propheta: Et sacerdotes cum muneribus respondebant, et in dominum requiescebant dicentes: nonne dominus. est in nobis? Item in hieremia propheta:s o mali pastores ! conrupistis oues meas, docentes eas secundum uoluntates uestras, et quae uera sunt non docuistis eas. Item in sophonia propheta: Sacerdotes eius contaminant sancta et reprobant legem. Item in malachiel propheta: Vos sacerdotes, qui fallitis nomen meum, et dixistis: in qua re fefellimus nomen tuum ? offerentes ad altarium meum panes pollutos. non est mihi uoluntas, dicit dominus

[*]( neque miserebuntur dicit dominus. In oseecap. : Absconderunt sacerdotes uiam. In malae. cap. : Et sacerdotes cum muneribus. Insophoniacap. : Sacerdotes eius contaminant. In malach. cap. : Vos sacerdotes qui fallitis )[*]( dicit dominus. Inoseecap. : Omnes calefacti sunt quasi clibanus usque non est qui clamet in eis ad me. In michea cap. : Et sacerdotes eius in mercede docebant usque numquid non dominus in medio nostrum ? In sophonia cap. : Sacerdotes eius polluerunt sanctum, iniuste egerunt contra legem. In malachi cap. : Ad nos, o sacerdotes, qui dispicitis nomen )

[*]( 1 Oe. 6, 9 et Oa. 7, 7 4 Mich. 8, 11 6 Hier. 23, 1 9 Soph. 3, 4 11 Mal. 1, 6. 7. 10 )[*]( 1 oseae SV, osae M propheta om. MVLC ahsconderunt ... ] 08. 6, 9 ἐχϱνψαν ἱεϱει̃ς odov ϰυϱίου, OS. 7, 7 ϰαὶ ϰατέϕαγενϰὺϱ tovg ϰϱιτάς αὐτω̃ν eod. Alex. 2 comedet MVC 3 illorum C 4 michea SMVL, mychea C propheta om. MYLC 5 dum M VL, dm C, dno S (364, 5) 6 verba Item — 0 mali — docuistis eas om. MYLO 9 item in sofonia prof. S, item in sophonia LC, item sophoniaa (om. item F) MV 10 sancta MVLC, sèm (a 8. Z. m. 1) S malachiel SMLC, maclachisl V proph. om. MVLC 12 in qua re fefellimos MLC: in qua I refellimus S, in qua re fefellimus (le 8. lin. a m. al.) V altare C 13 uoluntas] add. in nobis V2v )

omnipotens, et sacrificium non accipiam de manibus uestris. Item in ezechiel propheta: Et ideo, pastores, audite uerbum domini: ecce lac deuoratis, et lanis eorum cooperitis uos, et quod crassum est iugulastis, et oues meas disper* sistis: quod infirmum erat non confortastis, et quod male habebat non curastis, et contritum non alligastis, et quod errabat non conuertistis, et quod periebat non requisistis, et fortem oppressistis labore. et dispersae sunt oues meae, eo quod non sint pastores, et factae sunt in deuorationem omnibus bestiis agri. et dispersae sunt oues meae super omnem montem et in omnem collem altum, et super faciem totius terrae dispersae sunt, nec erat qui requireret neque qui reuocaret. Item in malachiel propheta: Qui inritastis dominum in uerbis uestris, et dixistis: in quo inritauimus eum? in eo quod dicatis: omnis qui facit malum bonum est coram domino, et ipsi in eis placuit. et ubi est deus

[*](nomen meum usque de muneribus uestris. In ezechiel cap. : Et ideo, pastores, audite uerbum domini usque neque reuocaret. In malach. cap. : Qui irritastis dominum in uerbis )[*](meum, usque munus non suscipiam de manu uestra. Item : Custodite spiritum uestrum et nolite dispicere usque aut certe ubi est iudicii. In ezechiel cap : Haec dicit dominus deus israhel: uae pastoribus israhel usque non erat inquam qui )

[*]( 2 Ezecb. 34, 2-6 18 Mal. 2, 17 )[*]( 1 ezechiel SMV, iezechiel (ihez- C) LC proph. om. MVLC S dominus S earum L uos cooperitis MVLC 4 grassum S *iulastis (rasa o) S, iogulatis F* 5 erat infirmum V 7 periebat SMV1, perierat Lv, peribat VC 8 oppraessistis SMY, obpressistis L disperse et facte L 9 sint SM*, sunt M1 VL C deuoratione SV 10 besteia S 12 depresse S requireret S: eriperet MVLC 18 verba Item — Qui — contaminabuntur Item om. V malachiel SMC, malachia L proph. bm. MLC qui MLC: quia S irritastis MLC 14 inritabimaa S; irritauimus M LC 15 quot M malum Sv, peccatum MLC . bonum S (χαλόv): bonus MLCv 16 ipse MLC )

iustitiae? Item in osee propheta: Sacrificia eorum tamquam panis luctus: omnes qui manducant ea contaminabuntur. Item in numeris: Separamini a tabernaculis hominum istorum durissimorum, et nolite tangere ab omnibus quae sunt eis, ne simul pereatis in peccato eorum.

XLVII. DE SANCTIFICATIONE SACERDOTVM VEL MINISTRANTIVM DEO ET OMNI ORDINATIONE ECCLESIASTICAE DISCIPLINAE.

In exodo: Et sacerdotes, qui accedunt ad dominum, sanctificentur, ne forte derelinquat eos dominus. Item illic: Et facies illis bracas lineas, ut tegant inuerecundiam

[*]( uestris. In osee cap. : Sacrificia eorum tamquam. In nostrif cap. : Separamini a tabernaculo hominum istorum. XLVI. DE SANCTIFICATIONE SACERDOTVM VEL MINISTRANTIVM DEO ET OMNI ORDINE ECCLESIASTICE DISCIPLINAE. In exodu cap. : Et sacerdotes quoque accedunt ad dominum. Item cap. : Et facies illis femoralia. Item cap. : Omnis qui )[*]( requireret. Item in osee cap. : Sacrificia eorum quasi panis Ingentium: omnes qui comedunt eum contaminabuntur. In numeris cap. X: Recedite a tabernaculis hominum impiorum usque ne inuoluamini in peccatis eorum. XLVII. DE SANCTIFICATIONE SACERDOTVM VEL MTNISTRANTIVM DEO ET OMNI ORDINE ECCLESIASTICAE DIaCIPLINAE. In exodo cap. xrn: Et sacerdotes qui accedunt ad dominum sanctificentur, ne forte derelinquat eos dominus. Item in exodo cap. XIII: Facies et feminalia linea usque a renibus. Item in exodo cap. )

[*]( 1 Os. 9, 4 8 Num. 16, 26 9 Ex. 19, 92 11 Ex. 28, 42 )[*]( 1 osseae 8, ose M proph. om. MLC (saepiss.) 2 omnia S 8 separamims S hominum MVLC: om. S 5 eis S (αὐτοι̃ς): in eis MVLC peccatis MVLCv eormn] add. Item S 6 XLVI L. 8 ordinatione S, ordini MVLC et eclesiasticae S discipline M 11 in exodo MVLC (8. i.) braccas V innerecundiam MV1, inuerecuntiam (ecuntiam in ras. m. 1) S, uerecundiam LC, in uerec. V2 . )

corporis, a lumbis usque ad genicula. Item illic: Omnis qui tetigerit altare sanctificetur. Item in leuitico: Sancti erunt domino suo, et non coinquinabunt nomen domini dei sui, et dona ipsi offerent, et erunt sancti. mulierem meretricem et coinquinatam non accipient, mulierem eiectam a uiro non accipient, quia sancti sunt domino deo suo. et sanctificabis eos. dona enim domini dei uestri hi offerunt: sancti erunt, quia sanctus sum ego dominus qui sanctifico eos. Item illic: Et locutus est dominus ad aaron, dicens: uinum et sicera non bibetis, tu et filii tui tecum, quando introibitis in tabernabulo testimonii, uel cum accedetis ad altare, ne moriamini. estote sancti, quia sanctus sum ego dominus deus uester. Item in paralipomenon I: Et uocauit dauid sadoc et abiathar sacerdotes, et leuitas arihel, asea, iohel, aminadab. et dixit illis: uos principes familiarum

[*](tetigerit altare sanctificabitur. In leuitico cap. : Sanctificauerunt deo suo usque qui sanctifico eos. Item cap. : Et loquutus est dominus ad aaron dicens: uinum et sicera usque dominus deus uester. In paralipomenon : Et uocauit dauid, )[*](XIII: Omnis qui tetigerit altare sanctificabitur. In leuitico cap. VI: Dixit quoque dominus ad aaron: uinum et omne quod inebriare potest non bibetis usque quae loquutus sum ad eos per manum moysi. Item cap. XIII: Sancti erunt deo suo et non polluent nomen eius usque sit ergo sanctus, quia et ego sanctus sum dominus qui sanctifico uos. In libro paralip *** I cap. : Et uocauit dauid sadoch et abiathar sacerdotes usque sanctificati )

[*]( 1 Ex. 29, 37 2 Len. 21, 6-8 9 Leu. 10, 8 et 9 18 I Par. 15, 11. 12. 14 )[*]( 1 tUrba Item — Omnis — sanctificetar Item om. Y 2 leuuitico S 8 deo MVLC inquinabunt C 4 et erunt MVLC: erunt S 7 hii SMV 9 in leuitico MVLC aron SM 10 siceram Y\'C quando om. C 11 tabernacolum MVLC acceditis MVLC 12 sancti estote MVLC quia] quoniam C 18 in libro MLC paralippemenon L, paralypomenon C primo MC, om. L 14 saddoc S, sadoch M abiatar V, abyathar C leuuitas et leuuitarmn et leuuitae 8 arihel ML: ariel SVC 15 asaa L, ase C iohel MVL: ioel SC aminadap M )

leuitarum, purificamini uos et fratres uestri, et reportate arcam domini dei israhel ubi paraui ei. et purificati sunt sacerdotes et leuitae, ut portarent aream domini israheL Item paulus apostolus ad titum: Huius rei gratia reliqui te cretae, ut quae deerant corrigas et constituas per ciuitates presbiterium, sicut ego tibi disposui. si quis est sine crimine, unius uxoris uir, filios habens fideles, non in accusatione Iuxoriae, aut non subditos. oportet enim episcopum sine crimine esse, tamquam dei dispensatorem, non superbum, non iracundum, non uinolentum, non turpis lucri adpetitorem: sed hospitalem, benignum, prudentem, iustum, sanctum, continentem, obtinentem secundum doctrinam fidele uerbum, ut potens sit exhortari in doctrina sana et contradicentes reuincere. sunt enim multi etiam non oboedientes, uaniloqui et seductores. Item adtimotheum I: Humanus sermo: si quis episcopatum cupit, bonum opus desiderat. oportet enim episcopum inreprehensibilem esse, unius uxoris uirum, sobrium, prudentem, ordinatum, hospitalem, docibilem, non uinolentum,

[*]( sadoc et abiatar sacerdotes usque arcam domini dei israhel. Item paulus ad titum cap. : Huius regi gratia reliqui te crete. usque uaniloqui et seductores. Item cap. : Fidelis sermo: )[*]( sunt ergo sacerdotes et leuitae, ut portarent arcam domini dei israhel. Item paulus ad titum cap. I: Huius rei gratiae relinqui te crete usque non oboedientes uaniloqui et seductores. Ad timotheum I cap. IIII: Fidelis sermo: si quis episcopatum )

[*]( 4 Tit. 1, 5-10 15 I Tim. 3, 1-10 )[*]( 2 archam MC (bis) istrahel S (bis) S domini] add. dei MC 4 uerba Item — Hnins — Humanus— Diaconee - - in christo iesu Item om. V apostoius om. MLC 5 qae (e ex i corr. m. 1) S et Sv: nt MLC (xal) 6 presbiteros (praesb- M) JlL, sacerdotes C 7 habens filios C 8 luxuriae LC 9 dispinMtorem M 10 turpi lucri appetitorem ML obtinentem S (ἀντεχόμενον): oboedientem MLC (obed- C), ampleeteatem v 18 exortari ML 14 obqdienteB S, obed- C 15 prima MC 16 capit S, deriderat MLCo 17 inrepraehensibilem (-liY C) SMC subriun S 18 ordinatam SMC: ornatam Lv )

non percussorem, sed modestum, non litigiosum, non cupidum, domum suam bene regentem, filios habentem subditos cum omni castitate — si quis autem suae domui praeesse nescit, quomodo ecclesiae dei diligentiam habebit? —, non neophytum, ne in superbiam elatus in iudicium incidat diaboli. oportet autem eum et testimonium habere bonum ab his qui foris sunt, ut non in obprobrium incidat et laqueum diaboli. diaconos similiter castos et pudicos, non bilingues, non multo uino deditos, non turpis lucri adpetitores, non cupidos, habentes sacramentum fidei in conscientia pura. et hi quoque probentur primum, et sic ministrent, nullum crimen habentes. Item illic: Diacones sint unius uxoris uiri, qui filiis bene praesunt et suis domesticis. qui enim bene ministrauerint, gradum bonum sibi adquirunt, et multam fiduciam in fide quae est in christo iesu. Item petrus apostolus in epistula I: Seniores autem qui in uobis sunt obsecro ego testis iesu christi passionum, similiter maior natu et futurae declarationis laudis socius, ut regatis plebem domini, curae

[*](si quis episcopatum desiderat magnum opus. In epistula petri I: Seniores autem qui in uobis sunt usque quia ipse est cura de )[*](desiderat usque qui enim bene ministrauerint gradum sibi bonum adquirent. Petrus in epistula I cap. XVIII: Semores ergo qui in uobis sunt obsecro consenior usque proicientes in eum, )

[*]( 12 I Tim. 8, 12 et 13 16 I Petro 5, 1-7 )[*]( 1 litigOBum S 4 ecclesiam M dei ante diligentiam om. 8 non neofitam SML, nonne offitiam C1 5 incedat S (bis) diabuli S (bis) 7 opbropriam S, obprobriom MLC diaconos Sv: presbiteros (praesb- M) MLC 8 castos et pndicos S: pndicos castos (om. et) MLC, padicos v (σεμvούς) 9 debitos S turpi lucri appetitores ML 10 hii SM 11 primum om. MLC 12 item illic om. MLC diacones SMLC sint] similiter ML C mores S 18 presint L, praefuit M minietrauerit L 14 bonum sibi gradum adquirit MLC uerba et multam f. i. f. q. e. i. christo iesu om. MLC ide] se de S 15 apostolus om. MLC 16 aepistola S 17 testes L, estis S maiores MLC 18 sotios L cura MVaL, curam V\'O )

habentes non in auaritia neque in dominatione fratrum, sed uoluntarie ex animo libenter. et sine reprehensione, ut forma sitis ouibus, in operibus bonis, in omni conuersatione quae secundum deum est: ut cum apparuerit princeps pastorum, rationem reddatis de ouibus, et percipiatis illam floridam et inmarcescibilem gloriae coronam. similiter et iuniores subiecti estote senioribus. omnes autem quietem et humilitatem animi induite: quia deus superbis resistit, humilibus autem dat gratiam. humiliate ergo uos sub potente dextera dei, ut uos exaltet in tempore uisitationis suae: omnem sollicitudinem uestram proicientes in eum, quoniam ipsi cura est de omnibus. Item in euangelio secundum matthaeum: Quisnam est fidelis seruus et prudens, quem constituit dominus super familiam suam, ut det illis cibaria in tempore? beatus seruus ille, quem ueniens dominus eius inueniat sic facientem. amen dico uobis, quia super omnia quae possidet constituet illum. quod si dixerit malus ille seruus: tardat dominus meus uenire, et coeperit percutere conseruos suos, sedens et

[*]( nobis. In euangelio mathei cap. : Qnisnam est fidelis serans et prudens usque stridor dentium. )[*]( quoniam ipsi cura est de nobis. Secundum matheum cap. XXV: Quis putas est fidelis seruus et prudens, quem constituit dominus super familiam suam usque illic erit fletus et stridor dentium. )

[*]( 12 Matth. 24, 45-51 )[*]( 2 uoluntariae SMVL repraehensione SMVC 6 inmarciscibilem S, -cessibilem LC subiecti S: subditi MVLOv 8 induentes M VLC 9 potente SV: potenti MLCv dei deztera C 11 quoniam Sv: quia MVLC ipse M est cura MVlL omnibus S, nobis MV LCv 12 uerba item in euangelio om. Y euog sec math S quis sapiens sernns (et prudens 8. Im. add. al. m.) C 14 cibaria (cyb- C) LC: cibariam (cyb- S) SMV, cibum v, τήν τϱοψήν 15 conueniens L, quum uenerit v inuenerit MVLCv 17 illom] eum Cv 18 cepit VC sedens et bibens MVLC: sedentes et bibentee S, manducet autem et bibat r, ἐσϑίη̩δὲ xai πιvη(interpres scripsisse uidetur: edens et b.) )

bibens cum luxoriosis, ueniet autem dominus serui illius in die qua non sperat et hora qua non sentiet, et diuidet eum partemque eius cum infidelibus ponet: illic erit fletus et stridor dentium. Item paulus apostolus ad colossenses: Dicite archippo: uide ministerium quod accepisti, ut illud inpleas. Item in leuitico: Ab ostio tabernaculi testimonii non exies septem diebus, donec inpleatur dies consummationis uestrae. Item illic: Ad ostium tabernaculi testimonii sedebitis septem diebus die et nocte. custodite obseruationes domini, ne moriamini.

XLVIII. DE SANCTIFICATIONE POPVLI.

In exodo: Descendit autem moyses de monte ad populum, et dixit illis, et sanctificauit eos: et lauerunt uestimenta sua. et dixit ad eos: estote parati tribus diebus, et ne accesseritis ad mulierem. Item in deuteronomio: Ecce ostendi uobis iudicia et iustitias, sicut mandauit mihi dominus, facere sic in terra, in qua uos introibitis ibi possidere eam. et seruate et facite, quia haec est prudentia uestra et intellectus coram

[*](XLVIII. DE SANCTIFICATIONE POPVLI. Inexodocap. : Descendit autem moises de monte ad populum. In deuteronomio cap. : Ecce ostendi uobis iudicia et iustitia usque et filiis )[*](XLVIII. DE SANCTIFICATIONE POPVLI. In exodo cap. XI: Descenditque moyses de monte usque ne adpropinquetis uxoribus. uestris. In deuteronomio cap. III: Scitis quod docuerim uos praecepta atque iustitias sicut praecepit mihi dominus usque )

[*]( 5 CoL 4, 17 6 Leu. 8, 33 8 ib. 36 13 Ez. 19, 14 et 15 16 Deut. 4, 5-9 )[*]( 1 luxuriosis VLC serui om. MVLC 2 die S non sentiet S, nescit MVLC, ignorat v, ού γιvώσχει 4 verba Item - Dicite — Ab — Ad — moriamini om. MVLC 5 arcippo S 6 leuuitico S osteo et osteum S 7 diq S 11 XLYII L 18 discendit S 17 sic] 8. lin. add. facietis V1 (cf. v) 18 et ante seruate om. MVLC )

omnibus gentibus, quaecumque audiermtiastitias istas, et dicent: ecce populus prudens et sciens quae gens tam magna haec. quia quae est tam magna gens, cui sit deus adpropinquans, sicut dominus deus noster in omnibus in quibuscumque inuocauerimus eum? et quae alia gens tam magna, quae habeat iustitiam et iudicia iusta secundum omnem legem istam, quam ego trado uobis coram uos hodie? adtende tibi et serua animam tuam, ne obliuiscaris omnia uerba, quae uiderunt oculi tui, et ne recedant de corde tuo omnibus diebus uitae tuae. et instrues filios tuos et filios filiorum tuorum. Item in libro paralipomenon II ioadas sacerdos: Et statuit ostiarios super portas domus domini, et non intrabit inmundus in omni re. Item petrus apostolus I: Et uos sancti in omni conuersatione estote, quia scriptum est: sancti estote, quia et ego sanctus sum.

[*]( filiorum tuorum. In paralipomenon librollcap. : Ioiadas sacerdos statuit ostiarios. In epistula petri I cap. : Et uos in omni conuersatione sancti estote. )[*]( docebis ea filios ac nepotes tuos. In paralipomenon libro II cap. : Constituit quoque ioiadas ianitores in portis domus domini usque inmundus in omni re. Petrus in epistula I cap. HI: Et ipsi sancti in omni conuersatione sitis usque quoniam et (s. I.) ego sanctus sum. )

[*]( 12 n Par. 28, 19 18 I Petro 1, 15 et 16\' )[*]( 1 quicumque MVL 2 quae MVLC, om. S, xo 8 gens] hę gens C 5 et que alia gens et I tam S 6 omnem om. C 7 ego om. MVLC uobis V* bodiae S 11 uerba Item - Et statuit — Et — sanctus sum om. V in paralipomenon (paralfppemen L, paralypom- q libro MLC ioiadas LC 12 et ante statuit. om. MLC constituit Cv hostiarios MC intrauit MLC 18 immundus M in (om. in M) epistola petri prima (I L) MLC 14 uos in omni conuereatione sancti MLC 14 scribtom S 15 et om. M sum scs L )

XLVIIII. DE CONTENTIONE VITANDA.

In prouerbiis: Odium suscitat contentio, omnes autem non contendentes protegit amicitia. Item illic: Contradictiones sedat tacitus, inter potentes autem definit. Item illic: Noli procedere in rixam cito, ne postmodum paeniteat te. cum tibi maledixerit amicus tuus, recede retro. noli contendere, cum te exprobrabit amicus. gratia et amicitia liberant, quam serua tibi, ne in obprobriis sis, sed custodi uias tuas bene conseruando. Item illic: Vir animosus fodit contentionem, uir autem iracundus exobruet peccata. Item apostolus ad corinthios I: Cum enim sit inter uos aemulatio et contentiones, nonne carnales estis et secundum

[*](XLVIII. DE CONTEMPTIONE VITANDA. In prouerbiis cap. : Odium suscitat suscitat rixa. Item cap. : Contradictione aeddat tacitus. Item cap. : Noli procedere rixa cito. Item cap. : Vir animosus fodit I temptionem. In epistula ad corinthios I cap. : Cum enim sint inter uos emulationes. )[*](XLVIDI. DE CONTENTIONE VITANDA. In prouerbiis cap. XI: Odium suscitat rixas et uniuersa delicta operit caritas. Item cap. X: Contradictiones sedat tacitus usque definit. Item cap. XXV: Quae uiderunt oculi tui ne proferas in iurgio cito, usque qui loquitur uerbum in tempore suo. Item cap. XVII: Vir impius fodit malum usque separat principes. Ad corinthios I cap. III: Quum enim sit inter uos zelus et contentio usque secundum )

[*]( 3 Prou. 10, 12 4 Pr. 18, 18 6 Pr. 25, 8—10 10 Pr. 29, 22 12 I Cor. 3, 3 28 Prou. 16, 27. 28 )[*]( 1 XLVm L 4 ubi supra MYLC 6 in prouerbiis MVC, ubi supra L m rin cito ne LC, in rixatione MV peniteat SV, poeniteat L 8 exprobrauit MLC, exprobrauerit V 9 liberat L opprobriis S (347, 5) 10 tuas om. M conserando MV1 uerba Item - Vir - - peccata. Item apoatolua om. V illic] in pronerbiis MLC uerba uir autem i e. pecoata om. MLC 12 1] om. M erit Sv: sint MVLC )

hominem ambulatis? Item ad philippenses: Si qua ergo consolatio in christo, si qua adlocutio caritatis, si qua societas spiritus, si qua uiscera miserationis: inplete gaudium meum, ut id ipsum dicatis omnes, eandem caritatem habentes, unianimes, unum sentientes, nihil per contentionem neque per inanem gloriam, sed humilitate mentis inuicem existimantes sibimet ipsos superiores, non sua singuli respicientes, sed aliorum.

L. DE HAERETICIS ET PSEVDOPROPHETIS VITANDIS SEV CONTENTIONIBVS LEGIS.

In hieremia: Et dixit dominus ad me: falsa prophetant prophetae in nomine meo: non misi illos, et non mandaui illis, neque locutus sum ad eos: quia uisiones falsas et diuinationes

[*]( Ad philippenses cap. : Si qua ergo consolatio in christo usque respicientes, sed aliorum. XLVIIII. DE HERETICIS VITANDISED PSEVDOPEOPHETIS SEV CONTENTIONEBVS LEGIS. In hieremia cap. Et dixit dominus ad me: falsa prophetant usque ipsi prophetant uobis. Item )[*](hominem ambulatis. Ad philipenses cap. II: Si qua ergo con- solatio in christo, si quod ﹡﹡﹡solacium (ras. con) usque sed ea quae aliorum L. DE HERETICIS VITANDIS ET PSEVDOPROPHETIS SEV CONTEN- TIONIBVS LEGIS. In hieremia cap. : Et dixit ad me: falso prophetae uaticinantur in nomine meo usque seductionem cordis 15 )

[*](1 PhiL 2, 1-4 . 12 Hier. 14, 14 )[*]( 1 filippensee S 2 consulatio S qua adlucutio S, quod solatium MVLCv, cf. 350, 5 8 si qua uiscera misericordiae, si qua societas eps, implete MVLC 4 id om. V dicatis] sapiatis v (350, 7) unanimes MVLCv 6 humilitatem S (350, 9), in humilitate MCv exstimantes M 7 sibimet S, ae MVLC 9 XLVIIII L 10 hereticis SMVLC uitandis et pseudoprophetis MVLC 12 dominus MVLCv: om. S falsae L prophetant MVLC: om. S prophetae uaticinantur v profetae et profetarum et profetant S 18 et non] neque C illis] illos MV 14 eos] illos C et] atq; C )

et praesumptiones cordis sui ipsi prophetant uobis. Item illic: Nolite audire sermones prophetarum, quia uani sunt et uisiones cordis sui loquuntur, et non ab ore domini. dicunt his qui repellunt uerbum domini: pax erit uobis. Item in esaia propheta: Populus hic labiis me diligit, cor autem eorum longe est a me: sine causa enim colunt me, docentes doctrinas mandata hominum. Item in ezechiel: Et extendam manum meam super prophetas, qui uident mendacia et loquuntur uana: in disciplina populi mei non erunt, neque in scriptura domus israhel scribentur, et in terram israhel non intrabunt. eo quod populum meum seduxerunt dicentes: pax pax, et non erat pax. Item illic: Vae qui adsumunt ceruicalia sub omnem cubitum manus et faciunt uelamina super omne caput uniuersae aetatis ad subuertendas animas.

[*](cap. : Nolite audire sermones prophetarum. In esaia cap. : Populus hic labiis me honorat. In lzacchar. cap. : Et extendam manum meam super prophetas usque pax pax, et non erit pax. Item cap. : Vae his qui adsumunt ceruicalia )[*](sui prophetant uobis. Item cap. : Haec dicit dominus: no- 20 lite audire uerba prophetarum usque pax erit uobis. Item in. esaia cap. : Populus iste ore suo et labiis usque mandata hominum. In ezechiel cap. : Et erit manus mea super prophetas usque dicentes: pax pax, et non erat pax. Item cap. : Vae qui consuunt puluillos sub omni cubito manus usque )

[*]( 2 Hier. 23, 16 et 17 5 Es. 29, 13 7 Ezech. 18, 9 et 10 12 ib. 18. 19. 22. )[*]( 2 ubi supra MVLC uana V 8 locuntur V\' (etiam mfra) 4 his om. MVLC domini] add. dicentes MVLC 5 propheta om. MVLC diligit S: honorat MVLC, glorificat a 6 colunt S: quaerunt (quer- LC) MVLC, timuerunt v (σέβονταί) 7 doctrinas] add. et V1 doctrinas hominum et mandata L hiezechiel M, iezechiel C 10 in ante scriptura om. V is*rahel (rasa t) S bis 11 dicentes MVLC, om. S 12 uerba Item — Vae — Obsecro — Quod - - opera eorum Item om. V ubi supra ML C uae] add. his MLC assument ML 13 omne cubitu L manuum LC 14 omnem caput ML aetatis] add. suae C subuertentias S )

et contaminabant me et populum meum seducebant ad occidendas animas, quas non oportebat mori, et ad liberandum animas, quas non oportebat uiuere, dum loquimini populo exaudienti eloquia uana. eo quod euertebatis cor iusti et confirmabatis manus iniqui, ne omnino se auerteret a uia sua mala et uiueret. Item paulus apostolus ad romanos: Obsecro uos, fratres, diligenter obseruate tumultuosos et scandala praeter doctrinam, quam uos didicistis, dicentes aut facientes. declinate ab ipsis. nam huiusmodi domino nostro christo non seruiunt, sed ipsorum uentri, et suauitudine uerborum et benedictione seducuntur corda innocentiam. obauditio autem uestra in omnes transeat. gaudeo autem super uos, et uolo uos prudentes esse ad bonum, simplices autem ad malum. deus autem pacis conterat alienum sub pedes uestros quo celerius. Item ad corinthios II: Quod autem facio et faciam, ut amputem occasionem eorum qui uolunt

[*](usque uideret. In epistula ad romanos cap. : Obsecro uos, fratres, ut obseruetis eos usque sub pedibus nostris uelociter. Ad corinthios cap. : Quod autem facio et facturus sum )[*](ut non reuerteretur a uia sua mala et uiueret. Ad romanos cap. XVIII: Rogo autem uos, fratres, ut obseruetis eos, qui dissensiones usque deus autem pacis conteret satanan sub pedibus uestris uelociter. Ad corinthios II cap. xn: Deus scit: quod autem facio et faciam usque quorum finis est secundum opera )

[*](7 Rom. 16, 17—20 15 n Cor. 11, 12-15 )[*]( 1 sedocebant S 8 loquemini S 4 aeloquia MC 6 paulus om. MC apostotas om. L 7 obsecro uos, fratres, ut obseruetis eos qui dissensiones (discensiones M) et scandala praeter doctrinam quam didicistis faciunt et declinate (declinante M) ab huiusmodi. nam hii (hi LC) domino nostro christo (om. christo C) non obseruiunt (serninnt LCv), sed suo uentri et per suauiloquia (suaui aeloquia M) et benedictiones seducunt corda innocentium (-tum C). uestra enim obauditio in omnibus peruenit. gaudeo igitur in nobis. nolo uos sapientes esse in bono, integres autem a malo. deus autem pacis conterat satanan (satan L) sub pedibus uestris uelociter MLC 18 uos pr. om. S prudentis et simplicis S 14 dš (non dominus) S 15 caelerius S secunda MC 16 faciam] facturus (fut- L) Bum (om. sum C) MLC )

occasionem, ut in quo gloriantur inueniantur sicut et nos. nam huiusmodi pseudoapostoli, operarii nequitiae. dolosi, transfigurantes se in apostolos christi. sed non mirum, cum ipse satanas transfiguret se uelut angelum lucis, non est magnum, si ministri eius transfigurantur uelut ministri iustitiae, quorum finis est secundum opera eorum. Item ad philippenses: Videte canes, uidete malos operarios, uidete concisionem. nos enim sumus circumcisio, qui spiritu deo seruimus et gloriamur in christo et non in carne confidimus. Item illic: Nam multi ambulant quos saepe dicebam uobis, nunc autem flens dico, inimicos crucis christi, quorum finis est interitus, quorum deus uenter est et gloria in confusione ipsorum, qui terrena sapiunt: nostra autem conuersatio in caelis est. Item ad colossenses: Nemo ergo uos iudicet in cibo aut in potu aut in partem diei festi aut initiis men-

[*](usque secundum opera eorum. Ad philipenses cap. : Vide canes, uidete multis operios. Item cap. : Nam multi ambulant quos sepe dicebam uobis. Ad colosenses cap. : )[*](ipsorum. Ad philipenses cap. III: Videte canes, uidete malos operarios usque et non in carne fiduciam habentes. Item in eadem epi stul a cap. llII: Multi enim ambulant quos saepe dicebam uobis usque nostra autem conseruatio in caelis est. Ad colosenses cap. III : Nemo ergo nos iudicet in cibo ant in potu )

[*]( 7 Phil. 8, 2 et 3 10 ib. 18—20 14 ColoBB. 2, 16-28 )[*]( 1 in quo Sv, in eo quod MLC, έν oẻ̜ 2 operari inęquitiae S, operarii (om. nequitiae) MLC 3 cum ipse S: ipse enim MLCv 4 transfigurat se in angelum MLOv est] add. enim C, add. ergo v 5 transflgurentur MLCv uelut] ut MLC 6 opera eorum MLC, eorum (om. opera) S 7 fllippenses S uide canes MV1 8 circumcisi qui V in spiritu VLCv 9 confidemus S 10 uerba Item — Nam — in caelis est Item om. V ubi supra ML C 11 autem] add. et Cv 12 confusionem S 13 terrenas 8 14 colosenses MVLC ergo Sv: autem MVLC, ovv *uos (rasa s) S 15 cybo SC partem SMVLC uerba aut initiis mensum et aut in ieiuniis om. MVLC fort. in initiis )[*]( XII, Aug. 3, i.. )[*]( 33 )

sum aut in numeniis aut in ieiuniis aut in sabbato, quod est umbra futurorum, corpus autem christi. nemo uos seducat uolens in humilitate sensus et superstitione angelorum, quae uidit ambulans, extollens se sine causa inflatus sensu carnis 5uae, et non tenens caput, ex quo omne corpus per nexus et coniunctiones productum et porrectum crescit in augmentum dei, si ergo. mortui estis cum christo ab elementis huius mundi, quare tamquam uiuentes in hoc mundo decernitis ? ne tetigeritis neque gusaaueritis neque contrectaueritis! quae sunt omnia in interitum ipso usu, secundum praecepta et mandata hominum, quae sunt quidem rationem habentia sapientiae in religione et humilitate cordis, non parcendo corpori, non in honore aliquo ad saturitatem carnis. Item ad timotheum I: Finis autem praecepti est caritas de corde puro et conscientia bona et fide non ficta. a quibus quidam excedentes conuersi sunt in uaniloquium, uolentes esse se legis doctores, non intellegentes neque quae loquuntur neque de quibus adfirmant. Haec doce et exhortare. si quis aliter docet et non adquiescit sanis sermonibus domini nostri iesu

[*]( Nemo autem uos iudicet. Ad timotheum I cap. : Finis autem praecepti est caritas usque dipce ab eiusmodi. Item )[*]( usque in humilitate et religione angelorum. Ad timotheum I cap. I: Finis autem praecepti est caritas de corde puro usque neque de quibus adfirmant. Et in eadem epistula cap. VIII: Haec loquere et exhortare. si quis aliter docet usque questum )

[*]( 14 I Tim. 1, 5—7 et 6, 2-5 )[*]( 1 aut. neomeniis ant eabbata (in bis om.) MVLC, ή νουμηνίας V σαββάτων numiniis S, nenmeniis V sabbatorum Vv, 3 ueirba qpaje nidit - - Ivn. 13 satoritatem canus om. MVLC 4 sensu S 6 coniunctione S 12 pafcendo scripsi, purando S 13 verba Item — Finis — Pipfanas — 0 — Hoc — Sicat - - fide om. V 14 1] prima MC, om. L 15 et conscientia bona om. MLC quideip S 16 excedentes, ML: eicidentes SC, aberrantes v (recedentes 351, 8) esse se S, esse MLCv 17 n% qng S 18 affinnapt MC exortare SML. 19 et) ei S adquiescit M: -acet SLC ihã (t. e. iesus). S. )

ohristi et ei quae secundum pietatem est doctrinae, inflatus est autem nihil sciens, sed aegrotans circa quaestiones et uerborum pugnas, ex quibus nascuntur inuidiae, contentiones, blasphemiae, suspiciones malae, conflictationes hominum mente corruptorum et a ueritate destitutorum, existimantium quaestum esse culturam dei. discede ab eiusmodi. Item ad quem supra II: Frofanas autem uocum nouitates deuita. multum enim proficient ad impietatem, et sermo eorum ut cancer serpit. Item illic:s o timothee, mandatum custodi, dieuitans proianas uocum nouitates et oppositiones falsi nominis scientiae, quam quidam promittentes circa fidem exciderunt. Item ad timotheum II: Hoc autem scito, quoniam in nouissimis temporibus aduenient tempora periculosa: erunt homines se ipsos amantes, cupidi, superbi, fastidiosi, blasphemi, parentibus non oboedientes, ingrati, scelesti, infideles, sine affectione, pactum custodientes detractare, incontinentes, inmites, sine benignitate, proditores, proterui, tumidi, uoluntatum amatores magis quam dei, habentes formam pietatis, uirtutem autem eius negantes. et hos deuita. ex his sunt

[*](cap. H: Profanas autem uocum nouitates deuita. Item cap. : Mandatum custodi. Item cap. : Habentes formam pietatis )[*](esse pietatem. Ad timotheum IIcap. III: Profana autem inaniloquia deuita usque sermo eorum ut cancer serpit. Item aid timotheum I cap. VIII:s o thimoto﹡e, depositum. custodi usque promittentes circa. fidem exciderunt Item ad timotheum 1L cap. IIII: Habentes speciem quidem pietatis: usque insipientia )

[*]( 7 II Tim. 2, 16 et 17 9 I Tim. 6, 20 et 21 12. II Tim. 3, 1-9. )[*]( 2 egrotana MLC: egrotat S (ν) qaestiones LC 4 blasfemiae S male ML 5 corrupto M et auaritate S a om M. questum L 6 ad quem sapra S, ad: timotheum MLO 7 debita. 3, denita Cv: eniia ML 8. proficiunt MLCv ut (wi M) MLCv et S 9 ibi supra MLC timothace S, timothese MLz 12 IIJ I H, prima G, om. Z Habentes (uerba Hoe — — lim 1M qaam dei om.) MLC 14 blasfemi 8 15 infidelis S 16 detractare 8 17 uolantatom S )[*]( 33*)

qui penetrant domos et captiuas ducunt mulierculas oneratas peccatis, quae ducuntur uariis desideriis, semper discentes et numquam ad scientiam ueritatis peruenientes. quemadmodum enim iamnes et mambres restiterunt moysi, ita et hi resistunt ueritati: homines corrupti mente, reprobi circa fidem. sed ultra non proficient: dementia enim eorum manifesta erit omnibus, sicut et illorum fuit. Item illic: Sicut rogaui te, ut remaneres ephesi, cum irem in macedoniam, ut denun- tiares quibusdam, ne aliter doceant neque intendant fabulis iudaicis et genealogiis infinitis, quae quaestiones praestant magis quam aedificationem dei, quae est in fide. Item ad titum: Stultas autem quaestiones et genealogias et contentiones et pugnas legis deuita: sunt enim inutiles et uanae. haereticum hominem post unam correptionem deuita, sciens quoniam peruersus est eiusmodi et peccat, cum sit suo iudicio damnatus. Item ad laodicenses: Neque destituat uos quorundam uaniloquentia insinuantium, ut uos auertant a ueritate euangelii, quod a me praedicatur. Item apostolus

[*]( usque sicut et illorum fuit. Item cap. : Sicut rogaui te ut remaneres. Adtitumcap. : Stultas autem questiones et )[*]( enim eorum manifesta erit omnibus sicut et illorum fuit. Item ad timotheum I cap. I: Sicut rogaui te ut remaneres ephesi, quum irem in machedoniam usque aedificationem dei quae est in fide. Ad titum cap. HII: Stultas autem quaestiones et genealogias usque et delinquit proprio iudicio condempnatus. In epi- 25 )

[*]( 7 I Tim. 1, 8 et 4 12 Tit. 3, 9-11 16 Ep. ad Laod. 4 )[*]( 1 honeratas LC 3 quemammodum M 4 hii SM 7 ubi supra MLC 8 efesim S machedoniam (machaed- M) SM 13 uane L 14 hereticum SMVLC 15 eiusmodi] qui eiusmodi est Cv peccat cum] peccatum MV1LC 16 dampnatus MV1 LC, condempnatus V2(v) uerba Item ad laodicenses Neque - praedicatur om. MVLC 17 nanqloquentia S insinuantium] add. se cod. Vaticanus (Mai) 18 euuangelii S apostolus om. MVLC\' )

iohannes: Carissimi, nolite credere omni spiritui, sed probate spiritus si ex deo sunt, quoniam multi pseudoprophetae exierunt in hunc mundum. Item iohannes apostolus II: Si quis uenit ad uos et hanc doctrinam non adfert, nolite eum recipere in domum et aue ne dixeritis ei. qui enim dicit illi- aue, communicat operibus eius malignis. ecce prae- . dixi uobis, ne in diem domini condemnemini. Item in euangelio secundum matthaeum: Adtendite uobis a pseudoprophetis, qui ueniunt ad uos in uestitu ouium, intus autem sunt lupi rapaces: ex fructibus eorum cognoscetis eos. Item ad ephesios: Probate autem quid sit quod placeat deo: et nolite communicare operibus infructuosis tenebrarum, magis autem et redarguite: quae enim in occulto fiunt ab. ipsis, turpe est etiam dicere.

[*](genealogias. In epistula iohannis: Karissimi, nolite credere. Item cap. : Si quis autem uenit ad uos. In euangelio mathei cap. : Adtqudite nobis a pseudoprophetis. In epistula ad efesios cap. : Probate autem quid sit usque turpe est etiam dicere. )[*](stula iohannis I cap. XIII: Carissimi, nolite omni spiritui credere usque exierunt in hunc mundum. In epistula iobannis II cap. IIII: Si quis uenit ad uos et hanc doctrinam non adfert usque ut in diem domini nostri non confundemini. Secundum matheum cap. VI: Adtendite a falsis prophetis qui ueniunt ad uos usque a fructibus eorum cognoscetis eos. Ad ephesios cap. VI: Probantes quid sit bene placitum deo usque quae enim in occulto fiunt ab ipsis turpe est et dicere. )

[*]( 1 I Ioh. 4, 1 4 II loh. 10 et 11 - 8 Matth. 7, 15 et 16 11 Eph. 5, 10-12 )[*]( 1 iohannis S cariaeimi ML, kmi SVC 2 prouate 8 ex SCv: a MVL, h paeudojprofetae et peeudoprofetis (l. 9J 8 8 uerba Item — Si quis — Adtendite - - eoe om. V iohannis apostolns n S, ubi supra MLC 4 si quis autem MLC adfert S (v): tenet MLC, ϕέϱει 5 in domo M habe SM1, aue M2L C illi ne meritis MLC 6 habe S, abe M1 7 diem S MLC condempnemini MC in euangelio om. MLC 8 euug 8 mattheum 8, math. LC 11 efesios S, effesioa LC prouate S 14 ipsis Sν: eis MVLC. )

LI. DE CONTINENTIA OBIS.

In psalmo CXXXVIIII: Vir linguosus non dirigetur super terram. Item in prouerbiis: Ex multiloquio non effugies peccatum: parcens autem labiis sapiens eris. Item illic: Qui multis utitur uerbis, laedit animam suam. Item illic: Mutum te faciens uideris sapiens esse. Item illic: Qm respondit uerbum prius quam audiat, stultitia est illi et obprobrium. Item illic: Mors et uita in manibus linguae: qui autem continens est, edet fructus eius. Item illic: Qui

[*]( L. DE CONTINENTIA. ORIS. In psalmo CXXXVIIII: Vir lingosus non dirigetur. In prouerbiis cap. : Ex multiloquio non effugies. Item cap. : Qui multi sunt uerbis. Item cap. XVIII: Stultus quoque, si tacuerit, sapiens putabitur. Item cap. XVIIII : Qui prius respondit quam audiat stultum se esse demonstrat. Item cap. XVIIll: Mors et uita In manu lingue. Item cap. XXI: Qui custodit os suum et linguam. Item cap. XXVIIII: )[*]( LI. DE CONTINENTIA ORIS. In psalmo CXXXVIIII: Vir linguosus non dirigetur super terram. In prouerbiis cap. XI: In multiloquio peccatum non deerit usque prudentissimus est. Item cap. XIIII: Qui custodit os suum, custodit animam suam usque sentiet mala. Item cap. XIII: Abominatio est domino labia mendacia usque placent ei. Item cap. XVIII: Stultus quoque, si tacuerit, sapiens putabitur, et si conpresserit labia sua, intelligens. Item cap. XVIIII: Qui prius respondit quam audiat, usque et confusione dignum. Item cap. XVIIII: Mors et uita in manu linguae usque comedent fructus eius. Item cap. XXI: Qui custodit os suum usque de anguis animam suam. Item )

[*]( 8 Ps. 189, 12 4 Prou. 10,19 6 Prou. 18, 8 (Eccli. 20,8) 7 Prou. 17, 28 Prou. 18, 18 9 ib. 21 10 Prou. 21, 23 )[*]( 8 super terra V1, in terra Cv 5 eris (s in rasura) M, erit V ubi supra MVLC (ef. 520, lin. 2: Eccli. 20, 8) 6 ledit VLC illic alt.) in prouerbiis MVLC 7 uideberis (ut deberes M) MVLC ubi supra MVLC 8 opprobrium S 9 in prouerbiis MVLC 10 edit (Md- M) MlL uerba Item — Qei custodit - - 530, 8 adsiduus esto om. V ubi supra MLC (tic 519, 3. 8. 11. 520, 5. 7 )

custodit os suum et linguam, conseruat de angustiis animam suam. Item illic: Laqueus enim fortis sunt uiro sua labia, et capitur uerbo oris sui. Item illic: Abominatio est domino defigens oculum, et indocti incontinentes sunt lingua. Item illic: Si uideris uirum uelocem in uerbis, scito quia. spem habet magis insipiens quam ille. Item in ecclesiastico: Noli citatus esse in lingua tua et inutilis etremissus in operibus tuis. Item illic: Non appelleris susurrio, et lingua tua capiaris: super furem enim est confusio et paenitentia: susurratori autem odium et inimicitiae et contumelia. Item illic: Ne iteres uerbum durum et nequam. Item illic: Est tacens qui inuenitur sapiens, et est tacens qui non habet sensum loquellae. et est tacens sciens tempus apti

[*](Vidisti hominem uelocem ad loquendum. In ecclesiastico cap. : Noli citatus est in lingua. Item cap... I (sequitur lacuna 35 fere litterarum) ...... Non appelleris I susurrO et lingua tua capiaris. Item cap. : Ne iteris uerbum nequam et durum. Item cap. : Est tacens qui inuenit sapiens esse )[*](cap. vn: Inlaqueatus es uerbis oris tui et captus propriis sermonibus. Item cap. XXVIIII: Vidisti hominem uelocem ad lo-quendum. In ecclesiastico cap. IIII: Noli citatus esse in lingua tua et inutilis et remissus in operibus tuis. Item cap. VII : Homo linguosus et temerarius in uerbo suo odibilis est. Item cap. IIII : Noli esse susurro et lingua tua capiaris usque susurratori autem odium et inimicitia et contumelia. Item cap. X: Ne iteres uerbum nequam et durum et non minoraberis. Item cap. XI: Est tacens qui inuenitur sapiens usque est processio in )

[*]( 2 Pron. 6, 2 S Prou. 27, 20 5 Prou. 29, 20 7 Eccli. 4, 29 (S4) 8 Eccli 5,14 (16) 11 Eccli. 19, 7 12 Eccli. 20, 5 et 6 )[*]( 2 in prouerbiis MO, ubi supra L (sic lin. 6) laqueos S fortes 8 sunt S: est MLC labia sua C S capietur C abom.....] βδέλνγμα ϰυϱίῳ στηϱίξων ὀϕθαλμὀν, xai oi ἀπαίδευτο ἀϰϱα- τεῑϱ γλώσσῃ abhominatio LC 4 lingua om. MLC 5 cito 8 6 inecclesiastico MLC, illic S 8 apelleris L susurrio SM: susurro LCv 9 penitentia L 10 inimicitia MLC 11 nequam et durum MLCv 12 illic] in ecclesiastico MLC sapiens) add. esse MLC 13 loquelae LCv adeas MLC, om. S )

temporis. Item illic: Homo sapiens tacebit usque in tempus: lasciuus autem et inprudens non seruabunt tempus. qui multis utitur uerbis, laedit animam suam, et qui potestatem sibi adsumit iniuste, similiter processus est in malis. Item illic: Qui susurrio est in omnibus et non necesse, odietur. Item illic: Tacitus et sensatus honore honorabitur. Item illic: In medio sensatorum serua uerbum temporis: in medio autem tractantium adsiduus esto. Item illic: Homo iracundus incendit litem, et uir peccator turbabit amicos et in medium pacem habentium inmittet delaturam. secundum uirtutem hominis iracundia illius, et secundum substantiam suam exaltabit litem. certamen festinatum incendit ignem, et lis festinans effundit sanguinem, et lingua testificans adducet mortem: si sufflaueris, quasi scintilla exardebit, <si ex-

[*]( usque progressus est in malis. Item cap. : Qui susurro est. Item cap. XI: Tacitus et sensatus honore honorabitur. Item cap. : Sensatorxun serua uerbum. Item cap. XV: Homo iracundus incendit litem usque mors nequissima et inutilis. )[*]( malis uiro indisciplinato. Item cap. XI: Qui multis utitur uerbis, laedit animam suam. Item cap. XI: Susurrio coinquinabit animam suam et in omnibus odietur. Item cap. XI: Tacitus et sensatus honore honorabitur. Item cap. XIDI: In medio insensatorum serua uerbum usque assiduus esto. Item cap. XV: Homo enim iracundus incendit litem et uir peccator turbabit amicos )

[*]( 1 Eccli. 20, 7-9 5 Eccli. 21, 28 (31) 6 ib. 31 7 Eccli. 27, 12 (13) 8 Eccli. 28, 8—13 (11-15) )[*]( 1 item illic S, om. MLC usque S 2 ὀ πλεονάξωνλὀγῳβδελυχθήσεταί, xai 6 ένεξουσίαζὀμενος μίσηθήσεταί. ἕστίν svodia hv ϰαϰοι̃ς... 8 ledit LC 4 asaumit (-met L) LC iniustae SM progressus est L 5 susurrio SM, sorro L, susurro Cv necessae S, necessario MLC 7 in ecclesiastico MLC (sic infra 34) in medio om. MLC 8 adsidnos S, aesiduus MLC 9 incendit libri, έϰϰαύσεί turbanit MVLC 10 inmittit (imm- M) MVLC, έμβάλλεί dilaturam F1 saecundum S 11 iracundiam MVLC 12 exaltauit MVLC certamen MVLCv: testamentum S, ἕϱίς 18 lix ML, lex V festinantes S, festinatis F1 adducit MVLC 14 scentilla S, sintilla L, scintillae C si expveris super illam, eitinguetur add. 8. lin. M* (v), om. SM1VLC)

pueris super illam, extinguetur,> et utraque ex ore proficiscuntur. susurrio et bilinguis maledictus: multos enim turbabit pacem habentes. Item illic: Lingua tertia multos commouit et disparsit illos de gente in gentem: ciuitates diuitum destruxit et domos magnatorum effodit: uirtutes populorum concidit et gentes fortes dissoluit. qui ad illam spectat, non habebit requiem, nec habitabit cum requie. Item illic: Flagelli plagae liuorem faciunt, plaga autem linguae comminuet ossa. . multi ceciderunt in casus gladii, sed non sic. quasi qui interierunt per linguam. felix qui liberatus est a lingua nequam, qui in iracundia illius non transiuit et uinculis illius non est ligatus! iugum enim illius iugum ferreum est, mors illius mors nequissima et inutilis inferi. Item illic: Aurum tuum et argentum tuum confla, et uerbis tuis facito stateram et frenos ori tuo rectos: et adtende, ne forte labaris lingua et cadas in conspectu inimicorum insidiantium tibi, et sit casus

[*](Item cap. XV: Aurum tuum et argentum confla. Item cap. )[*](usque et utilis potius inferus quam illa. Item cap. XV: Aurum tuum et argentum tuum confla et uerbis trus facito stateram )

[*]( .3 Eccli. 28, 14 et 16 (16-18. 20) 7 ib. 17-21 (21—25) 13 ib. 24-26 (29. 30) )[*]( 2 susurro V2 LCv tarbauit L 3 et 7 item illic om. MV LC 4 disperait MVLCv cimtates] add. s. lift. mnratas m. al. M (v) destruiit MVLC: distraxit S 5 domas F 6 sortes S spectat scripsi: expectat SMVLC, respicit v habitabit j-nit M) SMV, habebit LC 7 requię S 8 plage ML 9 sic quasi v, ait quasi S, ea (s. lin. al. m. sic quomodo) M, om. V, sic L C, ώς 10 lingaam] add. suam m. al. M nequa L 11 iracundia SM1VLC, -am corr. m. al. M (v) transibit LC 12 alligataB L ferreum est} add. s. lin. et uinculum illius uiaculum eream est m. al. M (v) .18 nequissima et MVLC, neqaissimae S inutilis inferi SM1VLC: utilia inferus potius quam illa corr. ai. m. in M (cf. v), λυσίτελής μα̃λλον 6 ἆδης αύτη̃ς uerba Item — Aurum — — p. 524, 10 uana religio est om. V illic] in ecclesiastico MC, ubi supra L (sic 522, 1) 14 argentum (tuum om.) MLC tuis MLC, tui S 15 in lingua MLOv, add. tua m. al. M )

taus insanabilis. Item illic: Quis dabit ori meo conseruationem et super labia mea signaculum certum, ne cadam ab illis et lingua mea perdat me? deus pater et dominator uitae meae, ne derelinquas me cadere in iIIis: ne adcrescant ignorantiae meae, et adprehendar in conspectu contrariorum, et gaudeat inimicus meus. Item illic: Indisciplinosae IOB adsuescas os tuum, est enim in illa uerbum peccati. Item in ecclesiaste: Noli festinare in ore tuo, etcor tuum non adceleret, ut proferas uerbum ante faciem dei: quia deus in caelo est et tu in terra: propterea pauca sint uerba tua. Item illic: Noli dare os tuum, ut peccet caro tua: et ne dicas ante faciem dei quia ignorantia est, ut non irascatur dominus in uerbis tuis, ut perdat opera manuum suarum. Item in iob: Et ideo a nequissima lingua absconde te, et

[*]( : Quis dabit ori me conuersationem. Itemcap. : In- 15 disciplinofl enim non inquiescat. Item cap. : Noli festinare in ore tuo. Item cap. : Noli dare os tuum, ut peccet. In iob cap. VIIII: A flagello linguae absconderis. Item cap. : )[*]( usque insanabilis in mortem. Item cap. XI: Quis dabit ori meo custodiam et super labia mea signaculum certum usque etgaudeat inimicus meus. Item cap. m: Indisciplinose non adquiescat os tuum, est enim in illa uerbum peccati. In ecclesiaste cap. V: Nec temere quid loquaris usque idcirco sint pauci sermones tui. Item in ecclesiaste cap. V: Ne dederis os tuum, ut peccare facias carnem tuam usque dissipet cuncta opera manuum tuarum. In iob cap. VIIII: A flagello linguae )

[*]( 1 Eccli 22, 27 (81) et Eccli. 28, 1 et 8 6 EccK. 28, 18 (17) 8 Eccle. 5, 1 11 ib. 5 14 Iob. 5, 21 et 22 )[*]( 1 insanabilis] add. in morte MLC, in mortem « 2 nec adamabilis (corr. al. m. uti ne cadam ab ipsie) M 8 pater ***** et dominus M dominator (in rasura m. 1) 8 5 appraeb- MC, adpraehendat 8 6 nbi snpra MLC indisciplinosae SM (s. lin. add. lingue tiel loqaele al. m. in M), indisciplinose LC (cod. Amiat. et Tolet.), tf. Eccli. 23, 15 7 adsuescas S: adquiescat MLC 8 ecl S, ecclesiasten (en ita rasura m. 1) M 9 adcełeret S, àcèel- MLG 11 ubi supra MLC 18 manum 8 tuarum C 14 fob (in om.) L te MLC: om. 8 )

absconnon timebis a superuenientibus malis. deride iniustos et infrena os scelestorum. Item illic: Et si in multiloquio extollamur, coram domino non absoluetur. Item in psalmo XIII: Linguis suis dolose agebant, uenenum aspidum sub labiis eorum: quorum os maledictione et amaritudine plenum est. Item in psalmo XXXIII: Quis est homo qui uult uitam et cupit uidere dies bonos? cohibe linguam tuam a malo et labia tua, ne loquantur dolum: declina a malo et fac bonum: inquire pacem et sequere eam. Item in psalmo XXXVIII: Dixi: custodiam uias meas, ut non delinquam in lingua mea. posui ori meo custodiam, dum consistit peccator aduersum me. Item in psalmo GXL: Pone, domine, custodiam ori meo et ostium circumstantiae labiis meis. non declines cor meum in uerba mala ad excusandas excusationes in peccatis. cum hominibus operantibus iniquitatem, et non conbinabo cum electis eorum. Item apostolus ad ephe- . sios: Omnis sermo malus de ore uestro non procedat, sed

[*](Et si in multiloquio extollamur. In psalmo XIII : Linguis suis dolose agebant. In XXXIII: Quis est homo qui uult uitam. In XXXVIII: Dixi: custodiam. In epistula ad effesios cap. : )[*](deris. Item cap. : Et si in -mnltUoquio extollamur, coram domino nostro absoluimur. In psalmo XIII: Linguis suis dolose, agebant usque amaritudine plenum est. In XXXllII: Quis est homo qui uult uitam usque et sequere eam. In XnVllI: Dixi: custodiam uias meas usque dum consistit peccator aduersus me. In CXI: Pone, domine, custodiam ori meo usque cum electis eorum. Paulus ad ephesios cap. V: Omnis sermo malus ex ore uestro )

[*]( 2 lob. 11, 2 4 Ps. 18, 8 6 Ps. 88, 18—15 10 Pe. 38, 1 12 Pa. 140, 3 et 4 17 Eph. 4, 29 et 80 )[*]( 2 Bceleratorum MLC illic] in iob MC, iob L 8 deo C absoluimur MLC 4 dolosae SM 6 tricesimo seMndo C 7 coibe MLC 9 persequere Ov 10 de | linguam S 11 dotnihe MLC: om. 8 18 osteom S, hostium 0 circumstantiae SCv: continentiae ML, πεϱίοχη̃ς 14 mala] malftiae (-tia M) MCv 16 conbinabo SM: communicabo LCh, συνδυίάσω apostoltu] pattltH MLC efesioB S, effesios LC )

si quis bonus est ad aedificationem fidei, ut det gratiam audientibus. et non contristaueritis spiritum sanctum dei, in quo signati estis in die redemptionis. omnis amaritudo et ira et indignatio et clamor et conuicium tollatur a uobis cum omni malitia. Item in ecclesiastico: Non litiges cum homine linguato, et non mittes in igne illius ligna. Item iacobus apostolus: Sit uero omnis homo citatus audire et tardus loqui. Item illic: Si quis putat superstitiosum se esse, non refrenans linguam suam, sed fallens cor suum. huius uana religio est. Item illic: Nolite multiloqui esse, fratres mei, scientes quia maius iudicium accipietis. multa enim omnes delinquimus. si quis in uerbo non delinquit, hic perfectus uir est, potest frenare totum corpus et dirigere.

[*]( Omnis sermo malus de ore uestro. In epistula iacobi cap. : Sit uero omnis homo uelox. Item cap. : Si quis. putat religiosum. Item cap. : Nolite multiloqui esse usque mortali ueneno. )[*]( non procedat usque tollatur a uobis cum omni malitia. Item in ecclesiastico cap. VI: Non litiges cum homine linguato et non instrues in igne illius ligna. In epistula iacobi cap. IIII: Sit autem omnis homo uelox ad audiendum, tardus autem ad loquendum. Item in eadem epistula cap. Y: Si quis putat se religiosum esse, non refrenans linguam suam usque huius uana est religio. Item cap. X: Nolite plures magistri fieri, fratres mei, usque plena ueneno mortifero. )

[*]( 5 Eccli. 8, 4 7 Iac. 1, 19 8 ib. 26 10 Iac. 3, 1-8 )[*]( 1 est om. MLCv aedificationem audientium (om. fidei u. d. g. audientibus) MLC fidqi S 2 non S: ne MLC contristaueris SC 3 dię 8, diem MLCv 4 conuicium S, blasphemia MLCv tollatur SCv: auferator ML 6 non alt. om. MLC . inmittea (imm- M) MLC 7 apostolus om. MLC citatus] ueloi Cv ad audiendum MLCv 8 ad Joquendum Cv illic] iacobus MLC (sic lin. 10) superstitiosum S, religiosum MLCv 9 uerba sed f. c. suum om. MLC I 10 uana est religio MLCv 11 scientes MVLOrJ, om. S accipietis] sumitis Cv multa S: in multis M VLCv 12 delinquemus F1 offendimus omnes Cv delinquid S, offendit Cv 13 poteat] add. etiam MVLCfJ, δυνατὀς infrenare L, refrenare C )

quare ergo equis frena in ora mittuntur nisi in eo, ut suadeantur a nobis et totum corpus circumducamus? ecce et naues, quae tam inmensae sunt, sub uentis duris feruntur et circumducuntur a paruissimo gubernaculo, ubi impetus dirigentis uoluerit. sic et lingua pars membri est, sed est magniloqua. et sicut paruus ignis magnam siluam incendit, ita et lingua ignis est: et mundus iniquitatis per linguam constat membris nostris, quae maculat totum corpus, et inflammat rotam geniturae et inflammatur a genitura. omnis enim natura bestiarum et auium et serpentium et beluarum maritimarum domatur et subiecta est naturae humanae: linguam autem hominum domare nemo potest nec retinere a malo, quia plena est mortali ueneno.

LII. FVGIENDAM EBRIETATEM.

In prouerbiis: Qui est iucundus in uini conmorationibus, relinquet contumeliam. Item illic: Proterua res est uinum

[*](LII. FVIENDAM HEBRIETATEM. In prouerbiis cap. XXIIII: )[*](LII. FVGIENDAM AEBRIETATEM. In prouerbiis cap. XDI: Qui suams est in mm moderatiombus in srus monitionibus relinquit contumeliam. Item cap. XXI: Luxoriosa res uinum et tumultuosa aebrietas: quicumque his delectatur non erit sapiens. )

[*]( 16 Prou. 12, 11 17 Prou. 20, 1 )[*]( 1 ergo] uero MVLC qquia SC ora Sv. ore MVLC, τὰ στὀματα 2 et post ecce om. MVLC (Idov xat) 3 quae tam MVC: quiaetam S, quietam L immensae MVC circumducuntur] circumferontur Cv 5 membri] add. parua MVLC est alt.] et L 9 rotam MVLC, *otum (rasa n) S geniturae S: natiuitatifl nostrae MVLCv, τη̃ς γενέσεως genitura SM1V1L: gehenna M2V2Cv, τη̃ς γεέννης omnes ML 11 linguę F1 12 nullus hominum domare potest MVLCv nec S, uel MVLC 15 aebriętatem M 16 iocundus VLC in uini conmoratiombus S: in suis munitiombus MV1LC, ^ in uini moderationibus in suis monitionibus V1, in uini demorationibus, in suis munitionibus 11 17 illic] ubi supra MLC )

et iniuriosum ebrietas. omma autem stultus his coamiscetur. Item illic: Noli esse uinolentus, neque extendas te ad emendam carnem: omnis enim ebriosus et fornicarius mendicabit . et uestietur conscissos pannos et omnis aomniculosus. Item illic: Cui uae? cui tumultus? cui iudicia? cui libes et rixae? cui contritiones superuacuo? cuius liuidi ocali?\' noane eorum qui conmorantur in uino? nonne eorum qui inuesiagant ubi conuiuia fiant? nolite ergo uos inebriari uino, sed loquimini cum uiris iustis et fabulamini in deambulationibus. si enim in phialas et calices dederitis oculos uestros, nouissime ambulabitis nudiores pilo. Item illic: Potentes iracundi sunt: uinum non bibant, ne, cum biberint, obliuiscantur sapientiam et recta non possint iudicare infirmibus. Item illic: Spinae nascuntur in manibus ebriosi. Item in

[*]( Noli esse in conuiuiis potatorum. Item ibi: Cui uae, cuius patriis ne. Item cap. XXX: Noli regibus, olam uel, noli regibus dare )[*]( Item cap. XXIIII: Noli esse in conuiuiis. potatorum usque et uestietur pannis dormitatio. Item cap. XXllII: Cui use, cuius patriuae, cui rixae, cuius foueae usque et sicut regulus uenena diffundet. Item cap. XXX: Noli regibus o lamuhel, noli regibus. dare uinum, usque et mutent causam filiorum pauperis. Item cap. XXVI: Quomodo si spina nascatur fi fpina nafcatur in ras. in manu temulenti, sic parabola in ore stultorum. Item in )

[*]( 2 Prou. 28, 20 et 21 \' 5 ib. 29-31 11 Prou. 81, 4 et 5 14 Prou. 26, 9 16 Prou. 31, 4 )[*]( 1 iniuriosum 8: contameliosa MVLC, u̔βριστιxόv aebrietas et infra aebriosus et\' similia MC 2 et 11 in prouerbiis MLC 8 edendam L mendicauit MV1 4 uestietur MVLC: uestiet 8 conscisos. M somniclosus (soniclosus V) SMV 5 et 14 illicj ubi supra. MLC 5 cui lites MLC: lites S 6 superuacuo S, superuacae (-cue L) MVLC, ὸιὰ xεvη̃ς, fort: super uacuo cuins] cui L lippidi C 8 conuiuia S, potationes MVLC, πότοι fiunt MVLC inębriari SC, insebriare. M 10. filas (corr....m.1). S, fialas MVLC et in calices MVsLO 11 ambplauitis S nouissineS, om. V (sed patet lacuna) potentes inecundi siceram et uinuma non bibant F1 12 biberist] biberent S 13 recta, M. VLC: rectum S, όρθά infinnibus S, infirmioribus MVLC )

ececclesiastico: Operarius ebriosus non locupletabitur, et qui spernit modica paulatim decidet. uinum et mulieres apostatare faciunt sapientes, et arguunt sensatos. et qui se iungit fornicariis, erit nequam: putredo et uermes hereditabunt illum. Item illic: Mulier ebriosa et erronea magna ira, et contumelia et turpitudo illius non contegetur. Item illic: Et si in, medio multorum sedisti, prior illis non poscas bibere. quod sufficiens sit homini disciplinato uinum exiguum, et in dormiendonon laborabis ab illo et non senties dolorem. uigilia et cholera et tortio uiro infrunito: somnus sanitatis in homine parco: dormiet usque in mane, et anima illius cum ipso deliciabitur. Item illic: Diligentes uinum noli prouocare: multos enim exterminauit uinum. ignis probat ferrum durum, sic uinum corda superborum arguit. aequa uita hominibus

[*](uinum. In ecclesiastico cap. : Operarius hebraicus non locupletabitur. Item cap. XIII: Mulier hebriosa ira magna est. Itemcap. XVII: Et si in medio multorum. sedisti usque mino- )[*](clesiastico cap. X: Operarius aebriacus non locupletabitur usque putredo et uermes hereditabunt illum. Item cap. XHI:. Mulier aebriosa ira magna est usque turpitudo (in ras.) illius non contegetur. Item cap. XVH: Et si in medio multorum sedisti prior illis, non extendas. manum tuam, usque et anima illius cum ipso delectabitur. Item ibi cap. XVII: Diligentes in uino noli prouocare usque minorans uirtutem et faciens uulnera. )

[*]( 1 Eccli. 19, 1—3 5 Eccli. 26, 8 (11) 6 Eccli. 81, 18-20 (21-24) 12 Eccli. 81, 25-29 (80-82. 84. 86. 88. 4Q) )[*]( b locuplebitur 8 2 decidit S 8 argnent8 (496,16) 4 nequa, S, nequln MVLC 5.. 6 illie] ubi supra MLC 5 ebrieca(sebr- M).МLC, ebra. F erronia S 6. contegitpr M si MVL C2 om. S 7 quod] quia M2C, quam v, ώς 8 sit S, est M . VLOo 9 dormi| ttando C uigilia et S, uigiliae. MVLC 10 colera. MVLC, colerum. S tortioaes MPLO, to*tiones V1, tortura t1, uiro om. C infronito 8 12: diliciabitur SV1 uerba, Item — Diligentes — Optimum. - Sobrii — Swut — christum om. V in ecclesiastico MLC 14 superboa S arguit (s.l. ia ebriatate potatwn ex v add. m. 2) M. aequa uita]aequauit M, in uita 8. I. add. m. 2. )

uinum non in ebrietate: si bibas illud moderate, ut sis sobrius: quia defraudat uitam mors. uinum in iucunditate creatum est, non in ebrietate ab initio. exultatio animae et cordis uinum modice potatum. uinum multum potatum imitationem et iram, et ruinas multas facit ebriositatis animositas. Item in ecclesiaste: Optimum est ire in domum luctus quam ire in domum potationis. Item in iohel propheta: Sobrii estote qui ebrii estis a uino uestro: plorate et ululate omnes qui bibitis uinum in ebrietate, quia ablata est de ore uestro iucunditas et gaudium. Item apostolus ad romanos: Sicut in die honeste ambulemus, non comisationibus, non ebrietatibus, non concubitibus et inpudicitiis, non contentione et aemulatione: sed induite uos domi-

[*]( rans uirtutem et faciens uulnera. In ecclesiasten cap. VII: Melius est ire ad domum luctus quam ad domum conuiuii. In iohel cap. : Sobrii estote qui ebrii estis. Paulus ad romanos cap. : Sicut in die honeste ambulemus. Ad corin- )[*]( In ecclesiaste cap. VII: Melius est ire ad domum luctus quam ad domum conuiuii. Iniohelcap. : Expergescimini, aebrii, et flete et ululate omnes qui bibitis uinum in dulcedine, quoniam periit ab ore uestro. Ad romanos cap. XV: Sicut in die honeste ambulemus usque sed induimini dominum iesum christum. )

[*]( 6. Eccle. 7, 3 8 Iohel 1, 5 11 Rom. 13, 13 et 14 )[*]( 1 inębriate S bibes M sis aobrins MLC: si | subrins S 2 quid Sfv iocunditate MLC 3 aebrietate SMC anime .. modicae S 4 irritationem MLC 5 facit] add. amaritndo anime uinum multum potatum (uers. 39) 8. Z. 3P a uerbis ebrietatis ammositas incipit uersus 40 in V ebriositates animositates L 6 ecclesiastae S, ecclesiastico M irQ S (bis) 7 ioel C 8 ebrii (aebr- M) MLC, ebri S 9 aebrietate SM . quia] qui 8 - 10 iocunditas MLC apostolns S, paulus MLC 11 in dię S 12 in comissationibus M, in comesat- L, in comessat- Oo non ebr.] et ebrietatibus (aebr. MC) MLCfJ, xai μέϑαις concubitibus S: in concupiscentiis (concapesc. M) MLC, in cubilibua v, xοίταις 18 in contentione MLCv emulatione LC uos om. L )

num iesum christum. Item ad corinthios I: Non auari, non ebriaci, non maledici regnum dei possidebunt. Item ad ephesios: Nolite inebriari uino, in quo est luxoria, sed inplemini spiritu sancto.

LIII. MVLIERIS MALITIAM ESSE VITANDAM.

In prouerbiis salomonis: Noli intendere fallaci mulieri: mei enim destillat a labiis mulieris meretricis, quae ad tempus inpinguat tuas fauces: nouissime tamen amarius felle inuenies et acutiorem magis quam gladium ex utraque parte acutum. uestigia enim eius non conueniunt uitae: uias enim uitae non exsequitur, fallaces enim uiae eius et non bene. cogitantes. longe fac ab ea uiam tuam: noli adpropinquare ad ianuas domus eius, ut non derelinquas aliis uitam tuam

[*](thios I cap. : Non anari, non hebriosi. Ad effesios cap. : Nolite inhebriari uino.- LIII. MVLIERIS MALITIAM ESSE VITANDAM. In prouerbiis cap. VI: Faus enim stillans labia meretricis. Item cap. VII: )[*]( Ad corinthios I cap. VI: Neque auari neque aebriosi usque regnum dei possidebunt. Ad efesios cap. VI: Et nolite inaebriari uino, in quo est luxoria. LIII. MVLIEEIS MALITIAM ESSE VITANDAM. In prouerbiis cap. VI: Fauus enim stillans labia meretricis usque et annos )

[*]( 1 I Cor. 6, 10 3 Eph. 5, 18 7 Prou. 5, 2-6. 8. 9 18 Prou. 5, 3 )[*]( 1 chorintios M I (8. I. add. m. 1) S, prima MC 2 ebriaci . S: ebrioai (tjbr- MC) MVLCv maledicti L 3 efesios S, effesios LC est] add. omnis MLC\' luxuria LC uerba sed inpl. sp. sancto om. MVLC 7 salomonis om. MVLC fallacia (-tia C) M1 V1 C, fallaciam M\'L, fallaciae V2v mulieris v 8 distillat MVLC meretricis mulieris V 9 inpingat M, inpugnat F1 fauces tuas C nouissimae SM tamen S, autem M V : mrora LC inuenies] erit C nouissimae aute amarius felle inuenies et oraacutiore (corr. m. 2) M 11 uestigia om. V (sed lacunα̇ est) eius om. V 14 relinquas M )[*]( XII, Aug. 3, i. )[*]( 34 )

et substantiam tuam his qui sine misericordia sunt. Item illic: Noli nimius esse ad alienam neque coBiungaris amplexibus eius quae non est taa. Item illic: Pili, non te uincat formae desiderium, neque capiaris oculis tuis, neque rapiaris palpebris tuis. pretium enim meretricis quantum est? unus panis: mulier autem uirorum pretiosas animas capit. Item illic: Alligabit quis in sinu ignem, uestimenta autem non conburet? aut ambulabit supra carbones ignis, pedes autem non conburet? sic qui intrat ad uxorem proximi sui non erit inpunitus, neque omnis qui tangit eam. Item illic: Mulier stulta et audax inops prudentia efficitur, quae nescit ruborem. Item illic: Sicut tinea uestimento et uermis

[*]( Increpatio discipline custodiat te a muliere mala usque adnlteri perdet animam suam. Item cap. VIII: Et prudentia uoca amicam tuam, ut custodiat te a muliere extranea usque fortissimi quoque interfecti sunt ab ea. In ecclesiastico cap. XIII: Nequitia )[*]( tuos crudeli. Item cap. VIII: Ne abstrahatur in uiis illius mens tua usque interfecti sunt ab ea. Item cap. VII: Numquid abscondere potest homo ignem in sinu suo usque non erit mundus quum tetigerit eam. Item cap. X: Mulier stulta et clamosa usque qui abscesserit ab ea saluabitur. Item cap. XXVI: Sicut tinea uestimento et uermis ligno, ita tristitia uiri nocet cordi. )

[*]( 2 Prou. 5, 20 8 Prou. 6, 25 et 26 7 ib. 27-29 11 Piou. 9, 13 12 Prou. 25, 20 18 Prou. 6, 28. 24. 32 14 Prou. 7, 4. 5. 26 16 Eccli. 25, 24 17 Prou. 7, 25. 26 )[*]( 1 et subst. tuam om. V 2. 7. 12 illic] in prouerbiis MLC 2 alienam] mulierem C iungaris L S. 10. ubi supra MLC 4 formae desiderium] forma mulierum C oculis illine C 5 palpbebris SM tuis] eius MVLC prgtium S quantum] s. I. add. I uix m. 2 (ex v) V, quautus L 6 unine М2V2 fortasse scr. : quantum et unius panis, όση xai ὲvός αρτοvpraetiosas SM 7 uerba Item — Alligabit - - mulier maligna Item om. V alligaoit MLC autem om. C 8 conburet (uerba aut a. s. c. i. p. a. n. conburet om.) M ambulauit super LC .9 autem] uero LC 10 impunitus MC 11 audax MLC: paudax 8, θρασεῑα, clamoR e (ab hoc loco alienum uidetur quod Mai scribi posse cenaet pandax) pradentiae MLC quae MLC: quia S,ἡ 12 sicut in ea 8 ueetimentum et lignum M* uermes S )

ligno, ita uirum perdet mulier maligna. Item in ecclesiastico: Ne respicias mulierem multiuolam, ne forte incidas in laqueos eius. cum saltatrice ne adsiduus sis nec audias illam, ne forte pereas in efficaciis illius. Item illic: Non des fornicariis animam tuam, ne perdas te et hereditatem tuam. noli uideri in uicis ciuitatis, nec uageris in plateis eius. auerte faciem tuam a muliere conposita, et non respicias speciem alienam. omnis mulier quaestuaria quasi stercus in uia conculcatur. speciem alienae mulieris multi mirati reprobati sunt: conloquium enim eius quasi ignis eiardet. cum aliena muliere non adcumbas supra cubitum, et non alterceris cum illa in uino, ne forte declinet cor tuum in illam, et sanguine tuo labaris in perditionem. Item illic: Non des mulieri potestatem animae tuae, ne ingrediatur in uirtute tua et confundaris. Item illic: Breues omnes mali-. tiae super malitiam mulieris: sors peccatoris cadat super

[*](mulieris inmutat faciem eius. Item ibi: Ne respicies in mulieris speciem usque a carnibus tuis abscide illa. Item ibi: Dolor )[*](Item in eodem cap. VH: Ne respicias mulierem multiuolam usque ne forte pereas in efficacia illius. Item cap. VII: Non des fornicariis animam tuam in nullo usque et sanguine tuo labaris in perditionem. Item cap. XIII: Breuis omnis malitia super malitiam mulieris usque et per illam omnes morimur. )

[*]( 2 Eccli. 9, 8 et 4 4 ib. 6—9 (6—18) 14 ib. 2 15 Eecli. 25, 19 (26) 17 Eccli. 25, 28 18 Eccli. 26, 6. 9 (8. 12) )[*](1 perdit MLC 2 respices VL ineedas S 3 saltrice S sis S: fueris MVLC 4 efficacia (-tia MC, ęff- C, efflcia. F1) MVLC 4. 15 ubi supra MLC 4 non] ne C 5 tuam] add. in nullo MLC, in ollo Vv 6 platheis M . 8 quaestuaria MV : questionaria C, quae eat uaria SL 9 concoloatur (-tus L) MVLCv: concalcator S alieni L ammirati MVLC 10 eiua]. illiua MVLCo exardesoet (-scit L) MVLC, ἀvαxαίεται 12 altergeris M 18 labiaris M1V1 uerba Item — Non d. m. — confundaris om. MLC, Item — Non d. m. — 533, 2 contraria uiro suo Item om. V 15 bręues et quięto S breuia omnis malitia MLC, )[*]( 84* )

illam. Item illic: Sicut ascensus arenosus in pedibus ueterani, sic mulier linguata homini quieto. non adtendas in mulieris speciem, et non concupiscas formam mulieris. ira et inreuerentia et confusio uiri magna mulier, si primatum habeat et administret uiro suo. A muliere initium factum \' est peccati, et propter hanc omnes morimur. Item illic: Fornicatio mulieris in extollentia oculorum et in palpebris eius agnoscitur. Item in ecclesiaste : Et dicam amariorem morte mulierem. retia et captio est cor eius et laqueus in manibus eius. Mulier nequa, qui tenet eam quasi qui tenet scorpionem. Item in prouerbiis: Sicut inaures in auribus porci, ita mulieri malae pulchritudo. Item in ecclesia-

[*]( cordis ot luctus mulier zelotypa us que fornicatio mulieris in estollentia oculorum. In ecclesiasten cap. : E dicam amariorem mortem. In prouerbiis cap. : Inaures aurea in naribus sues. In ecclesiastico can. : Anima humilis. )[*]( Item cap. XIII: Fornicatio mulieris in extollentia oculorum et paiphebris illius agnoscetur. Item cap. XEH: Mulier aebriosa ira magna est usque turpitudo illius non contegetur. Item in ecclesiaste cap. VIII: Et inueni amariorem mortem mulierem usque qui autem peccator est capietur ab illa. Item in prouerbiis cap. XII: Circulus aureus in naribus suis mulier pulchra et fatua. Item in ecclesiastico cap. XIII: Mulier si primatum )

[*]( 1 Eccli. 25, 20-22. 24 (27—30. 83) 7 Eccli. 26, 9/12) 8 Eccle. 7, 27 et Eccli 26, 7 (10) 11 Prou. 11, 22 )[*]( 1 item illic om. MLC arenosus MLC, om. S in om. M LC 3 ira et] irae MlL, ira C 4 inreuerentia et] inreuerentiae M1, inreuerentia M* 5 amministret MLC, 8. lin. add. 1 contraria eet uiro suo m. 2 M, cf. v hunc locorum ordinem exspectes : administrat uiro suo. Anima homilis .. suo. manus dissohitae ... uiro suo. A mnliere .. morimur. Mnlier nequa .. Bcorpionem.. Mulier ehriaca.. conte. getnr. Fornicatio .. agnoscetur. Item in eccle: Et dicam — Item in pron: Sicut - 6 omnis M1 ubi supra MLC 7 palphebris SM, palbebris C 8 agnoscitar. Item in ecclesiastico Mnliw ebriaca (aebr- MC) et erronea magna ira et contumelia et turpitudo illius non contegetur MLC ecclesiasten M, eccl, S 9 mortem MLC 10 nequa 8, nequam MLC 11 auribus S, naribus MLCfJ, ῥwί. 12 male L )

stico: Anima humilis et facies tristis et plaga cordis mulier nequa et contraria uiro suo. Item illic: Manus dissolutae . et genua debilia mulier, quae non consentit in angusto uiro suo. Item illic: Mulier ebriaca et erronea magna ira, et. contumelia et turpitudo eius non contegetur.

LIIII. QVOD TONITBVA, PLVVIAE, CORVSCATIONES, GRANDINES, NIVES, GELICIDIA, VENTI, FVLGORA ET NVBES A DOMINO SINT.

In exodo: Et extendit moyses manum in caelum, et dominus dedit uoces et grandinem, et percurrebat ignis super terram aegypti. Item illic: Factum est autem die tertio, cum mane factum esset, factae sunt uoces et coruscationes et nubes caliginosae super montem sina, et uox tubae sonabat

[*](LIIII. QVOD THONITEVA PLVVIAE CORVSCATIONE, GRANDINES; (cetera desunt, sed patet lacuna) In exodocap. : Et extendit moyses malum in caelo. Item c ap. : Factum est autem die tertio, cum mane factum esset.- )[*](habeat, contraria est uiro suo usque quae non beatificat uirum suum. Item cap. XIII: In muliere infideli flagellum linguae 20 usque quasi (in ras.〉 qui adpraehendat scorpionem. LIIII. QVOD TONITEVA PLWIAE CORVSCATIONES GEANDINES NIVES GBLICEDIA VENTI FVLGORA ET NVBBS A DOMINO SINT. In exodo cap. V: Extenditque moyees manum in caelum usque super terram aegypti. Item in exodo cap. XI: Iam aduenerat tertius. dies usque et ascenderet fumus ex eo quasi de fornace. )

[*]( 1 Eccli. 25, 28 (81) 2 ib. 28 (82) 4 Eccli. 26, 8 (11) 9 Exod. 9, 23 11 Ex. 19, 16. 18-20 19 Eccli. 26, 9. 10 )[*]( 2 nequa SM1, nequam M2LC uerba Item — Manus - - uiro suo om. L illic] ubi supra MC manus dissolutae et genua debilia MC: manu his [ solutae adililia S 3 debilia] add. roborate V1 angustiis MVC 4 uerba Item — Mulier - - contegetur om. hoc loco MLC . 7 thonitrua MV choruscationes MY grando V niues] om. C 8 gelicidia ML: cillicidia S, gelu C, pruinae V (291, 21) fulgura MV fulg. et nub. om. C 9 celum S, caelo MVLC 10 in cqlo dedit uocem C 11 in exodo MYL, ubi supra C 12 commune S 18 syna 80 )

magna, quia descenderat dominus in montem in similitudinem ignis: et ascendebat fumus uelut fumus camini magni. Item ig genesi: Et locutus est dominus ad noe, dicens: post septem dies inducam diluuium aquae per dies quadraginta totidemque noctes, et deleam omnem generationem, quam feci, a facie terrae. Et eruperunt omnes fontes abyssi, et cataractae caeli apertae sunt, et factae sunt pluuiae diluuii super omnem terram. Et tunc misit dominus spiritum et abstinuit aquam. Item in libro iesu naue: Et factum est, cum fugirent a facie filiorum israhel in descensu bethoron, disiecit dominus super illos lapides grandinis de caelo: et persecuta est eos ira domini usque azecha, et mortui sunt plures lapidibus grandinis, quam quos interfecerunt fili israhel gladiis in bello. Item in regnorum I: Et inno-

[*]( In genesi cap. : Et loquutus est dominus ad me dicens: post septem dies inducam. In hiesu naue cap. : Et factum est, cum fugeret a facie filiorum israhel in descensu betboron. In regnorum libro I cap. : Et uocauit samuhel dominum deum, )[*]( In genesi cap. III: Adhuc enim ei post dies septem ego pluam super terram usque et inminutae smt aquae et clausi sunt fontes abyssi et prohibitae sunt pluuiae de caelo. In libro ihu naue cap. V: Quumque fugerent filios israhel et essent in descensu btthoron usque quam quos gladio percusserant filii israheL In regnorum libro I cap. XXVIIII: Et clamauit samuhel ad )

[*]( 8 Gen. 7, 4. 11. 12 et Gen. 8, 1 . 9 iOB. 10, 11 1*1 Reg. 12, 18 et 19. )[*]( 1 discenderat S, descenderet M 2 uelnd C uerba Item — Et - - abstinuit aquam Item om. V S noae M 4 diluiu M 5 totidemquae 8 deleam SMLC, ἐὲαλείψω6 terre L abysi M 7 caracte S, cataraete L dilluuii S 10 fdgerent MVLC faciae 8 ihrahel (rasa t) 8 discens nbi toron S, descensu beteron F 11 disiecit S, deiecit MVLC 12 persequuta M azecha. et] ad xecha et MLC, ad zacha et V, ad zecchaea S, ἀς́ηxὰ xat 18 de lapidibus MVL quos SVLv: quod MV1 C, ofif interfecerint L, interfuerunt 8 filiis istzahel S filii MC 14 libro prime (I V) MVC, libro L )

domicanitaamuhel dominum deum, et dedit uoces et pluuias in illa die: et timuerunt omnes populi dominum deum uehementer et samuhelem. Item in regnorum III: Et factum est uerbum domini ad heliam in anno tertio, dicens: uade et appare ad achab, et dabo pluuiam super terram. Item ip psalmo CXLVII: Qui dat niuem uelut lanam, nebulam nent cinerem spargens. qui emittit crystallum suum tamquam frusta panis: ante faciem frigoris eius quis subsistit? emittit uerbum suum, et liquefaciet ea: flauit spiritus eius, et fluunt aquae. Item in psalmo CXLVIII: Laudate dominum sol et luna, laudate eum omnes stellae et lumen. laudate eum caeli caelorum, et aquae, quae super caelos sunt, laudent nomen domini. quia ipse dixit et facta sunt, ipse mandauit et creata sunt. Item illic: Laudate dominum de terra

[*](et dedit uoces et pluuias. In libro III cap. : Et factum est uerbum domini ad heliam in anno tertio decimo: uade et appare. In psalmo CXLVII: Qui dat niuem sicut lanam. In CXLVlIl: Laudate dominum, sol et luna. Item: Laudate dominum de terra. )[*](num et dedit dominus uoces et pluuiam usque et timuit omnis populus nimis dominum et samuhelem. Item in regnorum libro m cap. LXXVI: . Post dies multos uerbum domini factum eat ad heliam in anno tertio dicens: uade et ostende te ahab, ut dem pluuiam super faciem terrae. In psalmo CXLvn: Qui dat niuem sicut lanam usque fluent aquae. In psalmo CXLVIII. Laudate eum sol et luna usque ∗∗ ipse mandauit et creata sunt.. Item ibi: Laudate dominum de terra usque qui faciunt uerbum )

[*]( 3 m Beg. 18, 1 6 Ps. 147, 16-18 10 Ps. 148, 3—5 14 ib. 7 et 8 )[*]( 1 samael VC 2 diae 8 et MVLOfJ: oм. S 3 samuelem BY, samnel C uerba Item — Et - - in conspectu domini Item om. V m SL : libro tertio MC helyam C 5 ad ante achab om. C (ο̌ϕθητι. τϕ̃ ἀχαάβ) 6 uelut S: sicut MLCv 7 Cv- mittit L cristallum SC, christallum ML suam v tamquam S: sicot MLCv 8 frustra MC sustinebit Cv mittit ML C 0 flabit Cv flueat MLCv 11 sUHe M 12 aqaaeq; \' B caelo L 18 nomen domini Sv (539, 10): domiran MC, deum L 14 nbi supra MLC, )

dracones et omnes abyssi: ignis, grando, nix, glacies et spiritus tempestatis, quae faciunt uerbum eius. Item in hieremia: Dominus, qui fecit terram in uirtute sua, et in sua prudentia extendit caelum et multitudinem aquae in caelo, et eduxit nubes ab extremo terrae, et fulgora et coruscationes in pluuiam fecit, et eduxit lumen de thensauris suis. et euanuit omnis homo ab scientia sua. Item illic: Numquid est in idolis gentium qui pluat? et si caelum dabit satietatem suam, nonne tu es ipse? et sustinebimus te, domine, quoniam tu fecisti haec omnia. Item in leuitico: Et obtulerunt in conspectu domini ignem alienum nadab et abiud fili aron, quod non praecepit eis dominus. et processit ignis a domino et consumpsit eos, et mortui sunt in conspectu domini. Item in iob: Quia aput dominum prudentia, altitudo cogitationis est et intellectus. et si deus destruxerit.

[*]( In hieremia cap. : Dominus, qui fecit terram in uirtute sua et in sua prudentia. Item cap. : Numquid est in idolis gentium qui pluat. In leuiticocap. : Et obtulerunt in conspectu domini ignem. In iob cap. XIIII: Apud ipsum est sapientia et fortitudo. )[*]( eius. In hieremia cap. : Qui facit terram in fortitudine sua usque stultus factus est omnis homo ab scientia. Item in hieremia cap. : Numquid sunt in sculptilibus gentium qui pluant usque tu enim fecisti omnia haec. In leuitico cap. V: Offerentes coram domino ignem alienum usque deuorauit eos et mortui sunt coram domino. In iob cap. XIIII: Apud ipsum est sapientia et fortitudo usque apud ipsum est fortitudo et sapientia. )

[*]( 3 Hierem. 51, 15-17 8 Hierem. 14, 22 11 Leu. 10,1 14 lob. 12, 18—16 )[*]( 1 abyai M gladies S et om. MLCv 2 tempestatis Si procellarum MLOCv 5 duxit C terrae (om. et) MLCv falgura Cv choruscationes MC 7 a scientia (eua om.) Cx illic] ubi supra MLC 8 ploat S 10 quoniam S: quia MLC leuuitico S 11 optulerant L verba nadab e. a. f. aron om. MLC 18 a deo MLC 14 in iob MVLC: illic S dominum om. MVLC, 8. lin. dm̃ add. m. 2 V prudentiam LC 15 est \' om.\' MVLC distruxerit S )

quis aedificabit ? si ille concluserit, quis aperiet? si siccauerit aquas, quis inrigabit terram? et si multiplicauerit imbrem, ipse euertit eam. quoniam aput illum omnis potentia est.

LV. NON LVSTRANDVM NEQVE DIVINANDVM.

In deuteronomio: Non inuenietur in te lustrans filium suum aut filiam in igne, et diuinans diuinationem, augurans qu aruspicans, et medicaminibus infuscans, incantator, uentriloquus, et portenta inspiciens, et interrogans mortuos. est enim abominandus domino deo tuo et omnis qui facit haec. propter has enim abominationes dominus eradicabit eos a te. tu autem consummatus eris coram domino deo tuo. gentes enim istae, quas tu possidebis, auguria et diuinationes audiunt: tibi autem non ita dedit dominus deus tuus. Item in libro sapientiae : Et enim illos antiquos sanctae terrae tuae oderas, quoniam odibilia tibi opera faciebant per medi-

[*](LV. NON LVSTRANDVM NEQVE DIVINANDVM. In deutero nom. c ap. : Non inuenietur in te lustrans filium suum usque dedit dominus deus tuus. In sapientia cap. : Vt enimillos antiquos sic est terrae tuae. )[*](- LV. NON LVSTBANDVM NBQVB DIVINANDVM. In deuteronomio cap. XI: Nec inueniatur in te qui lustret filium suum aut filiam usque tu autem a domino deo tuo aliter institutus es. In libro sapientiae cap. VIll: Illos enim antiquos inhabitatores sanctae tuae terrae usque filiorum suorum necatores sine misericordia. )

[*]( 6 Deut. 18, 10—13 15 Sap. 12, 3—5 )[*]( 1 aedificamt (ed- Y) MVC illae M apperiet M siccauerit Si uetauerit MVLC (ueterauerit F1), continuerit v, xωλύόη 2 irrigauit MV1 8 euertet MYL C 7 augorans S, augurians C 8 arospicans S, haruspicans Y medicationibus C uentrilocus L 10 abhominandus et abhominationea VLC a domino C omnes qui faciunt L 11 eradicauit MVL 18 . iste SM LC 14 dedit ita C 15 et enim illos V: ut enim illos MLC, ut illoa enim S, illos enim r, xai yap τούς 16 oderat V2. quoniam Sv: quia MVLC tibi om. MYLC )

eamina et sacrificia iniusta, et filiorum necatores sine misericordia.

LVI. DE FACTVRA MVNDI ET QVOD EX NIHILO FACTA SINT OMNIA.

In genesi: In principio fecit deus caelum et terram. Item in exodo: Quia sex diebus fecit deus caelum et terram et mare et omnia quae sunt in eis. Item in hesdra: Tu, deus domine, fecisti caelum et terram et caelum caeli et uirtutes eorum. tu fecisti terram et omnia, quae sunt in illa, maria et quae in eis sunt, et tua uirtute uiuificantur uniuersa. uirtutes etiam caelorum te adorant semper, domine. Item in psalmo XXXII:- Verbo domini caeli firmati sunt et spiritu oris eius omnis uirtus eorum. Item in psalmo

[*]( LVI. DE FACTVRA MVNDI ET QVOD EX NIHILO FACTVS SIT MVNDVS. In genesi cap. : In principio creauit deus caelum et terrae. Item cap. : Quia sex diebus fecit dominus caelum In esclt cap. : Tu, domine deus, fecisti caelum et terram. In psalmo XXXII: Verbo domini caeli firmati sunt. In LXXII: )[*]( LVI. DB FACTVBA MVNDI ET QVOD EX NIHILO FACTVS SIT MVNDVS. In genesi cap. I: In principio creauit deus caelum et terram: In exodo cap. XI: Sex enim diebus fecit dominus caelum et terram usque quae in eis sunt. In esdra cap. VIIII: Tu ipse dominus solus, tu fecisti caelum usque et exercitus caeli te adorat. Iii psalmo XXXII: Verbo domini caeli firmati sunt )

[*]( 5 Gen. 1, 1 6 Ex. 20, 11 8 H Eedr. (Neb.) 9, 6 12 Ps. 82, 6. )[*]( 1 et ininsta MV1 negatores SV\' 24 qaid S ex nihil 8 factns sit (est C) mundas MVLC 5 in genesi om. LC feeit] creauit Cv 6 om. in exodo M de S: dn̄s MVLCv, xύρις 7 et ante mare om. S in eis annt VCx hesdra M: esdra SVC, Maia L 8 dne ds MVC, dne (om. deoa) L caeli et omnia quae sunt in eis (uerba nirtateB eorum t. f. terram et om. et uerba maria e. q. in eis snnt om.) MVLC 11 aniuenae S 12 tricesimo tereio C 18 uerba Item — Tuua - - p. 539,11 Baeeslum saeculi Item om. Y )

LXXIII: Tuus est dies et tua est nox: tu fecisti solem et lunam. tu fecisti omnes terminos terrae: aestatem et uer tu fecisti ea. Item in psalmo LXXXVIII: Tui sunt caeli et tua est terra, orbem terrarum et plenitudinem eius tu fundasti. Item in psalmo CXLVIII: Laudate dominum de caelis, laudate eum in excelsis. laudate eum omnes angeli eius, laudate eum omnes uirtutes eius. laudate eum sol et luna. laudate eum omnes stellae et lumen. laudate eum caeli caelorum, et aquae, quae super caelos sunt, laudent nomen domini. quia ipse dixit et facta sunt, ipse mandauit et creata sunt. statuit ea in aeternum et in saeculum saeculi. Item in machabaeorum: Oro te ergo, respice caelum et terram et mare et omnia quae in eis sunt, et uidens scito quoniam ex nihilo haec creata sunt a domino deo, qui et hominum genus fecit similiter: et ipse iudicabit orbem terrarum. Item in esaia propheta: Manus mea fundauit

[*](Tuus est dies et tua est nox. In LXXXVIII: Tni sunt caeli et tna est terra, orbem. In CXLVIII: Laudate dominum de caelis. In libro machabeorum II cap. : Oro te ergo, respice caelum et terra et mare. In esaia cap. : Manus tna funda- )[*](usque omnis uirtus eorum. In LXXIII: Tuus es dies et tna est nox usque et uer tu fecisti. In LXXXVIII: Tni sunt caeli et tnaestterra, orbem terrae usque tu fundasti. In CLVII: Laudate dominum de caelis usque statuit ea in aeternum et in saeculum saeculi. In machabeorum libro II cap. XXI: P.eto, nate, aspicias in caelum et terram et ad omnia quae in eis sunt usque quia ex nihilo fecit illa deus et hominum genus. In esaia cap. : Manus quoque mea fundauit terram usque )

[*]( 1 Pa. 78, 16. 17 8 Ps. 88, 12 5 Pb. 148, 1-6 12 II MacL 7, 28 16 Es. 48, 13 )[*]( .1 LXXIIII M nox (om. est) C 2 Qgtate S, statem M 3 ea S, om. MLC 4 orbem terrae MLC 9 caelos Sv : caelo MLC 10 nom. dom.] dominum ML 11 in aeternom om. C \'saeculi] add. praeceptom posuit et non praeteribit Cυ 12 in machabeorum S: in libro macabeorum V, in libro machabeorom II fscdo C) MLC oro te] orate 8 15 indicauit MV 16 ęsaia S, it- L, ys- VC propheta om. MVLC ut soknt )

terram, et dextera mea solidauit caelum. Item illic- Quoniam caelum ut fumus solidatus est. Item illic: Ego feci terram et hominem super eam, et manus mea solidauit caelum. ego omnibus sideribus praecepi lucere. Item in euangelio secundum iohannem: In principio erat uerbum, et uerbum erat aput deum, et deus erat uerbum. hoc erat in principio aput deum. omnia per ipsum facta sunt et sine ipso factum est nihil. Item ad ephesios: Sacramenti absconditi a saeculo in deo, qui uniuersa creauit. Item ad colossenses: Qui eripuit nos de potestate tenebrarum et transtulit in regnum filii claritatis suae, in quo habemus redemptionem, remissionem peccatorum: qui est imago dei inuisibilis, primogenitus totius creaturae, quoniam in ipso creata sunt omnia in caelo et in terra, uisibilia et inuisibilia, siue throni siue dominationes siue principatus sine potestates:

[*]( uit terra. Item cap. : Quoniam caelum ut fumum soli datum est. Item cap. : Ego feci terram et hominem super ea. In euangelio mathei cap. : In principio erat uerbum. Ad effesios cap. : Sacramenti absconditi. Ad colosenses cap. : Qui eripuit nos de potestate tenebrarum usque et )[*]( mensa est caelos. Item cap. : Quoniam caelum ut fumus solidatum est. Item cap. : Ego feci terram et hominem super eam usque et omni* militiae eorum mandaui. Secundum iohannem cap. I: In principio erat uerbum usque et sine ipso factum est nihil. Ad ephesios cap. III: Sacramenti absconditi a seculis in deo qui omnia creauit. Ad colosenses cap. I: )

[*]( 1 Es. 51, 6 2 Es. 45, 12 5 loh. 1, 1-3 8 Eph. 8. 9 10 Col. 1, 13-17 )[*]( 1 uerba Item — Quoniam - - Ego - - lucere om. L illic] in esaia (ys- VC) MVC bin 2 fumum MV solidatum MVC 3 et ante manus om. MVC 4 in omnibus C sideribus om. M VC praecipi M 6 hoc erat i. p. apud deum MVLC: om. S, cf. 305, 11 8 est om. C efesios S, effesios LC sacramenta. Ll 9 abscondita L 10 colosenses MVLC 11 fili (li in rasM, cf. 313, 6 12 remissionem] cf. 313, 7 (τὴν α̌ϕεσιν) 18 totius] cf. 313, 8 t quoniam Sv: quia MVLC (313, 8) 15 potestatis P )

omnia per ipsum et in ipso creata sunt: et ipse est ante omnes, et omnia ipsi constant. Item in hieremia: Dominus, qui fecit terram in uirtute sua, et in sua prudentia extendit caelum et multitudinem aquae in caelo, et eduxit nubes ab extremo terrae, et fulgora et coruscationes in . pluuiam fecit, et eduxit lumen de thensauris suis. Item tobi: Benedicant te caeli et omnis creatura totius terrae: quia dixisti, et facta sunt omnia, et confirmas uniuersa uerbo tuo. tu fecisti adam et dedisti ei adiutorium euam. Item in actibus apostolorum: Nos similiter ut uos passibiles sumus homines, euangelizantes uobis deum, ut ab his uanis conuertamini ad deum uiuum, qui fecit caelum et terram, mare et omnia quae in eis sunt. qui in praeteritis generationibus reliquit omnes gentes ingredi itinera sua.. et quidem

[*](omnia ipsi constat. In hieremia cap. : Domine, qui fecit caelum et terram in uirtute sua. Intobicap. : Benedicant te caeli In actibus apostolorum cap. : Nos similiter )[*](Qui eripuit nos de potestate tenebrarum usque et ipse est ante omnes et omnia in ipso constant. In hieremia cap. : Qui facit terram in fortitudine sua usque et educit uentum de thesauris suis. In tobi cap. : Benedicant te caeli et terra et mare usque et fecisti ei adiutorium enam. In actibus apostolorum cap. XXXVVIIII: . Et nos mortales sumus similes uobis homines adnuntiantes uobis ab his uanis conuerti ad d∗m̅ (rasa n) uinum )

[*]( 2 Hierem. 51, 15 et 16 7 Tob. 8, 7 et 8 10 Act. 14, 15—17 (14-16) . )[*]( 2 ipsi SL: in ipso MC 8 terram 8: caelum et terram MYL C 4 et ante multit.] e MV1 caelo 536, 5: saeculo SVC, sacculo L, sa*culo M 5 et folgora om. MVLC coruscationem (chor- MC) MYLC inpluuia V 6 lumen 536, 6: nubes SMV LC verba Item tobi Benedioant — 542, 5 templis om. V 7 a uerbo benedicant incipit fragmentum alterum codicis F (quatemionts unius 6 fol. quae sunt folia 14, 9, 10,11,12, 13 codicis Âshbunahamensis) omnia FMLC, omnes S creatura SFMLC 8 confirmans S 9 eua F M 10 ut FMLC: et S 11 euuangelizantes S his om. C 13 omnia que S preteritis S 14 reliquid S sua S: om. FMLC)

non sine testimonio semet ipsum reliquit, bene faciens e caelo, dans uobis pluuiam aeternam fructiferam, inplens cibo et laetitia corda uestra. Item illic: Deus, qui fecit hunc mundum et omnia quae in eo sunt. hic, cum sit caeli et terrae dominus, non inhabitat in manufactis templis.

LVII. QVOD TENEBRAE A DEO CREATAE SINT.

In esaia: Ego qui creaui lucem et feci tenebras, faeieas pacem et creans bona. ego dominus qui facio omnia ista. Item in iob: Intuere itaque, iob, haec et tace correptus uirtute domini, qui ordinauit opera sua faciens lumen de tenebris.

[*](ninos passibiles stunae usque corda uestra. Item cap. : Deus fecit hunc mundum et omnia LVII. QVOD DE TENEBRAE A DEO CREATAE SINT. In esaia cap. : Ego qui creaui caelum et feci tenebras. In iob cap. : Intuere itaque, iacob, haec et tace. )[*]( usque implens cibo et laetitia corda uestra. Item illic cap. XLVlII: Deus qui fecit mundum et omnia quae in eo sunt usque non manufactis templis inhabitat. LVII. QVOD TENEBRAE A DBO CREATAE SINT. In esaia cap. : Formans lucem et creans tenebras usque ego dominus faciens omnia haec. In iob cap. : Intuere itaque, iob, haec et tace usque faciens lumen de tenebris. )

[*]( 3 Act. 17, 24 8 Es. 45, 7 10 Iob. 88, 81 )[*]( 1 reliquid SL ę caelo SM 2 nobis C implens FMLO cybo SC 3 letida C nostra Cv illic] ubi supra FMLC 5 **habitat (ras. in) M templi* (s rasa) M create a C 8 qui FMVLC, om. S feei L 10 itaquQ S taoe S 21 caput LVTI in codice μ post LWIII positum; m marg, dp M fort. a m. 1. )

LVIII. DE HOMICIDIO CASVALI.,

In exodo: Si quis autem percusserit seruum suum aut ancillam suam uirga, et mortuus fuerit sub manu eius, iudicio uindicetur. si uero superuixerit diem unum uel duos, non uindicabitur: pretium enim eius est. Item illic: Si autem rixabuntur duo uiri, et percusserit aliquis ex his proximum suum lapide aut pugno aut ferro, et non fuerit mortuus, decubuerit autem in lecto suo, et si exsurrexerit is homo et ambulauerit cum baculo, innocuus erit qui percussit, tantum quod cessationes eius dabit et curationes. Item illic: Si autem duo uiri rixabuntur, et pereusserint mulierem praegnantem, et abortauerit inmaturum, detrimentum patietur:

[*](LVIII DE HOMICIDIO CASVALI. In eiodo cap. LII: Qai percusserit seruum suum aut ancilla uirga. Item cap. LI: Si rixati fuerint uiri et percusserit alter proximum suum lapide. Item cap. Lm: Si rixati fuerint uiri et percusserit quia mulierem pregnantem. )[*](LVIII. DE HOMICIDIO CASVALI. In exodo cap. XII: Qui percusserit seruum suum uel ancillam uirga, usque quia pecunia illius est. Item cap. XII: Si rixati fuerint uiri usque et inpensas in medicos restituat. Item cap. XII: si rixati fuerint uiri et percusserit quis mulierem praegnantem usque liuorem pro liuore. )

[*]( 3 Ez. 21, 20 et 21 6 ib. 18 et 19 12 Ex. 21, 22-25 d )[*]( .2 homidio (sicl m. 2) S 4 airgam FM 5 uel S: aut FMV LC duo FMV1LC 6 prętium S enim S: om. FMYL C illic] in exodo FMVLC 8 lapidem aut pugnum aut ferrum FML pugno (o in ras. m. 2) V aut ferro om. V (patet lacuna 6 uel 8 litt.) 9 decubuerat Ll lectu L surrexerit Cv is FLC, bis MV, om. S, 6 10 innocuus S: innocens FMVh Cv percusserit LCv 11 ceaeationes S (τη̃ς ἀϱγειας): operas\' FMVLCv (opera I M) ipsius FMVLC et curationes 8 (xai τὰ ɭβτϱει̃α) I uel ourationem FMVLC, et impensas in medicos t item in exodo FMLC, om. V 12 uiri om. C percosserit FM VLC, percusserit quis e 18 praegnatam (pregn- ML) FMVL pregnantem mulierem C auortauerit L, abortiuerit F (sed b tx u corr.) MVC. )

quodcumque uir mulieris petit, dabit cum postulatione. quod si formatum fuerit, dabit animam pro anima, oculum pro oculo, dentem pro dente, manum pro manu, pedem pro pede, conbustionem pro conbustione, uulnus pro uulnere, liuorem pro liuore.

LVIIII. DECIMAS ET PRIMITIAS FRVGVM VEL OMNIVM RERVM PRAECEPTO LEGIS ECCLESIAE DARI OPORTERE.

Abraham melchisedech in genesi: Et dedit ei decimas ab omnibus suis. Item illic: Et uouit iacob uotum dicens: si fuerit dominus deus mecum, et custodierit me in hac uia, qua ego iter facio, et dederit mihi panem manducare et uestimentum quod cooperiar, et reduxerit me cum sanitate in domo patris mei: et erit dominus in deum :

[*](LVllll. DECIMAS ET PRIMITIAS FBVOVM VEL OMNIVM RERVM PRAECEPTO LEGIS ECCLESIAE DARI OPORTERE. In genesi cap- XV: Et dedit ei decimas ex omnibus. Item cap. XXXVIII: Si fuerit dominus mecum usque cunctarum quae dederis mihi decimas )[*]( LVIIII. DECIMAS BT PRIMITIAS FRVGVM VEL OMNIVM RERVM PRAECEPTO LEGIS ECCLESIAE DARI OPOBTERE. In genesi cap. VII: Et dedit ei decimas ex omnibus. Item cap. XXIIII: Vouit etiam uotum dicens: si fuerit deus mecum et custodierit me )

[*]( 9 Gen. 14, 20 10 Gen. 28, 20—22 )[*]( 1 mulieriB || petit (finitur fol. 14 codicis Ashbumhamensis, incipit fol. 9) petie F\', petierit F1 4 combustionem et -ne VC uulnus pro uulnere om. M 7 et primitias FMVLC, om. 8 uel omnium rerum FMYLO, om. S 8 dare V 9 In genesi: Et obtulit (opt- VL) abraham decimas melchisedech (melchisedec F) ab C omnibus auis FMVLC melchisedeh S et dedit ei] xai ε̌δωϰεν αὐτϕ̃ (om. ᾶβϱαμ) cod. Alex. 10 illic] in geneai FMVLC 12 manducare S: ad edendum FMVLC, ad uescendum v (ϕαγει̃ν) quod cooperiar S: quod operiar FMVlL, quo operiar VC, ad induendum v (πεϱιβαλέσθαι) 14 et ante erit om. Cυ) erit] add. mihi FVLC deum] add. meum FMVL, mecum C )

et lapis, quem statui, erit mihi domus dei, et omnium quaecumque mihi dederit dominus decimas decimabo ex illa tibi. Item in leuitico: Omnis decima terrae a semine terrae et a fructibus arborum sanctum est domino. quod si redimens redimet homo decimam suam, quod adiectum fuerit adiciet ad ipsum, et erit ei. Item illic: Et omnis decima boum et ouium et omne quodcumque transiet sub uirga in numero, decimum quodcumque erit sanctum domino. non mutabis illud bonum malo neque malum bono. Item in numeris: De initio areae tuae et lacus non fraudabis, initia omnium fructuum terrae tuae inferes in domum domini dei tui. Itemillic: Primitias consparsurae uestrae, panem oblationis, separabitis eum: sicut oblationem de area, sic auferetis eum

[*](offeram tibi. In leuitico cap. CLX: Omnes decimas terrae siue de fructibus siue de pomis arborum domini sunt In numeris cap. XXVIIII: Separabitis primitias domino de cibis uestris sicut de areis. Item cap. XXXVIII: Primitias autem quas uouerint et )[*](usque decimas offeram. tibi. In leuitico cap. XVI: Omnes decimae terrae siue de frugibus, siue de pomis usque addet quintam partem earum. Item in eodem cap. XVI: Omnium decimarum ouis et bonis et caprae usque non eligetur nec bonum . nec malum nec altero commutabitur. In libro num. cap. VIIII: Separabitis primitias domino de cibis uestris usque et de pulmentis dabitis primitiua domino. Item cap. XI: Omnem medullam olei et uini ac frumenti usque primitiarum domino tibi dedi. )

[*]( 8 Leu. 27, 80 et 81 6 Leu. 27, 82 et 88 10 Num. 18, 80 (Ex. 28, 19) 12 Nom. 15, 19 et 20 23 Num. 15, 19-21\' )[*]( 1 statui et erit MV1L1, stat | (ult. litt. cum margine praecisae sunt) et erit F, statui erit V2L2, stataerit S, constitui erit C 2 dederit mihi M dominus om. Y decimabo S (ἀποδεϰατώσω): offeram FMVLOv (litt. 2 fin. cum margine praecisae in F) ex illa SFMVaLC, ex illis V*, αὐτά 3 verba Item — Omnis — — p. 548, 11 manuum eorum om. V leuuitico 8 omnes decimas FMLC 5 suam FMLC: om. S 6 illic] in leuitico FMLC et omnis S (xui πα̃σα .. ): omnis (et om.) FMLC booum M 7 numerum FMLC 10 lacos SFM: laqaus L, lactis 0 11 fructum 8 inferens S, inferis Lv 12 illic] in numeris FMLC 13 eum] mihi C offeretis L eum om. C. )[*]( xn, Aug. 8, i. )[*]( 85 )

primitias consparsionis uestrae. Item illic: Et diiit dominus ad aaron: omnes primitiae olei et omnes primitiae uini et tritici, primitias illas quascumque dabunt domino tibi dedi ea. Item illic: In terra eorum non possidebis, et portio non erit tibi aput eos, quia ego sum portio tua et hereditas tua. et filiis leui ecce dedi omnem decimationem in sortem pro deseruitionibus eorum, quibus deseruiunt ipsi in tabernaculo testimonii. Item in deuteronomio: Et erit locus, quem elegerit dominus deus uester inuocari nomen suum ibi, . adferetis omnia quae praecipio uobis hodie holocausta uestra et sacrificia, et decimas uestras et primitias, et dona uestra et omnia quae elegerit de manibus uestris, quaecumque uoueritis domino deo uestro. Item illic: Decimas decimabis omnis seminis tui, id quod natum est in agro tuo

[*]( obtulerint filii israhel tibi dedi. Item cap. XXXVIIII: Dixit dominus ad aaron: in terra eorum nihil possidebitis usque filiis autem leui dedi omnes decimas. In deut. nom. cap. XLI: Primitias fromentum et olei usque ez paterna ei successione debetur. Item cap. CII: Decimam cunctarum frugum tuarum dabis )[*]( Item cap. XI: Dixitque dominus ad aaron: in terra eorum nihil. possidebitis usque pro ministerio quo seruiunt mihi in tabernaculo foederis. In deuteronomio cap. VIII: In loco quem elegerit dominus deus uester, ut sit nomen eius in eo usque in muneribus quae uouistis domino. Item cap. VIIII: Decimam partem sepa- . rabis de cunctis fructibus tuis quae nascuntur in terra usque ut benedicat tibi dominus deus tuus in cunctis operibus manuum )

[*]( 1 Num. 18, 12 4 Num. 18, 20 et 21 8 Deut. 12, 5 et 6 13 Deut. 14, 21. 22. 28 (22. 23. 29) )[*]( 1 illic] nbi supra FMLC 2 aron 8 omnes primitiae olei et FMLC: om. 8 4 illic] in numeris FMLC possidebis FMLC: posddebitis 8 (330, 15) 5 apud FMLC ut solent 6 et ante filiis om. FMLC filii FML . leuui S 8 deutheronomium F, deutero nomium M 9 eligerit 8 inuocare L 10 afferitis F, afferetis MLC, offeretis v bodiae olocausta 8 12 eligerit S, elegit FMLC 13 uoueritis FMLC: uouerit 8 illic] ubi supra FMLC 14 id quod FMLC: de quod 8 (to γέννημα) )

ab anno in annum. afferes decimas tritici tui et uini tui et olei tui et primitiua boum tuorum et ouium tuarum, ut discas timere dominum deum tuum omnibus diebus uitae tuae. Et (ueniet) leuites, quia non est illis portio neque sors tecum, et aduena et orfanus et uidua, quae est in ciuitatibus tuis, et manducabunt et satiabuntur. et benedicet te dominus deus tuus in omnibus operibus tuis, quaecumque facies. Item tobi: Ego ibam in hierusalem in diebus festis, seruans quod scriptum est fieri oportere ab omni israhel. et custodiens praeceptum sempiternum constitutum a deo, primitias et decimas armenti . et pecorum et initia tonsurae ouium mearum portabam mecum et dabam sacerdotibus filiis aaron. et secundum morem legis de tritico et uino et oleo et ficis et ceterorum fructuum primitiuis deferebam leuitis et omnibus quotquot ministrabant in hierusalem domino, et secundum legem decimatioms quod conmutandum erat conmutabam, et congregabam pretium redemptorum per sexennium, et postea ibam et conputabam

[*](lenite. In tobi cap. : Ego ibam in hierusalem usque a )[*](tuarum quae feceris. In tobi cap. I: Hic solus fugiebat consortia omnium usque ministraret omnem decimationem. In aggeo - )

[*]( 7 Tob. 1, e-9. )[*]( 1 afferes S: offeres FMLC 2 bonum M tuorum FMLC, tuarum S dicae S, diaca* M1 3 ueniet supplevi 4 leuuitis S, leuitis FMLC 5 orphanua LC et uidua om. FMLC qui LC 7 tobi] cf. interpretationem graecam ad fidem codicis Friderico - Augustani 8 scribtum. SF 9 oporteri M iMrahel (rasa t) S 10 argenti SFMLC (ta πϱωτογενήματα ϰαὶ. τὰςδεϰάταςτω̌ν ϰτηνω̌ν xal τὰς πϱωτοϰουϱίας τω̃ν πϱοβάτωνν 11 mearum] add. et L 12 aron S 18 et oleo FMLC, om. S Scis S, flcu FMLC 14 de primitiuis FMLC deferam S leuuitis S quodquod SF . 15 secundum S dedmationis] dominationis SFMLC 16 cõ I mutandum et commutabam F praetium SM 17 rede I torom F . sexennium M, sexsennium F LC, sex Bennium S, in marg. per sex anni add. m. J ibam (b ex r corr. m. 2) S conputabam 8, computato (eonp- L) FMLC. )[*]( 85* )

uniuacuiusque anni fructum, adnumerabam pecuniam in loco saucte, ita ut tertii anni decimationem darem proselytis et orfanis et uiduis,, qui faciens omnia quae praecepta. sunt a domino israheL Item aggaeus propheta: Seminastis multa et intulistis minima et exsufflaui ea. Item iUic: Haec dicit dominus: propter quod domus mea deserta ert, uos autem satis agitis unusquisque in domum suam. ideo cessabit caelum a rore, et terra subtrahet fructus suos. et inducam gladium super terram et super frumentum et super uinum et super oleum et super homines et super pecora ei . super omnes labores manuum eorum. Item in malachihel: Si subplantabit homo dominum? quia uos subplantastis me. et dixistis: in quo subplantauimus te? quia decimae

[*]( domino deo iaraMl. In ag-geo cap. : Seminasti multa wt intulisti nimia. Item ibi: Quia. domus mea deserta est et uos fecistis unusquisque in domum suam. In malach. cap. : Ad uos, o sacerdotes, qui despicitis nomen meum usque maledictus dolosus qui habet in grege suo masculum et uotum faciens in- )[*]( propheta cap. : Seminastis multum. et intulistis parum usque misit eas in sacculum pertusum. Item illic cap. Quam ob causam? dicit dominus exercituum: quia domus mea deserta est et uos festinatis usque super iumenta et super omnem laborem manuum. In mala.ch. ca.p. : Maledictus dolosus qui habet masculum in grege suo et uotum faciens immolat debile domino. )

[*]( 4 Agg. 1, 6 et 9 6 ib. 9-11 12 Malach. 3, 8-10 )[*]( 1 fructu SC annumerabam FMLC 2 proseljtis FL, prosilitis SM, proselitis et adaenis C 3 orfanis SFML, orphanis C qui faciens SFMLC 4 istrahel S aggens propheta SFMLC seminasti.. intuliati FMLC 5 exsnflani F ea] illa FMLC, illud v uerba et exsufflaui ea cum seg. testimonio coniungenda uidentur illic] aggeus FMLC 7 satis agitis S, apectamini FL, eipectamini MC, festinatis v, διώϰετε 8 cessauit FMLC2 (om. C1), άνέξ̄ει subtrahit L fractos M 11 omnes labores] opera C item i. malach. om. C1 in om. FVC1 malachihel M, maUcWel SFVLC2 12 subplatabit S, supplantauit FMVC . suppl- (infra semper) FM. 13 subplantabimus S )

nteae et primitiae aobiscum sunt et dissimulantes uos dissimulastis et uos me subplantastis. et intulistis uos pignera in thensauris uestris, et erit rapina in domibus uestris. Item illic: Maledictus homo qui potens erat, et erat in grege eius masculus, et uotum eius super illum, et immolat inquinatum domino. Item in prouerbiis: Honora dominum de tuis iustis laboribus et deliba illi de iustitiae tuae fructibus, ut impleantur horrea tua abundantia tritici, uino autem et . oleo torcularia tua redundent.

LX. PARUULOS EMENDANDOS INSTANTER.

In prouerbiis solomonis: Qui parcit baculo, odit filium suum: nam qui diligit, diligenter erudit. Non laetatur pater

[*]( molat debile domino. In prouerbiis cap. : Honora dominum de tua substantia. LX. PARVVLOS EMENDANDOS INSTANTER. In prouerbiis cap. XII: Qui parcet uirge suae, odit filium suum. Item cap. XX: )[*](Item illic cap. : Si adfiget homo deum, quia uos confugistis me usque inferte omnem decimam in horreum meum et sit cibus. soin domo mea et probate me super hoc, dicit dominus. In prouerbiis cap. III: Honora dominum de tua substantia usque et uino torcularia redundabunt. LX. PABVTLOS EMENDANDOS INSTANTEK. In prouerbiis cap. XIII: Qui parcit uirgae suae, odit filium suum usque instanter )

[*]( 4 Malach. 1, 14 6 Proa. 3, 9 et 10 12 Prou. lS, 24 et Prou. 17, 21 )[*]( 1 ixadissulastis 8 uos ** (ras. me) subplantastis me L, uos snplantastis me V 2 pignora C 8 thesauris FMVLC item om. V, ut fere semper 4 illic] ubi supra FMVLC putens L 6 uerba Item — Honora - - redundent om. 8 item in prouerbiis om. V, sed lacuna patet 7 iustitia tua L 8 orrea MC habundantia VC et nino autem F1MV1, οι̌νϕ δέ 9 torcolaria M, tortularia L redundabunt LC 12 in exodo 01 solomonis om. FMVLC parcet baculum M 18 letatur C, letabitur F pater om. FMVLC )

in filio non erudito. Item illic: Noli cessare paruulum emendare, quoniam si percusseris eum uirga, non morietur: tu quidem percuties eum uirga, animam autem eius liberabis a morte. Item illic: Erudi filium tuum, et exhilarabit te, et dabit decorem animae tuae. Item illic: Iuuenis, qui cum sancto, directa est uia eius. auris audit et oculus uidet, opera domini utraque. Item in ecclesiastico: Filii tibi sunt? erudi illos a pueritia illorum. filiae tibi sunt? serua corpus illarum, et non hilarem faciem tuam ostendas ad illas. Item illic: Qui diligit filium suum, adsiduat illi flagella, ut laetetur in nouissimo suo et non palpet ostia proximorum. qui docet filium suum, laudabitur in illo et in medio amicorum

[*]( Erudi filium tuum, ne disperes. Item cap. VI: Filii tibi sunt? erudi illos. Item cap XVI: Qui diligit filium suum, aseiduat )[*](orudit. Item cap. XXIII: Noli subtrahere a puero disciplinam usque animam eius de inferno liberabis. Item cap. XXVIIII: Erudi filium tuum et refrigerabit te et dabit delicias animae tuae. Item cap. XXVIIII: Virga atque correptio tribuunt sapientiam usque ruinas eorum uidebunt. Item in ecclesiastico cap. VI: Filii tibi sunt, erudi illos usque hilarem faciem tuam ad illas. Item cap. XVI: Qui diligit filium suum assiduat illi flagella usque similem enim reliquit eum post se. Item cap. )

[*]( 1 Prou. 28, 18 et 14 4 Prou. 29, 17 5 Prou. 20, 11 7 Eccli. 7, 28 et 24 (25 et 26) 10 Eccli. 80, 1 et 2 . )[*]( 1 in filio FMVLC, om. 8, oVx ευ̉ϕϱαίνεται πατὴϱ Itp υι̒ϕ̃ ἀπα- δεύτϕ illic] ubi supra FMVLC 2 quia FMVLC si om. V1 S te C pcutiente (corr. ex pcutiene m. 2) C liberauis F 4 illic] in prouerbiis FMVC, ubi supra L erude L exilarabit S, exhilarauit FMV1 5 decorem om. V, s. I. add. iocunditatem F*, delicias v 5 uerba Item — Iuuenis — Filii — Qoi — Qui — post se Item om. V ubi supra FMLC 6 sancto] add. est FMLC, fortasse scribendum et (νεανίσϰος μετἀ baiov ϰαὶ εὐθει̃α 5 δδὸς αὐτου̃, sed coniunguntur cum uerbis antecedentibus) oculos id M 7 utraquae S 8 erude L 9 ostendas illas S 10 ubi supra FMLC, et ita 551, 1 assiduat FMLC 11 et letatur L suo Sv, illius FMLC ostea 8 )

laudabitur in illo. Item illic: Qui docet filium suum, in zelum mittit inimicum. mortuus est pater et quasi non est mortuus, similem enim reliquit post ae. Item illic: Equus indomitus euadit durus, et filius remissus euadit praeceps. curua ceruicem eius in iuuentute, et tunde latera illius, dum infans est, ne forte induret et non obaudiat te, et erit tibi dolor animae.