Liber de Divinis Scripturis sive Speculum quod fertur S. Augustini

XXI. DE FILIIS SVPERBIS.

In exodo: Qui autem percusserit patrem suum aut matrem suam, morte moriatur: qui autem maledixerit patrem suum aut matrem suam, morte moriatur. Item in deuteronomio: Maledictus homo, qui non honorificat patrem suum aut matrem suam, et dicit omnis populus: fiat, fiat. Item in prouerbiis: Filio doloso nihil erit boni. Item illic: Qui non honorificat

[*]( Paulus ad colosenses cap. XVIII: Fili, obaudite parentibus per omnia, hoc enim placet deo. XXI. DB FILIIS SVPERBIS. In exodo cap. XLVIU: Qui autem percusserit patrem suum ant matrem suam morte morietur. In deutero nomium deut n cap. CV: Maledictus homo qui non honorificat patrem suum ant matrem suam et dixit omnis populus: fiat, fiat. In prouerbiis cap. LI (ras. V): Filius sapiens ietificat patrem et stultus homo despicit matrem suam. Item )[*]( oboedite parentibus per omnia: hoc enim (uerba magnatorum—enim in rasura) placitum est in domino. XXI. DE FTLIIS SVPERBIS. In exodo cap. XII: Qui percusserit patrem suum et matrem, morte moriatur. qui maledixerit patri suo ant matri, morte moriatur. In deuteronomio cap. XV: Maledictus qui non honorat patrem usque fiat, fiat. In prouerbiis cap. XI: Filius sapiens laetificat patrem, filius uero stultus )

[*]( 2 Col. 3, 20 6 Ex. 21, 15 et 16 (17) 9 Dent. 27, 16 11 Prou. 14, 16 Pron. 19, 86 et 27 gr. 26 Pron. 10, 1 )[*]( 1 connstia MVLOv aposi 8: paulus apostolas MLC, paulo V colosenaes SMC, colos L, cols V 2 fllioli ludite L, fili obaadito C 6 saam et suam om. C 7 morietur MVLC 8 morietur VC deutero Nomin̄ M 10 dicet Cv in MVLC ordo sequentum locorum hic est: Item in prouerbiis: Qai non - - Item in proaerbiis: Custodit - - Item in proaerbiis: Filio doloso - - Item in proaerbiis: Maledieentis - - Item in prouerbiis: Ocnlam - - Item in proaerbiis: Qui repellit - - Item in prouerbiis: Benedictio - - funda.menta, uerba Item — Filius malus - - ex hominibus om. MVLC )

patrem suum et repellit matrem suam filius, confundetur et in opprobriis erit. filius, qui omittit custodire disciplinam patris, meditabitur eloquia malitiae. Item illic: Maledicentis patri aut matri extinguetur lumen, pupillae autem soculorum eius uidebunt tenebras. Item illic: Filius malus patrem maledicit, matrem autem non benedicit. filius malus iustum se iudicat, exitum autem suum non abluet. filius malus superbos oculos habet, palpebris autem suis extolletur. filius malus gladios dentes habet et cultros molares, ita ut occidat et deuoret humiles a terra et pauperes eorum ex hominibus. Item illic: Oculum inreuerentem patri et contumeliosum senectae matris, effodiant illum corui dd conuallibus, et comedant illum pulli aquilarum. Item illic: Custodit legem filius sapiens: nam qui pascitur luxoria dehonestat patrem. Item illic: Qui repellit patrem suum aut matrem suam, existimat se non peccare, hic particeps est

[*](cap. XVIII: Ira patris filius stultus st dolor matri. Item cap. XXI: Qui maledicit patri suo et matri extinguetur lucerna eius in mediis tenebris. Item cap. XXX: Oculum qui subsanat patrem • et qui decipit partum matris suae, effodiant eum corbi. Item )[*](mestitia est matri suae. Item cap. XVI: Filius sapiens laetificat patrem et stultus homo dispicit matrem suam. Item cap. XVIII: Ira patris filius stultus et dolor matri. Item cap. XXI: Qui maledicit patri suo et matri, extinguetur lucerna eius in mediis . tenebris. Item cap. XXX: Oculum qui subsannat patrem et qui dispicit partum matris suae, effodiant eum corui. In ecclesiastico )

[*]( \'8 Prou. 20, 20 5 Prou. 80, 11-14 11 ib. 17 14 Prou. 28, 7 15 ib. 24 21 Prou. 15, 20 28 Prou. 17, 25 Prou. 20, 20 25 Prou. 80, 17 )[*]( 1 reppellit V 2 obprobriis LC, obpropriis V 3 maledicens X 4 eitinguitur V pupilli L 8 palpbebris S 10 humilis S 12 saenectae S, eenecte L, senectute V* 14 luzoria SM, luxuria reU. 15 repellet MV1L, repellene V2 16 aut] et MVLC ezistimat S, aestimat (estimat VL) MVLC, fortasae et aestimat )

uiro impio. Item illic: Benedictio patris aedificat domos filiorum, maledictio matris eradicat fundamenta.

XXII. NON PRODEESSE THENSAVROS INIQVIS.

In prouerbiis: Non prodeerunt thensauri iniquis, iustitia autem eripit de morte. Item illic: Non proderunt diuitiae in die irae, iustitia . autem liberat a morte. Item illic: Qm confidet in diuitiis, hic cadit: qui uero adiuuat iustos, hic exorietur. Item illic: Melior est modica pars cum timore domini quam thensauri magni sine timore. Item illic: Melior est modica adquisitio cum iustitia quam multi fructus

[*](cap. : Benedictio patris firmat domus filiorum, maledictio autem matris eradicat fundamenta. . XXIINON PRODESSE RO in ras. dtr. scr. THESAVROS INIQVIS. In prouerbiis cap. : Non perderunt thesauri iniquis, iustitia autem eripiat de morte. In prouerbiis cap. XI: Non perderunt diuitiae in die ultionis. Item cap. XVI: Melius est parum cum )[*](cap. III: Benedictio patris firmat domos filiorum, maledictio autem matris eradicat fundamenta. XXII. NON PRODESSE THESAVROS INIQVIS. In prouerbiis cap. XI: Non proderunt thesauri impietatis, iustitia uero liberabit a morte. Item (s. lin.) in prouerbiis cap. XI: Non proderunt diuitiae in die ultionis. Item cap. XVI: Melius est parum cum )

[*]( 1 Eccli. 8, 9 (11) 5 Prou. 10, 2 6 Prou. 11, 4 7 ib. 2sx 9 Prou. 15, 16 11 Pron. 16, 8, )[*]( 1 aedificat 8: firmat MVLCv domue MVL, domum C 2 maledictio autem MVLCv fundamenta MVL: fdndamento S, fundamentum C 4 prode esse thensauro* 8, prodesse thesauros (thesuarus L) MVLC 5 prodeerant thensaaros 8, proderant thesauri MV LC iDiqui 8 6 eripiet MVLC illic] in prouerbiis MVLC (sic infra) uerba Item — Non proderunt diuitiae - - a morte om. V 7 diae SC uerba Item — Qui confidet - - hic exorietur om. MVLC 9 est om. V 10 thesauri MVLC (semper) uerba Item — Melior est m. adqu. - - Item — Melius - - gratia bona d est om. MVLC 11 aquisitio S )

cum iniquitate. Item illic: Melius est nomen bonum quam diuitiae multae: super argentum autem et aurum gratia bona est Item illic: Diues et pauper obuiauerunt inuicem, fecit autem ambos dominus. Item in ecclesiastico: Noli adtendere ad possessiones iniquas, et ne dixeris: est mihi sufficiens uita: nihil enim proderit in tempore uindictae et obductionis. Item illic: Nihil est iniquius quam amare pecuniam: tales enim etiam animam suam uenundant: quoniam in uita sua proiecit intima sua. Item illic: Viro cupido tenaci non est bona substantia: et homini liuido ut quid aurum? est qui locupletatur parce agendo, et haec pars mercedis illius, cum dicit: inueni requiem mihi, manducabo de bonis meis solus. et nescit quod tempus praetereat, et relinquet omnia illis. Item illic: Qui aceruat multa ei

[*](iustitia quam multi fructus cum iniquitatem. Item cap. XXII: Dines et pauper obuiauerunt sibi: utriusque operatus est dominus. In ecclesiastico cap. IIII : Noli adtendere ad possessiones iniquas. Item cap. IIII: Noli ancsius s prior s. lin. esse in diuitiis iniustis: nil enim <iniustis in l le n̄〉 perderunt. Item cap. VII: Nil est st in rasura iniquius quam amare pecuniam. In prouerbiis cap. XXVIIII: Qui acceruat multa ex animo )[*](iustitia quam multi fructus cum iniquitate*. Item cap. XXII: Diues et pauper obuiauerunt sibi: utriusque operatus est dominus. In ecclesiastico cap. IIII: Noli adtendere ad possessiones iniquas usque uindictae et obductionis. Item cap. IIII (in rasura): Noli anxius esse in diuitiis iniustis: nihil enim proderunt. Item cap. VII (in ras.) : Nihil est iniquius quam amare pecuniam. Item in prouerbiis cap. XXVIIII: Qui aceruat multa ex animo )

[*]( 1 Prou. 22,1 8 ib. 2 5 Eccli. 5, 1 7 Eccli. 10, 9 (10) 9 Eccli. 14, 8 et Eccli. 11,18—20 14 Eccli. 14, 4 26 EcclL 5,10 )[*]( 8 obuiauerunt MVLCv: obuiauerint S 4 dominua SL: deus M mes VC ds ambo (s a. I. am. 2) V 5 possione (see ,.l. add. m. 2) S iniquos 8 6 uindicte L 7 illic] in eccleaiastico MVL C (etiam infra) 8 enim om. C etiam enim V uendunt MVL C 9 uerba Item — Viro cupido - - omnia illis om. MVLC 11 paige S 14 illis S: aliis v acerbat S )

animo suo iniuste, aliis congregat, et in bonis illius alius huoriabitur. Item illic: Qui aurum diligit, non iustificabitur: et qui sequitur multa, in illis inplanabitur. multi dati sunt in auri casum, et facta est in facie illius perditio illorum. Item illic: Lignum ostensionis est aurum: uae qui sectantur . illud! et omnis inprudens periet in illo: multos enim seduxit aurum, et exciderunt sperantes in eo. Item illic: Qui diligit pecuniam, non satiabitur pecunia. Item in eeclesiaste: Est calamitas, quam uidi sub sole, diuitias custodiri in malum possidentis eas, aput quem sunt in perniciem ipsius — sicut uenit, et nihil accipiet ex labore suo, ut uadat, in manu sua. Dixi: melior est super hunc abortus: — requies magis huic quam illi. Item in esaia propheta: Sicut qui in somnis esuriunt et manducant et, cum surrexerint, uanum est somnium eorum, et quemadmodum somniat qui sitit, tamquam bibat et surgens adhuc sitiat, anima autem

[*](im in rasura, o s. lin. suo iniuste, aliis congrega. Item cap. XVII: Lignum offensionis est aurum: uae qui sectantur illud. Item cap. : Qui diligit pecuniam non saciabitur pecunia. In esaia )[*](siio iniuste, aliis congregat usque alius luxoriabitur. Item cap. XVII: Lignum offensionis est aurum: uae qui sectantur illud. In ecclesiaste cap. V: Auarus non impletur pecunia et qui amat diuitias fructus non capiet ex eis. In esaia cap. : Telae )

[*]( 2 Eccli. 81, 5 et 6 5 Eccli. 81, 7 et Eccli. 8, 2 (3) et Eccli 84, 7 7 Eccle. 5, 9 9 Eccle. 5, 12 et 14 et Eccle. 6, 8 et 5 (4 et 6) 14 Es. 29, 8 22 Eccle. 5, 9 28 Ea. 59, 6 )[*]( 1 iniustae SML illis S (corr. m. 1) 2 luxuriabitur V, lurorietur C uerba Item — Qui - - perditio illorum MVLC 4 facię S 5 lignum] Signa (S rubra) V ostensionis Si offensionis MVLCv ne VC sectatur C 6 enim] autem V , d 7 excedenmt L (ci add. m. 1) illic S, in ecclesiastico MVLC, scribendum in ecclesiaste 8 pecuniam] pecunia M . uerba Item — Est calaaritas — (p. 393, l. 6) semitas eius om. MVLC eccl, S .10 possidentes S 11 ante sicnt Mai suppleuit reneitetar (cf. Sabat.) 12 sua S abortaB scripsi: artum S, aboitinns a (έ̀ϰτϱ∞μα) 18 esaiapf; S 16 adhao S )

eius in uacuum laborauit, ita erunt diuitiae omnium gentium. Item in hieremia propheta: Qui argentum thensaurizant et aurum, in quo confidebant homines, nec est finis substantiae eorum, exterminati sunt, et in infernum descenderunt, et alii 6 in locum. eorum resurrexerunt pro eis. uiam autem domini non intellexerunt neque recordati sunt semitas eius. Item in osee propheta: Pecuniam interitus possidebit: honores eorum ex usuris et ei doloribus. Item in amos propheta: Audite igitur haec, qui opprimitis in mane pauperes, et uiolatis inopes a terra, dicentes: aperiamus thensauros, et faciamus mensuram minorem et adampliemus pondus et faciamus stateram iniquam, ut possideamus pecuniam pauperes etinopespro calciamentis. Item in sophonia propheta: Disperierunt omnes qui exaltantur in argento et auro. Item in ambacum propheta:s o qui adquirit auaritiam malam domui suae! cogitasti confusionem domui tuae, peccauit anima taa. Item in sophonia propheta: Et effundam sanguinem

[*](cap. : Pecuniam eorum interitus possidebit. In sophonia cap : Dispenerunt omnes qui exaltantur in argento et auro. In ambacum cap. :s o quirit aquerit, e ex i corr.) auaritiam malam domui suae. In sophonia cap. : Et effun- )[*](eorum non erunt in uestimentum usque et opus iniquitatis in mambus eorum. In sophoniam cap. : Dispenerunt omnes inuoluti argento. In ambacuc cap. : Vae qui congregat auaritiam malam domui suae usque et peccauit anima tua. In . sophoniam cap. : Et effundetur sanguis eorum sicut humus )

[*]( 2 Barach. 8, 17 (18)-21 7 Os. 8, 4 9 Am. 8, 4-6 14 Soph 1, 11 15 Abae. 2, 9 et 10 17 Soph. 1, 17 et 18 )[*]( « 3 aram (a 8. I add. m. pr.) S 4 discederunt S 5 uitam S 7 osaae S, esaia M, isaia L, yeaia C, ysaya V pf S pecuniam eorum MVLC honeres S 8 ex ante doloribus om. MVC uerba Item in amos p. Audite — — calciameutis om. MVLC 9 oppręmitis S 10 et faciamus S, legendum uidetur ut faciamus 12 pęcuniam S 18 et 17 sofouia S 14 aurum S 15 abacum 8, ambachum M, abbacuc L, abacuc (-nch C) VC 15 et 17 propheta om. MVLC 16 et peccauit MVLCv )

eorum sicut limum, et carnes eorum sicut stercus boum, et argentum et aurum eorum non poterit liberare eos in die irae domini. Item in ezechiel propheta: Argentum et aurum proicietur in plateis, et aurum eorum disperdetor, animae eorum non fruentur, et uentres eorum non inplebuntur: quoniam tormentum iniquitatium eorum factum est. electa mundi in superbiam posuerunt, et imagines abominationum suarum fecerunt ex eis. Item in hieremia propheta: Non glorietur sapiens in sua sapientia, neque glorietur fortis in fortitudine sua, sed glorietur qui gloriatur scire et intellegere dominum et facere iustitiam et iustificationem, iudicium in medio terrae. Item in psalmo XXXVIII: Quamquam in imagine dei ambulet homo, tamen uane conturbabitur: thensaurizat et ignorat cui congregabit ea. Item in psalmo XLVIII: Ne timueris cum diaes factus fuerit homo, et cum multiplicata fuerit gloria domus eius: quoniam non cum morietur accipiet omnia, neque simul descendet cum eo gloria domus eius. Item in psalmo LI: Ecce homo, qui non posuit deum adiutorium suum, sed sperauit in multitudine diuitiarum suarum et praeualuit in uanitate sua. Item in

[*]( dam sanguinem eorum sicut limum (u in ras.) et carnes eorum sicut stercus boni et argentum et anun eorum. In psalmo XXXVIII: Quamquam in imagine dei ambulet homo. In LI: Ecce homo qui )[*]( usque in die irae furoris domini. In psalmo XXXVIII: Quamquam in imagine dei ambulet homo. In LI: Ecce homo qui non )

[*]( 8 Esech. 7, 19 et 20 8 Hier. 9, 28 et 24 12 Pa. 38, 7 15 Pa. 48, 17 et 18 18 Pa. 51, 9 )[*]( \'1 bonO M 2 eorum om. M eos liberare C diae SL . ire M 8 verba Item — Argentum - - Item — Non - - (l. 12) terrae om. MVLG ezechiel S 4 proie I cietur S 12 in alt. om. M 13 imaginem S uanae SL conturbatur MVLCv 14 congregabit SCv: congregat MVL uerba Item — Ne timueris - domus eius om. MVLC 15 XLVIII] qT S (qui supra?) 16 multiplica I S 17 eum mor.] commorietur S 18 salmo L 19 adiutonun S (i s. L add. m. 1), adiutorem MVLCv 20 preualuit L )

psalmo LXI: Nolite sperare in iniquitate, et in rapinas nolite concupiscere. diuitiae si fluant, nolite cor adponere. Item in euangelio secundum matthaeum: Nolite thensaurizare uobis thensauros super terram, ubi tinea et aerugo disperdunt et ubi fures effodiunt. sed facite uobis thensauros in caelis, ubi neque tinea, neque aerugo disperdunt, et ubi fures non furantur. ubi enim fuerit thensaurus tuus, illic erit et cor tuum. Item paulus apostolus ad timotheum I: Diuitibus huius saeculi praecipe non superbe sapere, neque sperare in incertum diuitiarum, sed in deum uiuum, qui praestat nobis omnia ad fauendum in uoluntate operum bonorum. bene faciant, diuites sint in operibus bonis, facile tribuant, communicent, thensaurizent sibi fundamentum bonum in futurum, ut adpraehendant ueram uitam. Item iacobus apostolus: Age nunc, diuites, plangite uos ululantes super miserias uestras, quae superueniunt diuitiis

[*](non posuit adiutorem suum. In LXI: Noli sperare iniquitate et in rapina. In euangelio mathei cap. : Nolite thesaurizare nobis thesauros. Iacobus apostolus cap. XVI: Age . )[*](posuit deum adiutorem suum. In LXI: Noli sperare in iniquitate et in rapina. In euangelio mathei cap. V: Nolite thesaurizare nobis thesauros usque ibi erit et cor tuum. Iacobus apostolus )

[*]( 1 Fs. 61, 11 8 Matth. 6, 20 et 21 9 I Tim. 6, 17—18 15 Iac. 5, 1-8 . )[*]( 1 in ante iniquitate om. SMV in ante rapin. om. VCv rapina MV1L 2 affiuant LCv corda ponere S, cor abponere M, cor a*ponere (ras. d) V, cor apponere LCv 8 item in eu. om. V euuang sec̄ matfheum S 4 in terra Lv 5 erugo SMV LC disperdunt S, exterminant MVLC, demolitur v effodiunt] add. et forantur MVLCv 6 thesauros uobis V neq; ęrugo neq; tinea Cv neq; rogo S, neque erago MVL disperdunt S, exterminant ML, exterminantur V, demolitur Cv 7 non effodiunt nec furantur MVLCv 8 illic] ibi MVLCv eritj est Cv et om. Mai et (lin. 22) Vignier uerba Item — Diuitibus - - ueram uitam om. MVLC 9 praecipi S suphę S 11 prestat S 15 age MV1: agite SV2LCv 16 ululantes om. MVLC )

uestris: putruerunt et tiniauerunt uestes uestrae: aurum et argentum uestrum, quod reposuistis in nouissimis diebus, aeruginauit et aerugo eorum in testimonium uobis erit et comedet carnes uestras sicut ignis.

XXIII. DE PAENITENTIA.

In regnorum III: Tu enim solus, domine, qui cadentem populum tuum israhel in conspectu inimicorum suorum erigas dextera tua. quoniam si peccauerint tibi, reuertentur iterum et confitebuntur nomini tuo, et orabunt et deprecabuntur in hac domo, et tu exaudies de caelo, et propitiaberis peccatis populi tui israhel. Item illic: Et si humiliauerit inimicus quamlibet unam ciuitatem eorum, tu aderis tuis in omnem occursum et mitigabis omnem dolorem: quoniam in omnem . orationem et deprecationem paratus es dominus: ut si conuersus fuerit homo, et cognouerit unusquisque admissa cordis

[*]( nunc diuites, plangite usque et comedet carnes uestras sicut ignis. XXIII. DB PBNITENTIA. In libro regnorum III: Tu enim, domine, qui cadentem populum tuum usque et propiciaberis peccatis 10 )[*]( cap. XVI: Agite nunc diuites, plangite usque et comedet carnes uestras sicut ignis. XXIII. DE PAENITENTIA. In libro regnorum III cap. XXII: Si fugierit populus tuus Israhel inimicos suos usque dimitte )

[*]( 7 m Beg. 8, 88 et 34 12 m Reg. 8, 87^40 )[*]( . 1 putrierunt MV • oestimenta ueatra (om. aestra C) MVLC S ernginamt (-bit L) et erugo SMVLC 4 comedit S 6 paenitentia SM, penitenti* VLC 7 in] in libro MVLC tertio (-cio O MC solus om. MVLC 8 istrahel S erigis MVLC, engas S 9 peccauerant C reuerentur S 10 nomino S adorabunt C depraecabunt (om. et) S, et deprecabuntur (depcab. MC) MVLC 11 et pr. om. C tu om. MVLC propitiaueris SMV, propitiaberis LC . 12 istrahel S uerba Item - Et si - - super terram om. MVLC )

sui, statim ut expanderit manus suas in domum hanc, tu exaudies ex praeparata habitatione et propitiaberis et facies iustificationem secundum omnes uias rogantium te et secundum quod cognoueris cor hominis: quoniam tu solus scis corda filiorum hominum, ut timeant te omnibus diebus, quibus uixerint super terram. Item in psalmo XXXI: Delictum meum cognitum tibi feci, et iniustitiam meam non operui. dixi: pronuntiabo aduersum me iniustitiam meam domino meo, et tu remisisti impietatem cordis mei. Item in aopsalmo XXIIII: Delicta iuuentutis et ignorantiae meae ne memineris. propter nomen tuum, domine, propitiaberis peccato meo: copiosum est enim. Item in psalmo L: Sacrificium deo spiritus contribulatus, cor contritum et humiliatum deus non spernet. Item in ecclesiastico: Quoniam pius et misericors dominus, et remittet in die tribulationis peccata omnibus exquirentibus se in ueritate. Item illic: Sipaenitentiam non egerimus, incidemus in manus domini. secundum magnitudinem eius et misericordia eius cum ipso est. Item illic: Qui diligit dominum, exorabit pro peccatis, et continebit

[*](populi tui israhel rahel in rasura. In psalmo XXXI: Delictum meum cognitum tibi feci. In L: Sacrificium deo spiritus contribulatus. In ecclesiastico cap. : Si penitentiam non egeri- )[*](peccatum populi tui israhel. In psalmo XXXI: Delictum meum cognitum tibi feci. In L: Sacrificium deo spiritus contribulatus. In ecclesiastico cap. II: Si paenitentiam non egerimus, )

[*]( 6 PB. 81, 5 10 Pa. 24, 7 et 11 12 Ps. 50, 19 14 Eccli. 2, 11 (18) 16 ib. 18 (22 et 23) 19 Eccli. 3, 4 )[*]( 2 propitiaueris 8 (sic etiam vnfra lm. 11) 7 non operui MVL C: operui (om- non) S 8 aduersus MVC iniustitias meas MV LC 9 meo om. MVLOCv uerba Item — Delicta iuuentutis — — eet enim om. MVLC 14 spernet MV: spernit SL, despicies Cv tterba Item — Qaoniam - - in ueritate om. MVLC 15 diae S 16 illic] in ecclesiastico MVLC (ric vnfra) poenitentiam 8 17 incaedemas 8, incidimus L 13 uerba Item — Qui diligit — — exaudietur om. MVLC )

incise ab illis, et in oratione dierum exaudietur. Item illic: Paenitentibus autem dedit uiam iustitiae, et conroborauit deficientes sustinere, et destinauit illis sortem ueritatis. conuertere ad dominum et relinque peccata tua, et nimis odito exsecrationem. cognosce iustitias et iudicia domini. sta in sorte propositionis et oratione altissimi. in partem uade saeculi sancti cum iustis et dantibus confessionem. non demoreris in errore impiorum. a mortuo quasi nihil dimittitur confessioni. uiuus et sanus confiteberis et laudabis dominum, et gloriaberis in miserationibus illius. magna misericordia domini et propitiatio illius conuertentibus ad se! Item illic: Fili, peccasti, non adicias iterum, sed et de pristinis deprecare, ut tibi dimittantur. Item illic: Quasi a facie colubri fuge peccata. si accesseris ad illa, capient te quasi dentes leonis in deuorando interficientes quasi romphaea bis acuta, iniquitatium uindex, plagae illius medella non est. Item in esaia propheta: Memores estote

[*]( mus, incidemus in manus domini. Item cap. X: Faenitentibus autem dedit uiam usque propiciatio illius conuertentibus ad se. Item cap. XI: Fili, peccasti, non adicies iterum. In esaia cap. : Memores estote orum et ingemeacite. penitentiam habete. )[*]( demus in manus dei. Item cap. X: Paenitentibus autem dedit uiam iustitiae usque propitiatio illius conuertentibus ad se. Item cap. XI: Fili, peccasti, non adicies iterum usque ut tibi dimittantur. In Esaia cap. ,: Mementote istud et confundamini, )

[*]( -2 Eccli. 17, 24-29 (20 et 21 et 23—28) ; 12 Eccli. 21, 1 13 ib. 2 et 8 (2-4) 17 Es. 46, 8 )[*]( 2 corroborauit MYLC 4 nimio MVLC 5 odio VIC, odi V*, odite L ezrationem S, eisegratione M, eiecratione L iuticii C 6 stat C sortem MVLC, fortem 8 oratione S: orationi MVL, orationia Cv 7 uadis L iustis et) institia M 8 errore MC, terrore V 9 dimittitur SC: dimittetor MV L confessionē M* uiuus Sv: uinens M-VLC 10 gloriaueris MV magna] quia magna MVLC, quam magna p. 335, 5 11 misęricordia S 18 depracare S, precare L dimittantor M VLC: demittantor S uerba Item — Quasi - — mėdella non est vm. MVLC 14 faciae «olobri S 16 romfea S . 17 esaia. MV: ęsaia S, isaia L; ysaia C prof; S )

horum et ingemescite, paenitentiam habete qui erratis, conuertimini ex corde. Item illic: Sic dicit dominus sanctus israhel: cum conuersus ingemueris, tunc saluus eris et scies ubi fueris. cum confidebas in illis, uana uirtus uestra facta est. et nolebatis audire. Item illic: Domine, miserere nobis: in te enim confidimus. factum est semen nostrum in perditionem non credentium, salus autem nostra in tempore tribulationis. propter uocem timoris tui. Item illic: Ego sum qui doleo iniquitates tuas et memordi iniquitates tuas prius, ut iustificeris. Item illic: Abstine te ab iniquitate, et non timebis ea: mors non adpropriat tibi. Item illic: Quaerite dominum, et mox inueneritis eum, inuocate eum. statim uero cum adpropinquauerit uobis, relinquat impius uias suas et uir iniquus consilia sua, et conuertantur ad dominum, et misericordiam consequentur: quia relinquet multum peccata uestra. Item illic: . Cum clamare coeperis, extraham te de pressura tua. Item illic: Conualescite, manus dimissae et genua dissoluta, consolamini qui pusillo animo estis, conaalescite corde, ne timeatis: conuertimini, et salui eritis. Item illic: Spiritus domini

[*](Item cap. : Cum clamare coeperis, extraam te de praeeura. )[*](redite praeuaricatores ad cor. Item cap. : Quum clamare coeperis, extraham te de pressura ras. a. Item in hieremia )

[*]( .2 Es. 80, 15 5 Ea. 88, 2 et 8 9 Es. 48, 25 et 26. 10 Es. 54, 14 12 Es. 55, 6 et 7 16 Ea..80, 19; cf. Ee. 57, 18 et Ea. 65, 24 (v. p. 885, 14) 18 Ea. 85, 8 et 4 20 Es. 61, 1—8 )[*]( B 1 horam MVLC: *orum (h euanida, n 8. I. a m. 2) S, bonorum scripsit Mai ingemiscite VC penitentiam VL 2 uerba Item.- Sic - - (lin. 16) peccata uestra om. MVLC 9 qui doleo S, qui deleo e, 6 ἐξαλείϕων tnas] cf. lectionem codicis Alexandr. et memordi 8: ϰαὶ ov μϰησϑήσομαι. av dk μνήσϑητι ϰαὶ ϰϱιϑω̃μεν. λέγε ue av, fort. et memor dic (Mai) 12 querite S 13 adpropinqaarit S (corr. m. 1) 16 relinquet S 17 eęperis SC, ceperis VL praessura SMC tua om. MVLC uerba Item — Conualescite - in gloriam om. MVLC )

super me, propter quod unxit me euangelizare pauperibus, misit me sanare contritos corde, praedicare captiuis remissionem et caecis uisum restituere, uocare annum domini acceptum, diem retributionis: consolari omnes lugentes, dare eis qui lugunt sion gloriam pro cinere, unctionem laetitiae lugentibus, pro spiritu maestitiae amictum gloriae: et uocabuntur saecula iustitiae, plantatio domini in gloriam. Item in hieremia propheta: Conuertimini, fili reuertentes, et sanabo contritiones uestras. Item illic: Ecce ego iudico aduersus te, in eo quod dicis: non peccaui. quia contempsisti nimis iterando uias tuas, quia reppulit deus spem tuam, et non proficies in ea. Item illic: Cingite uos ciliciis et plangite et ululate: quoniam non auertit ira domini a uobis. Item illic: Ablue a malitia cor tuum, hierusalem, ut salueris. usquequo erunt in te cogitationes dolorum tuorum? Item illic: Haec dicit dominus: numquid qui cadet non resurget ? aut qui auertit se non conuertetur? quare conuertit populus iste conuersionem malignam, et tenuerunt praesumptionem suam et noluerunt conuerti? praebete ergo aurem et audite: non est homo paenitentiam agens a malitia sua, dicens: quid. feci? defecit quia currebat a cursu suo, sicut equus sudans in hinnitu suo. et asida in caelo cognouit tempus suum,

[*]( In hieremia cap. : COBuertimini, filii, reuertentes et sanabo. Item cap. : Cingite uos cilitio et plangite. Item cap. : )[*](cap. : Conuertimini, filii, reuertentes et sanabo auersiones uestras. Item cap. : Accingite uos ciliciis et plangite usque )

[*]( 8 Hier. 3, 22 9 Hier. 2, S5 et 36 12 Hier. 4, 8 14 ib. 14 16 Hier. 8, 4-7 )[*]( 1 oncIzit me euuangelizare S 5 lugont S 8 hiqremia S, iheremia C propheta] prop, S, om. MVLC filii MVLC 9 contritionem uestram MVLC uerba Item — Ecce ego - - in ea om. MVLC ecce] etjbe S illic] in hieremia MVL, in iheremia C 12 cilicium MYLC (-tin C) 13 anertit se ira MVLC 14 uerba Item — Ablue - - (p. 401,3) domini sui om. MVLC abluę s JS 19 praeuete (b s. J. a m. 2) S 22 innita 8 )

turtur et hirundo, cui cellae agri, custodierunt tempora. introitus sui: populus autem meus non cognouit iudicium domini sui. Item illic: Auertatur iam nunc unusquisque a uia sua mala, et meliora facite studia uestra. Item illic: Domine omnipotens, deus israhel, anima in angustia et spiritus anxius clamat ad te. audi [me], domine, quia tu deus misericors, et miserere quia peccauimus in conspectu tuo, quia tu es deus in aeternum. Item illic: Domino deo nostro iustitia, nobis autem confusio [et] faciei nostrae: quia peccauimus in conspectu domini et non credidimus ei, et non audiuimus uoqum domini dei nostri, ut ambularemus in praeceptis eius, quae dedit nobis. Et non sumus deprecati dominum, ut auerteremus unusquisque a cogitationibus cordis sui nequissimi. Peccauimus, impie gessimus, iniquitatem egimus, domine deus noster, in omnibus iustificationibus tuis.

Inclina, domine, aurem tuam et audi: aperi, domine, oculos tuos et uide quia non mortui qui in inferno sunt, quorum accepisti spiritum de uisceribus eorum, dabunt gloriam et iustificationem domino: sed anima anxia in statu, quod ambulat inclinatum et infirmum, et oculi deficientes et anima esuriens dabunt tibi gloriam et iustificationem, domine., Item illic: Perscrutemus uias nostras et conuertamur ad dominum: mundemus corda nostra cum manibus nostris et respiciamus ad dominum, qui habitat in caelis. Item in. osee propheta: Reuertere, israhel, ad dominum deum

[*](Auartatur unusquisque a uia sua mala. In iohel: Et nunc sic )[*](auersa ira furoris domini a nobis. Item cap. : Reuertatur unusquisque a uia sua mala usque et studia uestra. In iohel )

[*]( 8 Rier. 18,11 5 Bar. 3, 1—3 8 Bar. 1,15.17.18 et Bar. 2, 8. 12.16—18 22 Thren. 3, 39 et 40 (41) 25 Os. 14, 2 et 3 )[*]( 1 erando S 8 illic] in hieremia (ier. V, iher. C) MVLC auertantur C 4 uerba Item - Domine - - p. 402, 3 accipiatis bona mo om. MVLC 6 audi∗∗ (me 8. l. a m. 2) S . 9 confusio et faciei S 12 depręcati S 14 impię S 19 in stata quod 8 (ἐϰὶ zo μέγεϑος o) 25 osseae pf; S )[*]( XII, Aug. 3, i. )[*]( 26 )

tuum, quia infirmatus es per iniquitates tuas. sumite uobiscum multos et conuertimini ad dominum deum uestrum. dicite illi: potens es dimittere peccata, ut accipiatis bona. Item in iohel propheta: Et nunc sic dicit dominus deus uester: conuertimini ad me ex toto corde uestro et ex tota anima uestra in ieiunio et fletu et in planctu. et disrumpite corda uestra et non uestimenta uestra: et conuertimini ad dominum deum uestrum, quia misericors et patiens est et magnianimus et multum misericors et patiens in malignitatibus. Item in ezechiel propheta: Et iniquus si conuertat se ab omnibus iniquitatibus suis, quas fecit, et custodierit omnia mandata mea et fecerit iustitiam et misericordiam, uita uiuet et non morietur: et omnia delicta, quaecumque fecit, non erunt in memoria: in sua iustitia, quam fecit, uitam uiuet, dicit dominus. numquid enim uolo mortem iniqui, quam ut auertat se a uia sua maligna et uiuat? Item illic: Conuertimini et auertite uos ab omnibus impietatibus uestris, et non erunt uobis in poenam iniquitatis. proicite a uobis omnes impietates uestras, quas impie fecistis in me, et facite uobis cor nonum et spiritum nouum. et ut quid moriemini, domus srahel? Item in euangelio secundum matthaeum:

[*]( dicit dominus deus uester: conuertimini ad me ex toto corde uestro usque misericors et patiens. In matheo cap. : Quis ex )[*](cap. : Nunc ergo dicit dominus: conuertimini ad me in toto corda uestro usque deprecabilis super malitia. In matheo cap. )

[*]( 4 Iohel 2, 12 et 13 10 Ezech. 18, 21—23 16 ib. 30 et 31 21 Matth. 18, 12-14 (sed cf. Luc. 15, 4) )[*]( 3 demittere 8 4 ioel C sic] hec C 5 ex pr.] in I. I. pos. al. m. in M 6 in ante planctn om. MVLV dirupite M 7 et ante conuertimini om. V 8 paciena M 9 magnianimus S: magnanimis (-mes .F1) MVL, magna nimis C 10 verba Item — Et iniquus - - domus israhel MVLC ęzechiel S 13 delecta S 14 erant in niemoriam 8 16 a uiam sua S 19 quas∗ impie S 21 istrahel S uerba Item in euangelio om. V ouḡ. sec mattheum S )

Quis ex uobis habens centum oues, cui si errauerit una, nonne relictis nonaginta et nouem in montibus ibit quaerere illam quae errauit? si contigerit, ut inueniat eam, amen dico uobis quia gaudebit super illam magis quam propter nonaginta et nouem quae non errauerunt. sic uoluntas non est patris uestri, qui est in caelis, ut pereat unus ex istis pusillis. Item in actibus apostolorum: Paenitentiam agite et conuertimini, ut deleantur peccata uestra. Item paulus apostolus ad corinthios II: Nunc gaudeo, non quia contristati estis, sed quia contristati estis ad paenitentiam. contristati enim estis secundum deum, ut in nullo detrimentum patiamini ex uobis. nam secundum deum tristitia paenitentiam in salutem stabilem operatur. nam huius mundi tristitia mortem operatur. Item petrus apostolus in epistula II: Non tardat dominus sui promissi, sicut quidam tarditatem existimant, sed expectat propter uos nolens aliquem perdere,

[*](uobis -habet C (C s. lin.) oues usque nnom ei istis pusillis. In actibus apostolorum cap. : Paenitentiam agite et conuertimini, ut deleantur peccata uestra. Petrus in epistula n cap. X: Non tardat dominus usque in paenitentiae locum reuerti. )[*](XVIII: Quid uobis uidetur, si fuerint alicui centum oues usque ut pereat unus de pusillis istis: Item in actibus apostolorum cap. VIII: Paenitimini igitur usque ut deleantur uestra peccata. Petrus in epistula II cap. X: Non tardat dominus promissis usque ad paenitentiam reuerti. )

[*]( 7 Act. 3, 19 9 II Cor. 7, 9 et 10 14 H Petro 3, 9 )[*]( 1 habes S, habet MVL, homo qui habet Cv (ἔχων Luc. 15, 4) centa S si] se F1 2 et ante nooem om. bis MVLC in montibus in deserto C (cf. Luc. I. l.) querere SVC 8 illa MV1 errabit S eam] ea MV1, om. C 4 sup illa MV1 7 p**nitentiam S1, penitentiam V, poenit. S1 8 verba Item - Nunc gaudeo - - mortem operatur MVLC 10 poenitentiam bis 8 11 esti S 13 stabilem (a in raswra am. 2) S 14 apostolus om. V- ępistola S secunda MLO 15 dominus om. M \' srri promiflsi SMLi suis promissis VC (τη̃ς ἐπαγγελίας) tarditatem om. MYLC 16 ezstimant M, ezestimant L - : . )[*]( 26* )

sed omDef expectat in paenitentiae locum reuerti. Item in apocalypsi: Et angelo laodiciae ecclesiae scribe: haec dicit ille amen, testis fidelis et uerax, principium creaturae dei: noui opera tua, quia neque frigidus neque calidus ea: utfoam frigidus esses aut calidus sed quoniam tepidus, euomam te ex ore meo. quia dicis: diues sum et locupletatus sum, et nihil opus est mihi: et nescis, quia tu es miser et miserabilis et mendicus et nudus et caecus. suadeo tibi a me emere aurum igne probatum, ut diues sis et locupleteris, et uestimenta mea alba, ut induaris, ut non appareat confusio nuditatis tuae: et collurio inungue oculos tuos, ut uideas. ego quoscumque amo arguo. et castigo. aemulare igitur et age paenitentiam- ecce sto ad ianuam et pulso. si quis audierit uocem meam et aperuerit ianuam, introibo ad illum et caenabo cum illo, et ille mecum. qui uincit, dabo illi sedare mecum in sede mea, quomodo et ego uici et sedeo cum patre meo in sede ipsius.

XXIIII. DE ELEMOSVNIS.

In psalmo CXI: Diaperait, dedit pauperibus, iustitia eius manet in saeculum saeculi. Item in prouerbiis: Noli abstinere bene facere pauperi, cum quando habeat manus tua

[*]( XXIIII. DE ELEMOSINIS. In psalmo CXI: Dispersit, dedit pan- )[*]( XXIIII. DE ELEMOSVNIS. In psalmo CXI: Dispersit, dedit )

[*]( 2 Apoc. 8, 14—21 20 IPs. 111, 9 21 Prou. 8, 27 et 28 (d Prou. 27, 1) )[*]( 1 penitentiae VL 1 et 18 poenit. 8 uerba Item — Et angelo — - in sede ipsius om, MVLC 2 apocalipsi 8 scribę 8 4 quia b nequae I calidus (om. frigidus neque in initio Un.) 8 11 collario (b 8. Ie add. m. 2) S inunguę 8 16 sedeo] sede 8 19 ęlemosynis S, aelemosinia M, elemoainis VLC 20 dispsrsit (ae corr. ex a m. 2) 8 21 verba Item — Noli abstinere - - Bedemptio — — Qui - - beatua eat om. MVLC 22 cum quando S (ἡνίϰα ) )

paaadiuuare. ne dicas: uade et redi, cras do, cum possis statim bene facere: non enim scis quid contingat sequenti die. Item illic: Redemptio animae hominis diuitiae ipsius. Item illic: Qui miseretur pauperem, beatus est. Item illic: Qui honorat dominum, miseretur pauperem. Item illic: Elemosynis et fide mundantur peccata: qui autem miseretur, misericordiam consequetur. Item illic: Faenerat dominum qui miseretur pauperem: secundum autem datum eius retribuetur ei. Item illic: Fructus hominis elemosyna est. Item illic: Qui obdurat aures, ut non audiat infirmum, et ipse inuocabit dominum et non erit qui exaudiat eum. Item illic: Qui miseretur pauperem, ipse enutrietur: de suis enim panibus dedit pauperi. Item illic: Qui dat pauperibus, non egebit: qui autem auertit oculum suum, in

[*](peribus. In prouerbio cap. XXVITII: Qui dat pauperi non indigebit. Item cap. XV: Honorat autem deum qui miseretur pauperi. Item cap. XV: Qui despicit proximum suum peccat, qui autem miseretur pauperi beatus erit. Item cap. : Fructus hominis elemosina est. Item cap. XXVIIII: Qui dat pauperi non )[*](peribus. In prouerbiis cap. XV: Honorat autem deum qui miseretur pauperi. Item cap. XV: Qui dispicit proximum suum, peccat: qui autem miseretur pauperi, beatus erit. Item cap. : Fructus hominis elemosyna est. Item cap. XXVIII!: Qui dat )

[*](3 Prou. 13, 8 4 Pron. 14, 21 5 ib. 31 6 Prou. 15, 27 (16, 6) 7 Pron. 19, 17 9 ib. 22 10 Prou. 21, 18 12 Proti. 22, 9 18 Prou. 28, 27 )[*]( 2 benefare S (cm-r. m. 1) sequenti diae 8 4 Item in pronerbiis Qui honorat MVLC 5 ddi MVC miserebitur MVL pauperi MVLG 6 illic] in prouerbiis MVLC (sic infra) a1ę- A monis (ai 8. i. a m. 2) 8, aelemosinis M, aelimoBinis L, elymosinis Y, elemosinis C fldemundantur S, finis muBdantur L 7 misęri- cordiam S uerba Item — Faenerat — - retribnetor ei om. MV LC foenerat S 9 elęmosyna 8, aelemosina MC, aelmosina Z, elemosina V 10 uerba Item — Qui obturat - - Qui — — dedit pauperi om. MVLC - obdurat S (cfi p. 372, 11) 11 inuocauit 8 14 ęgebit 8 )

magna inopia erit. Item in ecclesiastico: Ignem ardentem extinguet aqua, et elemosyna resistet peccata: et deus conspector, qui reddet gratiam, meminit in posterum, et in tempore casus tui inuenies firmamentum. Item illic: Fili, elemosynam ne defraudes pauperis, et ne auertas oculum tuum ab egeno et inope: animam esurientem ne despexeris, et non protrahas datum angustati: rogationem tribulati ne abicias, et non auertas faciem tuam ab egeno, et ab inope non auertas oculum tuum propter iram: et non relinquas quaerentibus retro maledicere tibi: maledicentis enim te in amaritudine, exaudietur precatio illius: exaudiet autem qui fecit illum. declina pauperi aurem tuam, et redde debitum tuum, et responde pacifica in mansuetudine. Item illic: Noli esse pusillianimis in anima tua: exorare et facere elemosynam non despicias. et pauperibus porrige manum tuam, ut perficiatur propitiatio et benedictio tua. Item illic: Bene fac iusto, et inuenies retributionem magnam: et si non ab ipso, certe a domino. Item illic: Fili, bene fac tecum, si habes, et domino dignas oblationes offers. memorare quoniam mors non tardat et testamentum inferorum demonstratum est tibi: testamentum huius mundi morte moritur. ante mortem bene fac amico tuo, et secundum uires tuas

[*]( egebit inegebit. In ecclesiastico cap. III: Ignem ardentem extinguit aqua, et elemosina extinguit peccatum. Item cap. XX: )[*]( pauperi non egebit. In ecclesiastico cap. III: Ignem ardentem extinguit aqua, et elemosyna extinguit peccatum. Item cap. )

[*]( 1 Ecoli. 3, 80 et 31 (33 et 84) 5 Eccli. 4, 1-8 14 Eccli. 7, 10 (9) et 82 (86) 17 Eccli. 12, 2 18 Eccli 14, 11—17 )[*]( 2 eitinguit C (v) elgmosyna S, aelemosina (eL L) MLC, elymosina V resistit peccatis MVLCv 8 meminerit C 4 uerba Item — Fili - - Noli — — Bene - - Fili - - Elemoaynaa - - Veraa - - (p. 407,12) malo om. MVLC 5 Qlemosynam (bts) et qgeno (bis) et ęsurientem S 6 dispexeriB S 7 tribnlati ne] tribnlatione S 9 ∗∗relinquas (ras. de) S 10 rero S 11 pręcatio S 14 pasillianimis (i ult. in ras. a m. 2) S, cf. p. 402, 9: magnianimus 15 dispicias 8 18 certę 8 19 si] se S offers S )

eiporrigens da pauperi. non defrauderis a die bono, et particula boni doni non te praetereat. nonne aliis relinques labores et dolores tuos? ante obitum tuum para iustitiam, quoniam non est aput inferos inuenire cibum. Item illic: Elemosyna uiri quasi signaculum cum eo, et gratia hominis quasi pupillam conseruabit Item illic: Verum tamen super humilem animaequitarda, et pro elemosyna non trahas illum. perde pecuniam propter fratrem et amicum, et non abscondas illam sub lapide in perditionem. pone thensaurum tuum in praeceptis altissimi, proderit tibi magis quam mater. conclude elemosynam in corde pauperis, et haec pro te exorabit ab omni malo. Item illic: Speciosa misericordia in tempore tribulationis, quasi nubes pluuiae in tempore necessitatis. Item in osee propheta: Quoniam misericordiam uolo quam sacrificium, et agnitionem dei quam holocausta. Item in deuteronomio: Non deerit egens a terra tua: propter hoc praecipio tibi facere hoc uerbum dicens: aperiens aperies manus tuas fratri tuo pauperi et egenti in terra tua, unusquisque pro uiribus manuum suarum secundum benedictionem domini dei tui quam dedit tibi. Item iob: Viduae oculum non feci flere super me, uel si umquam panem meum solus

Speciosa misericordia in die tribulationis. In iob cap. : (la-

[*]( )[*](XX: Speciosa misericordia in die tribulationis usque in tempore neceasitatia. Iniobcap. Si negaui quod uolebant pauperibus et oculos uiduae expectare feci usque tumentes super mt )

[*]( 5 Eooli 17, 22 (18) 6 Eecli. 29, 8. 10-12 (11. 13—15) 12 Ecdi. 85, 26 14 Oa. 6, 6 16 Deut 15, 11 et 16, 17 20 Iob. 81, 16 et 17 et 19-28. 84 et 85 gr. )[*]( 1 defruderis S dię S 2 pretereat S 5 ęlemosyna S quaai pupillam signaculum S (corr. m. 1) 7 animae I quitarda S (μαϰϱοϑύμησον) 8 poecuniam S 10 mater] auram v 11 exoraait S 12 illic] in ecclesiastico MVLC tempore Sv: die MVLC (ϰαιϱω̩̃) 18 tribalationes M . necessitas S 14 uerba Item — Quoniam - - dedit tibi om. MVLC oseae S 16 aegens et aegenti S 19 ma 1 num S 20 iob SV: in iob MLC )

manducaui et non tradidi pupillo ex ipso, si despexi nudum transeuntem et non uestiui, si infirmorum non me benedixerunt umeri, si de tonsura ouium mearum non calefacti sunt, si non aperui ad pupillum manum meam aut non fui adiutorium illis: discedat umerus meus a iugulo meo, et brachium meum a iugulo meo disrumpatur. haec enim facientem timor domini continebat me. Si permisi minimum et inpotentem uacuo gremio exire ianuam meam, non respiciat me manus domini: dirigens enim in hoc cor meum timebam deum. Item bias: Bene facito coram ipso, et noli ambulare in uias iniquitatis. nec auertas faciem tuam ab egeno et paupere, quoniam elemosyna liberat a morte. et uide, fili, ne sequaris Uias iniquorum, et multitudo peccantium non suadeat te. Item illic: Tu autem si operatus fueris ueritatem, erit respectus dei in operibus tuis, et cum omnibus qui faciunt iustitiam hereditabis uitam aeternam. Item illic: Non tardes autem de substantia tua elemosynam porrigere, nec auertas faciem tuam a paupere: hoc enim faciente te non

[*](cuna quadraginta fere litterarum Tobias cap. : Bene facito coram ipso usque multitudo peccantium non suadeat te. Item cap. : Non tardes de substantia tua elemosinam porrigere. )[*]( fluctus timui deum. In tobi cap. : Ex substantia tua fac aelemosynam et noli auertere faciem tuam a nullo paupere usque elemosyna ab omni peccato et a morte liberat. Ad corinthios )

[*]( 10 Tob. 4, 5. 7. 10 (6. 7.11) 14 Tob. 4, 6 (12) 16 ib. 7 )[*](1 pusillo MVLC dispexi SM 2 uestiui] tranaiui C 3 humeri VLC consura S, tunsura L omnes calefacti (calefacte L) MVLC 4 apperui M pupillum] popultl 8 5 humerus MVLO a iugnlo MVL, a iugo C, adiugulo S brachia mea a iunctura sua (a iuncturi suS M) rumpantur MVLC 9 cor meum in hoc MVLC deum] dum MLC 11 aegeno 80 12 aelemosina MC, elemosina L, elymosina V a mortę S, dt morte MVL 14 verba Item - Tu autem si — aeternam om. MV LC 16 item om. V illic] tobias MVLC 17 ęlemosynam S, aelemosina MC, elemosinS VL 18 auertes V1 a] om. V1 )

auertet a te facies dei: quia restituet unicuique secundum opera eius. Item illic: Tu autem secundum quod habuerit manus tua porrige illam: et si fuerit tibi copiosa substantia, facile tribuens bene fac, et diues esto in operibus bonis. sed et si exigua fuerit substantia tua, ex hac ipsa sine tristitia communica, et ne timueris paupertatem faciens elemosynam, quia indeficiens est in suis des, et tu praemium bonum repones tibi, praeparans praesidium eius in diem necessitatis. quoniam elemosyna eruet a morte, et non patitur ire in tenebras facientem bene. elemosyna enim acceptabile munus dei est, et adest omnibus qui faciunt eam coram domino. Et de pane tuo communica esurienti: et tege nudos de uestimentis tuis : ex omni quod euperhabundauerit tibi fac elemosynam, et non inuideat bonae uoluntati tuae oculus tuus. Et noli commoueri, fili, quod pauperam uitam gessimus: habes enim multa bona, si custodieris hereditatem praeceptorum meorum: quoniam perfecta est oratio cum ieiunio, et elemosyna cum iustitia. et in his omnibus etiam modicum cum iustitia melius est, quam plurimum cum iniquitate: et potius est te thensaurizare elemosynam misericordiae quam abundantia pecuniarum. quoniam elemosyna liberat a morte et non patitur ire in tenebras, et ipsa est quae purgat peccata: et qui faciunt elemosynam operantur iustitiam, saturabuntur in uitam aeternam. Item paulus apostolus ad romanos: Placuit autem in machedonia et achaia commemorationem aliquam facere in pauperes, qui sunt in hierusalem sanctorum. debitores sunt enim ipsorum. si enim spiritalibus eorum communicauerunt gentes, debent et gentes in carnalibus [*]( 2 Tob. 4, 8-11. 16. 21 (8-12. 17. 23) et Tob. 12, 8. 9 25 Bom. 15, 26 et 27 ) [*]( 1 auerte S, auertetur MVLC, auertatur v dni Cv 2 eius iS, sua MVLC uerba Item — Tu autem secundum - - Placuit — — eeruire eis om. MVLC 9 elemoayna S . 10 irae S 12 ęsurienti 8 13 suphabundauerit S 14 bone S 15 pauperam S 16 preceptorum S 20 te] de S 21 ęlemoseyna S 22 irae S 28 elęmosynam S 25 machedonia S )

seruire eis. Item ad corinthios II: Necessarium autem existimaui rogare fratres, ut pergant ad uos et praeparent ante promissam benedictionem hanc paratam esse, sed sic quasi benedictionem, non quasi auaritiam. hoc autem dico, quia qui seminat parce, parce et metet, et qui seminat in benedictione de benedictione et metet uitam aeternam. unusquisque sicut proposuit corde, non ex tristitia aut necessitate: hilarem enim datorem diligit deus. Item ad galatas: Bonum autem facientes non deficiamus: tempore enim suo metemus non deficientes. ergo dum tempus habemus, operemur bonum ad omnes, maxime autem ad domesticos fidei. Item ad philippenses: Non quod quaeram datum, sed requiro fructum habundantem in ratione uestra. habeo autem omnia, et habundo: repletus sum acceptis ab epaphrodito quae a uobis missa sunt, odorem suauitatis, hostiam acceptabilem placentem deo. Item iohannes apostolus I:

[*]( In epistula pauli ad corinthios II cap. : Necessarium autem exestimabit usque diligit deus. In epistula ad galatas cap. : Bonum autem facientes non deficiamus usque ad domesticos fidei. In epistula iohannis cap. : Quicumque )[*]( II cap. X: Necessarium ergo existimaui usque hilarem enim datorem diligit deus. In epistula ad galatas cap. VIII: Bonum autem facientes non deficiamus usque ad domesticos fidei. In epistula iohannis I cap. XI: Qui habuerit substantiam )

[*]( 1 n Cor. 9, 5—7 9 Gal. 6, 9 et 10 12 Phil. 4,17 et 18 )[*]( 1 item] add. paulus MVC coriohios S eeconda MLC 2 preparent S, preparant V1 8 hune S tterba hanc - - benedictionem om. MVLC 4 quasi benedictionem v (ὡς εὐλογίαν): quo si bene|dictis S 5 parce seminat MVLC parce semd S et ante qui om. MC et qui seminat in L in ras. 6 et om. MVXUC mete S 7 necessitatem S, ex necessitate MVLCv 8 galathae SML 10 deficiamus C 11 omnes homines S maximae S autem om. V ad dom.] adomesticos S fidaei SM 12 uerba Item — Non quod deo MVLC filipenses S 14 epafrodito S 15 que S acceptaoilem S 16 iohannia S )

Qnicumque autem habuerit substantiam mundi, et uiderit fratrem suum egere, et clauserit uiscera sua ab eo, quomodo . caritas dei manet in illo? filioli, non diligamus uerbo tantum et lingua, sed opere et ueritate. Item iacobus apostolus: Sanctitas autem pura et incontaminata haec est aput deum patrem uisitare orfanos et uiduas in angustia ipsorum, et inmaculatum se seruare a mundo. Item illic: Iudicium . enim sine misericordia ei qui non fecit misericordiam: quoniam misericordia praefertur iudicio. Item illic: Quid prodeeat, fratres, si fidem quis dicat in semet ipso manere, opera autem non habeat? numquid potest fides sola saluare eum? si frater aut soror nudi fuerint, et defuerit eis cottidianus cibus, dicat autem eis aliquis uestrum: ite in pace et calefacimini et satiemini, et non det eis necessaria corporis, quid prodeest haec dixisse eis ? sic et fides, quae non habet opera, mortua est circa se. sicut enim corpus sine spiritu mortuum est, sic et fides sine operibus mortua est. Item in euangelio secundum matthaeum: Omni petenti te

[*](autem habuerit substantiam mundi usque sed opere et ueritate. Iacobus cap. : Sanctitas autem pura et incontaminata haec est. Item cap. : Iudicium enim sine misericordia. In matheo cap. : | Omni petenti tribue. Secundum lucam cap. )[*](mundi usque sed opere et ueritate. In epistula iacobi cap. V: Religio munda et inmaculata usque se custodire ab hoc saeculo. Item in eadem epistula cap. VII: Iudicium enim sine misericordia usque superexaltat autem misericordia iudicio. In matheo cap. IIII: Qui petit a te, da ei usque ne auertaris. )

[*]( 1 I Ioh. 8, 17 et 18 5 Iac. 1, 27 7 Iae. 2, 13 9 ib. 14-17 18 Matth. 5, 42 )[*]( 1 substantia MV1L 2 aegere S, om. L 3 illo] eo Cv 4 uerba Item — Sanctitas - - a mundo om. V 6 orfanos SML: pupillos Cv 7 item om. V illic] iacobus MVLC, add. apte C 8 ei L: et MC, his S, om. V fecit misericordia M 9 prefertur ML uerba Item — Quid - - mortna est om. MVLC prodest S (e s. I. add. m. 1) 11 fide sola S 17 verba Item - Omni - - auertere om. V 18 ęuḡ aec math S pqtenti te tribuet et *abeo (ra,a h) S )

tribue: et ab eo qui mutuum uult accipere noli te auertere. Item illic: Cum facis elemosynam, noli tuba canere ante te, sicut hypocritae faciunt in synagogis et in plateis, ut honorificentur ab hominibus: amen dico uobis, quia habent mercedem suam. te autem faciente elemosynam, nesciat manus tua sinistra quid faciat dextera tua, ut elemosyna tua in abaconso, et pater tuus qui uidet in absconso reddet tibi in palam. Item secundum lucam: Verum tamen date elemosynam, et ecce omnia munda uobis. Item illic: Ifitendens autem iesus, uidit eos qui mittebant munera sua in gazophylacium diuites. uidit autem et quandam uiduam pauperculam mittentem aera minuta duo. et dixit: uere dico uobis, quia uidua haec paupercula plus omnibus misit. omnes hi ex abundanti sibi miserunt in dona dei: haec autem ex eo quod deest illi, omnem uictum quem habuit misit. Item illic: Yendite quae possidetis, et date elemosynam. facite uobis sacculos, qui non ueterescunt, thensaurum non deficientem in caelis, ubi Air non accedit neque tinea conrumpit. ubi enim fuerit thensaurus uester, ibi et cor

[*]( : Verum tamen dat elemosinam et ecce omnia munda uobis. Item cap. : Vendite quae possidetis et date elemosinam. )[*]( Secundum lucam cap. XI: Verum tamen date aelemosynam usque munda sunt uobis. Item cap. XII: Vendite quae possidetis et )

[*]( 2 Matth. 6, 2—4 8 Luc. 11, 41 10 Lae. 21, 1-4 16 Lue. 12, 88 et 84 )[*]( 1 quf uoluerit mutuum accipere MLC, uolenti mutuari e 2 uerba Item — Cum - - in palam om. MVLC 8 hypocrite 8 6 senestra 8 ut sit v elemosina 8 7 aeddet S 9 elemosinam (aelem. M) MLC et ante ecce om. S munda S1MVL, munda sunt S2Cv uerba Item — Intendens - - habuit misit om. MVLC 10 mittebantur S 11 gazefilacium 8 quendam S 14 his 8 hec S 16 illic] secundum lucam MVLC bendite (b rubr.) V1 . elęmosynam S, aelemosinam MC, elemosinam L, elimosinam V 17 saculos VC quae M ueterascunt VOv 18 tinea] inea S 19 corrumpit MVLC thesaurus tuuB illic erit et cor tuum MVLC (cf. Matth. 6, 21) )

uegtrum erit. Item in actibus apostolorum: Omnes autem qui credebant habebant in unum omnia communia, . et possessiones et quaecumque habebant uendebant, et diuidebant cottidie omnibus, prout unicuique opus erat. Item illic: Multitudinis uero credentium erat cor et anima una: et nemo eorum quae possidebant quidquam suum proprium esse dicebant, sed erant eis omnia communia.

XXV. SEMPER ORANDVM.

In psalmo CXVIII: Memor fui in nocte nominis tui; domine, et custodiui legem tuam. Item illic: Medianocte surgebam ad confitendum tibi super iudicia iustitiae tuae. Item in psalmo VI: Lauabo per singulas noctes lectum meum, lacrimis stratum meum rigabo. Item in psalmo CXXXIII: In noctibus extollite maaus uestras in sancta, et

[*](In actibus: Multitudo uero credentium usque erant omnia comunia. XXV. SEMPER ORANDVM. In psalmo CXVIII: Memor fui in nocte nominis tui, domine. Item: Media nocte surgebam. In VI: Lanabo per singulas noctes lectum meum. In CXXXIII: In noctibus )[*](date aelemosynam usque ibi et cor uestrum erit. In actibus apostolorum cap. XII: Multitudinis autem credentium erat cor et anima una usque omnia communia. XXV. SEMPER ORANDVM. In psalmo CXVDI: Memor fui in nocte nominis tui, domine. Item: Media nocte surgebam. In: Lanabo per singulas noctes lectum meum. In CXXXIII: In noctibus )

[*]( 1 Act. 2, 44 et 46 5 Act. 4, 89 10 Pe. 118, 66 11 ib. 69 18 Pe. 6, 7 .15 Pe. 133, 2 )[*]( 1 uerba Item - Omnea - - opus erat om. MVLC omnis 8 4 cottidiQ 8 illic] in actibus apoetolorum MVLC 5 multitudo MV1LC cor unum VCv et ante nemo] ei M 6 quicquam MVLC 10 in ante nocte om. Cv 11 illic] in eodem peahno MVLC 18 sinculas 8 14 lacrimis meis Cv 15 centesimo tricenmo tercio C, XXXIII L, CXXIX V et om. L )

benedicite dominum. Item in ecclesiastico: Non inpediaris orare semper, et non ueteris usque ad mortem iustifieari: quia merces domini manet in aeternum. ante orationem praepara animam tuam, et noli esse quasi homo, qui temptat deum. Item illic: Deprecatio pauperis ex ore festinat usque ad nubes, et iudicium festinato ueniet illi, et precationem molem exaudit. Item illic: Non despiciet preces pupilli, nec uiduam si effundat orationem. nonne lacrima ad maxillam descendit, exclamatio uero ad caelum ascendit, et deus exauditor delectans in illis ? Item illic: Qui placet domino, in oblectatione suscipietur, et precatio illius usque ad nubes propinquabit. oratio humiliantis se nubes penetrabit, et donec propinquet non tardabitur, nec recedet donec inspiciat

[*]( extollite manus nostras in sancta. In ecclesiastico cap. X: Non inpediaris orare semper. Item cap. X: Depraecatio pauperis ex ore festinat. Item cap. XX: Non despiciet praeoes pupilli nec uiduam, si effundat orationem. Item cap. XX: Qui adorat deum )[*]( extollite manus nostras in sancta. In ecclesiastico eccl∗ cap. X: Non inpediaris orare semper. Item cap. X: Deprecatio pauperis ex ore festinat. Item cap. XX: Non dispiciet preces pupilli nec uiduam, si effundat orationem. Item cap. XX: Qui adorat deum in oblectatione suscipietur. Secundum lucam )

[*]( 1 Eccli. 18, 22 et 23 5 Eccli. 21, 5 (6) 7 Eccli. 85 (82). 17-19 10 ib. 20 et 21 . )[*](1 impediaris MLC 3 mercis S deum] dflm C 5 et 7 illic] in eccieBiastico MVLC depręcatio S 6 praecationem S M 7 exaudiet MVLC dispiciet S praeces SM 8 pusilli JMVC nonne lacrima ad maxfllam MVLC: om, S 9 discendet S, descendit (i ex a corr. m. 2) V et clamatio (add. eius C) ad caelum MVLC 10 illic] ibi L, in ecclesiastico MVC placat dum C, placet dum V 11 oblatione corr. m. pr. ex oratione Y pręeatio S usquQ 8 12 ad nube V1 propinquabit] peuetrauit (paen- M) MVLC oratio humiliantis se ad nubes adpropinquabit (-quauit V, -quant L, appropinquauit C) et non tardabitur, donec adpropinquet, nec recedet (om. donec — recedet C), donec inspidat (-cia M) altiBsimus MVLC )

altissimus. Item secundum lucam: Et ait iesus: quis uestrum habebit amicum et ibit ad illum media nocte et dicet illi: amice, commoda mihi tres panes, quoniam amicus meus uenit ad me de uia et non habeo quod ponam ante illum. et ille intus respondens dicet: noli mihi molestus esse, iam enim ostium clausum est, et pueri in cubiculo mecum sunt, non possum surgere et dare tibi. et ille si perseuerauerit pulsans, dico uobis, et si non dabit ei surgens eo quod amicus eius est, propter improbitatem autem eius surget et dabit illi quantos desiderat ego uobis dico: petite, et dabitur uobis: quaerite, et inuenietis: pulsate, et aperietur uobis. omnia enim qui petit accipit, et qui quaerit inuenit, et pulsanti aperietur. Item illic: Vigilate itaque in omni tempore, ut digni habeamini effugire ista omnia quae futura sunt, et stabitis ante filium hominis. Item ad philippenses: Dominus in proximo est: nihil solliciti sitis, sed in omni

[*](in oblectatione suscipietur. In euangelio lucae cap. : Et ait iesus: qui uestrum habet amicum usque et pulsanti aperietur. Item cap. : Vigilata itaque in omni tempore. Ad philipenses cap. : Dominus in proximo est: nihil solliciti sitis, )[*](cap. XI: Et ait ad illos iesus: quis uestrum habebit amicum usque et pulsanti aperietur. Item cap. XXIII: Vigilate itaque omni tempore orantes usque et stare ante filium hominis. Item ad philipenses cap. V: Dominus prope est: nihil solliciti sitis )

[*]( 1 Lnc. 11, 5-10 18 Luc. 21, 86 16 Phil. 4, 5-7 16 Phil. 4, 5-7 )[*]( 1 item] add. in euangelio MLC uerba Item — Et ait - - aperietur om. V 2 habet ML dicit ML 8 quomoda Mr eomoda C quoniam Sv: quia MLC 4 deuia (de s. I. add. m. 2) S 5 deintos MLCv dicat MLCv 6 osteum S cubili Cv 8 ei] iHi MLCv 9 improbitatem SCv, importunitatem M, inportunitate L autem om. ML, tamen v 10 et ego MLCv dabitur uobis] accipietis C (Me. 11, 24) 11 querite LC 12 pulsatae S 12 querit C 18 item om. V illic] secundum lucam MVLC omni S (corr. m. 1) 14 digne M , effugire S: effugere MYL, fugere C 15 siabitis M filippenseB S )

wationecugi gratiarum actione postulationes uestrae innotescant aput deum. et pax dei, quae superat omnem mentem, dirigit corda uestra et corpora in christo iesu. Item ad tbessalonieenses I: Semper gaudete in domino, sine intermissione orate, in omnibus gratias agite: haec est enim uoluntas dei in christo iesu ad uos. Item ad colossenses: Orationi instate, uigilantes in illa cum gratiarum actione. Item ad timotheum I: Volo, igitur uiros orare in omni loco, leuantes sanctas manus sine ira et disceptatione. Item illic: Quae autem uere uidua est et desolata, sperat in deum et instat orationibus nocte et die.

[*]( sed in omni oratione. Ad tesalonicenses I cap. : Semper gaudete in domino, semper sine intermissione orate. Ad colosenses cap. : Orationi instate uigilantes in illa. Ad timotheum I cap. VH: Volo igitur uiros orare in omni loco. Item cap. XVI: Quae autem uidue uere sunt. )[*]( usque in christo. Item ad thessalonicenses I cap. VII : Semper gaudete, sine intermissione orate usque in christo iesu in omnibus uobis. Item ad colosenses cap. VI: Orationi instate, uigilantes in ea cum gratiarum actione. Item ad timotheum I cap. III : Volo ergo uiros orare usque sine ira et disceptatione. Item in eadem epistula cap. VI: Quae autem uere uidua est usque orationibus nocte et die. )

[*]( 4 I These. 5, 16-18 7 Col. 4, 2 8 I Tim. 2, 8- 10 I Tim. 5, 5 )[*]( 1 oratione et obsecratione MVLCv 2 que 8 exuperat L, exsupat Vv mentem] sensum Cv 3 dirigit] custodiat MVLCv eorda et corpora uestra MC, ( corpora (om. corda u. et in initio lineae) L iesu] add. domino nostro MVLC uerba Item — Semper- - ad uos om. V 4 tessaloncens̅ S, thesalonicensea M, tesalonicenses C, tesolonic̅s L prima MC, om. L 6 iesu). add. domino nostra L colosenses MVLC 7 instantes C cum MVLC: om. S, in v 8 pdma MLC 9 sancta 8 dfeoeptione 8 10 fllic] ad timotbeum MVLC uerę V desolata est C speret V2Lv 11 inatet V2Lv orationibus MVLCv: orationis S die S die ac nocte C )

XXVI. DE ISA DEI ET IVDICIO VENTVRO.

In deuteronomio: Quia ignis exarsit ab ira mea, et ardebit usque ad inferos deorsum: comedit terram et nascentia eius, et concremat fundamenta montium. Item illic: Ecce haec collecta sunt in thensauris meis: in die iudicii reddam in tempore, cum lapsus fuerit pes eorum: quia prope est dies perditionis eorum, et adueniet parata uobis: quia iudicauit dominus plebem suam, et in seruis suis consolabitur. Item illic : Et retribuam iudicium inimicis, et odientibus me restituam. Item in psalmo VII: Dominus iudex iustus, fortis et patiens, numquid irascetur per singulos dies? nisi conuertamini, gladium suum uibrabit, arcum suum tetendit et parauit illum: et in eo parauit uasa mortis, sagittas suas

[*](XXVI. DE IRA DEI ET IVDICIO VENTVRO. In deutero nom. cap.. : Quia ignis exarsit ab ira mea et ardebit usque ad inferos. Item cap. : Ecce haec collecta sunt in thesauris meis usque in semis suis consolabit. Item cap. : Et retribuam iudicium inimicis et odientibus me reddam. In psalmo VII: Deus iudex iustus usque sagittas suas ardentibus. In XLVIII : )[*](XXVI. DE ira DEI ET IVDICIO VENTVBO. In deutero nomium cap. XVIII : Ignis succensus est in furore meo et ardebit usque ad inferni** nouissima. Item cap. XVIII: Nonne haec condita sunt apud me usque et in semis suis miserebitur. Item cap. XVIII : Betribuam ultionem hostibus meis et his qui oderunt me retribuam. In psalmo VII: Deus iudex iustus usque sagittas suas ardentibus. )

[*]( 3 Dent. 82, 22 5 ib. 84-36 10 ib. 41 11 Ps. 7, 12-14 )[*]( 1 XXIIII V 2 iudio S 3 deuteronom MC, deutero nomium V, deutero nomio L 4 usquae S comedet MC 5 illic] deutero nomium M, in deuteron V, in deutero nom L, in eodem C 8 adueniet S: adsunt MVLC iudicanit SMVC: iudicabit Lv 9 item om. V 10 illic] ubi supra MVLC 11 restituam] reddam MVLC VIII Y dominos] deus MY LCv 12 irascitur Cv 13 nibrabit Mv: uibrauit SVLC 14 illud MVlC (cf. p. 332, 2 et Septuag.; afao i. e. ro τóξον) )[*]( xn, Aug. 3, i. )[*]( 27 )

ardentibus operatus est. Item in psalmo XLVIUI: Deus manifeste ueniet, deus noster, et non silebit. ignis in conspectu eius ardebit, et in circuitu eius tempestas ualida. Item in esaia propheta: Ylulate: prope est enim dies domini, et contritio a deo ueniet. Item illic: Ecce enim dies domini sine refrigerio adueniet indignationis et irae, ponere orbem terrae desertum et peccatores perdere ex eo. nam stellae caeli et lucifer et omne ornamentum caeli lumen non dabunt, et obscurabuntur sole oriente, et lunae non permanebit lumen. et mandabo uniuerso orbi mala et impiis peccata eorum: et perdam contumeliam iniquorum, et contumeliam superborum . humiliabo. et erunt qui derelicti sunt pretiosi magis quam aurum, et homo pretiosus magis quam lapis ex saphir. Item illic: Ecce enim dominus ut ignis ueniet, et ut tempestas currus eius, reddere in ira uindictam et interitum flammae ignis. in igne enim domini iudicabitur omnis terra, et in

[*]( Deus manifestus ueniet. In esaia cap. : Vlulate: prope est dies domini et contritio a deo ueniet. Item cap. : Ecce enim dies domini sine refrigerio adueniet usque in igne enim )[*]( In XLVIIII : Deus manifeste ueniet. In esaia cap. : Vlulate, quia prope est dies domini usque a domino ueniet. Item ibi cap. : Ecce dies domini uenit crudelis usque praetiosior erit uir auro et homo mundo obrizo. Item cap. : Ecce nomen domini uenit de longinquo ardens furore usque in turbine et in )

[*]( 1 Pe. 49, 3 4 Es. 13, 6 5 ib. 9-12 14 Es. 66, 15 et 16 )[*]( 1 quadragesimo nono C 2 manifestus MVC 3 eius pr. om. V1C ardebit] exardescet Cv in esaia S: in isaia L, esaias M, ysaias VC 4 propheta om. MVLC est enim] etenim V1, est (om. enim) MLC 5 illic] esaias M, ysayas V, ysaias C, in isaia L 7 stelle M 8 ornatum L lumen] lucem L 9 et lumen non permanebit (om. lonae) C 10 mand**abo (ras. uc) 8 12 praetiosi SMC, preciosi VL verba auram — magis quam om. MVLC prętiosus S 13 ex \'affyr (s s. Un. add. m. 1) 8 (o ex ϭονϕεlϱ Alx.) ex om. MVLC sapphir M, saphir F1: saphyr L, saphirus V\'O 14 et 419, 1 illic] in Maia (is- L, ys- C, ysaya V) MV LC 15 in interitum C flamma V1, in flamma V2ν. )

romphaea omnis caro. Item illic: Visitatio enim erit cum commotione et tonitruis et terrae motus, cum uoce maxima tempestas decidens, et flamma ignis consumens. Et conuoluetur caelum ut liber, et omnia sidera eius cadebunt ut folia de uite et ut folia de ficu. Dies enim iudicii domini et annus retributionis. Item in amos propheta: Vae qui concupiscunt diem domini! et ut quid uobis hunc diem domini? et hic est dies tenebrae et non lux. quemadmodum si fugiat homo. a facie leonis, et incidat ei ursus, et insiliat in domum suam et infulciat manus suas in parietem, et mordeat eum serpens. nonne tenebrae sunt dies illa domini, et non lux, et nebula sine lumine? Item in iohel propheta: Praecingemini et plangite uos, sacerdotes, lugite, deseruientes altario, introite, dormite in ciliciis, qui deseruitis deo, quia cessauit de domo dei uestri sacrificium et elibatio. Item illic: Sanctificate ieiunium, praedicate deseruitionem,

[*](domini iudicabitur omnis terra. Item cap. : Visitatio enim erit usque et annis retributionis. In amos: Vae qui concupiscunt die domini usque et nebula sine lumine. In iohel cap. : Praecingite uos, sacerdotes, et plorate. Item cap. : Sancti- )[*](lapide grandinis. Item cap. : Accedite gentes et audite et populi adtendite usque quia dies ultionis domini, annus retribu-tionis. Item in amos : Vae desiderantibus diem domini usque et non splendor in ea. In iohel cap. : Accingite uos et plangite, sacerdotes, ululate, ministri altaris usque magnus )

[*]( 1 Es. 29, 6 et Es. 84, 4 et 8 6 Am. 5, 18-20 12 Iohe| 1, 18 16 Iohel 1, 14 et 15 et Iohel 2, 1. 2. 10. 11 )[*]( 1 romfea S, romphea MLC, rumpheam F 2 thonitruis M, tonitruus C terre SV motus SMVLC uoce magna M 4 cadebunt SMV1L : cadent V2C 5 domini iudicii C 6 propheta om. MVLC 8 tenebrarum F quemammodum M 9 faciae S incedat S, incidet L, occurrat V2v ei] et M insiliat S, intret MVLC, ingrediatur v 10 et fulciat manum suam VLC, om. M 11 serpens S, scorpio (scorphio F1) MVLC, coluber v 12 ioel C 18 praecingimini (prec- VC) MVLC lugete MVLC 14 ciliis S, ///ciliis (ros. con) F 15 libatio MVL Cv 16 illic] in iohel (ioel C) MVLC )[*]( 27* )

conuocate seniores et omnes inhabitantes terram in domum domini dei nostri et clamate ad dominum uehementer: uae mihi, uae mihi, uae mihi, in diem domini! quia prope est dies domini, dies tenebrarum et caliginis, dies nubis et nebulae. ante conspectum eius turbabitur terra et mouebitur caelum, et sol et luna contenebrabuntur, et sidera decident nec dabunt lumen suum. et dominus dabit uocem suam ante conspectum exercitus sui, quia multus est nimium exercitus illius, et quia ualida sunt opera sermonum eius, et magnus est dies domini, magnus et manifestus nimium, et quis erit sufficiens illi? Item in sophonia propheta: Vox diei domini amara et dura constituta. dies potens, dies iracundiae dies ille, dies tribulationis et necessitatis, dies infelicitatis et exterminii, dies tenebrarum et tempestatis, dies nubis et caliginis, dies tubae et clamoris super ciuitates firmas et super angulos excelsos. Item illic: Et effundam sanguinem eorum sicut limum, et carnes eorum sicut stercora boum, et argentum et aurum eorum non poterit liberare eos in die

[*](Scate ieiunium usque et quis sustinebit eum? In sophonia cap. : Vox diei domini amara usque super angulos excelsos. Item cap. : Effundam sanguinem eorum usque in die ire )[*]( enim dies domini et terribilis ualde, et quis sustinebit eum? In sophonia cap. : Vox diei domini amara usque super angulos excelsos. Item cap. : Effundetur sanguis eorum sicut humus )

[*]( 11 Soph. 1, 14-16 16 ib. 17 et 18 )[*]( 1 habitantes C 3 die V 5 ante conspectu MVlL mouetur MVLC 7 ante conspectu MVlL 8 suij eius C quia] qua S multum est nimius M, multum est nimium VlLC, multus et nimius F1 9 illins) eius C 11 soffonia 8 12 potentis M dies ante iracundiae om. MVLC (8ννατή. ήμέϱα óϱγηs ή ήμέϱα έϰεινηΑlx.) 13 dies ante tribulat. om. C 14 ertermini V1 16 illic] in sophonia MVC, lacuna in L ct ante effundam om. MVLC 17 sicut limum (fimQ C) MVLC: sic ultimum S bonum M 18 dię S )

irae domini. Item in esaia propheta: Et exibunt sancti, et uidebunt membra hominum, qui praeuaricati sunt in me: uermis enim eorum non morietur, et ignis eorum non extinguetur: et erunt in aspectu omni carni. Item secundum matthaeum : Sic erit in consummatione saeculi huius: exient angeli et separabunt malos a conuersatione iustorum, et mittent illos in caminum ignis: ibi erit fletus eorum et stridor dentium. Item illic: Confestim autem post illos dies tribulationum sol conuertetur in tenebras, et luna non dabit lumen suum, et stellae cadebunt de caelo, et uirtutes caelorum mouebuntur. et tunc apparebit signum fili hominis in caelo, et tunc plangent se uniuersae tribus terrae, et uidebunt filium hominis uenientem in nubibus caeli cum uirtute multa et maiestate. et mittet angelos suos cum tuba et uoce magna, et congregabunt electos eius a quattuor

[*](domini. In esaia cap. : Exibunt sancti et uidebunt usque ederant in aspectu omni carni. Secundum matheum : Sic erit in consummationem seculi usque ibi erit fletus et stridor. Item cap. : Confestim autem post illos dies tribulationum usque a summis caelis usque ad summum eorum. Petrus in epistula )[*](usque in die irae furoris domini. Item in esaia cap. : Et egredientur et uidebunt cadauera uirorum qui praeuaricati sunt usque uisionis omni carni. Secundum matheum cap. XIII : Sic erit in consummatione saeculi usque ibi erit fletus et stridor dentium. Item secundum matheum cap. XXV: Statim autem post tribulationem dierum illorum usque ad terminos eorum. )

[*]( 1 Ea. 66, 24 5 Matth. t3, 49 et 50 8 Matth. 24, 29-31 )[*]( 1 esaia M: ęsaia S, isaia L, esaya V, ysaia C propheta om. MVLC et ante eribunt om. MVLC 3 enim (s. lin. add. m. pr.) S, om. Lv 4 et MVLCv, om. S conspectu V item om. V 5 matheum libri 6 exibunt Vv a] de Cv 7 mittont MVLC ignis ardentis C eorum] oculorum ML, om. VCc (s. lin. rasura 3 litt. in V) 8 uerba Item — Confestim - - Item - Adueniet - - decoquentur om. V illic] secundum matheum (math\'m MC) MLC 10 cadebunt SML: cadent Cv et ante uirtutes om. MLC 11 filii LC 12 ae I sup se C uniuerse L, uniuersi C tribus] fines MLC 13 nobibus Ml )

angulis uentorum, a summis caeli usque ad summum eorum. Item petrus apostolus II: Adueniet autem dies domini sicut fur, in qua caeli magno impetu transcurrent, et elementa ignis calore soluentur, et terra et ea quae in ipsa opera omnia. eorum omnium pereuntium, qualia debent edere exsecrabilibus escis et impietatibus non expectantes praesentiam diei domini, per quem caeli ardentes soluentur et elementa ignis ardore decoquentur. Item in apocalypsi iohannis: Dubiis autem et infidelibus et abominandis et homicidis et adulteris et maleficis et idolis seruientibus et mendacibus pars illorum in stagno ignis ardentis et sulfore, quod est mors secunda.

[*]( II: Adueniet autem dies domini sicut fur usque elementa ignis ardore decoquentur. In apocalipsi cap. : Dubiis autem et infidelibus usque quod est mors secunda. )[*]( Petrus in epistula n cap. X: Adueniet autem dies domini ut fur usque et elementa ignis ardore tabescent. In apocalypsi cap. XLV: Timidis autem et incredulis et execratis usque pars illorum erit in stagno ardenti igne et sulphure, quod est mors secunda. )

[*]( 2 n Petro 8, 10—12 9 Apoc. 21, 8 )[*]( 1 caelis MLC 2 apostolus] in epistola MLC secunda MC 8 quo Cv transcurnmt ML aelementa MC 4 calores saluuntur S et terra — expectantea] ϰαì yij xat. za έv αύτιj έϱγα[εύϱεϑήσεται]. τούτωνοϋτως πάντων λνομένων, ποαπούς ϑεϊ ύπάϱ- χεlν [ύμα̃ς] hv άγìαìς άvαοτοϕαϊς ϰαì εύσεβείαις, ϰϱοσδοϰω̃ντας —, terra autem et quae in ipsa sunt opera exurentur. quum igitur haec omnia dissoluenda sint, quales oportet uos esse in sanctis conuersationibus et pietatibus, exspectantes — v ea quae] aquae M 5 eorum S: h horum MLC praetereuntium C ędere M 6 exsecrabiliua (b s. lin. add. m. prim.) S expectantibus C 7 et ante elementa om. MLC aelementa MC 8 decoquuntur C apocalipsi SMC 9 abhominandis Y 10 homicidiis et adulteriis F1 idoli S 11 sulfore] sulphur et MVlLC, sulphuris F* )

XXVII. DE RESVRRECTIONE.

In iob: Fili tui erunt sicut uiridia agri. et in consummatione saeculi exurgens de sepultura reuerteris ut triticum maturum, quod ad tempus suum secatur, et ascendit in massa areae, quae omni hora adcumulatur. nam suscitauit eum de terra qui sine malitia est, nec obliuiscetur illum. Item illic: Quoniam scio quod, etsi mortuus fuerit homo, consummans dies uitae suae, non periet coram te, sed uiuet. propter quod et ego sustinebo, quousque iterum fiar: et cum uocaueris me, obaudiam. opera manuum tuarum. Item in ezechiel propheta: Et facta est super me manus domini, et duxit me in spiritu dominus, et posuit me in medio campo, et hic plenus erat ossibus humanis. et circumduxit me per gyrum super faciem eorum. et ecce multa nimis super faciem campi, arida nimis. et ait ad me: fili hominis, si uiuent ossa ista?

[*](XXVII. DE RESVRRECTIONE. In iob cap. XVIII : Scio enim quod redemptor meus uiuit. Item cap. X∗IIII : Cunctis diebus quibus nunc milito expecto donec ueniet inmutatio mea. In ezechiel : Et facta est super manus domini usque et loquutum sum )[*](XXVII. DE RESVRRRECTIONE. In iob cap. XVIII: Scio enim quod redemptor meus uiuit. Item cap. XIIII : Cunctis diebusquibus nunc milito expecto donec ueniet inmutatio mea. In ezechiel cap. : Et facta est super me manus domini usque et scietis quia ego dominus deus loquutus sum et feci, ait dominus )

[*]( .3 Iob. 5, 25 et 26 8 Iob. 14,14 et 15 12 Ezech. 37, 1-14 )[*]( 3 filii MVLC uiridi V1, uirides V consummationem 8, . commutatione MC, commutationes L 4 eisurgens МV2LC saepulturQ S, sepulturae L, saepultura M 5 ascendet MVLC 6 ora L accumulatur C suscitabit L 7 illum] eum C item om. V 8 illic] in iob MVLC 10 fiat LV* fiar et] fieret M uocaberis V1L 11 mantl 8 uerba Item — Et facta est - - dicit dominus om. V aezechiel S, ezechielo M, hiezechielo L, iezechiel C \'12 propheta om. MLC et eduiit MLCv 13 campi MLCv 14 girum SC )

et ego respondi: domine, tu scis haec. et ait ad me: fili hominis, prophetare super ossa ista et dices illis: ossa arida, audite uerbum domini. haec dicit dominus ossibus istis: ecce ego inferam in uobis spiritum uitae, et dabo in uos neruos, et adducam super uos uiscera, et extendam super uos cutem, et dabo spiritum meum in uobis, et uiuetis, et scietis quia ego sum dominus. et prophetaui sicuti mandauit mihi dominus. et factum est, dum propheto ego, et ecce terrae motus magnus, et accedebant ossa unumquodque ad conpaginem suam. et uidi et ecce nascebantur super illa nerui et carnes, et cutis eitendebatur, et spiritus non erat in eis. et ait ad me dominus: prophetare in spiritu, prophetare, fili hominis, et dic spiritui: haec dicit dominus: a quattuor uentis caeli ueni, spiritus, et insuffia in mortuos istos et uiuant. et prophetaui, sicut mandauit mihi: et intrauit in eos spiritus uitae et uixerunt, et steterunt super pedes suos, congregatio multa nimis. et locutus est dominus ad me dicens: fili hominis, ossa haec domus israhel est. et ipsi dicunt: arida effecta sunt ossa nostra, interiit spes nostra. propterea prophetare et dic: haec dicit dominus: ecce ego aperiam monumenta uestra, et educam uos de monumentis uestris, ut inducam uos in terram israhel. et scietis quoniam ego sum dominus, cum aperiam sepulchra uestra, et educam de monumentis populum meum. et dabo spiritum meum in uos et uiuetis, et ponam uos in terram uestram, et scietis quoniam ego sum dominus: et locutus [*](2 profatare (oe ex a corr. m. 2) S 4 uobis] uos MLCv 5 uiuos seera] carnem MLC 6 super epm meum (om. in nobis; uos 8. lin. add. al. m.) L quia] quoniam MLC 7 sicut MLC profetaui S 8 profeto S, prophetarem C terremotus S 9 unumuds quoq; M 10 carnis S, caro MLC (σάϱϰες) eirebatur S 12 profetare (bis) S spiritui MLC: sps S 14 istos MLC: his | inos S 17 est] sunt C 19 profetare S hec S 20 apperiam M (bis) 21 ut] et L (cf. gr.) terra S 22 sepulchra (saep- M) MLC: sępultura S 24 verba et uiuetis e. p. uos om. M ) sum et faciam, dicit dominus. Item in danihelo propheta: Et multi de dormientibus exurgent in opertionem terrae, et exurgent in uitam aeternam. Item illic: Et hii in opprobrium et confusionem aeternam. Item illic: Et exurges in sorte tua in fine dierum. Item in machabaeorum II: Dominus ergo, qui fecit caelum et terram et mare, qui fecit hominem et omnium inquirit actum, ipse spiritum et animam nobis iterum restituet cum misericordia. Item illic: Tu quidem, scelerate et impie, de praesenti uita nos perdes : rex autem mundi — qui regnat in aeternum, et regni eius finis non est — mortuos nos pro suis sanctis legibus in aeternae uitae conuersationem resuscitabit.

[*](et faciem, dicit dominus. In daniheZo cap. : Et multi de dormientibus exsurgent. Item cap. : Et hii in obprobrium et confusionem aeternam. Item cap. : Et exsurgens in sorte . tua <t in ras.) in finem dierum. In machabeorum libro n: Deus ergo qui fecit caelum et terram usque ipse spiritum et animam nobis iterum restituet cum misericordia. Item cap. : Tu quidem, scelerate usque in aeterne uitae conuersationem )[*](deus. In danihelis uisione X: Et multi de his qui dormiunt usque et alii in obprobrium. Item in eadem uisione: Et stabis in sorte tua in fine dierum. In libro II machabeorum cap. XXI: Tu quidem, scelestissime, in praesenti uita nos perdis usque resurrectione suscitabit. Item cap. XXI: Potius est ab hominibus morti datos usque tibi enim resurrectio ad uitam non )

[*]( 2 Dan. 12, 2 3 ib. 2 4 ib. 13 6 n Mach. 7, 23 9 ib. 9 10 cf. Luc. 1, 33 )[*]( 1 danihelo ML: danielo S, daniele C uerba item i. d. propheta om. V propheta om. MLC 2 exsurgent VLC S exsrargent MVLC 3 et 4 illic] in danihelo ML, in danielo V, in daniele C hi L 4 obprobrium VLC item om. V 5 exurget S, exsurgens MLC, exsurgent V finem MVLC . item in libro MVLC machabeorum SMVC, macha L 6 n om. L, secundo C deus MVLC terram MVLC: aeram S 9 illic] in eodem (om. eodem L) libro n (aecundo LC) MVLC. impiae SM 10 uitae M 11 non erit finis MVLCv (Luc. 1, 33) non ante mortuos add. S 12 in MVLC: om. S reauscitabit V2LC, -uit SMV1 )

Item illic: Melius est eligere mori ab hominibus et a domino spem denuo futurae resurrectionis habere. tibi autem, tyranne, resurrectio in uitam non erit. Item illic: Noli ergo timere carnificem hanc, sed dignus talium fratrum suscipe mortem, ut in ingenti misericordia cum fratribus te recipiam. Item in euangelio secundum iohannem: Sicut enim pater suscitat mortuos et uiuificat, sic et filius quos uult uiuificat. Item illic: Amen dico uobis, quia uenit hora et nunc est, quando mortui audient uocem fili dei et qui audierint uiuent. Item illic: Dico enim uobis, nolite mirari istud, quia ueniet hora, in qua omnes qui in monumentis sunt audient uocem eius et procedent qui bona fecerunt in resurrectionem uitae, et qui mala fecerunt in resurrectionem

[*]( resuscitauit. Item cap. : Melius est eligere mori usque tibi autem, tyranne, resurrectio in uita non erit. Item cap. : Noli ergo timere carnificem usque cum fratribus te recipiam. Secundum iohannem cap. XI: Sicut enim pater suscitat mortuos et uiuificat. Item cap. : Amen amen dico uobis quia uenit )[*]( erit. Item cap. XXI: Sed enim Mundi creator, qui formauit usque cum misericordia reddet et uitam. Item cap. XXI: Ita fit ut non timeas carnificem istum usque cum fratribus te recipiam. Secundum iohannem cap. V: Sicut enim pater suscitat mortuos et uiuificat, sic et filius quos unIt uiuificat. Item cap. V: Amen amen dico uobis quia uenit hora et nunc est usque qui bona )

[*]( 1 II Mach. 7, 14 3 ib. 29 7 Ioh. 5, 21 8 ib. 25 10 ib. 28 et 29 19 n Mach. 7, 23 )[*]( 1 item om. V illic] in eodem libro MVLC (sic etiam infra) est] add. enim C 3 tyrannae S, tirannae (-ne V) MV, tyramne C uita C 4 fratrum] add. tuorum C 5 in ante ingenti om. MVLC ingentis 8 6 euug S 8 item om. V illic] secundum iohannem MVL amen amen MVLC 9 filii M VLC 10 uinent MVLC: uenient S verba item illic om. M VLC enim] autem MVLG 11 mirare L istud om. V uenit Lv munumentis S 12 procedunt MVl 13 resurremone V uerba uitae et q. m. f. i. resurrectionem om. MV et qui] qui uero LCv egerant LCv )

iudicii. Item illic: Haec est enim uoluntas patris mei, qui me misit, ut omnis qui uidet filium et credit in eum habeat uitam aeternam, et ego resuscitabo eum nouissima me. Item in euangelio secundum matthaeum: Cum coeperint autem haec fieri, respirabitis et leuabitis capita uestra, quia adpropriauit redemptio uestra. Item paulus apostolus ad corinthios I: Nunc autem christus surrexit ex mortuis, incohatio dormientium. nam quia per hominem mors, et per hominem resurrectio mortuorum. sicut enim in adam omnes moriuntur, ita in christo omnes uiuificabuntur. unusquisque autem in suo ordine: initium christus, deinde hii qui sunt christi, qui in aduentum eius crediderunt, deinde finis. Item illic: Nolite seduci: conrumpunt mores bonos

[*](hora et nunc est quando mortui. Item cap. : Haec est enim uoluntas patris mei usque ego resuscitabo eo. Secundum matheum cap. : Quum coeperint autem haec fieri, considerate et leuate capita uestra, quoniam adpropinquauit redemptio uestra. Paulus ad corinthios I: Nunc autem christus surrexit a mortuis usque deinde finis. Item cap. : Nolite seduci: )[*](fecerunt in resurrectionem uitae. Item cap. VI: Haec est enim uoluntas patris mei, qui misit me, usque resuscitabo eum in. nouissimo die. Secundum lucam cap XVIII : His autem fieri incipientibus usque adpropinquat redemptio uestra. In epistula ad corinthioslcap. XVII: Nunc autem christus resurrexit a mortuis usque in aduentu eius, deinde finis. Item in eadem epistula cap. XVII: Nolite seduci: corrumpunt mores bonos )

[*]( 1 Ioh. 6, 40 4 Loc. 21, 28 7 I Cor. 15, 20-24 13 ib. 88-45 )[*]( 1 illic] secundum iohannem MYLC patri S 8 in nouissimo MVLCv diae SM 4 in euug S, om. MVLC 5 caeperint S, ceperint VC respirabitis et leuabitis) considerate et leuate MV LC 6 qui S adpropriauit S, adpropinquauit (appr. C) MVC, adpropinquabit L 7 apostolus om. MLC prima MC 8 ex] a MVLCv incoatio S, initium MVLC, primitiae v nam quia S: quoniam quidem MVLCv 10 ita et MVLCv 12 hi L aduentu MVLCv 13 verba Item — Nolite — Ecce — Sic — Scimus )

conloquia mala. sobrii estote et iusti, et nolite peccare: ignorantiam enim dei quidam habent. ad uerecundiam dico uobis. sed dicit aliquis: quomodo resurgunt mortui? quo autem corpore ueniunt? insipiens: tu quod seminas non uiuificatur nisi moriatur et quod seminas non corpus quod nascitur seminas, sed nudum granum, ut puta tritici aut alicuius ceterorum: deus autem illi dat corpus prout uult, et unicuique seminum proprium corpus. non omnis caro eadem caro, sed alia quidem hominis, alia pecoris. alia uolatilium, alia autem piscium. et corpora caelestia, et corpora terrestria: alia quidem caelestium gloria, alia autem terrestrium : alia gloria solis, alia gloria lunae, et alia gloria stellarum: stella enim ab stella differt in claritate. ita et resurrectio mortuorum. seminatur in interitum, surgit in perpetuitatem.

[*]( corrumpunt enim mores bonos usque non primum quod spiritale est, sed quod amabile, deinde finis. Item cap. : Ecce dico )[*]( conloquia mala usque sed non prius quod spiritale est, sed quod animale est, deinde quod spiritale. Item in eadem epistula )

[*]( — Nostra — Nolumiis - - (p. 431, l. 3) cum domino erimus om. V illicJ ad corinthios prima MC, paulus ad corinthios I L corrumpunt MLC, rumpunt (ab initio folii) F; incipit fragmentum tertium codicis F i. e. folium. 15 codicis Ashburnhamensis e collect. Libri n. 16 enim mores FMLC 1 subrii S et ante iusti om. FMLC 2 quidam dei FMLC_ 3 quo] quomodo LC 4 corpore S: in corpore FMLC insipiens Sv: stulte FMLC non uiuificatur nisi moriatur et quod seminas FMLC: om. S 5 non corpus quod nascitur S: non ut futurum est FMLC set M 7 ceterorum Sv: seminum FMLC prout uult S: quomodo uoluerit FMLC, sicut uult v 8 unicuiquae S 9 hominum et pecorum FMLCv uolatilium S: caro uolucrum FM L, uolucrum Cv (-chrum C) 10 autem Sv : om. FMLC et pr.] om. FM corpora caelestium et corpora terrestrium FMLC 11 alia autem Sv: et alia FMLC 12 alia claritas solis et (et om. v) alia claritas lunae et alia claritas stellarum FMLCv 13 ab FM L: a SC ita S: sic FMLCv 14 in ante interitum om. S seminatur in corruptione, surgit (surget LCv) in gloria. seminatur in infirmitate, surgit (surget LCv) in uirtute. seminatur in contumelia, surget in gloria. seminatur corpus animale, surget corpus spiritale. sic FMLC )

seminatur in contumelia, surgit in gloria. seminatur in infirmitate , surgit in uirtute. seminatur corpus animale, surgit spiritale. sic etiam scriptum est: factus est primus homo adam in animam uiuentem, nouissimus adam in spiritu uiuificante. sed non primum quod spiritale est, sed quod animale, deinde spiritale. Item illic: Ecce dico uobis mysterium: omnes quidem resurgimus, sed non omnes inmutabimur in momento, in ictu oculi, in nouissima tuba, canet enim tuba, et mortui resurgent incorrupti, et nos inmutabimur. oportet enim corruptibile hoc induere incorruptionem et mortale hoc induere inmortalitatem. Item ad corinthios II : Sic enim nos qui uiuimus in mortem tradimur propter iesum, ut et uita iesu manifestetur in carne nostra mortali. Item illic: Scimus enim, quoniam si terrestris domus nostra huius habitationis dissoluatur, quod aedificationem a deo

[*](nobis mysterium: omnes quidem resurgimus usque mortale hoc induere inmortalitate. Ad corinthios II: Sic enim nos qui uiuimus in morte tradimur propter iesum, ut et uita iesu manifestetur in carne nostra mortali. Item cap. : Scimus enim, quoniam si terrena domus nostra usque deus qui dedit nobis )[*](cap. XVIII : Ecce mysterium nobis dico: omnes quidem resurgemus nsque etmortale hoc induere inmortalitatem. Item in epistula ad corinthios II cap. IIII : Semper enim nos qui uiuimus in morte tradimur usque in carne nostra mortali. Item in eadem epistula cap. V: Scimus enim, quoniam si terrestris domus )

[*](6 I Cor. 15, 51-53 12 n Cor. 4,11 14 n Cor. 5, 1-5 )[*]( 3 acribtum S 4 anima uiuente FM nouiasimns Sv: secundus FMLC spu SFML: spm Cv 5 uiuificantem FMLOv sed non primum] seminatur non C, sed non prius v 6 et 14 illic] ad eosdem FMLC 7 misterium S omnes quidem resurgimus sed non FMLC: om. S resurgemus Cv immutabimur (bis) FMCv 8 momento] add. et M hictn S canet enim tuba. FMLC: om. S 9 resurgunt FML 10 incorruptione et immortalitate FM 11 secunda FC 12 morte FMC 14 illic] ad eosdem FMLC terrestris Sv: terrena FMLC 15 dissoluatur Sv : resoluatur FMLC; explicit fragmentum tertium codicis F (fol. 15) )

habemus, domum non factam, aeternam in caelis. nam in hoc gemimus, habitaculum nostrum, quod de caelo est, superuestiri cupientes: si tamen spoliati, non nudi, inueniamur. nam et qui sumus in habitaculo hoc, gemimus grauati in eo quod nolumus spoliari, sed superuestiri, cupientes, ut absorbeatur mortale hoc a uita. qui autem efficit nos in hoc ipsum, deus, qui dedit nobis arram spiritus. Item ad philippenses: Nostra autem conuersatio in caelis est, unde et saluatorem expectamus dominum iesum christum, qui reformauit corpus humilitatis nostrae conforme corpori gloriae suae. Item ad thessalonicenses: Nolumus autem uos ignorare, fratres, de dormientibus, ut non tristes sitis sicut et ceteri qui spem non habent in domino. si enim credimus quia iesus mortuus est et resurrexit, ita et deus eos qui dormierunt per iesum adducet cum illo. hoc enim nobis dicimus in uerbo domini, quia nos qui uiuimus, qui residui sumus, in aduentum domini non praeueniemus dormientes: quoniam ipse dominus in clamore archangeli et in tuba dei

[*]( arma spiritus. Ad philipenses cap. : Nostra autem conuersatio in caelis usque cumformam corpori gloriae suae. Ad thesalonicenses cap. : Nolumus autem uos ignorare, fratres, de dormientibus usque semper cum domino erimus. In )[*]( nostra usque qui dedit nobis pignus spiritus. Item ad philipenses cap. IHI: Nostra autem conuersatio in caelis est usque corpori claritatis suae. Item ad thessalonicenses I cap. V : Nolumus autem uos ignorare, fratres, de dormientibus usque et )

[*]( 8 Phil. 8, 20 et 21 11 I Thess. 4, 18 (12)—16 )[*]( 1 habemus Sv: habeamus MLC factam S: manu factam ML Cv 3 superuestiri Sv: superindui MLC spoliati] add. et C 4 et ante qui om. MLC 7 arram S: arma MLC, pignus v 8 filipenses S, philipens L 9 christum om. L 10 reformabit v conformem SMLC 11 tessalonicenses S, tesalonicenses Jf, tesolonicenses L 12 tristes sitis S, tristemini M, contristemini L Cv 13 in domino om. Lv 15 illo] eo LCv enim Sv: autem MLC 17 aduentu L preueniemus SL donnientes S : eos qui ante donnierunt (ante om. v) MLCv )

,descendet de caelo: et mortui qui in christo resurgent primi: deinde nos qui uiuimus simul cum illis rapiemur in nubibus in obuiam christo in aere, et ita semper cum domino erimus. Item in apocalypsi: Et uidi mortuos pusillos et magnos stantes in conspectu sedis. et libri aperti sunt: et alius liber apertus est, qui est uitae, et iudicati sunt mortui secundum ea quae scripta sunt in libris, et secundum opera sua. et dedit mare mortuos qui fuerunt in ipso et mors et infernus dederunt mortuos qui fuerunt in ipsis, et iudicati sunt singuli secundum facta sua.

XXVIII. DE TRIBVLATIONIBVS ET PROBATIONIBVS IVSTORVM.

In psalmo XVIIII: Hii in curribus et hii in equis, nos autem in nomine domini dei nostri magnificabimur. ipsi obligati sunt et ceciderunt, nos uero resurreximus et erecti

[*](apocalipsi cap. : Et uidi mortuos pusillos et magnus usque iudicati sunt singuli secundum facta sua. XXVIII. DE TRIBVLATIONIBVS ET PBOBATIONE IVSTORVM. In psalmo XVIIII: Hii in curribus et hii in aequis, nos autem. )[*](sic semper cum domino erimus. In apocalypsi cap. XLV: Et uidi mortuos magnos et pusillos stantes usque de singulis secundum opera ipsorum. XXVIII. DE TBIBVLATIONIBVS ET PROBATIONE IVSTORVM. In psalmo XVIIII: Hi in curribus et hi in equis usque et erecti )

[*]( 4 Apoc. 20, 12 et 13 13 Ps. 19, 8 et 9 )[*]( 1 discendet SM christo] add. sunt MLCv primi (i alt. in raaura a m. 2) S, πϱω̃τον 2 rapiemur cum illis Cv in nubibus Si om. MLC 3 in obuiam] inobiam S, obuiam MLCv, els άπάντϭƖν aerę St aera MLv, aerea C 4 item om. V apocalipsi SMV, apocalipsis L, add. iohannis MVLC 5 alii S 7 libro MVLC 8 ipso] eo Cv 9 mortuoa qui fuerunt MVLC: om. S 12 probatione MVLC 18 hi L hi (alt. loco) VLC qquis S 15 nero] autem Cv surreximns VLCv )

sumus. Item in psalmo XXXII: Anima autem nostra patiens est in domino, quoniam adiutor et protector noster est: et in ipso laetabitur cor nostrum, et in nomine sancto eius sperauimus. fiat misericordia tua, domine, super nos, sicut sperauimus in te. Item in psalmo XXXIII: Inquisiui dominum, et exaudiuit me et ex omnibus angustiis meis eripuit me. inmittit dominus angelum in circuitum timentium eum et eripiet eos. timete dominum, sancti eius, quoniam nihil deest timentibus eum. Item in psalmo XXXVI: Cum ceciderit iustus, non conturbabitur, quoniam dominus firmat manum eius. Item in psalmo XLI: Fuerunt mihi lacrimae meae panes die ac nocte, dum dicitur mihi cottidie: ubi est deus tuus? haec recordatus sum, et effudi in me animam meam. Item in psalmo XLIII: In te inimicos

[*]( In XXXII: Anima autem nostra paciens erit domino, quoniam adiutor. In XXXIII: Inquisiui dominum et exaudiuit me et ex omnibus angustiis meis. In XXXVI: Cum caeciderit iustus, non conturbabitur. In XLI: Fuerunt mihi in lacrimae panes. In XLIII: In te inimicos nostros uestilabimus usque aestimati sumus ut )[*]( sumus. In XXXTI: Anima autem nostra patiens erit domino usque sperauimus in te. In XXXIII: Inquisiui dominum et exaudiuit me et ex omnibus angustiis meis. I n XXXVI: Quum ceciderit iustus, non conturbabitur. In XLI: Fuerunt mihi lacrimae meae panes. In XLIII : In te inimicos nostros uentilauimus usque aestimati )

[*]( 1 Ps. 82, 20-22 5 Ps. 38, 5. 8. 10 10 Ps. 36, 24 11 Ps. 41, 4 et 5 14 Ps. 43, 6. 8. 12. 17-22 )[*]( 1 autem om. Co 2 paciens MY est S: erit MVLC in SC: om. MVL 4 sperabimus (bis) S domine MYLC: om. S super nos SV: om. MLC inquisibi S, inquesiui L 7 uerba imnittit - - timentibus eum om. V immittit MC angelum suum C circuitu MLCv 8 uerba et eripiet.- - timentibus eum om. MLC 9 et 11 item om. V 11 firmat manum eius MYLC, firmamentum eius est S, supponit manum suam v sexagesimo primo C 12 lacrime M meae om. C panis M diq S mi Ml cottidie S, cotidie MVLC 14 animam meam in me V uerba Item — In te — Contristatus — Quoniam — Qui - - manipulos suos om. Y )

nostros uentilabimus, et in nomine tuo spernimus insurgentes in nos. saluasti enim nos, deus, ex adfligentibus nos, et eos qui nos oderunt confudisti. dedisti nos tamquam oues escarum, a uoce exprobrantis et obloquentis, a facie inimici et persequentis. haec omnia uenerunt super nos, et obhti non sumus te, et inique non egimus in testamento tuo, et non recessit retro cor nostrum. et declinasti semitas nostras a uia tua, et operuit nos umbra mortis. si obliti sumus nomen dei nostri, et si expandimus manus nostras ad deum alienum, nonne deus requiret ista? ipse enim nouit occulta cordis. quoniam propter te mortificamur tota die, aestimati sumus ut oues occisionis. Item in psalmo LIIII : Contristatus sum in exercitatione mea, et conturbatus sum a uoce inimici et a tribulatione peccatoris. cor meum conturbatum est in me, et formido mortis cecidit super me. et dixi : quis dabit mihi pennas sicut columbae, et uolabo et requiescam ? Item in psalmo LXV: Quoniam probasti nos, deus, igne nos examinasti, sicut in igne examinatur argentum. transiuimus per ignem et aquam, et induxisti nos in refrigerium. Item

[*](oues occissionis. In LIIII : Contristatas sum in exercitatione mea. In LXV: Quoniam liberasti nos, domine, igne examinasti nos. sumus ut oues occisionis. In LIIII : Contristatus sum in exercitati- )[*]( one mea usque et requiescam. In LXV: Quoniam liberasti nos, domine, igne examinasti nos usque in refrigerio. In CXXV: )

[*]( 12 Ps. 54, 3—5 et 7 17 Pa. 65, 10 et 12 )[*]( 1 uentilauimus ML, nentilabimus cornu Cv spernemns Cv 2 salaasti Sv: Hberaeti MLC deos om. MLOo affligentibus MLC eos om. MLC 8 oderant M oderant nos L, oderunt nos C confudisti S: diripiebant sibi (ex uersu undecimo iumpta) MLC 4 facię S 6 uerba sumus te et - - si obliti om. MLC iniquae S 9 et ante ai om. MLC 11 quoniam Sv: quia MLC diae S 15 formido SCv: metus ML cęcidit S 16 pinnas S sicut Sv: ut MLC 17 probasti Sv: liberasti MLC deus Sv: domine MLC 18 examinasti nos MLC in igne S: om. MLCv transibimus S 19 ednzisti Cv refrigerio MLC )[*]( XH, Ang. 8, l. )[*]( 28 )

in psalmo CXXV: Qui seminant in lacrimis, in gaudio metent. euntes ibant et flebant mittentes semina sua: uenientes autem uenient in exultatione, portantes manipulos suos. Item in prouerbiis: Sieut probatur argentum in camino et aurum, ita electa corda aput deum. Item illic: Fac, fili, quae ego mando tibi, et saluus eris. uenisti enim in manus malorum propter amicum tuum. esto infatigabilis, adtende autem amicum. tuum, quem spopondisti. ne dederis somnum oculis neque dormites palpebris tuis, ut euadas sieut dammula. ej retibus et sicut auis ex laqueo. Item in libro sapientiae: Iustorum autem animae in manu domini \' sunt, et non continget illos tormentum. nisi sunt oculis insipientium mori, et aestimata est malitia exitus eorum. et

[*]( In CXXV: Qui seminant in lacrimis in gaudio metent. In prouerbiis cap. XVII: Sicut igne probatur argentum et aurum camino, ita probat dominus. Item cap. VII: Fac ergo quod dico, fili mi, et temet ipsum libera usque quasi ania de insidiis aacapis. In libro sapientiae cap. n: Iustorum autem anime )[*]( Qui seminant in lacrimis in gaudio metent. In prouerbiis cap. XVII : Sicut igne probatur argentum et aurum camino, ita probat dominus. Item cap. VII: Fac ergo quod dico, fili mi, et temet ipsum libera usque quasi auis de insidiis aucupis. In libro sapientiae cap. II: Iustorum autem animae in manu dei )

[*]( 1 Ps. 125, 5 et 6 4 Prou. 17, 3 5 Prou. 6, 3-5 11 Sap. 3, 1—8 )[*]( 1 seminat et metet L 2 a uerbo metent incipit prior pars fragmenti primi codicis F (fol. 3, 4, 5 cod. Ashbumh. Libri 16, qua- temionis fol. 1, 2, 3) fiebant FMLC: om. 8 3 cum exultatione Ov enraltatione F 4 probatum FMVLC in camino om. FM VLG 5 illic] in proaerbiis FMVLC 7 uerba esto - - amicum tuum om. V attende FC 8 spondisti FML, spoldisti F* 9 coulis tuis FMVLCv palphebris SF 10 dammula FLV*: dam mala S, damula MO, demala F* et om. FMVLC laquQo S verba Item — Iustoram — 437, 2 cotidiana om. V 11 domini S: dei FMLCv 12 continget Si tanget FMLCv tormentum] add. malitiae FML C, add. mortis v 13 et existimata C malitia exitus S: exitus malitia FAILC, afflictio exitus v (ϰάϰωσƖς y έξ̀οδος) eorum S : illorum FMLCv )

si coram hominibus tormenta passi sunt, spes illorum inmortalitate plena est et in paucis uexati, in multis bene disponentur. quoniam deus temptauit illos et inuenit illos dignos se esse. sicut aurum in fornace probauit illos, et quasi holocausta bostiam accepit illos, et in tempore erit respectus illorum. fulgebunt tamquam scintillae in arundinetum discurrentes, iudicabunt nationes et dominabuntur populis, et regnabit dominus illorum in perpetuum. Item in ecclesiastico: Fili, accedens ad seruitutem domini sta in iustitia et timore, et praepara animam tuam ad temptationem. deprime cor tuum et sustine: declina aurem tuam et excipe uerba intellectus, et ne festines in tempus obductionis. sustine sustentationem domini: coniungere domino et sustine, ut crescat in nouissimo uita tua. omne quod tibi adplicitum fuerit accipe et in dolore sustine et in humilitate tua habe patientiam: quoniam in igne probatur aurum et argentum, homines uero iusti in camino humiliationis. Item illic: Vasa figuli

[*](in manu dei sunt usque regnauit dominus illorum in perpetuum. In ecclesiastico cap. II: Fili, accedens ad seruitutem dei sta in iustitia et timore usque homines uero acceptabiles in camino humiliationis. Item cap. : Vas figuli probat fornax et homi- )[*](sunt usque et regnabit dominas illorum in perpetuum. In ecclesiastico cap. II: Fili, accedens ad seruitutem dei, sta in iustitia et timore usque homines uero acceptabiles in camino humiliationis. Item in ecclesiastico cap. XIll: Vas figuli )

[*]( 9 Eccli. 2, 1-5 17 Eccli. 27, 5 (6)\' )[*]( 1 immortalitate et 3 temtauit et infra temtat. F illos pr.] eos Cv illos alt.] eos C esse om. FMLCv 4 pronabit S holocausti v 5 hostia FM, hostiae L illos] eos C 6 folgebunt] add. et M, add. iusti et LCv scentillae FM, sintillae Ly stellae 8 in anmdineto (har- M) discurrunt (discurrent Cv) FMLC 7 regnauit SFM 8 imperpauum L 10 prepara L 11 inclina FMLCv suscipe Lv intellectos S 12 tempore FM LCv abductionis S 14 nouissimo SL2v: nouissimis FMLlC tua uita MC applicitum FMLC 15 dolores M patientiam (-tia M) habe FMLCv 16 in ignem probatn S 17 illic] in ecclesiastico FMLC uas ML. )[*]( 28* )

probat fomax, et homines iustos temptatio tribulationis. Item in ecclesiaste : Et deus quaeret persecutionem patientem. Item in tobi: Benedictus dominus deus noster, quia ecce uideo te, fili : et benedictum nomen illius, quod est magnum: et benedicti omnes sancti angeli eius: et sit nomen illius sanctum et benedictum in omnia saecula saeculorum. quoniam ipse flagellauit me in redarguitione mea, et ipse misertus est mei, et reddidit lumen oculis meis, ut uiderem filium meum. Item in iob: Et haec audiens dominus dixit de nube ad iob: ideo magis adcingere sicut uir lumbum tuum: et ego interrogabo te, et tu responde mihi. nec putes a te alienum esse iudicium meum, et non aestimes me aliter decreuisse, nisi ut tu minus appareas iniustus. Item illic: Conscius enim mihi sum, quia non protulit lingua mea quidquam, et numquam non guttur meum intellectum meditatur.

[*]( nes iustos temptatio tribulationis. Item cap. : Et deus quaerit persequutionem patientis. In tobi cap. : Benedictus dominus deus noster, quia ecce uideo te, fili usque et reddit lumen oculis meis ut uiderem filium meum. In iob cap. XXXIIII : Eespondens autem dominus iob de turbine dixit: accinge usque ut tu iustificeris. Item cap. XXXIIII: Et si habes brachium sicut )[*]( probat fornax et homines iustos temptatio tribulationis. In ecclesiaste cap. : Et deus quaerit persequutionem patientis. In tobi cap. : Benedico te, deus israhel, quoniam tu castigasti me usque et ecce uideo tobiam filium meum. In iob cap. XXXIIIIRespondens antem dominus iob de turbine dixit: accinge usque ut tu iustificeris. Item cap. XXXIIII : Et si habes )

[*]( 2 Eccle. 8, 15 8 Tob. 11, 18 et 14 (17) 9 Iob 40, 1-8 14 lob 6, 80 et 7, 1 21 Iob. 40, 4 )[*]( 1 fornai et homines] renes M 2 eccl, S, ęcclaste C, ecclesiastico M queret S, quaerit (quer- C) FMLC persecutionem patientis (pac- M) FMLC (τόν δƖωϰόμενον) 3 item tobi (th- C) FMLC 7 quoniam S: quia FMLC redargntione FMLC 9 iob (om. in) FML 10 nube diob S accingere FMLC 11 te onl. C putes a te FML C: potes S 12 estimee S, qatimet C 18 illic] iob FMC, in iob L (sic infra bis) 14 quicquam FMLC )

probatio enim hominis in terra uita eius est, et actus illius sicut merces cotidiana. Item illic: Suscipe in te altitudinem et uirtutem, et claritatem et honorem induere. dimitte angelos irae, et omnem iniuriosum et superbum extingue. separa a te impios confestim et absconde eos omnes in terra et confunde facies eorum ignominia, et redde illis sua. si autem sint aput te sine honore, et tunc uidebis et confiteberis quoniam potens est dextera mea saluare te. Item illic: Dominus scit uiam meam et ipse iudicat me tamquam aurum, quod probatur igne. ut procedam in mandatis, ut custodiam iter eius. et non declinabo a praeceptis eius, nec egrediar uias eius et non mouebor, sed in sinu meo abseoD- . dam uerba illius. quod enim sustineo, scio quod sicut uoluit iudicauit. et quis est, qui contradicat illi? quod enim uoluit, hoc fecit. et propter hoc correptus festinabo ad ipsum, et sollicitus intendam in eum, quia ipse est dominus et ipse emolliuit cor meum et ipse circumdedit me. Item in libro

[*](dens et si uoce simili tonas, circumda tibi decorem usque et ego conntebor quod salnare te possit dextera tna. Item cap. XXII: Ipsi nero scit niam meam et probaoit me usque dens mollinit cor meum et omnipotens conturbauit me. In machabeornm libro )[*](brachium∗∗∗sicat dens et si uoce simili tonas, circumda tibi decorem asque et ego confitebor quod saluare te possit dextera taa. Item cap. XXII : Ipsi nero scit uiam meam et probauit me usque dens molliuit cor meum et omnipotens conturbauit me. In libro )

[*]( 2 Iob. 40, 5-9 9 Iob. 28, 10-16 )[*](1 in terraj integra M 2 mercis S 4 extinguae SL, extiogues F (8 elut.) MC ertingue et saperbam Y 5 omne S, omnis Y in om. Y 6 confundet V* sua om. FMVLC 7 et cmte tunc om. FMVLC 9 dnisciat S uiam S : uitam FMVLC 10 nt (ante custodiam) S: et FMVLC 11 nec egrediar S: et iDgrediar FMVLC 12 sed] et C 18 susteneo S 14 contra dicet L illij ei C 16 in eum intendam C quia ipse est dñs FMYL, quia dns ipse est C, quicuprae est dñs S 17 molliuit FMVLC verba Item — Et adprorimauerunt - - 439, 12 occisionis om. Y )

machabaeorum I: Et adproximaurunt dies matthatiae, dies moriendi, et dixit filiis suis: nunc consummata eet superbia et pressura et tempus euersionis et iracundiae et indignationis. nunc, fili, aemulamini legi et date animas uestras propter sponsionem paternam: et memores estote patrum uestrorum quae fecerant temporibus suis, relinquentes exemplum posteritatibus suis, et suscipite gloriam magnam et nomen sempitemale. abraham nonne in temptationibus inuentu est fidelis, et reputatum est illi ad iustitiam? ioseph in tempore angustiae custodiuit mandatum, et factus est dominus in aegypto. phinees pater noster cum zelatus fuisset . zelum, accepit sponsionem sacerdotii aeterni. iesus cum conplesset uerbum, factus est iudex super israhel. caleb dum testimonium diceret in ecclesia, accepit hereditatem. dauid in sua misericordia consecutus est sedem regni aeterni. helias cum zelatus fuisset zelum legis, eleuatus est in caelum. annanias, azarias et misahel credentes liberati sunt de flamma. danihel in simplicitate sua liberatus est de ore leonum. propter quod et uos considerantes per generationes generationum, quia omnes sperantes in deum non infirmabuntur, a uerbis uiri peccatoris nolite timere, quia gloria eius in stercore et in uermibus erit. hodie extolletur et cras non

[*]( 1: Et adproximaneront dies mathatiae moriendi usque et praenalete )[*]( machabaeorum cap. VII: Et adpropinquanerunt dies mathathiae moriendi et dixit filiis suis usque uiriliter agite in lege quia in )

[*]( 1 I Mach. 2, 49-64 )[*]( 1 mathabeorum S, macchabeorum F, machabeorum MLC om. 1 LC mathathiae Lv 2 dies (ante moriendi) om. FMLCv mmc onk C 8 superbia et FMLC: superuiae S praessura S MC 4 filii LC 6 fecistis C 8 sempiternalem SFML temptationem C ll finees SFMLC 12 hiesus 8 13 compL FML 14 eccleriam (ęcc- C) MLC 15 consequutus FM aeterni om. FMLC 16 zelatus esset FMLC 17 annaniae SF mieael C 18 daniel SC 19 per generationes FMLC: peregrinationes S, add. et M 20 dum FMLC infirmabantur 8 21 uiri om. FML C 22 in uermibus FMLC, in om. 8 )

inuenietur, quia reuertetur ad puluerem suum, et cogitatio illius periet. et fili mei, confortamini et praeualete in lege, quia ipsa glorificabit uos. Item paulus apostolus ad romanos: Non solum autem, sed et gloriamur in tribulationibus, scientes quod tribulatio patientiam operatur, patientia autem probationem, probatio uero spem, spes autem non confundit: quia caritas dei diffusa est in cordibus nostris per spiritum sanctum, qui datus est nobis. Item illic: Quis ergo nos separabit a dilectione christi? tribulatio? an angustia? an persecutio? an famis? an nuditas? an periculum ? an gladius? sicut scriptum est, quoniam propter te mortificamur tota die, aestimati sumus ut oues occisionis. Item ad corinthios II: In omnibus adtribulationem passi, sed non angustiati: confusi, sed non aporiamur: persecutionem patimur, sed non derelinquimur: deicimur, sed non perimus.

[*](in lege quia ipsa glorificauit uos. Paulus ad romanos cap. : Non solum autem, sed et gloriamur in tribulationibus usque tota die extimati sumus ut oues occissionis. Item ad corinthios II cap. : In omnibus tribulationem passi usque )[*](ipsa gloriosi eritis. In epistula ad romanos cap. VI: Non solum autem, sed et gloriamur in tribulationibus usque per spiritum sanctum qui datus est nobis. Item cap. X: Quis nos separabit a caritate christi usque ut oues occisionis. Item ad corinthios II cap. IllI: In omnibus tribulationem patimur, sed )

[*]( 4 Rom. 5, 3—5 8 Bom. 8, 35 et 36 18 ITCor. 4, 8-11. )[*]( - 1 ad S : in FMLC et (post peiret) om. FMLC 2 fili S M 8 glorifiewuit SFM apostolus om. FMLC 5 patientia FM patientiam 8 6 antem S: uero FMLC . probatione M uero S: autcm FMLC spem] spe FM; exjplicit prior pars fragm. pr. codicis F autem S: uero ML, om. C \' 7 caritas] gratia LC 8 item illic om. MLC 9 separauit SM , dilectione christi S: caritate dei MLC 10 fames C 11 scribtum S. quoniam S: quia MLC mortificamur SOv: morte afficimur ML 12 diae S ut] sicut. Mv ouis L \' 13 secunda MC adtribulationem S: tribulationem MYLCv 14 coangustati MVLC aporiamnr S: aportamnr M, operiamur L, aperiamnr y 15 patiamur . )

semper mortem domini nostri ieau christi in corpore nostro circumferentes, ut et uita christi ieau in corpore nostro manifestetur. sic enim nos qui uiuimus in mortem tradimur propter iesum, ut et uita iesu manifestetur in carne nostra mortali. Item secundum matthaeum: Beati qui persecutionem patiuntur propter iustitiam, quoniam ipsorum est regnum caelorum. Item illic: Beati estis, cum uos odio habuerint homines et abigent et persequentur et exprobrabunt et dicent aduersum uos omne malum. gaudete et exultate, quoniam merces uestra multa est in caelis: sic enim persecuti sunt et prophetas ante uos. Item illic: Beati qui lugunt, quoniam ipsi consolabuntur. Item illic: Cauete ab hominibus: tradent enim uos in concilio, et in synagogis suis flagellabunt uos: ante reges et praesides stabitis propter me,

[*]( ut et uitae iesu manifestetur in corpore nostro. Secundum matheum cap. IIII : Beati qui persequutionem paciuntur usque persequuti sunt et prophetas ante uos. Item cap. IIII : Beati qui lugent, quoniam ipsi consolabuntur. Item cap. : Cauete ab hominibus: tradent ÷ uos usque qui post animam et corpus )[*]( non angustiamur usque manifestetur in carne nostra. Secundum matheum cap. IIII : Beati qui persequutionem patiuntur usque et prophetas qui fuerunt ante uos. Item cap. IIII : Beati qui lugent, quoniam ipsi consolabuntur. Item cap. X: Cauete autem ab hominibus usque qui potest animam et corpus perdere in )

[*]( 5 Matth. 5, 10 7 ib. 11 et 12 11 ib. 5 12 Matth. 10, 17-20 et 28 )[*]( 1 nostri om. MVLC 2 uitam 8 uita ihu xpi manifestetur in carne nostra mortali MVLC S morte MVC 4 in carne nostra mortali] in corpore nostro MVLC 5 item] add. in euangelio MLO math 8 7 item illic om. MVLC 8 abigent Sz abident MVLC 9 omnem malum S 10 quoniam Sv : quia MV LC mercis 8 11 profetas 8 verba Item - Beati qui l. — 441, 7 mittere om. V Item acd matheum Cauete — mittere Item ubi supra Beati qui — consolabuntur L illic] secundum matheum ML . C 12 lugunt SM: lugent LCv illicj ubi supra MC kauete 8 18 conciliis Cv in alt. om. C sinagogis L 14 uos] add. et MLCv )

in testimonium eorum et gentium. cum autem tradent uos, nolite solliciti esse quid loquamini: dabitur enim uobis in illa hora quid loquamini: non enim uos estis qui loquimini, sed spiritus patris uestri qui loquitur in uobis. Nec timeatis eos qui occidere corpus possunt, animam autem non possunt occidere: timete autem magis eum qui potest animam et corpus occidere et in gehennam mittere. Item illic: Qui inuenit animam suam, perdet illam: et qui perdiderit animam suam propter me, inueniet illam.

XXVIIII. QVOD NON MANEAT DOMINVS IN HIS QVI A PRAECEPTIS EIVS DEVIAVERINT.

In genesi : Videntes autem angeli dei filias hominum quod essent formonsae, acceperunt sibi mulieres ab omnibus quas elegerunt. et tunc dixit deus: non permanebit spiritus meus in istis hominibus in aeternum propter quod sint car-

[*](occidere in gehenna. Item cap. : Qni inuenit animam suam, perdet illam, et qui perdiderit. XXVIIII. QVOD NON MANBAT DOMINVB IN HIS QVI A PBAKCKPTIS Eivs DEVIAVEEINT. In genesi : Videntes autem filii - dei filias hominum quod essent pulchrae. In regnorum libro I cap. )[*](gehennam. Item cap. XVI: Qui enim uoluerit animam suam. salnam facere usque muemet eam. XXVIIII. QVOD NON MANEAT DOMINVS IN HIS QVI A PRAE- CEPTIS EIVS DEVIAVEBINT. In genesi cap. ill: Videntes autem filii dei filias hominum quod essent pulchrae usque quia caro est. )

[*]( 7 Matth. 10, 39 18 Gen. 6, 2 et 8 22 cf. Luc. 9, 24 )[*]( 1 me] add. et C 2 uerba dabitnr enim u. i. i. h. q. loquamini om. MLC 8 qui] quid S 5 possunt corpus MLC 6 poteat et aoimam MLCv 7 et in gehennam mittere S: in gehennam MLCv illic] ubi supra MVLC 8 illam pr.) eam C 13 an- geli S: filii MVLCv 14 formonsę S : pulchrae (-crę V) MVL Cv cęperont C molieres] eas MVLC, uxores v omnibus MVLCv: hominibu S 15 eligeront S, elegerant Lv 16 caio MVLCv )

nales. Item in regnorum I: Numquid uult deus holocausta et sacrificia magis quam exaudire uocem suam ? quia dictoaudientia melior est quam sacrificium, et audientia mandatorum quam adeps arietum. quoniam peccatum inproperium est, dolor et gemitus ad te adducentur. pro quibus spreuisti uerbum domini, spernet te dominus, ne regnes in israhel. et spiritus domini recessit ab saule et coopraehendit eum spiritus malus a domino et subfocabat eum. Item in regnorum III: Et rex solomon erat diligens mulieres. et per haec factum est ut in tempore senectutis eius non esset cor illius directum a domino. et iratus est dominus super solomonem, quoniam declinauerat cor suum a domino deo israhel. et suscitauit dominus satanan super solomonem, et erat satanas super israhel omnibus diebus solomonis. Item in paralipomenon: Dominus deus uester

[*]( : Numquid uult dominus holochauBta et sacrificia usque spiritus malus a domino et suffocabat eum. In libro III cap. : Et rex salomon erat diligens mulieres usque omnibus diebus salomonis. In paralipomenon cap. : Dominus deus uester )[*]( In regnorum libro I cap. XXXVII: Numquid uult dominus holocausta et sacrificia usque ne sis rex super israhel. Item in regnorum libro III cap. XXXII : Rex autem salomon amauit mulieres alienigenas quumque iam esset senex, deprauatum est cor oins per mulieres usque suscitauit autem dominus salomoni aduersarium adad. In paralypomenon libro cap. : Dominus )

[*]( 1 I Beg. 15, 22 et 23 et I Reg. 16, 14 9 III Reg. 11, L 4. 9. 14 16 n ParaL 15, 2 )[*]( 1 libro primo MC, libro l VL dn̄s MVL 2 exaudire et dicto audientia libri S quia] qui MVLC uerba melior e. q. 8. e. audientia oit. MVLC .4 quoniam] qiiia MVLC . 5 ducentur C 7 istrahel 8 spu S ad aaule S, a saule VLC, a saule∗ (ru. m) M comprachendit M, cο̄prehendit YL 8 suffrocabat MV LC 9 tibro tertio MO, libro III VL ealomon et infra salomonem et -nls MVLC . erat om. V 11 directamJ despectā C ad dfim VC est om. C . 12 quoniam S: quia MVLC inelinauerat C . IS ėt 14 iwaliel (t fas.) S sathanā et -nas C 15 paralippemenon L, paralypomenon C \'. )

uobisoum est, quamdiu uos estis cum eo: quod si dereliqueritis eam, derelinquet uos. Item in psalmo LXXX Et non obaudiuit populus uocem meam, et israhel non intendit mihi: et dimisi illos secundum desideria cordis illorum. si plebs mea audisset me, israhel si uias meas ambulasset, ad nihilum inimicos eius humiliassem et super tribulantes eos misissem manum meam. Item in sapientia solomonis: Peruersae enim cogitationes separant a deo, probata autem uirtus arguit insipientes: quoniam in maliuola anima non intrabit sapientia, nec habitabit in corpore subdito peccatis. sanctus enim spiritus disciplinae effugiet dolum, et auferet se a cogitationibus quae sunt sine intellectu, et arguetur a superueniente iniquitate. Item in esaia propheta: Quis dedit in rapinam iacob et israhel depraedantibus eum? nonne

[*](nobiscmn est quamdiu uos estis cum illo. In psalmo LXXX: Et non obaudiuit populus uocem meam et israhel non intendit mihi. In libro sapientiae cap. I: Peruerse enim cogitationes separant a doo usque et arguetur a superueniente iniquitate. In esaia cap. : Quis dedit in rapinam iacob usque neque po- )[*](deus uester uobiscum est usque si derelinqueritis eum, derelinquet uos. Item in psalmo LXXX: Et non obaudiuit populus meus uocem meam et israhel non intendit mihi. In libro sapientiae cap. I: Peruersae enim cogitationes separant a deo usque et arguetur a superueniente iniquitate. In esaia cap. : Quis dedit in direptionem iacob et israhel uastantibus eum usque et )

[*](8 Ps. 80, 12-15 8 Sap. 1, 3-5 18 Ea. 42, 24 et 25 )[*]( 1 derelinqaeritis MV1 8 aadimt Cv is*rahel (t raa.) S 4 demisi S illos] eos Ov illorum] eorum LCv 5 plebe M istrahel S uiaa meas S: in uiis meis MVLCv 6 inimicus S eius inimicoB C 7 missem S in libro sapientiae MVLC (om. solomonis) 9 arguet S maliuola SMVLC 10 introibit LCv, intro|fuit M, intrwit S habitabit VLCv: habitauit SM 11 dei diaciplinq V es fugiet S dotum S: fictam MVLCν auferet] auffugiet C 18 a uoce iniquitate incipit altera pars fragmenti primi codicis F (i. e. fol. 6, 7, 8 cod. Libri 16; desunt quaternionis folia 4 et 5) om. propheta FMVLC 14 depredantibus SL- )

deus, cui peccauerunt, et noluerunt ingredi uias eius ? et induxit super eos iram suam, et praeualuit in eos bellum, et non cognouerunt unusquisque eorum. neque posuerunt in animam suam. Item illic: Numquid non ualet manus domini, ut saluos faciat? aut grauauit aurem, ut non exaudiat ? sed peccata uestra inter uos et deum separant: et propter peccata uestra auertit faciem ne misereatur. manus enim uestrae sanguine coinquinatae sunt, et digiti uestri in peccatis: labia autem uestra locuta sunt iniquitatem, et lingua uestra iniustitiam meditatur. nemo loquitur iustitiam, nec est iudicium uerum: confidunt in uanis et loquuntur inania, quia parturiunt dolum et pariunt iniquitatem. Item in hieremia propheta: Et peccata uestra amouerunt bona a uobis, quoniam inuentae sunt in populo meo impietates. Item illic: Sed quoniam mritastis dominum, traditi estis aduer-

[*]( suerunt in anima sna. Item cap. : Numquid non ualet manus domini, ut saluos faciat usque et pariunt iniquitate. In hiezcl\': Et peccata uestra amouerunt bona a nobis. Item cap. : Sed quoniam inritastis dominum, traditi estis aduersariis. )[*]( non cognouit et succendit eom et non intellexit. Item cap. : Ecce non est adbreuiata manus domini, ut saluare nequeat usque conceperunt labores et pepererunt iniquitatem. In hieremia cap. : Et peccata nostra prohibuerunt bonum a nobis usque impii insidiantes. Item cap. : Sed propter quod in ira ad )

[*]( 4 Ee. 59,1—4 13 Hierem. 5, 25 et 26 15 Bamch 4, 6 et 7 )[*]( 1 noluerunt ingredi uias eine et induxit super eos iram suam et FM VLC: noluerunt I neq; et S 2 in eis FMVLC S nequae S in anima sua FMVLC 4 illic] in esaia (is- L, ys- VC) MV LC 5 grauabit S aggrauauit (om. aut) C aurem soam FMVC, aurēs suis L dm FMVLC: dn̄m S 7 faciem suam FMVLC (ef. cod. Alex.) ne] ut C 8 sanguine coinqainatae mint S: inqmnatae sunt sanguine FMVLC (∗∗nqui∗∗ate V1) digiti uestri FMVLC, diligit 8 9 iniquitate FM, inequitatS L 10 iniustitia FML 19 pariunt .. parturiunt C verba Item- Et - - impietates om. Y iheremia C 18 propheta om. FM LC 15 illic] in hieremia FMVLC (ier- V, iher- 0) irritastis FMYLC aduersarius S )

sanis: exaceruastis enim eum qui nos fecit dominum aeternum, sacrificantes daemoniis et non deo. Item apostolus ad romanos: Dicentes enim se esse sapientes stulti facti sunt. et mutauerunt gloriam incorruptibilis dei in similitudinem imaginis corruptibilis hominis et uolucrum et quadripedum et serpentium. propter quod tradidit illos deus in desideria cordis illorum in inmunditiam, ut contumeliis adficiant corpora sua inter semet ipsos, qui commutauerunt ueritatem dei in mendacio, et coluerunt et seruierunt creaturae potius quam creatori, qui est benedictus in saecula. propter quod tradidit illos deus in passiones contumeliae.

XXX. NON SVPERANDVM SERVVM DEI DETRACTIONE MALORVM.

In esaia propheta: Audite me, qui nostis iudicium, populus meus, in quorum corde lex mea est: nolite metuere

[*](Ad romanos cap. : Dicentes enim se esse sapientes stulti facti sunt usque ut faciant quae non conueniunt. XXX. NON SVPERANDVM SERVVM DEI DETRACTIONE MALORVM. In esaia: Audite me qui nostis iudicium, populus meus usque )[*](iracundiam prouocastis deum usque daemoniis et non deo. Ad romanos cap. II: Dicentes enim se esse sapientes stulti facti sunt Usque in reprobum sensum ut faciant quae non conueniunt. XXX. NON SVPERANDVM SERVVM DEI DETRACTIONE MALORVM. In esaia cap. : Audite me qui scitis iustum, populus meus )

[*]( 3 Rom. 1, 22—26 14 Es. 51, 7 et 8 )[*]( 1 exacerbastis SLV 2 demoniis VLC 8 enim om. L 4 Bimilitndine FMV 5 uolocrom S quadripedum 8: quadrapedum FMVLC 7 eorum Lv imnunditia FMV1C afflciant FMVLC 8 in semet ipsis FMVLCv commutauerunt Sv: transmutauerunt FMVLC 9 dei om. FMVLC mendacium (-tium L) LVv 11 in passiones contumeliae S, in passiones ignominiae v, in reprobum sensum ut faciant quae non conueniunt (conueniant L) FMVLC (cf. Rom. 1, 28) 14 om. in es. proph. C esaia S, om. proph. FMVL 15 mutuere S opprobria F )

obprobria hominum et detractione eorum ne superemini. nam sicut uestimentum, ita per tempus absumentur: et uelut lanam comedet eos tinea. iustitia autem mea in aeternum erit, salutare uero meum in saecula saeculorum. Item tobias: Omnes proximi mei deridebant me dicentes: quomodo non timet hic qui iam quaesitus est, ut occideretur huius rei causa, et fugit? quomodo iterum coepit sepelire mortuos? ego autem intentus in mandatis dei non timebam quid loqueretur homo. Item in machabaeorum I: A uerbis uiri peccatoris nolite timere, quia gloria eius in stercore et in uermibus erit hodie extolletur et cras non inuenietur, quia reuertetur ad puluerem suum, et cogitatio illius periet. Item in euangelio secundum matthaeum: Beati eritis, cum uos odio habuerint homines et abigent et persequentur

[*]( in secula secolorum. In tobicap. : Omnes proximi mei detrahebant me usque non timebam quid loqueretur homo. In macabeorumcap. : A uerbis uiri peccatoris nolite timere. In euangelio mathei cap. : Beati eritis quum uos oderint homines. )[*]( usque et iustitia mea in generatione et generationem.. In tobi cap. : Arguebant autem illum omnes proximi sui usque et mediis noctibus sepeliebat ea. In machabaeorum libro I cap. XII: Et a uerbis uiri peccatoris non timueritis usque et cogitatio eius periet. Secundum matheum cap. IIII: Beati )

[*]( 5 Tob. 2, 8 et 9 9 1 Mach. 2, 62 et 63 .13 Matth. 5, 11 et 12. )[*]( 1 detractionem SFMV1LIC1 2 absumentur Mai: adsumentor S, assumentur FMVLC (βϱ∞ϑήσεται) uelud MC 8 in aeternum erit: S: manet in aeternum FMVLG 4 tobia 5, tobi FMV LC 6 hic iam qui meetne est F, in marg. sepe queeitus eat m. 2 7 cępit sepelire S, sepelire coepit (eęp- C, cep- V) FMVLC 8 in om. L 9 in machabeorum I 8, in machabeis FMVLC 10 ia alt. om. L 11 hodiae 8 18 in euug S, in euangelium M, om. i eu. V math S, mattheum F 14 homo habuerint S, oderint FMVLC (cf. p. 440, 7) abigent SFMY, animq abigent C, abi- ■cient L persecuntur FV1, persequuntur MLG )

et exprobrabant, et dicent aduersus uos omne malum. gaudete et exultate, quoniam merces uestra multa est in caelis. sic enim persecuti sunt et prophetas, qui ante uos fuerunt.

XXXI. NON DETRAHENDVM.

In numeris : Et dixit dominus ad aaron et mariam; audite uerba mea si fuerit propheta domini in uobis, in uisu ei innotescam et in somno loquar ei, non sicut famulo meo mpysi, qui in tota domo mea fidelis est; os: ad os loquar ei in specie et non per aenigmata, et honorem domini uidit. et quare non tim uistis detrectare de famulo IDeO moysi ? et ira indignationis domini super uos erit. Item in psalmo XLVIIII: Sedens aduersus fratrem tuum detrahebas, et aduersus filium matris tuae ponebas scandalum. haec fecisti,

[*](XXXI. NON DETRAHENDVM. In numeris: Et dixit deus ad aaron et mariam: audite uerba mea usque et indignatio dei erat super eos. In psalmo XLVIIII.: Sedens aduersus fratrem tuum )[*](estis quum maledixerint uobis usque persequuti sunt et prophetas qu fuerunt ante uos. XXXI. NON DETRAHENDVM. In numeris cap. VIII: Qui quam uenissent, dixit ad eos: audite sermones meos: si quia fuerit inter uos usque iratusque contra eos abiit. In psalmo LVIIII : Sedens )

[*]( 6 Num. 12, 6-9 18 Ps. 49, 20 et 21 )[*]( 1 aduersum FMVLCv omnem malum FM 2 exsultate F quoniam Sv: quia FMVLC mercis 8 3 peraequuti F profetas 8 6 aron S 7 domini om. FMVLC uisu ei F: uia uel S, uisu et MV, uisu∗∗ (& eras.) L, uisu (ei om.) C 8 innotescam] I nocte sca V ei alt.] et MC 9 mosi F toto M eat] add. et VLC loquar eiJ loquare S, loquar & C 10 speciae SM enigmata SV\'C, enigmate FMV\'L 11 detractare FMV1, detrahere V\'LC\'v, in marg. mihi add. V\' de] om. LC, & de V moei F 12 ira indignationis S: indignatio FMVLC dñi SC: dei FMVL erat super eos FMVLC 13 XLVHU] L V aduersam VC fratre M\' )

et tacui: aestimasti iniquitatem quod ero tibi similis. arguam te et statuam illa contra faciem tuam. Item in psalmo C : Detrahentem adnenras proximum suum occulte, hunc persequebar. Item in psalmo LXX: Confundantur et deficiant detrahentes animae meae. Item in prouerbiis: Noli diligere detrahere, ne eradiceris. adaperi autem oculos tuos, et iusta uidebis. Item in sapientia: Gustodite ergo uos a murmuratione, quae nihil prodeest, et a detractione parcite linguae: quoniam responsum obscurum in uacuum non ibit, os autem, quod mentitur, occidit animam.. Item iacobus apostolus: Fratres, nolite uobis detrahere. qui enim uituperat fratrem suum et iudicat, legem uituperat et iudicat. si legem iudicas, iam non factor legis, sed iudex es. unus est enim legum dator et iudex, qui potest saluare

[*]( detrahebas. In psalmo C: Detrahentem aduersus proximum suum. In XX: Confundantur et deficient detrahentes animae meae. In prouerbiis cap..: Noli diligere detrahere. In sapientia: Custodite ergo uos a murmuratione et a dratione parcite linguae. Iacobus: Fratres, nolite uobis detrahere. )[*]( aduersus fratrem tuum detrahebas usque ante faciem tuam. In psalmo C: Detrahentem aduersus proximum suum. In LXX: Confundantur et deficiant detrahentes anime meae. In prouerbiis cap. : Noli diligere detrahere, ne eradiceris. In libro sapientiae cap. I: Custodite ergo uos a murmuratione usque os quod mentitur occidit animam. Iacobus apostolus cap. XIIII: Nolite detrahere alterutrum, fratres, usque quis es qui, iudicas proximum tuum. )

[*]( 8 Ps. 100, 5 4 Ps. 70, 13 6 Prou. 20, 18 et Pron. 4, 35 7 Sap. 1, 11 11 Iac. 4, 11-18 )[*]( 1 inique (-quae ML) FMVLCυ tibi] tui Vv 2 te FMVL C: om. 8 contra Sv: ante FMYLC 8 suum FMVLC: tuum S 4 persequaebar SL 6 diligere om. C autem om. FMV LCv (8ὲ cod. Alex.) 8 verba quae nihil prodeest om. FMVLC (ἀν∞ϕελη̃) 9 parcitae L lingua S 10 occidet FM 11 nobis FMVLC: uoe S (alterutrum v) 12 enim S: autem FM VLC iudicatj legem add. Vv iudicaa legem Lx 14 datorj lator Cv )

et perdere. tu antem quis es qui iadicaB proximum ? Item in psalmo C : Qui loquitur iniqua, non direxit in conspectu coalonim meoram. in matutinis interficiebam omnes peedatores terrae, ut disperdam eos de ciuitate domini, omnes. qui operantur iniquitatem.

XXXII. DE CORREPTIONE ET DISCIPLINA.

In psalmo II: Continete disciplinam, ne quando irascatur dominus, et pereatis a uia recta, cum exarserit in breui ira eius. Item in prouerbiis: Argue sapientem, et amabit te: insipientem, et adiciet odisse te. Item illic: Da sapienti occasionem, et sapientior erit: notum fac iusto, et adiciet percipere. Item illic: Qui diligit disciplinam, diligit sensum; nam qui odit arguentes se stultus est Item illic: Non diligit indisciplinatus arguentes se, cum sapientibus autem non conloquitur. Item illic: Qui repellit disci-

[*](XXXII. DE CORREPTIONE ET DISCIPLINA. In psalmo II: Adpraebendite disciplina. In prouerbiis cap. X: Argue sapientem et diligi te. Item cap. XU: Qai diligit disoiplinam, diligit scientiam. Item c-ap. XVI: Non amat pestilene eam qui ee icortipit. Item cap. XVI: Qui abioit disciplinam, despicit animam Buam. )[*](XXXII. DE CORREPTIONE ET DISCIPLINA. In p salmo II: Adpraehendite disciplinam. In prouerbiis cap. X: Argue sapientem et diliget te. Item cap. XII: Qui diligit disciplinam, diligit scientiam. Item cap. XVI: Non amat pestilens eum qui se corripit. Item cap. XVI: Qui abicit disciplinam, dispicit animam )

[*]( 2 PB. 100, 7 et 8 8 PB. 2, 12 et 18 10 Pron. 9, 8 11 ib. 9 18 Prou. 12, 1 15 Pron. 15, 12 16 ib. 82 )[*]( 1 uerba Item - Qui iniqmtatem om. FMVLC 7 correctione C 8 continete] adpraehendite M, appraehenftite FC, adprehendite VL(υ) disoiplina FM 9 a tria recta 8; de nia iosta FMVLCv 10 amauit SFMV1, amabit V\'LO 11 ἄσοϕον . . Alx. illic] in prouerbiis (sic infra) FMVLC 18 addiciA (bis) C perspicere C 14 arguentem FMVLC 15 arguentem L C 16 conloquitur] loquitur FMVLC item nbi supra FMC, om. L, tl supra V )[*]( XII, Aug. 8, i. )[*]( 29 )

plinam, odit semet ipsum: nam qui seruat obiurgationem, adquirit prudentiam. Item illic: Timor domini disciplina et sapientia. Item illic: Qui excipit disciplinam, in bonis erit: nam qui custodit increpationes, sapiens fiet. Item illic: Pestifero castigato insipiens astutior fit: si autem arguas uirum prudentem, intelleget sensum. Item illic: Da in disciplina cor tuum, et aures tuas para uerbis prudentiae. Item illic: Indisciplinatis obuiat mors, moritur autem insipiens peccatis. Item illic: Si flagellaueris stultum in medio concilio contumeliam faciendo, non auferes stultitiam eius. Item illic: Melior est uir arguens quam uir dura ceruice: subito enim ardenti illi non erit sanitas. Item illic: Qui arguit hominem uias suas, gratiam habebit

[*]( Item cap. XVII: Eruditus in uerbo reperiet bona. Item cap. XX: Peatilent*ae flagellato stultus sapientior erit. Item cap. XIII; Ingrediatur ad doctrina cor tuum et aures tua ad uerba scientiae. Item cap. XXVII: Si contunderis stultam in pila quasi tbisanas ferient. Item cap. XXVIIII : Qui corripit hominem gratiam postea )[*]( suam. Item cap. XVII: Eruditus in uerbo reperiet bona. Item cap. XX: Pestilente flagellato stultus sapientior erit. Item cap. XIII: Ingrediatur ad doctrinam cor tuum et aures tuae ad uerba scientiae. Item cap. XXVII: Si contuderis stultum in pila quasi pthisanas feriente desuper pilo. Item cap. XXVIIII: Qui corripit )

[*]( 2 ProtL 15, 33 3 Prou. 16, 20 5 Prou. 19, 25 7 Proo. 23, 12 8 Prou. 5, 23 9 Prou. 27, 22 11 Prou. 29, 1 13 Prou. 28, 28 )[*]( 2 adquiret FMVLC verba Item — Timor d. d. e. sapientia om. FMVLC 3 uerba Item — Qui excipit — — (p. 452, l. 8) abominati sunt om. V illic] in prouerbiis FMLC (sic infra) 4 incropationem FMLC 5 fiet FMLC (γίνεται) 6 intellegit FMLC (νοήϭει) illic] ubi supra FMC, in prou L 8 illic] in eodem libro FMC, ubi supra L obuiet L 9 autem om. FMLC peccatis] in peccatis FMLC illic] in prouerbiis FMC, ubi supra L 10 concilii C 11 ei L ubi supra FMLC est om. FML uir || explicit quaternio quod est primum fragmentum codicis F 12 ardenti] agenti MLC (ϕλεγομένου) 13 in prouerbiis MC, ubi supra L arguet M )

magis quam qui adulatur. Item illic: Plagae et increpationes dant sapientiam: puer autem errans confundit patrem. Item in libro sapientiae: Sapientiam enim et disciplinam qui abicit, infelix est: et uacua est spes illorum, et labores eorum sine fructu, et inutilia sunt opera illorum. Item illic: Magna enim sunt iudicia tua et inenarrabilia: propter hoc indisciplinatae animae errauerunt. Item in ecclesiastico: Qui gaudet iniquitate, denotabitur: et qui odit correptionem, minuitur uita. Item illic: Corripe proximum ante quam conmineris, et da locum timori altissimi. Item illic: Quam bonum est arguere quam irasci, et confitentem in oratione non prohibere! Item illic: Viro indisciplinato

[*](inueniet apud etim. Item cap. XXVIIII: Virum qui corripientem dura ceruice contempnit reppentinus superueniet interitus. Item cap. XXVIIII: Virga atque correptio tribuent sapientiam. Item cap. : Sapientiam enim et displi..nam qui auicit, stultus est. In ecclesiastico cap. XI: Corripe proximum antequam commineris. Item cap. XI: Quam bonum est arguere quam irasci. Item cap. XI: Viro indisciplinato est inuentio detrimentum. Item )[*](hominem gratiam postea inueniet apud eum. Item cap. XXVIIII: Viro qui corripientem dura ceruice contempnit repentinus superueniet interitus. Item cap. XXVIIII: Virga atque correptio tribuent sapientiam. Item in libro sapientiae cap. II: Sapientiam enim et disciplinam qui abicit, infelix est. In ecclesiastico cap. XI: Corripe proximum antequam commineris. Item cap. XI: Quam bonum est arguere quam irasci. Item cap. XI: Viro )

[*]( 1 Pron. 29, 15 8 Sap. 3, 11 6 Sap. 17, 1 8 Eccli. 19, 5 et 6 9 ib. 17 11 Eccli. 20, 1 12 ib. 9 )[*]( 1 magis om. MLC adolatur S illic] ubi supra MLC (sic G, 9, 12) plage SC 8 in libro sapientiae S: in pronerbiis MC, ubi supra L 5 eorum] illorum LC sunt om. MLC 8 gaudet] autem MLC iniquitati MC correptione M, increpationem C 9 minuetur MLv: inuenitur S, inminuetur C 10 mineris MLC timore L 11 illic] in ecclesiastico MO, ubi supra L 12 uiro .. ] cf. finem uersus 8 in cap. LI. disciplinato L )[*]( 29* )

est inuentio in detrimentum. Item illic: Qoi odit correptionem, uestigium est peccatoris: et qui timent doaamua, conaertent ad cor aruum. Item in hieremia propheta: Sine causa percussi filios uestros, disciplinam non recepistis. Item illic : Haec dicit idominas;: haec gens, quae non axtdimt uocem domini neque exasperant disciplinam, dofecit fides de ore ipsorum. Item in amos propheta: Odie habuerunt arguentem in portis, et uerbum aequissimum abominati sunt. Item iob: Beatus homo, quam arguet dominus, quia correptio omnipotentis dei salus est Item in ezechihel propheta: Domus israhel nolunt audire te, quia nolunt audire me: quia

[*](cap. XI: Qui odit corruptionem uestigium est peccatoris. In hieremia: Sine causa percussi filios uestros, disciplina non recipistis. Item cap. : Haec dicit dominus: haec gens quae non audiuit uocem domini neque exceperunt disciplinam defecit fides de ore ipsorum. In amos cap. : Odio habuerunt arguentem in portis. In iob cap. Vllli: Beatus uir qui corripitur a domino: increpationem ergo domini ne reprobes. In ezechiel cap. : Domus israhel nolunt audire me quia uniuersa domus israbel con- )[*]( indisciplinato est inuentio detrimentum. Item cap. XI: Qui odit correptionem uestigium est peccatoris. In hieremia: Frustra percussi filios uestros, disciplinam non receperunt. Item cap. : Haec est gens quae non audiuit uocem domini usque periit fides et ablata est de ore eorum. In amoe cap. : Odio habuerunt in porta usque loquentem perfecte abominati sunt. In iob cap. VJLLU: Beatus uir qui corripitur a domino: increpationem ergo domini ne reprobes. In ezechiel cap. : Domus autem )

[*]( 1 Eccli. 21, 6 (7) 4 Hierem. 2, 30 5 Hierem. 7, 28 7 Am. 5, 10 9 Iob. 5, 17 \' 11 EJech. 8, 7 )[*]( 1 illic] in eccleaiastico MC, ubi supra L 2 timet MLCv deum MLv 3 connertetnr MLCv ad om. L ihesemia C propheta om. MLC ut sacpius 4 recipistis M 5 illic] in meremia (iher- C) MLC dns di L gens] genus S 6 enxperent S 7 hodie S 8 abhominati L 9 iob] in iofb V arguit C correptio eet C 10 dei est V* salus est om. MVLC hiezechihel L, iheBechiel C, ezechiel MV 11 is∗rahel (rasa t) S (bis) te quia nolunt audire om. MVLC )

uniuersa domus israhel conteotiosi sunt et duro corde. Item apostolus ad galata-s: Sic stulti estis? cum spiritu coeperitis, nunc carne. perficiemini? Item ad thessalonicensea I: Corripite inquietos, consolamini pusillianimes, suscipite infirmos, patientes. estote ad omnes. Item ad timotheum I: Insta oportune, inportonos argue, exhortare, increpa, in omni patientia et doctrina.

XXXIII. DE PRAEVARICATORIBVS.

InpsalmoC: Facientes praeuaricationes odiui: non adhesit mihi cor prauum. Item in prouerbiis: Sicut canis

[*](temptiosi sunt. Ad galatas cap. : Sic sttilti estis, ut cmn spiritu coeperitis carnem consumemim. Ad tesalonicenses I cap. : Corripite inquietos, consolamini pusillanimes. Adtimoth eum I cap. : Xnsta oportune inportime, argue, inerlpa. XXXIII. DE PREVARICATORIBVS. In psalmo G: Facientes praeuaricationes odio habui : non adhesit mihi cor prauum. In prouerbiis cap. XXV: Sicut canis qui reuertitur ad uomitum )[*](israhel nolunt audire te quia nolunt audire me usque et duro corde. Ad galatas cap. IIII : Sic sttilti estis, ut quam spiritu coeperitis nunc carne consummamini. Item ad thessalonicenses I cap. VII: Rogamus autem uos-, fratres, corripite inquietos usque patientes este ad omnes. Ad timotheum n ca.p. V: Praedica uerbum: insta oportune inportune. usque in omni patientia et doctrina. XXXIII. DE PRAEVARICATORIBVS. In psalmo C: Facientes praeuaricationes odio habui: non adhesit mihi cor prauum. In prouerbiis cap. XXV: Sicut canis qui reuertitur ad uomitum )

[*]( 2 GaL 3, 3 4 I These. 5, 14 6 n Tim. 4, 2 10 Ps. 100, 3 11 Prou. 26, 11 )[*]( 2 apostolua om. MVLC galathu ML estis] tit add. MVL Cυ 8 perficemini S, consummemini Mv, consumemini VLC tessalonicenses S, tesalonicemes MVLC 4 prima MC (sic inftfa li 6) pusillanimes MLGV 5 stote M 6 oportunae SMV, oportune LC inportunos S (ἀϰαι̍ϱους): inportune (-nae M) MLC, 8. I. V* (ἀϰαι̍ϱ∞ς) eiortare S, om. MVLC 7 patientia] lenitate et patientia MVLC (pao- VL) 9 preuaricatoribus SL 10 odiui Sυ : odio habui MVLC adhesit SVLC, adaesit M )

cum conuertitur ad uomitum suum odibilis efficitur, sic stultus malitia sua conuersus in peccatis suis. Item in ecclesiastico: Initium superbiae hominis apostatare a deo: quoniam initium peccati omnis superbia. Item illic: ln duobus timuit cor meum, et in tertio iracundia mihi aduenit: uir bellator deficiens per inopiam, uir sensutus contemptus: et qui transgreditur a iustitia in peccatum, deus parat eum ad romphaeam. Item in esaia propheta: Vae fili apostatae, haec dicit dominus: fecistis consilium non per me, et pactum non per spiritum meum, adponendo peccata super peccata. Item illic: Et exibunt sancti, et uidebunt membra hominum, qui praeuaricati sunt in me: uermis enim eorum non morietur, et ignis eorum non extinguetur, et erunt in aspectu omni carni. Item in ezechiel propheta: Si

[*]( suum. In ecclesiastico cap. VIII : Initium superbiae hominis apostetare a deo. Item cap. : In duobus timuit cor meum. In esaia cap. : Vae fili apostatum, haec dicit dominus: fecisti consilium non per me. Item cap. : Et exibunt sancti et uidebunt membra hominum qui praeuaricati sunt. In ezechiel )[*]( suum. In ecclesiastico cap. VIII : Initium superbiae hominis apostatare a deo. Item cap. XIII: In duobus timuit cor meum usque parat eum ad rompheam. In esaia cap. : Vae filii desertores, dicit dominus, ut faceretis consilium usque ut adderetur peccatum super peccatum. Item cap. : Et egredientur et uidebunt cadauera uirorum usque uisionis omni carni. In )

[*]( 3 Eccli. 10, 12 et 18 (14 et 15) 4 Eccli. 26, 25—27 8 Es. 30, 1 11 Es. 66, 24 14 Ezech. 17, 15 )[*]( 2 malitia] in malitia MVLC conuersus om. C 4 omnis peecati Cv verba Item — In duobus - - (l. 10) super peccata om. V 6 per inopiam Sv: inopia MLC uir S, et uir MLCv sensutus S (sensatus v): sapiens MLC 8 rompheam MLC, rom S isaia L, ysaia C fili S: filii MLC apostatum ML C 9 non MLC: om. 8 10 apponendum M 11 illic] in esaia MVLC (is- L, ys- VC, -ya V): et ante eiibunt om. V 12 preuaricati L enim om. L 14 verba Item — Si — Et — dominus om. V ęzechiel S, ezechielo M, hiezechielo L, iesechiele C,, )

diriget, si liberabitur qui facit aduersa? ita et qui praeterit testamentum saluus erit? Item illic: Et eligam ex uobis impios uestros et desertores, quoniam ex incolatu eorum educam illos: in terram israhel non intrabunt: et cognoscetis quia ego sum dominus. Item in osee propheta: Vae illis, quoniam exierunt a me: manifesti sunt, quia peccauerunt in me, et non clamauerunt ad me cordibus suis. Item in epistula petri apostoli II: Melius enim erat illis non cognouisse uiam ueritatis quam post notionem iustitiae apostatare a diuino sibi tradito mandato. contigit illis res uulgaris: sicut canis reuertens ad uomitum suum, et ut sues lota, quae in uolutatione sua coinquinata est. Item in epistula iudae apostoli: Angelos quoque, qui non serua-

[*](cap. : Si diliget, si liberabitur qui facit auersa. Item cap. : Et eligam ex uobis impios uestros et desertores. In ose cap. : Vae illis, quoniam recesserunt a me. Petrus in epistula II: Melius enim erat illis non cognouisse uie ueritatis quam post cognitionem iustitiae apostetare. Iud a sin epistula cap. : Angelus quoque qui non seruauerunt ordinem suam )[*](ezechiel cap. : Si diriget, si liberabitur qui facit aduersa? ita et qui praeterit testamentum saluus erit? Itemibicap. : Et eligam de uobis transgressores et impios usque et scietis quia ego dominus deus. Iteminoseecap. : Vae eis, quoniam recesserunt a me usque non clamauerunt ad me in corde suo. Petrus in epistula II cap. VllI: Melius enim erat illis non cognoscere uiam iustitiae usque et sus lota in uolutabro luti. ludas in epistula sua cap. II: Angelos uero qui non )

[*]( 2 Ezech. 20, 88 5 Os. 7, 13 et 14 8 n Petro 2, 21 et 22 18 Iud. 6 et 7 )[*]( 1 diriget MLC: dirigit S 2 illic] ubi supra MLC 3 uestros] uiros L exincolat uerum S 4 ie*rahel (rasa. t) S 5 quia] quoniam MLC sum om. ML oseae SV, osae M, osee LC 6 quia] quoniam MVLC 7 uerba Item — Melius - - sustinentes om. V 8 aepistola S petrus in epistola II MLC (ep L, epla C) 9 cognoscere ueritatem C notionem] cognitionem MC, agnitionem L 11 reuereus L sues SMLC 12 lata que S eat inquinata C 13 in aepistola iudę apostoli S: indas in epistola sua MLC )

uerunt ordinem suum, se reliquerunt habitaculum auum; in iudicium magni dei uioculis eos sanctonmi angeiorum mb. tenebras reseruabii sodomam autem quoque et gomerram et quae oirea eas ciuitates, cum adulterium fecissent et carnem secutae assent, ciuis factae propositae sunt in exemplo igms aeterni poenas sustinentes. Item in numeris : Exurge, domine, et dispargantur inimici tui, et fugiant omnes qui oderunt te, ei confriagantur: et coPUerte, domine, in milia iarahel.

XXXIIII. DE SVPERBIA.

In psalmo XXX: Et retribuet his qui abundanter faciunt superbiam. Item in psalmo LXXII: Propterea obtinuit

[*]( usque sunt in exemplum ignis aeterni poena sustinentes. In numeris cap. : Exsurge, domine, dispergantur inimici tui et fngiant. XXXIIII DE SVPERBIA. In psalmo XXX: Et retribuet his qui faciunt snperbiam. In LXXQ: Propterea obtinuit eos superbia )[*]( seruauerunt suum principatum usque ignis aeterni poenam snstinentes. In numeris cap. vn: Surge, domine, et diasipentur inimici tui et fugiant qui oderunt te a facie tua. XXXIIII. DE SVPERBIA. In psalmo XXX: Et retribuet his qui faciunt snperbiam. In LXXII: Propterea obtinuit eos superbia )

[*]( 6 Num. 10, 35 et 36 12 Ps. 30, 24 18 Ps. 72, 6 et 7 )[*]( 1 relinquerunt M 2 iudicio (-tio M) MLC d! (i. e. dei), SMLC (ἠμέϱας) 8 reseroauit MC quoque om. M gomurrapx M 4 et carnem seootae essent om. MLO 5 eaaet S -exemplum MLC 6 pęвas S, penas. C 7 exsurge MLC dkpargantur SM, dispergantnr VLC 8 confringantur] add. omnes qui oderunt te et fugiant MLC conuertere MVLC et fogiant omnea qai od. te et confugiant et conuertere domiae (sequitur lacuna 1S litt.) V, 12 habundanter S, om. MVLC 13 superbiam Item in psalmo nonagesimo scdo Odibilis coram deo et homiaibus superb. Qnod excelsum est hominibus abhominatio est Propterea obtinuit .. C optinuit L )

cos superbia eorum: prodiuit quasi ex adipe iniquitas eorum. Item in psalmo G: Non habitant in medio domus meae qui faciunt superbiam. Item in psalmo CXVIII: Superbi inique gerebant usquequaque. Item in prouerbiis: Dominus superbis resistit, humilibus autem dat gratiam. Item illic: Qui custodit os suum, seruat animam suam: nam qui proteruus est labiis, terrebit semet ipsum. Item illic: Domos superborum destruet dominus. Item illic: Inmundus aput dominum omnis qui exaltat cor suum. Item illic: Filius malus superbos oculos habet, palpebris autem suis

[*](eorum. In C: Non habitabit in medio domus meae faciens superbiam. In CXVITI: Superbi iniqui agebant. In prouerbiis cap. : Dominus superbos resistit. Item cap. XIII : Qui cuaiodit os suum custodit animam suam. Item ca.p. XVI: Domua superborum demolitur dominus. Item cap. XVII: ContiutLooem praecedit superbia. Item cap. XXX: Generatio cuins exoelai sunt )[*](eorum. In C: Non habitabit in medio donms meae faciens superbiam. In CXVIII: Superbi inique agebant. In epistula lacobi ∗∗∗ cap. XIII: Deus superbis resistit, humilibus autem dat gratiam. In prouerbiis cap. XIII: Qui custodit os auum custodit animam suam. Item cap. XVI: Domus superborum demolitor dominus. Item cap. XVII : Contrictionem praecedit superbia. Item cap. XXX: Genecatio cuius excelsi sant conli et palphebrae )

[*](9 PS. 100, 7 3 Ps. 118, 51 4 Pron. 8, 84 (cf. Iac. 4, 6 et r Petro 5, 5) 6 Pron. 18, 8 8 Prou. 15, 25 Prou. 16, 5 10 Prou. 30, 18 19 Iac. 4, 6 1. )[*]( 1 produ*it S quasi] sicut MVLC ez adipe] adipe MV, adeps L 2 habitant S: habitauit M, habitabit VLCv (ϰατϕ́ϰει) 3 qui faciunt superbiam S: faciens superbiam MLC, superbiam faciens Y, qui facit BUperbiam b (ποι∞̃ν σ̓πεϱηϕανίαν) centeeimo oicesimo tercio C 4 imquae SL gerebant S: agebant MVLCv 5 resigtit MVLC: reastet 8 (ἀντιτάϭσεται) 6 illic] ubi supra MV C, in prouerbiis L 7 illic] in eodem libro MYC, in eodem L 8 domns MV, domum C destruet S: detrahet MVLC, demolietar v illic] in prouerbiis MYC, ubi supra L immunduB apud dm C 9 omnis om. MVLC verba Item — Filiua malus - - potentia om. F 10 palphebris S )

extollitur. Item illic: Temerarius et superbus pestilentia uocatur. Item illic: Noli superbire ante conspectum regis, neque in locis potentium subsistas. melius est enim tibi dici: ascende ad me, quam humiliari in conspectu potentis. Item in ecclesiastico: Odibilis coram deo et hominibus superbia. Item illic: Et quid superbit terra et cinis? Item illic: Synagogae superborum non erit sanitas : frutex enim peccati radicabitur in illis. Item illic: Initium superbiae hominis apostatare a deo: quia initium peccati omnis superbia. sedes ducum superborum detraxit dominus, et sedere fecit mites pro illis. radices gentium superbarum arefecit dominus, et plantauit humiles ex ipsis gentibus. perdidit dominus memoriam superborum, et reliquit memoriam humilium sensu.

[*](ocnli et palpebre eius in alta subrecte. Item cap. XXI: Superbos et arrogans uocatur indoctus. XXV: Ne gloriosus apereas quoram rege et in loco magnatorum ne steteris. In ecclesiastico cap. VIIII: Odibilis quoram deo et hominibus superbia. Item ibi: Quid superbit terra e cinis? Item cap. IH: Sinagogae superborum non erit sanitas. Item cap. VIII: Qui com- )[*]( eius in alta subrecte. Item cap. XXI: Superbus et arrogans uocatur indoctus. Item cap. XXV: Ne gloriosus appareas coram rege et in loco magnatorum ne steteris. In ecclesiastico cap. VD: Odibilis coram deo et hominibus superbia. Item ibi: Quid superbit terra et cinis. Item cap. LII: Sinagogae superborum non erit sanitas. Item cap. VIII: Initium superbiae hominis apostatare a deo usque ab eo qui fecit illum recessit cor eius. )

[*]( 1 Prou. 21, 24 2 Prou. 25, 6 et 7 5 Eccli. 10, 7 6 ib. 9 7 Eccli. S, 28 (30) 8 Eccli. 10, 12-18 (14. 15. 17. 18. 21. 22) )[*](1 extolletur MVLC (ἐπαίϱεται), cf. 389, 8 in pronerbiis ML C pestilentiae L 2 in prouerbiis MC, in eodem L 6 uerba Item - Et quid s. t. e. cinis om. V . illic] ubi supra .ML C et quid] et qui S, quid MLC terra MLCv: [erba 8 illic] in ecclesiastico MLVC 8 uerba Item — Initium - - deminutio uitae est (461, 1) om. V 9 superbia L 11 gentium MLCv: mentium S 12 plantabit S (ἐϕύτευσε) et perdidit MLC 13 reliquid SML memoria ML sensum S )

non est creata hominibus superbia, neque iracundia nationi mulierum. Item illic: Qui tetigerit picem, inquinabitur ab ea: et qui communicat superbo, induet superbiam. Item illic: Domus, quae nimie locuples est, adnullabitur superbia. Item in esaia propheta: Omnis autem deficiet iniquus, et peribit superbus, et disperierunt qui inique agunt in maestitia, et qui faciunt peccare homines in sermone. Item illic: Et qui superbi sunt, contumelia conterentur, et humiliabuntur, et cadent excelsi gladio. Item illic: Et contumeliam superborum humiliabo. Item illic: Cessauit superbia et diuitiae impiorum. Item in amos propheta: Quia iurauit dominus per semet ipsum, quia ego abominor omnem superbiam iacob, et regiones illius odiui. Item in amba-

[*](municauerit superbo induetur superbia. Inesaiacap. : Omnes autem deficiet iniquus et peribit superbus. Item cap. : Et qui subersi sunt contumelia conterentur. Item cap. : Et contumelia superborum humiliabo. Item cap. : Cessauit superbia et diuitia impiorum. Inamoscap. : Quia iurauit dominus : per semet ipsum, quia ego abominor omnem superbiam. )[*](Item cap. VIII: Qui communicauerit. superbo induetur superbia. Inesaiacap. : Omnis autem deficiet iniquus et peribit superbus et disperierunt qui inique agunt in maestitia et qui faciunt peccare homines in sermone. Item cap. : Et qui superbi sunt contumelia conterentur et humiliabuntur et cadent. Item cap. : Et gloriosos terrae humiliabo. Item cap. : Cessauit superbia et diuitiae impiorum. In amos cap. : Iurauit dominus deus in anima sua: dicit dominus deus exercituum usque )

[*]( 2 Eccli. 13, 1 4 Eccli. 21, 4 (5) 5 Es. 29, 20 et 21 8 Es. 10, 33 et 34 9 Es. 13, 11 10 Es. 24, 8 (cf. Sabat.) 11 Amos 8, 7 )[*](2 in ecclesiastico MLC 3 induit L superbia M 4 ubi supra MLC nimiae SM locuplebs S, locuplez MLC 5 isaia L, ysaia C propheta om. MLC 6 iniquae ML 7 meatitia L 8 illic] in esaia (is- L, ys- C) MLC (sic infra) 9 contumelia SM 10 cessauit — impiorum] πέπαυται αὐϑαδία ϰαὶ ϰλου̃τοςἀσεβω̃ν eod. Alex. 12 iurabit S abhominor L 18 ambacum M: abbacum S, abbacuc L, abacuch C )

cum: Iustus autem ea fide mea uiuit: sibi placeas autem, contemptor et uir superbus nihil proficiet. Item in deuteronomio: Et omnis quicumque fecerit in superbia, ut non exaudiat sacerdotem qui adetat ministrare in nomine dei sui, aut iudices qui fuerint in diebus iUis, morietar homo ille, et auferetis malum ei israhel : et omnis populus cum audierit, timebit et non faciet iniuBtitiam. Item in iob: Et quia anni dinumerati sunt superbiae, et sic sunt dispositi in aures domini: et cum uidebuntur pacrficari, eueniet illis enersio. quia qui in altis habitat, uidet iniuriam facientem, et humiliat superbos. Item tobi: Propter quod et tu, fili, dilige fratres tuos, et noli superbo corde agere cum filiabus filiarum populi tui: nec accipias quemquam ex his in snbiectione causa inopiae et necessitatis: quoniam in superbia abundat perditio et infidelitas: nec consistit fbrtiter coi gradus in tabulis figitur: quia fructus stellionatus decoloratio

[*]( In ambaclIc cap. .: Instus autem ex fide mea uit: uir superbus nihil proficiat. In deuteronomio cap. : Omnis quicumque fecerit superbia ut non exaudiat sacerdotem. In iob cap. : Et qui anni dinumerati sunt. In tobi cap. : Propter quod, filii, dilige fratres tuos usque et diminutio uitae )[*]( et domus eius odi. In ambacuc cap. : Iustus autem in fide sua uiuet usque uir superbus et non decorabitur. In deuteronomio cap. X: Qui autem superbierit nolens obaudire sacerdotis imperio usque ut nullus deinceps intumescat superbia. Item in tobi cap. : Saperbiam numquam in tuo sensu aat in tuo uerbo dominari permittas usque initium sumpsit omnis perditio. )

[*]( 1 Abbac. 2, 4 et 5. 8 Deut. 17, 12 et 13 8 Iob. 15, 20 et 21 11 Tob. 4, 18 (cf. p. 871, 8) 26 Tob. 4, 14 )[*]( 2 deuteronomium MC 3 et om. MLC in superbia S: aaperbiam MLC ut MLC: aut S 4 adstat S: adsistit (ass- Q MLC 5 fuerunt C 6 anfertis ML 8 sic sunt S: sicut MLC 9 ueniet MLC 11 et tu om. MLC 18 accipies ML 15 abundat M: habundat SLC 16 tabulis Si talibos MLC fructus om. C stillionatus S, stelionatus M L, steHo lo natus (pro e m. 2 s. I. pos. i) C decoratio 8-)

et deminutio uitae esi litem in euangelio secundum matthaeum: Vos autem quaoritis in modicis extolli, et de maximis minui. Item illic: Quia quod excelsum est in hominibus, abominatio eat ante dominum.

XXXV. DE MANSVETVDINE.

In numeris: Et erat moyses mansuetus prae omnibus hominibus, qui sunt super terram. Item in psalmo XXlIIJ: Dulcis et mansuetus dominus: propter hoc legem statuet delinquentibus in uia, dirigat mites in iudicio, docebit mansuetos uias suas. Item in prouerbiia solomonis: Man-

[*](est. In euangelio secundum matheum cap. : Vos autem quaeritis in modicis extolli et in maximis minuit. Item cap. : Quia quod excelsum est in omnibus abominationem ante deum. XXXV. DE MANSVETVDINE. In libro numerum cap. : Et erat moyses mansuetus prae omnibus hominibus qui sunt super terram. In psalmo XXIIII: Dulcis et mansuetus dominus. In prouerbiis cap. : Mansuetus uir cordis medicus est. Item )[*](Secundum matheum cap. XX: Vos autem quaeritis de modico crescere et de maximo minui. Item secundum matheum cap. XVllll: Apud homines hoc inpossibile est, apud deum autem omnia possibilia sunt. XXXV. DE MANSVETVDINE. In libro numerorum cap. VHH: Erat enim moyses uir mitissimus super omnes homines qui morabantur in terra. In psalmo XXllII: Dulcis et mansuetus dominus: propter hoc legem statuet. In prouerbiis cap. I: )

[*]( 2 Matth. 20, 28 et Lac. 14, 11 S Luc. 16, 15 7 Num. 12, 8 9 Ps. 24, 8 et 9 11 Prou. 14, 30 21 Matth. 19, 26 )[*]( 1 Item in eu. om. V euuang S 12 math (uel mathm) Ubri nos ... ] ὑμει̃ς 68 ζητει̃τε... cf. Westcott and Hort, N. T. p. 572, Notes p. 15. Mai, Scr. uet. III p. 275. Lachm. N. T. 1119 queritis LC 8 illic] scam mathm MLC in om. V 4 abhominatio V C dominum] deum MY 7 in libro numerorum MLC, om. V et om. C mansuetussimus C 9 statuet MVLC: statuit S 10 dirigit MVC 11 solomonis om. MVLC mansuetus...] πραὒϑυμος ἀνὴϱϰαϱδίας ἰατϱός, σὴς δὲ ὀστέωνϰαϱδία αἰσϑητιϰή. )

suetus uir cordis medicus est: tinea autem ossibus cor intellegens. Item illic: Melior est mansuetus cum humilitate quam qui diuidit praedam cum contumeliosis. Item in ecclesiastico: Fili, in mansuetudine opera tua perfice, et ab omni homine diligeris. Item illic: Esto mansuetus ad audiendum uerbum, ut intellegas: et cum sapientia loquere responsum uerum. Item illic: Fili, in mansuetudine serua animam tuam, et da illi honorem secundum dignitatem suam. Item apostolus ad ephesios: Obsecro ergo uos ego uinctus in domino, ut digne ambuletis uocatione, qua uocati estis, cum omni humilitate animi et mansuetudine, cum multa patientia, subportantes inuicem in caritate, solliciti seruare unitatem spiritus in uinculo pacis. Item iacobus apo-

[*](cap. XVII: Melior est humiliari cum mitibus quam diuidere spolia cum superbis. In ecclesiastico cap. III: Fili, mansuetudine opera tua perfice. Item cap. HI: Esto mansuetus ad audiendum uerbum. Item cap. VIII: Fili, i mansuetudine serua anima tua. Paulus ad efesios cap. : Obsecro uos uinctus in domino usque in uinculo pacis. Iacobus cap. : Quis prudens et )[*]( Mansuetus uir cordis medicus est, tinea autem ossibus cor intelligens. Item cap. XVII: Melius est humiliari cum mitibus quam diuidere spolia cum superbis. In ecclesiastico cap. ill: Fili, in mansuetudine opera tua perfice. Item cap. III: Esto mansuetus ad audiendum uerbum. Item cap. VIII: Fili, in mansuetudine serua animam tuam. Paulus ad ephesios cap. IIII: Obsecro itaque uos, fratres, ego uinctus in domino usque in uinculo pacis. Item )

[*]( 2 Prou. 16, 19 4 Eccli. 3, 17 (19) 5 Eccli. 5, 11 (13) 7 Eccli. 10, 28 (31) 9 Ephes. 4, 1-3 )[*]( 1 intelligens et intelligas Y C 2 illic] in prouerbiis MVLC ***mansuetus M 3 diluit S contumeliosis SMVC, contentiosis L, superbis v 5 omne ML illic] ubi supra MV LC 7 uerba Item — Fili - - Obsecro - - pacis om. V illicj in ecclesiastico MVLC mansuetndinem ML 9 apostolos S: paulus MLC efesios 8, effesios LC 10 uocationem qua S, uocatione in qua ML 11 animi om. MLCv multa patientia S: magnanimitate MLC, patientia v 12 supportantes MLC sollicite L 18 in iacob (item om.) V om. apostolus MVLC )

stolus: Quis prudens et sciens uestrum? monstret de bona conuersatione opera sua in mansuetudine et prudentia.

XXXVI. DE PATIENTIA.

In prouerbiis: In corde uiri boni inuenietur patientia: nam in corde insipientium non agnoscitur. Item illic: Melior est uir patiens quam fortis: nam qui retinet iram, melior est quam qui ciuitatem capit. Item illic: Qui parcit uerbum proferre durum, prudens est: patiens autem uir sapiens est. Item illic: Patiens uir copiosus in sapientia: pusillianimis autem uehementer insipiens. Item apostolus

[*](sciens uestrum? monstret de bona opera conuersationem suam in mansuetudine et prudentia. XXXVI. DE SAPIENTIA. In prouerbiis cap. XVII: Cor sapientis querit doctrinam. Item cap. XVI: Melior est patiens uiro forte et qui dominatur amico suo expugnator urbium. Item cap. XVIII: Qui moderator sermones suos doctus et prudens est. Item cap. XVIIII: Cor prudens possidebit scientia et auris sapientium )[*](Iacobus cap. XII: Quis sapiens et disciplinatus inter uos? ostendat ex bona conuersatione operationem suam in mansuetudine et sapientia. XXXVI. DE SAPIENTIA. In prouerbiis cap. XVII: Cor sapientis quaerit doctrinam. Item cap. XVI: Melior est patiens uiro forti et qui dominatur animo suo expugnatore urbium. Item cap. XVIII: Qui moderatur sermones suos doctus et prudens est. Item cap. XVIIII: Cor prudens possidebit scientiam et auris sapientium )

[*]( 1 Iac. 8, 18 5 Prou. 14, 88 (cf. Sabat.) 7 Prou. 16, 82 8 Prou. 17, 27 10 Prou. 14, 29 14 Prou. 15, 14 et 18, 15 )[*]( 1 de bona opera (bono opere V) conuersationem suam in MVLC .4 de sapientia MVLC 5 prouerbiis] add. salomonis C patientia S: sapientia MVLCv (σοϕία), cf. Sabat. 6 agnoscetur MV LC illic] in prouerbiis MVLC (sic infra) 7 uir om. Lv patiens Sv: sapiens MVLC (μαϰϱόϑυμος) retinet S: continet MV LC 8 parcet MV*LC 9 prudens est S: prodest ei MVLC (ἐπιγνώμων) 10 uerba Item — Patiens - - insipiens om. V 11 pusillauimis (-mes L) MLC apostolus om. MVLC )

ad th.essalonicenses I: Patientes estote ad omnes. uidete ne quis malum pro malo alicui reddat, sed semper quod bonum est sectamini in inuicem et in omnes.

XXXVII. DE HVMILITATE.

In prouerbiis: Omnis opera humilis manifesta aput deum: nam impii in die malorum cadebunt. Item illic: Humilkt ualde spiritum tuum: quoniam uindicta carnis impii ignis et uermis. Item illic: Responsum humile auertit iram. Item illic: Humilitas exaltat gentes. Item in psalmo XXXIII: Iuxta est dominus his qui tribulato sunt corde, et humiles

[*]( quaerit doctrina. Ad tesalonicenses I cap. : Patientes estote ad omnes. XXXVII. DE HVMILITATE. In prouerbiis cap. : Omnis opera humilis mansueta. Item cap. : Humiliens uade spiritum tuum. Item cap. : Responsio mollis frangit iram. Item cap. : Hnmiliat et exaltat. In psalmo XXXIII: Et humiles )[*]( quaerit doctrinam. Item ad thesealonicenses I cap. VII: Patientes estote ad omnes usque in inuicem et in omnes. XXXVII. DE HVMILITATE. In prouerbiis cap. : Omnis opera humilis mansueta apud deum. nam impii in domo malorum cadent ∗∗∗∗∗. Item cap. XV: Responsio mollis frangit iram. In ecclesiastico cap. VI: Humilians ualde spiritum tuum usque impii ignis et uermis. Item cap. VI: Est enim qui humiliat et exaltat, circumspector deus. In psalmo XXXIII: Et humiles )

[*]( 1 I Thess. 5, 14 et 15 6 Prou. 16, 2 7 Ecdi. 7, 17 (19) 9 Prou. 15, 1 10 Piou. 14, 84; cf. Eccli. 7, 11 (12) et I Reg. 2, 7 11 Ps. 83, 19 17 EcclL 7, 11 (12) )[*]( 1 teasalomcenses SC, thesalonicenses MV, thesol- L prima MC 2 quod bonum est inuicem sectamini in (et in V) omnes MVLC 6 omnis libri manifesta S: mansueta MVLC (ϕανεϱά) 7 cadebunt SMV1L: cadent VC illic] in prouerbiia MVLC (sic infra) humilians MV1LC1 8 uade ML 9 uerba Item — Responsum - - HumiL - - Iuita - - saluabit om. V 10 humilitas S: humiliat et MLC (Prou. 14, 34 διϰαιοσύνηὑψοι̃ ξϑνος. Eccli. 7, 11 (12) ἔστι. yciQ 6 ταπεινω̃ν ϰαὶ ἀνυψω̃ν) )

spiritu saluabit. Item in esaia propheta: Quia misertus est deus populo suo, et humiles populi sui consolatus est. Item illic: Et ad quem respiciam, dicit dominus, nisi ad humilem et quietum et trementem uerba mea? Item in euangelio secundum matthaeum: Quicumque autem humiliauerit se, exaltabitur, et qui se exaltauerit, humiliabitur. Item in epistula petri I: Omnes autem quietem et humilitatem animi induite: quia dominus superbis resistit, humilibus autem dat gratiam. Item iacobus apostolus: Humiliate uos deo. et resistite diabulo, et fugiet a uobis. proximate deo, et proximabit uobis. Item illic: Humiliamini ante conspectum domini, et exaltabit uos.

[*](Spiritas saluabit. In esaia cap. : Et humiles populi sui consolabitur. Item cap. : At quem respiciem, dicit dominus, nisi ad humilem et quietum. Secundum matheum cap. : Quicumque autem humiliauerit se et exaltabitur. Petrus in epistula I cap. : Omnes quietem et humilitatem animi induite, quia dominus superbus resistit, humilibus autem dat gratia. Iacobus cap. : Humiliate uos deo, et proximabit uobis. Item cap. : Humiliamini in conspectu domini et exaltauit uos. )[*](spiritu saluabit. In esaia oap. : Quia consolatus est dominus populum suum et pauperum suorum miserebitur. Item cap. : Ad quem respiciam, dicit dominus, nisi ad humilem et quietum et trementem uerba mea. Secundum matheum cap. XVIII: Quicumque ergo humiliauerit se. Petrus in epistula I cap. XVIlII: Omnes autem inuicem humilitatem insinuate usque humilibus autem dat gratiam. In epistula iacobi cap. XIII: Adpropiate domino et adpropinquabit uobis. Item cap. XEI: Humiliamini in conspectu domini et exaltabit uobis. )

[*]( 1 Es. 49, 18 3 Es. 66, 2 5 Matth. 23, 12 7 I Petro 5, 5 10 Iac. 4, 7 11 Iac. 4, 10 )[*](1 uerba Item — Quia m. - - consolatns est om. M isaia L, yt- VC (proph. om.) 2 consolabitur VLC, παϱεϰάλεσεν 3 illic] in esaia (is. VL, ys- C) MVLC 4 uerba Item — Quicumque - - (lin. 12) exaltabit uos om. V 5 euuang sec mattheum 8 6 uerba et qui 8. exalt. humiUabitur om. MLG item petrus in epistola I (prima MG) MLG humilitatem et quietem C 8 animae M 9 apostolus om. MLC 10 uerba et resistite d. e. a u. p. deo om. M LC fugiet addidi 11 proximauit SM, -bit LC illic] iacobus MLC 12 exaltauit M uobis L )[*]( XII, Aug. 3, 1. )[*]( 80 )

XXXVIII. DE SAPIENTE.

In prouerbiis: Beatus homo qui inuenit sapientiam, et inmortalis qui inuenit prudentiam. melius est enim illam mercari quam auri et argenti thensauros. Item illic: Gloriam sapientes possidebunt, et insipientes diuident contumeliam. Item illic: Sensus bonus accedit ad eos qui nouerunt eum, uir autem prudens inueniet eum. Item illic: Ornamentum adulescentibus sapientia, gloria autem seniorum cani. Item illic: Da sapienti occasionem, et sapientior erit: notum facio iusto, et adiciet percipere. Item illic: Sapiens corde percipiet mandata. Item illic: Sapientes celabunt intellectum. I

[*]( XXXVIII. DE SAPIENTE. In prouerbiis cap. IIII: Beatus homo qui inuenit sapientia. Item cap. IIII: Gloriae sapientes possidebunt Item cap. X: Da sapienti et addetur ei sapientia. Item cap. XI: Sapiens corde praecepta suscepit. Item cap. XI: Sapientes abscondunt scientiam. Item cap. XIII: Lux sapi- )[*]( XXXVIII. DE SAPIENTE. In prouerbiis cap. IIII: Beatus homo qui inuenit sapientiam usque purissimi fructus eius. Item cap. IIII : Gloriam sapientes possidebunt: stultorum exultatio ignominia. Item cap. xlm: Sapiens timet et declinat malum us que confidit. Item cap. XXI: Eznltatio iuuenum fortitudo eorum et dignitas senum canities. Item cap. X: Da sapienti occasionem et addetur ei sapientia: doce iustum et festinabit accipere. Item cap. XI: Sapiens corde praecepta suscipit. Item cap. XI: )

[*]( 8 Prou. 8,18 et 14 5 ib. 85 7 Prou. 19, 7 gr. 8 Prou. 20, 29 10 Prou. 9, 9 11 Prou. 10, 8 12 ib. 14 21 Prou. 14, 16 )[*]( 2 de sapientia L, decipiente V 4 inmortalia SVL: immortaiis MC, ϑνητός melior L illa SMV1L 5 in prouerbiis MV LC (8. i.) 7 adcedit F1 ad eos] a deus S 8 uerba Item- Ornamentom — 467, 8 sahius erit om. V ubi supra MLC 9 adulescentibos (adol- L, adhol- C) ornamentum MLC sapientiae L senum C 10 et MLC, om. S, cf. 449, 11 et notum MLC 11 illic] ubi supra MC, in prouerbiis L 12 illic] in prouerbiis MC, ubi supra L caelabunt SM )

Item illic: Vir autem sapiens quiete agit. Item illic: Vir sapiens sedes est intellectus. Item illic: Lex sapienti fons uitae. Item illic: Cor sapientium possidebit sensum. Item illic: Thensaurus desiderandus requiescit in ore sapientis. Item illic: Melior est uir sapiens quam fortis et uir prudentiam habens quam ager magnus. Item illic: Sapientes non declinant de ore domini, sed cogitant in consiliis. Item illic: Qui ambulat sapienter, saluus erit. Item in ecclesiastico: Cor sapientis intellegitur in sapientia. Item illic: Non abscondas sapientiam tuam in decore: in lingua enim cognoscitur sapientia, et sensus et scientia doctrinae

[*](entis fons uitae. Item cap. XV: Corona . sapientium diuitiae. Item cap. XVI: Cor sapientis querit doctrinam. Item cap. XV: In corde prudentis requiescit sapientia. In ecclesiastico cap. : Cor sapientis intelligitur in sapientia. Item cap. : Non absconde sapientiam tuam. Item cap. X: Sapiens in uerbo )[*](Sapientes abscondunt scientiam. Item cap. XI: In labiis sapientis muenitur sapientia. Item cap. XIII: Lex sapientis fons uitae. Item cap. : Thesaurus desiderandus requiescit in ore sapientis. Item cap. XI: Qui ambulat simpliciter, ambulat confidenter. Item cap. XV: Corona sapientium diuitiae eorum. Item cap. XV: In corde prudentis requiescit sapientia. Item cap. XVI: Cor sapientis quaerit doctrinam. In ecclesiastico cap. IH: Cor sapientis intelligitur in sapientia. Item cap. VIIII: Beatus uir qui in sapientia sua meditabitur, usque circuminspectionem dei. Item cap. IIII: Non abscondas sapientiam tuam in decore eius, in lingua enim cognoscitur sapientia, usque operibus iustitiae. )

[*]( 1 Prou. 11, 12 2 Pr. 12, 28 Pr. 18,14 8 Pr. 18, 15 4 Pr. 21, 20 5 Pr. 16, 82 6 Pr. 24, 7. 8 gr. 8 Pr. 28, 18 9 Eccli. 8, 29 (81) 10 Eccli. 4, 28. 24 (28. 29) 12 (21) Pr. 14, 24 13 Pr. 15, 14 14 Pr. 14, 88 v 17 Pr. 10, 18 20 Pr. 10, 9 )[*]( 1 ubi supra MLC (sic 3. 5. 6) quiete agit: ἡσυχίαν ἄγει, alt: illic] in prouerbiis MC, abi supra L (sic 2. 4. 8) 2 ἀνὴϱ συνετός ϑϱόνος αἰσϑήσεως, ap. Augustifl: anima iusti sedes sapientiae in ps. 46,10. 96, 5. a. i. s. eat s. ib. 79, 2. serm. 53, 7. 200, 1. s. s. a. iusti: thronus enim latine aedes dicitur i. ps. 98, 3. a. i. thronus sap. ib. 121, 9 sedis 8 sapientis v 5 sap. (om. uir) MLC et.. ] xai .. Alx. 9 in om. V 10 ubi supra MVLC in decore MVv, inde deore S, in dedecore LC )[*]( 30* )

in uerbis ueritatis, et firmamentum in operibus iustitiae. Item illic: Sapientia humilis exaltabit caput illius, et in medio magnatorum considere illum faciei Item illic: Felix sapiens, qui in sapientia sua ueritatem et iustitiam meditatur, et in sensu suo cogitabit circuminspeotioaem dei! Item. illic: Homo sapiens in omnibus metuebit. Item illic: Sensati in uerbis sapienter egerunt, et intellexerunt ueritatem et iustitiam, et plorauerunt ad prouerbia et iudicia. Item illic: Homo sapiens tacebit usque in tempus: laaeigus autem et inprudens non seruabunt tempus. Item illic; Sapiens in uerbis se ipsum adfabilem facit. Item illic: Osprudentis

[*]( producet se ipsum. Item cap. X: Homo sapiens in omnibus metuebit. Item cap. X: Sensati in uerbis sapienter egerunt. Item cap. XI: Homo sapiens tacebit usque ad tempus. Item cap. X: Sapiens in uerbis se ipsum amabilem facit. Item cap. XIIII: )[*]( Item cap. XI: Os prudentis quaeritur in ecclesia et uerba illius cogitabunt cordibus suis. Item cap. VIII : Sapientia humiliati exaltauit caput illius, usque considere illum faciet. Item cap. X: Homo sapiens in omnibus metuit usque dabit confessionem. Item cap. X: Sensati in uerbis et ipsi sapienter egerunt usque prouerbia et iudicia. Item cap. XI: Homo sapiens tacebit usque ad tempus usque non seruabunt tempus. Item cap. : Sapiens in uerbis se ipsum amabilem facit. Item cap. : Sapiens in uerbis producit se ipsum usque placebit magnatis. Item cap. XVIIII: Homo sensatus credit legi dei. Item cap. XIIII: )

[*]( 2 Eccli. 11, 1 8 Eccli. 14, 20 (22) 6 Eccli. 18, 27 7 ib. 29 9 Eccli. 20, 7 10 ib. 13 11 Eccli. 21, 17 (20) 23 Eccli. 20, 29 )[*]( 2 uerba Item — Sapientia - - (p. 470, 1) scientia est om. V in ecclesiastico MC, ubi supra L (sic l. 6) exaltabit SCv: exaltauit ML S conaedere MLCv facit ML illic] ubi supra MLC 4 sapiensa S 5 cogitabit SCv: cogitauit ML circumspectionem MLCv 6 metuebit SL, meWuit (ras. ue) M, metuet Cv ubi anpra MLC (sic l. 9, 11) 7 n intellexerunt C 8 et plorauerunt] explorauerunt M 9 in] ad Cv autem om. C 10 seruabunt] add. usque ad L illic] in eccleaiastico MLC 11 affabilem X, amabilem MCv (πϱοσϕιλη̃) )

quaeritur in ecclesia et uerba illius cogitabunt in cordibus suis. Item illic: Homo pius in sapientia manet sicut sol: nam stultus quasi luna inmutatur. Item illic: Homo sensutus credit legi dei. Item illic: Vir peritus multos erudiuit, et animae suae suauis est. Item illic: Vir sapiens inplebitur benedictione, et uidentes illum laudabunt. Item illic: Sapiens in populo hereditabit honorem, et nomen eius erit uiuens in aeternum. Item in ecclesiaste: Cor sapientium in domo luctus, et cor insipientium in domo luxoriae. Item illic: Verba sapientium in requiem audientium. Item iob; Quoniam sapientia est timere dominum: abstinere autem se

[*](Homo sanctus in sapientia manet sient sol. Item cap. XXII: Vir peritus qui multos erudiuit et animae suae suauis est. Item ibi: Vir sapiens inplebitur benedictione. Item ibi: Sapiens in populo hereditauit honorem. In ecclesiastic cap. II: Sapientis oculi in capite eius. Item cap. XI: Verba sapientium audiuntur in silentio. In iob cap. X: Quoniam sapientia est timere domi- )[*](Homo sanctus in sapientia manet usque stultus sicut luna inmutatur. Item cap. XXII: Vir peritus qui multos erudiuit et animae suae suauis est. Item cap. XXII: Vir sapiens implebitur benedictione et uidentes illum laudabunt. Item cap. XXI: Sapiens in populo hereditabit honorem et nomen eius erit uiuens in aeternum In ecclesiaste cap. VII: Cor sapientium ubi tristitia est et cor stultorum ubi laetitia. Item cap. XI: Verba sapientium audiuntur in silentio. Iniobcap. : Et dirit homini: ecce )

[*]( 2 Eccli. 27,11 (12) 8 Eccli. 33 (36), 3 4 Eccli. 37, 19 (22) 5 ib. 24 (27) 7 ib. 26 (29) . 8 Eccle. 7, 5 10 Eccle. 9, 17 11 Iob. 28, 28 15 Eccle. 2, 14 )[*]( 1 queritur LC in ecclesiam SMC illorum C cordibus (om. in) MLC 2 illic] in ecclesiastico MLC 3 quasi] ut C, sicut v inmutatur (imm- M) SML, mutatur Cv illic] ubi supra MLC (5. 6) sensutus S: sensatus MLC 4 illic] in ecclesiastico MO, ubi supra L (8. 10) peritus qui αμ (cod. AmiatJ erudiuit MLCv, erudibit S 5 implebitor MLC 7 sapiens Sv; uir sapiens MLC populo (om. in) 8 hereditauit M eius om. M ab imtio folii 8 uiuens erit MLC 9 luzuriae LC 10 requie MLC iob MLC: illic S 11 timere deum C )

a malis scientia est. Item tobi: Adtende autem tibi, fili, in omnibus operibus tuis, et esto sapiens in uniuersis sermonibus tuis: et quod nolueris tibi fieri, alio ne feceris. Item in prouerbiis: Sapiens timendo declinat a malo, stultus uero sibi confidens miscetur iniquo.

XXXVIIII. DE CONVERSATIONE IVVENVM.

In psalmo CXVIII: In quo corrigit iuuenior uiam suam? in custodiendo sermones tuos. Item in prouerbiis solomonis: Scire sapientiam et disciplinam, et intellegere sermones prudentiae, ac percipere uersutias sermonum, atque intellegere iustitiam ueram, et iudicium dirigere iustum: ut det innocentibus astutiam, puero autem iuniori sensum et peritiam: his enim auditis sapiens sapientior erit. Item

[*]( num. Tobias cap. : Adtende autem tibi, fili, in omnibus operibus tuis et esto sapiens. In prouerbiis cap. : Sapiens timendo declinat a malo. XXXVIIII. DE CONVERSATIONE IVVENVM. In psalmo CXVIIII: In quo corregit iunior uiam suam ? In prouerbiis cap. : )[*]( timor domini ipsa est sapientia usque intelligentia. In tobi cap. : Adtende tibi, fili, ab omni fornicatione usque uide, ne alteri tu aliquando facias. Item in prouerbiis cap. XIIII: Sapiens timet et declinat malum. XXXVIIII. DE CONVERSATIONE IVVENVM. In psalmo CXXIIII: In quo corrigit iuuenior uiam suam? In prouerbiis cap. I: Ad sciendam sapientiam et disciplinam usque sapiens sapientior . )

[*]( 1 Tob. 4, 14 et 15 (16) 4 Prou. 14, 16 8 Ps. 118, 9 10 Prou. 1, 2-5 )[*]( 1 scientia (os. eat) C attende VC 8 alio SL (cod. Amiat.): alii MVC, alteri v facias Mv 8 sakno V CXVII S, num. om. L corrigit SVLCv: corriget M (ϰατοϱϑώσει), cf. 334, 3 iunior C 9 aolomonis om. MVLC 10 et (ante iatelleg.) om. MVLC 11 adq; S 12 dirigerej diligere VLC (ϰατευϑύνιν) 14 enim S: autem MVLC )

illic: Fili, non te conpraehendat mala cogitatio, quae dereliquit doctrinam adulescentiae, et testamentum diuinum oblita est. posuit enim aput mortem domum suam, et aput infernum cum terrigenis sunt cursus eius. omnes qui uadunt per illam, non reuertentur, sed in paenitentiam uenient Item illic: Fili, ne deficias: serua autem meum consilium et cogitationem: ut uiuat anima tua semper et gratia sit circa tuam ceruicem. tunc sanitas erit carnibus tuis et diligentia ossibus tuis. Item illic: Vias impiorum noli ingredi, neque aemuleris uias iniquorum: in quocumque loco castra constituerint, non eas illuc: diuerte autem ab eis et declina. Item illic: Omni custodia serua cor tuum: ex his enim exitus sunt uitae. aufers a te prauum os, et iniqua labia longe expelle a te. oculi tui recta uideant, palpebrae autem tuae adnuntient iusta. recta itinera fac tuis pedibus, et uias tuas dirige: nec

[*](At scientiam et disciplinam. Item cap. VI: Fili mi, adtende sapientia mea. Item cap. VIII: Fili mi, custode sermones meos. Item cap. VIII: Nunc ergo, fili, audi me et adtende uerba oris mei. Item cap. V: Omni custodia serua cor tuum. In eccle- )[*](erit. Item cap. IH: Fili mi, si susceperis sermones meos usque omnes qui ingrediantur ad eam non reuertentur. Item cap. III: Fili mi, ne obliuiscaris legis meae usque et inrigatio ossuum tuorum. Item cap. V: Non delecteris semitis impiorum usque declina et desere eam. Item cap. V: Omni custodia serua cor )

[*]( 1 Prou. 2, 16-19 6 Prou. 8, 1-8 9 Prou. 4,14 et 15 12 ib. 28-27 16 Prou. 5, 1 17 Pr. 7, 1 18 ib. 24 20 Pr. 2, 1. 19 )[*]( 1 ubi supra MVLC (9. 11) conpraehendat SMV, compreh- L C cogitatio mala L dereliquid 8, derelinquit MVLC 2 et om. MVLC 4 terregenis SMV1 5 illic] in prouerbiu MVLC 6 consilium meum C 7 toam ceroicem S: tuum collum MVL, collum tuum C 9 emuleris VLC 10 in om. MVLC quocnmquae 8 constituerint castra V 11 deuerte MV autem om. C 12 sunt om. MVLC 18 aufers SML, aufer∗ (rasa s) V: aufer C 18 uerba prauum os et i 1. e. a te om. M repelle VLC 14 palphebrae SM1 (h rasa w M) annuntient MVC 15 nec) ne MC )

declines in dextram uel in sinistram, auerte autem pedem tuum a uia mala. Item illic: Ornamentum adulescentibus sapientia, gloria autem seniorum cani. Item in ecclesiastico: Fili, a iuuentute tua excipe doctrinam, et usque ad oaoos inuenies sapientiam. quasi is qui arat et seminat accede ad illam, et suatiae bonos fructus illius. in opere enim illius exiguum laborabis, et cito edes de generationibus illius. quam aspera est nimium indoctis: et non permanebit in illa excors. Item illic: Cum sancto adsiduus esto, quemcumque cognoueris conseruantem timorem damiBi. Item illic: In multitudine presbiterorum prudentium sta, et sapientiae illorum ex corde coniungere: et omBem narrationem dei uelis audire, et prouerbia laudis non effugiant te. uidens sensutum euigila ad illum, et gradus ostiorum illius exprimat pes tuus. cogitatum habe in praeceptis dei, et in mandatis eius adsiduus esto: et ipse cor dabit tibi, et concupiscentia sapientiae dabi-

[*](siasticocap. V: Fili, a iuuentute tua excipe doctrinam. Item ibi: In multitudine presbiterorum prudentium sta. Item cap. )[*]( tuum usque auerte pedum tuum a malo. Item cap. XXI: Bxultatio iuuenum fortitudo eorum, et dignitas senum canities. In ecclesiastico cap. V: Fili, a iuuentute tua excipe doctrinam usque et non permanebit in illa excors. Item cap. XXI: Cum uiro sancto maxime assiduus esto usque timorem domini. Item cap. V: In multitudine praesbyterorum prudentium sta usque )

[*]( 2 PrQu. 20, 29 4 Eccli. 6, 18-21 9 Eccli. 37, 12 (15) 10 Eccli. 6, 34 (85)-87 )[*]( 1 deiteram VLC uel] neque MVLC senestram S, sinistra M pedum 8 2 verba Item — Ornamentum - - (p. 474, l. 14) misericordiae saae om. V 5 his SM adcede N, accedit L 6 fructos S 9 et 10 illic] ubi supra MLC assiduus MLC 10 dei MC multitudinem S 11 praeabiterorum SM sta Si insta MLC 12 uellis M- 18 effugient L uidens S: et si uideris MLCv aensatum S: sensatum MLCv 14 oetiorum MLC: osjtuorum S exprimat S: exterat LCv, extiterat M cogitatum MLCv: agitatum S 15 in praeceptis eius maxime asaiduus eato MLC (om. dei et in mand.) )

tor tibi. Item illic: Fili, in uita tua tempta animam tuam: et si fuerit nequa, non des -ei potestatem. non enim omni animae omne genus placet. Item illic: Adulescens, loquere in tua causa uix interrogatus. habeat caput responsum tuum. in multis esto quasi inscius simul et quaerens. in medio magnatorum ne praesumas, et ubi sunt senes non multum loquaris. ante grandinem praecedit coruscatio, et ante hominem uerecundum praecedit gratia. et si hora est surgendi, non trices. praecurre autem prior in domum tuam: illic auocare, illic lude et age conceptiones tuas, et non in delictis aut uerbo superbo, sed in benedicendo eum qui te benedixit, qui te repleuit bonis suis et satiat te bonis suis. Item in ecclesiaste: Laetare, adulescens, in iuuentute tua, etbene disponat cor tuum in diebus adulescentiae tuae: et ambula in uia cordis tui sine macula et non in auda-eia in aspectu

[*](: Fili, in uita tua tempta anima tua usque qui te benedixit bonis suis. In ecclesiasten cap. XI: Laetare, iuuenis, in adu- )[*](dabitur tibi. Item cap. XVIII: Adulescens, loquere in tua causa uix usque ab omnibus bonis suis. Item cap. XXI: Fili, in uita tua tempta animam tuam usque omne genus placet. In ecclesiaste cap. XI: Laetare ergo, iuuenis, in adulescentia tua )

[*]( 1 Eccli. 87, 27 et 28 (30 et 31) 8 Eccli. 32 (35), 7—13 (10- 17) 18 Eccle. 11, 9 et 10 et Eccle. 12, 1 )[*]( 1 illic] in ecclesiastico MLC tempta enim animam S 2 nequam MLCv potestatem I omni S (om. non enim ab initio lineae) 3 omni genus 8 item illic om. MLC adolescens (adhol- C) M LC, adobscent S 4 in tua causa nix MLC: intuitu S abeat M1 5 querens SC 7 grandine M choroscatio MC 9 trices MLC, om. S, te trices v precnrre LC prior Sv: om. MLC illic anocare MLCv, illic aduocare C, illico nocare S 10 delectis S 12 uerba qui te r. b. s. e. a. te om. MLC replebit S 13 eccl, S, ecclesiastico MC, ubi supra L laetare (let- LC) MLC: om. S adulescens SM, adol- L, iuuenis Cv iuuentute] adholeacentia C (v) 14 adolescentiae (adhol- C) LC, iuuentutis v et ambula MLCv, ambnla S 15 in audacia| aspectu (om. in ab initio lineae) S )

oculorum tuorum. et scito, quod super haec omnia adducet te deus in iudicium. repelle iram a corde tuo, et remoue nequitiam a carne tua, quia adulescentia et stultitia uanitas est. et memor esto eius qui te creauit in diebus adulescentiae tuae. Item in hieremia propheta: Sors mea dominus, dixi: ideo sustinebo ipsum. bonus est dominus sustinentibus eum. anima, quae quaesierit eum, bonum est sustinere et sperare in salutare dei. bonum est uiro cum portauerit iugum graue in iuuentute sua: sedebit singulariter et silebit, quia tulit super se iugum graue. dabit in fossa os suum: si tamen est spes patienti. dabit percutienti maxillam suam, et satiabitur in obprobriis: quia non repellet me in aeternum dominus. quia cum humiliauerit, miserebitur secundum multitudinem misericordiae suae. Item tobi: Tu autem in omnibus diebus uitae tuae, fili, time deum tuum, et ne uelis peccare uel praeterire praecepta eius: quoniam misericordia et ira ab ipso est. diligens autem iustitiam in omnibus diebus uitae tuae bene facito coram ipso, et noli ambulare in uiis iniqui-

[*]( lescentia tua. In hieremia cap. : Sors mea dominus, dixi usque secundum multitudinem misericordiae suae. In tobi cap. : Tu autem in omnibus diebus uitae tuae, fili, time dominum. )[*]( usque in diebus iuuentutis tuae. In lamentatione bieremiae cap. : Pars mea dominus, dixit anima mea usque secundum multitudinem miserationum suarum. In tobi cap. : Omnibus autem diebus uitae tuae in mente habe deum usque praecepta dei )

[*]( 5 Thren. 3, 24-32 14 Tob. 4, 5 (6) )[*]( 8 adulescentiae et M 4 aduliecentiae S, adolesc- L, adholesc- C 5 iheremia C propheta om. ML C 7 quesierit L C 8 uiro cum] ut uir cum uir C 9 sedebit singularis et tacebit quoniam tulit MLC 10 grauae M 11 patiendi C 12 obprobriis (om. in) MLC repellet MLCv, repellit S 13 miserebitur] exaltabitur Cl 14 misaejricordiq S 15 dñm MVL uellis M 16 eius] add. et 8 17 dirigens autem ad iustitiam MV LC, diligens autem iustitiam S, cf. 368, 2 18 iniquitatib; S )

tatis. Item illic: Et nunc, filioli, hoc est quod mando uobis, ut in quo instituo uos seruiatis deo et faciatis coram illo quod placet illi. sed et uos mandate filiis nestris ut operentur institiam et facientes elemosynam memores sint dei in omnibus uiis suis et benedicant nomen illius in omni tempore in ueritate et in tota uirtute sua. Item apostolus ad timotheum: Iuuenalia autem desideria fuge: sectare uero iustitiam, fidem, caritatem, pacem cum his qui inuocant deum de corde puro.

XL. NON PERIVRANDVM.

In leuitico: Non iurabitis nomine meo iniuste, et non profanabitis nomen sanctum: ego sum dominus uester. Item in psalmo XlIII: Qui iurat proximo suo et non decipit

[*](Item cap. : Et nunc, filioli, neque in neritate et tota uirtute tua. Ad timotheum cap. : Iauenilia autem desidena fnge. XL. NON PERIVRANDVM. In leui tico cap. : Non iurabitis in nomine meo iniuste et non prophanabitis nomen sanctum meum: ego dominus deus uester. In psalmo XlIII: Qui iurat proximo )[*](nostri. Item in tobi cap. : Audite ergo, filii, patrem ueBtrmn, seruite domino in ueritate usque et tota uirtute sua. Ad timotheum n 〈II s. l. add.〉 cap. III: Iuuenilia autem desideria fuge usque de corde puro. XL. NON PBIVBANDVM. In leuitico cap. XI: Non peierabis in nomine meo nec pollues nomen dei tui: ego dominus. In psalmo XIIII: Qui iurat proximo suo. In XXIII: Qui non accipit in )

[*]( 1 Tob. 14, 10 et 11 7 n Tim. 2, 22 12 Leu. 19, 12 14 Ps. 14, 4 )[*]( 1 uerba Item — Et nunc - - uirtute sua om. V illic] tobi M LC 8 ut SL: et MC 4 elymosynam S, elemosina (ael- M) ML C 6 item apoatolns om. V apoetolus] paulus L 7 iuuenilia MLv, iuuenialia VC 9 dum MVLCv de puro corde V . 12 leuuitico S iurabis L, periurabu Cv nomine S, in nomine MVLCv iniostae SM 18 prophanabis C, pollues v sanctum]_ add. meum MVLC dominus] add. deus MVLC 14 decipit . MVLCv: decepit S. )

eum. Item in psalmo XXIII: Qui non accepit in uano animam suam; nec iurauit proximo suo in dolo, bie accipiet benedictionem a domino et misericordiam a deo salutari suo, Item in libro sapientiae: Aut enim dum laetantur, insani fiunt, aut uaticinantur falsa, aut uiuunt iniuste, aut periurant cito. dum enim confidunt in idola, quae sunt sine anima, male iurantes laedi se non sperant, et iniuste iurauerunt, ficte contemnentes iustitiam. Item in zacharia propheta: Et iuramentum falsum nolite diligere, quia haec omnia odiui, dicit dominus omnipotens.