Liber de Divinis Scripturis sive Speculum quod fertur S. Augustini

LVII. QVOD TENEBRAE A DEO CREATAE SINT.

In esaia: Ego qui creaui lucem et feci tenebras, faeieas pacem et creans bona. ego dominus qui facio omnia ista. Item in iob: Intuere itaque, iob, haec et tace correptus uirtute domini, qui ordinauit opera sua faciens lumen de tenebris.

[*](ninos passibiles stunae usque corda uestra. Item cap. : Deus fecit hunc mundum et omnia LVII. QVOD DE TENEBRAE A DEO CREATAE SINT. In esaia cap. : Ego qui creaui caelum et feci tenebras. In iob cap. : Intuere itaque, iacob, haec et tace. )[*]( usque implens cibo et laetitia corda uestra. Item illic cap. XLVlII: Deus qui fecit mundum et omnia quae in eo sunt usque non manufactis templis inhabitat. LVII. QVOD TENEBRAE A DBO CREATAE SINT. In esaia cap. : Formans lucem et creans tenebras usque ego dominus faciens omnia haec. In iob cap. : Intuere itaque, iob, haec et tace usque faciens lumen de tenebris. )

[*]( 3 Act. 17, 24 8 Es. 45, 7 10 Iob. 88, 81 )[*]( 1 reliquid SL ę caelo SM 2 nobis C implens FMLO cybo SC 3 letida C nostra Cv illic] ubi supra FMLC 5 **habitat (ras. in) M templi* (s rasa) M create a C 8 qui FMVLC, om. S feei L 10 itaquQ S taoe S 21 caput LVTI in codice μ post LWIII positum; m marg, dp M fort. a m. 1. )

LVIII. DE HOMICIDIO CASVALI.,

In exodo: Si quis autem percusserit seruum suum aut ancillam suam uirga, et mortuus fuerit sub manu eius, iudicio uindicetur. si uero superuixerit diem unum uel duos, non uindicabitur: pretium enim eius est. Item illic: Si autem rixabuntur duo uiri, et percusserit aliquis ex his proximum suum lapide aut pugno aut ferro, et non fuerit mortuus, decubuerit autem in lecto suo, et si exsurrexerit is homo et ambulauerit cum baculo, innocuus erit qui percussit, tantum quod cessationes eius dabit et curationes. Item illic: Si autem duo uiri rixabuntur, et pereusserint mulierem praegnantem, et abortauerit inmaturum, detrimentum patietur:

[*](LVIII DE HOMICIDIO CASVALI. In eiodo cap. LII: Qai percusserit seruum suum aut ancilla uirga. Item cap. LI: Si rixati fuerint uiri et percusserit alter proximum suum lapide. Item cap. Lm: Si rixati fuerint uiri et percusserit quia mulierem pregnantem. )[*](LVIII. DE HOMICIDIO CASVALI. In exodo cap. XII: Qui percusserit seruum suum uel ancillam uirga, usque quia pecunia illius est. Item cap. XII: Si rixati fuerint uiri usque et inpensas in medicos restituat. Item cap. XII: si rixati fuerint uiri et percusserit quis mulierem praegnantem usque liuorem pro liuore. )

[*]( 3 Ez. 21, 20 et 21 6 ib. 18 et 19 12 Ex. 21, 22-25 d )[*]( .2 homidio (sicl m. 2) S 4 airgam FM 5 uel S: aut FMV LC duo FMV1LC 6 prętium S enim S: om. FMYL C illic] in exodo FMVLC 8 lapidem aut pugnum aut ferrum FML pugno (o in ras. m. 2) V aut ferro om. V (patet lacuna 6 uel 8 litt.) 9 decubuerat Ll lectu L surrexerit Cv is FLC, bis MV, om. S, 6 10 innocuus S: innocens FMVh Cv percusserit LCv 11 ceaeationes S (τη̃ς ἀϱγειας): operas\' FMVLCv (opera I M) ipsius FMVLC et curationes 8 (xai τὰ ɭβτϱει̃α) I uel ourationem FMVLC, et impensas in medicos t item in exodo FMLC, om. V 12 uiri om. C percosserit FM VLC, percusserit quis e 18 praegnatam (pregn- ML) FMVL pregnantem mulierem C auortauerit L, abortiuerit F (sed b tx u corr.) MVC. )

quodcumque uir mulieris petit, dabit cum postulatione. quod si formatum fuerit, dabit animam pro anima, oculum pro oculo, dentem pro dente, manum pro manu, pedem pro pede, conbustionem pro conbustione, uulnus pro uulnere, liuorem pro liuore.

LVIIII. DECIMAS ET PRIMITIAS FRVGVM VEL OMNIVM RERVM PRAECEPTO LEGIS ECCLESIAE DARI OPORTERE.

Abraham melchisedech in genesi: Et dedit ei decimas ab omnibus suis. Item illic: Et uouit iacob uotum dicens: si fuerit dominus deus mecum, et custodierit me in hac uia, qua ego iter facio, et dederit mihi panem manducare et uestimentum quod cooperiar, et reduxerit me cum sanitate in domo patris mei: et erit dominus in deum :

[*](LVllll. DECIMAS ET PRIMITIAS FBVOVM VEL OMNIVM RERVM PRAECEPTO LEGIS ECCLESIAE DARI OPORTERE. In genesi cap- XV: Et dedit ei decimas ex omnibus. Item cap. XXXVIII: Si fuerit dominus mecum usque cunctarum quae dederis mihi decimas )[*]( LVIIII. DECIMAS BT PRIMITIAS FRVGVM VEL OMNIVM RERVM PRAECEPTO LEGIS ECCLESIAE DARI OPOBTERE. In genesi cap. VII: Et dedit ei decimas ex omnibus. Item cap. XXIIII: Vouit etiam uotum dicens: si fuerit deus mecum et custodierit me )

[*]( 9 Gen. 14, 20 10 Gen. 28, 20—22 )[*]( 1 mulieriB || petit (finitur fol. 14 codicis Ashbumhamensis, incipit fol. 9) petie F\', petierit F1 4 combustionem et -ne VC uulnus pro uulnere om. M 7 et primitias FMVLC, om. 8 uel omnium rerum FMYLO, om. S 8 dare V 9 In genesi: Et obtulit (opt- VL) abraham decimas melchisedech (melchisedec F) ab C omnibus auis FMVLC melchisedeh S et dedit ei] xai ε̌δωϰεν αὐτϕ̃ (om. ᾶβϱαμ) cod. Alex. 10 illic] in geneai FMVLC 12 manducare S: ad edendum FMVLC, ad uescendum v (ϕαγει̃ν) quod cooperiar S: quod operiar FMVlL, quo operiar VC, ad induendum v (πεϱιβαλέσθαι) 14 et ante erit om. Cυ) erit] add. mihi FVLC deum] add. meum FMVL, mecum C )

et lapis, quem statui, erit mihi domus dei, et omnium quaecumque mihi dederit dominus decimas decimabo ex illa tibi. Item in leuitico: Omnis decima terrae a semine terrae et a fructibus arborum sanctum est domino. quod si redimens redimet homo decimam suam, quod adiectum fuerit adiciet ad ipsum, et erit ei. Item illic: Et omnis decima boum et ouium et omne quodcumque transiet sub uirga in numero, decimum quodcumque erit sanctum domino. non mutabis illud bonum malo neque malum bono. Item in numeris: De initio areae tuae et lacus non fraudabis, initia omnium fructuum terrae tuae inferes in domum domini dei tui. Itemillic: Primitias consparsurae uestrae, panem oblationis, separabitis eum: sicut oblationem de area, sic auferetis eum

[*](offeram tibi. In leuitico cap. CLX: Omnes decimas terrae siue de fructibus siue de pomis arborum domini sunt In numeris cap. XXVIIII: Separabitis primitias domino de cibis uestris sicut de areis. Item cap. XXXVIII: Primitias autem quas uouerint et )[*](usque decimas offeram. tibi. In leuitico cap. XVI: Omnes decimae terrae siue de frugibus, siue de pomis usque addet quintam partem earum. Item in eodem cap. XVI: Omnium decimarum ouis et bonis et caprae usque non eligetur nec bonum . nec malum nec altero commutabitur. In libro num. cap. VIIII: Separabitis primitias domino de cibis uestris usque et de pulmentis dabitis primitiua domino. Item cap. XI: Omnem medullam olei et uini ac frumenti usque primitiarum domino tibi dedi. )

[*]( 8 Leu. 27, 80 et 81 6 Leu. 27, 82 et 88 10 Num. 18, 80 (Ex. 28, 19) 12 Nom. 15, 19 et 20 23 Num. 15, 19-21\' )[*]( 1 statui et erit MV1L1, stat | (ult. litt. cum margine praecisae sunt) et erit F, statui erit V2L2, stataerit S, constitui erit C 2 dederit mihi M dominus om. Y decimabo S (ἀποδεϰατώσω): offeram FMVLOv (litt. 2 fin. cum margine praecisae in F) ex illa SFMVaLC, ex illis V*, αὐτά 3 verba Item — Omnis — — p. 548, 11 manuum eorum om. V leuuitico 8 omnes decimas FMLC 5 suam FMLC: om. S 6 illic] in leuitico FMLC et omnis S (xui πα̃σα .. ): omnis (et om.) FMLC booum M 7 numerum FMLC 10 lacos SFM: laqaus L, lactis 0 11 fructum 8 inferens S, inferis Lv 12 illic] in numeris FMLC 13 eum] mihi C offeretis L eum om. C. )[*]( xn, Aug. 8, i. )[*]( 85 )

primitias consparsionis uestrae. Item illic: Et diiit dominus ad aaron: omnes primitiae olei et omnes primitiae uini et tritici, primitias illas quascumque dabunt domino tibi dedi ea. Item illic: In terra eorum non possidebis, et portio non erit tibi aput eos, quia ego sum portio tua et hereditas tua. et filiis leui ecce dedi omnem decimationem in sortem pro deseruitionibus eorum, quibus deseruiunt ipsi in tabernaculo testimonii. Item in deuteronomio: Et erit locus, quem elegerit dominus deus uester inuocari nomen suum ibi, . adferetis omnia quae praecipio uobis hodie holocausta uestra et sacrificia, et decimas uestras et primitias, et dona uestra et omnia quae elegerit de manibus uestris, quaecumque uoueritis domino deo uestro. Item illic: Decimas decimabis omnis seminis tui, id quod natum est in agro tuo

[*]( obtulerint filii israhel tibi dedi. Item cap. XXXVIIII: Dixit dominus ad aaron: in terra eorum nihil possidebitis usque filiis autem leui dedi omnes decimas. In deut. nom. cap. XLI: Primitias fromentum et olei usque ez paterna ei successione debetur. Item cap. CII: Decimam cunctarum frugum tuarum dabis )[*]( Item cap. XI: Dixitque dominus ad aaron: in terra eorum nihil. possidebitis usque pro ministerio quo seruiunt mihi in tabernaculo foederis. In deuteronomio cap. VIII: In loco quem elegerit dominus deus uester, ut sit nomen eius in eo usque in muneribus quae uouistis domino. Item cap. VIIII: Decimam partem sepa- . rabis de cunctis fructibus tuis quae nascuntur in terra usque ut benedicat tibi dominus deus tuus in cunctis operibus manuum )

[*]( 1 Num. 18, 12 4 Num. 18, 20 et 21 8 Deut. 12, 5 et 6 13 Deut. 14, 21. 22. 28 (22. 23. 29) )[*]( 1 illic] nbi supra FMLC 2 aron 8 omnes primitiae olei et FMLC: om. 8 4 illic] in numeris FMLC possidebis FMLC: posddebitis 8 (330, 15) 5 apud FMLC ut solent 6 et ante filiis om. FMLC filii FML . leuui S 8 deutheronomium F, deutero nomium M 9 eligerit 8 inuocare L 10 afferitis F, afferetis MLC, offeretis v bodiae olocausta 8 12 eligerit S, elegit FMLC 13 uoueritis FMLC: uouerit 8 illic] ubi supra FMLC 14 id quod FMLC: de quod 8 (to γέννημα) )

ab anno in annum. afferes decimas tritici tui et uini tui et olei tui et primitiua boum tuorum et ouium tuarum, ut discas timere dominum deum tuum omnibus diebus uitae tuae. Et (ueniet) leuites, quia non est illis portio neque sors tecum, et aduena et orfanus et uidua, quae est in ciuitatibus tuis, et manducabunt et satiabuntur. et benedicet te dominus deus tuus in omnibus operibus tuis, quaecumque facies. Item tobi: Ego ibam in hierusalem in diebus festis, seruans quod scriptum est fieri oportere ab omni israhel. et custodiens praeceptum sempiternum constitutum a deo, primitias et decimas armenti . et pecorum et initia tonsurae ouium mearum portabam mecum et dabam sacerdotibus filiis aaron. et secundum morem legis de tritico et uino et oleo et ficis et ceterorum fructuum primitiuis deferebam leuitis et omnibus quotquot ministrabant in hierusalem domino, et secundum legem decimatioms quod conmutandum erat conmutabam, et congregabam pretium redemptorum per sexennium, et postea ibam et conputabam

[*](lenite. In tobi cap. : Ego ibam in hierusalem usque a )[*](tuarum quae feceris. In tobi cap. I: Hic solus fugiebat consortia omnium usque ministraret omnem decimationem. In aggeo - )

[*]( 7 Tob. 1, e-9. )[*]( 1 afferes S: offeres FMLC 2 bonum M tuorum FMLC, tuarum S dicae S, diaca* M1 3 ueniet supplevi 4 leuuitis S, leuitis FMLC 5 orphanua LC et uidua om. FMLC qui LC 7 tobi] cf. interpretationem graecam ad fidem codicis Friderico - Augustani 8 scribtum. SF 9 oporteri M iMrahel (rasa t) S 10 argenti SFMLC (ta πϱωτογενήματα ϰαὶ. τὰςδεϰάταςτω̌ν ϰτηνω̌ν xal τὰς πϱωτοϰουϱίας τω̃ν πϱοβάτωνν 11 mearum] add. et L 12 aron S 18 et oleo FMLC, om. S Scis S, flcu FMLC 14 de primitiuis FMLC deferam S leuuitis S quodquod SF . 15 secundum S dedmationis] dominationis SFMLC 16 cõ I mutandum et commutabam F praetium SM 17 rede I torom F . sexennium M, sexsennium F LC, sex Bennium S, in marg. per sex anni add. m. J ibam (b ex r corr. m. 2) S conputabam 8, computato (eonp- L) FMLC. )[*]( 85* )

uniuacuiusque anni fructum, adnumerabam pecuniam in loco saucte, ita ut tertii anni decimationem darem proselytis et orfanis et uiduis,, qui faciens omnia quae praecepta. sunt a domino israheL Item aggaeus propheta: Seminastis multa et intulistis minima et exsufflaui ea. Item iUic: Haec dicit dominus: propter quod domus mea deserta ert, uos autem satis agitis unusquisque in domum suam. ideo cessabit caelum a rore, et terra subtrahet fructus suos. et inducam gladium super terram et super frumentum et super uinum et super oleum et super homines et super pecora ei . super omnes labores manuum eorum. Item in malachihel: Si subplantabit homo dominum? quia uos subplantastis me. et dixistis: in quo subplantauimus te? quia decimae

[*]( domino deo iaraMl. In ag-geo cap. : Seminasti multa wt intulisti nimia. Item ibi: Quia. domus mea deserta est et uos fecistis unusquisque in domum suam. In malach. cap. : Ad uos, o sacerdotes, qui despicitis nomen meum usque maledictus dolosus qui habet in grege suo masculum et uotum faciens in- )[*]( propheta cap. : Seminastis multum. et intulistis parum usque misit eas in sacculum pertusum. Item illic cap. Quam ob causam? dicit dominus exercituum: quia domus mea deserta est et uos festinatis usque super iumenta et super omnem laborem manuum. In mala.ch. ca.p. : Maledictus dolosus qui habet masculum in grege suo et uotum faciens immolat debile domino. )

[*]( 4 Agg. 1, 6 et 9 6 ib. 9-11 12 Malach. 3, 8-10 )[*]( 1 fructu SC annumerabam FMLC 2 proseljtis FL, prosilitis SM, proselitis et adaenis C 3 orfanis SFML, orphanis C qui faciens SFMLC 4 istrahel S aggens propheta SFMLC seminasti.. intuliati FMLC 5 exsnflani F ea] illa FMLC, illud v uerba et exsufflaui ea cum seg. testimonio coniungenda uidentur illic] aggeus FMLC 7 satis agitis S, apectamini FL, eipectamini MC, festinatis v, διώϰετε 8 cessauit FMLC2 (om. C1), άνέξ̄ει subtrahit L fractos M 11 omnes labores] opera C item i. malach. om. C1 in om. FVC1 malachihel M, maUcWel SFVLC2 12 subplatabit S, supplantauit FMVC . suppl- (infra semper) FM. 13 subplantabimus S )

nteae et primitiae aobiscum sunt et dissimulantes uos dissimulastis et uos me subplantastis. et intulistis uos pignera in thensauris uestris, et erit rapina in domibus uestris. Item illic: Maledictus homo qui potens erat, et erat in grege eius masculus, et uotum eius super illum, et immolat inquinatum domino. Item in prouerbiis: Honora dominum de tuis iustis laboribus et deliba illi de iustitiae tuae fructibus, ut impleantur horrea tua abundantia tritici, uino autem et . oleo torcularia tua redundent.

LX. PARUULOS EMENDANDOS INSTANTER.

In prouerbiis solomonis: Qui parcit baculo, odit filium suum: nam qui diligit, diligenter erudit. Non laetatur pater

[*]( molat debile domino. In prouerbiis cap. : Honora dominum de tua substantia. LX. PARVVLOS EMENDANDOS INSTANTER. In prouerbiis cap. XII: Qui parcet uirge suae, odit filium suum. Item cap. XX: )[*](Item illic cap. : Si adfiget homo deum, quia uos confugistis me usque inferte omnem decimam in horreum meum et sit cibus. soin domo mea et probate me super hoc, dicit dominus. In prouerbiis cap. III: Honora dominum de tua substantia usque et uino torcularia redundabunt. LX. PABVTLOS EMENDANDOS INSTANTEK. In prouerbiis cap. XIII: Qui parcit uirgae suae, odit filium suum usque instanter )

[*]( 4 Malach. 1, 14 6 Proa. 3, 9 et 10 12 Prou. lS, 24 et Prou. 17, 21 )[*]( 1 ixadissulastis 8 uos ** (ras. me) subplantastis me L, uos snplantastis me V 2 pignora C 8 thesauris FMVLC item om. V, ut fere semper 4 illic] ubi supra FMVLC putens L 6 uerba Item — Honora - - redundent om. 8 item in prouerbiis om. V, sed lacuna patet 7 iustitia tua L 8 orrea MC habundantia VC et nino autem F1MV1, οι̌νϕ δέ 9 torcolaria M, tortularia L redundabunt LC 12 in exodo 01 solomonis om. FMVLC parcet baculum M 18 letatur C, letabitur F pater om. FMVLC )

in filio non erudito. Item illic: Noli cessare paruulum emendare, quoniam si percusseris eum uirga, non morietur: tu quidem percuties eum uirga, animam autem eius liberabis a morte. Item illic: Erudi filium tuum, et exhilarabit te, et dabit decorem animae tuae. Item illic: Iuuenis, qui cum sancto, directa est uia eius. auris audit et oculus uidet, opera domini utraque. Item in ecclesiastico: Filii tibi sunt? erudi illos a pueritia illorum. filiae tibi sunt? serua corpus illarum, et non hilarem faciem tuam ostendas ad illas. Item illic: Qui diligit filium suum, adsiduat illi flagella, ut laetetur in nouissimo suo et non palpet ostia proximorum. qui docet filium suum, laudabitur in illo et in medio amicorum

[*]( Erudi filium tuum, ne disperes. Item cap. VI: Filii tibi sunt? erudi illos. Item cap XVI: Qui diligit filium suum, aseiduat )[*](orudit. Item cap. XXIII: Noli subtrahere a puero disciplinam usque animam eius de inferno liberabis. Item cap. XXVIIII: Erudi filium tuum et refrigerabit te et dabit delicias animae tuae. Item cap. XXVIIII: Virga atque correptio tribuunt sapientiam usque ruinas eorum uidebunt. Item in ecclesiastico cap. VI: Filii tibi sunt, erudi illos usque hilarem faciem tuam ad illas. Item cap. XVI: Qui diligit filium suum assiduat illi flagella usque similem enim reliquit eum post se. Item cap. )

[*]( 1 Prou. 28, 18 et 14 4 Prou. 29, 17 5 Prou. 20, 11 7 Eccli. 7, 28 et 24 (25 et 26) 10 Eccli. 80, 1 et 2 . )[*]( 1 in filio FMVLC, om. 8, oVx ευ̉ϕϱαίνεται πατὴϱ Itp υι̒ϕ̃ ἀπα- δεύτϕ illic] ubi supra FMVLC 2 quia FMVLC si om. V1 S te C pcutiente (corr. ex pcutiene m. 2) C liberauis F 4 illic] in prouerbiis FMVC, ubi supra L erude L exilarabit S, exhilarauit FMV1 5 decorem om. V, s. I. add. iocunditatem F*, delicias v 5 uerba Item — Iuuenis — Filii — Qoi — Qui — post se Item om. V ubi supra FMLC 6 sancto] add. est FMLC, fortasse scribendum et (νεανίσϰος μετἀ baiov ϰαὶ εὐθει̃α 5 δδὸς αὐτου̃, sed coniunguntur cum uerbis antecedentibus) oculos id M 7 utraquae S 8 erude L 9 ostendas illas S 10 ubi supra FMLC, et ita 551, 1 assiduat FMLC 11 et letatur L suo Sv, illius FMLC ostea 8 )

laudabitur in illo. Item illic: Qui docet filium suum, in zelum mittit inimicum. mortuus est pater et quasi non est mortuus, similem enim reliquit post ae. Item illic: Equus indomitus euadit durus, et filius remissus euadit praeceps. curua ceruicem eius in iuuentute, et tunde latera illius, dum infans est, ne forte induret et non obaudiat te, et erit tibi dolor animae.