Liber de Divinis Scripturis sive Speculum quod fertur S. Augustini

I. DE VNO DEO.

In deuteronomio: Audi, israhel, dominus deus tuus deus unus est. et diliges dominum deum tuum ex toto corde tuo et ex tota anima tua et ex tota uirtute tua. Item illic: Dominus solus ducebat eos, et non erat cum eis deus alienus. Item in euangelio secundum matthaeum: Nemo bonus nisi unus deus. Item apostolus ad roma-

[*]( I. DE VNO DEO. In exodo cap. VIII: Andi, israbel, dominus deus tuus deus unus est. et diliges dominum deum tuum.. In deuteronomio cap. CXVll: Dominus solus ducebat eos. In matthaeo (math.) cap. XVIIII: Nemo bonus nisi solus deus. Paulus )[*]( I. DE VNO DEO. In deuteronomio cap. V: Audi, israhel, dominus deus tuus deus unus est. et diliges dominum deum tuum. Item ibi cap. XVIII: Dominus solus ducebat eos. In matthaeo (math.) cap. XVlHl: Nemo bonus nisi solus deus. Paulus )

[*](7 Dent. 6, 4 et 5 10 Deut. 32, 12 12 Matth. 19, 17 (ct Marc. 10, 18) )[*]( 2 gloria MVLCμ dei] dni Vμ esse om. V faciendo S 8 uita] uel S samuelis S . apostoli] add. quod non sint capti *** ∗∗∗∗∗∗∗ μ 4 sit] est MVLC, nuncupetur μ EXPLICIVNT CAPIun TVLA • INCIPIT TEXTVM ML, EXPLICIT CAPITVLA IXCIPIT TEXTVS Vt EX- PLIVNT CAPITVLA μ 6 inscriptionem capitis om. MVL I. de viro DEO I IN DEVTERO NOMIO I rubr. S 7 in deuteronomio om. M VC israel V, isrl MC 8 deus] dns MLv, dns V diligis M 9 anima ***** (anima ras.) S nirtate] m̃te C, nita tua uirtute F1 illic] in dentero nomium M1V1C, in deutero L 10 docebat S, deducebat MVLC cum eo Lv 11 euuang S mattheum S, matheQ M, marcum C 12 unus] solus L paulus apostolus MVLC )

nos: o altitudo diuitiarum et sapientiae et scientiae dei! quam inscrutabilia sunt iudicia eius et inuestigabiles uiae ipsius! quia enim cognouit sensum domini? aut quis illi consiliarius fuit? aut quis prior dedit ei et reddetur illi? quoniam omnia ex ipso et per ipsum et in ipsum omnia. ipsi gloria in saecula. Item ad corinthios: Scimus quia nihil est idolum et quia nemo deus nisi unus. Item ad galatas: Quid ergo est lex? factorum gratia posita est, donec ueniret semen, cui repromissum erat dispositum per angelos in manu mediatoris. mediator autem unius non est, deus uero unus est. Item ad timotheum: Vnus enim deus, et unus mediator dei et hominum, homo christus iesus, qui dedit se ipsum redemptionem pro omnibus.

[*](ad romanos cap. XXXVI:s o altitudo dinitiarum usque in eecnla secoloram. Item ad corinthios cap. XXXVIllI: Scimus quia nihil est idolum. Item ad galatas cap. XIII: Quid ergo est lex factorum usque deus uero unus est. Item ad timotheum cap. VI: Vnus enim deus et unus mediator. )[*](ad romanos cap. XlIII:s o altitudo dinitiarum usque in saecula saeculorum. Ad corinthios I cap. VIIII: Scimus quia nihil est idolum usque deus nisi unus. Ad galatas cap. V: Quid ergo est lex factorum usque deus uero unus est. Ad timotheum I cap. III: Vnus enim deus usque semet ipsum pro omnibus. )

[*]( 1 Rom. 11, 8&-S6 6 I Cor. 8, 4 8 Gal. 3, 19 et 20 11 I Tim. 2, 5 et 6 . )[*]( 1 et ante sapicntiae om. MLVCv 2 scratabilia Ml V iuditia M 3 ipsius] eius SCv quis consiliarius eius MVLCv 4 dedit illi Lv reddetur] retribuetur MLVCv illi] ei Lv quoniam ex (om. omnia) MVLCv 5 in ipsum] in ipso sunt MVLCv honor & gloria C 6 in saecula eaeculorum MVL C \' chorinthios M, add. prima MVLC 7 ydolum C, add. in mundo MVLOv galathas SM VL C 8 posita est] positae L 9 cui se promiserat dš dispositum 8, cui pmissŭ erat dispositQ erat C 10 medi*atoris medi*ator (c ras.) 8 autem om. MVLC 11 nero] autem Sv thimotheQ V, add. prima MLC 12 ds * unus M 18 semet ipsd reddemptionẽ V )

II. DE DISTINCTIONE PERSONARVM PATRIS ET FILII ET SPIRITVS SANCTI.

Ia genesi: Et dixit deus: fiat firmamentum in medio aquae et sit diuidens inter aquam et aquam. et factum est sic. et fecit deus firmamentum. Item illic: Et dixit deus: faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram. et fecit deus hominem, ad imaginem -dei fecit eum. Item illic: Qui effuderit sanguinem hominis, pro sanguine illius fundetur anima hominis illius, quia ad imaginem dei feci hominem. Item illic: Et dixit ei angelus domini: agar, ancilla sarrae, unde uenis? et quo uadis? et dixit: a facie dominae meae sarrae ego recedo. dixit autem ei angelus domini : reuertere ad dominam tuam et humilia te sub manibus eius. et dixit ei angelus domini: replens replebo semen tuum

[*]( II. DE DISTINCTIONE PATRIS ET FILII ET SPIRITVS SANCTI. In genesi cap. I: Et dixit deus : fiat firmamentum usque et fecit deus firmamentum. Item: Et dixit deus: faciamus hominem ad imaginem et similitudinem I cap. VIIII: Quicumque effuderit. sanguinem hominis. Item cap. XXV: Vocaoit angelus domini: )[*]( H. DE DISTINCTIONE PERSONARVM PATRIS ET FILII ET SPIRI- TVS sANcn. In genesi cap. I: Dixit quoque deus: fiat firmamentum usque et fecit deus firmamentum. Item ibi: Et sit : faciamus hominem ad imaginem usque ad imaginem dei creauit illum. Item cap. IIII: Quicumque effuderit sanguinem. usque ad imaginem quippe dei factos est homo. Item cap. VDll: Dixit ad eam angelus: agar, ancilla sarai, unde uenis? usque tu )

[*]( 4 Gen. 1, 6 et 7 6 Gen. 1, 26. 27 9 Gen. 9, 6 11 Gen 16, 8-10. 11. 13 )[*]( 4 In genesi. et om. C 6 illic] in genesi (Iic etiam infra) MV LC 9 effanderit 8 uerba qui effuderit usque ad homineim item in geneai in marg. C 10 om. hominis Cv om. illius Y quia] qui S fecit S 12 sa∗rae (r erasa) M, sarae C faciae SL 13 sarre V, sarq C 14 renerre M humilia tej humiliare MVLCv 15 domini om. C )

et non numerabitur a multitudine w- quia exaudiuit demimus humilitatem tuam - et noesait nomen dei qui ad eam loquebatur: tu deus qui respexisti me. Item illic: Et ut sol ortus est super terram et Mh intrauit in Mgor, dominus pluit super sodomam et gomorram sulfur et ignem de caelo a domino. item illic: Et dixit mihi angelus domini an ioDmie: incob. et ego dixi: quid est? et dixit: uidi quanta tibi labau fecerit: ego sum deus qui uisus sum tibi in loco ei ubi unxisti mihi lapidem et uouisti mihi ibi netutn. Item illic: Bt uocauit abraham angelus dottiini de caelo et dixit: abraham, abraham. 0t iBe dixit: ecce ego. et dixit illi: in inicias manum tuam super puerum neque facias illi quidquam: nunc cum cognoui quia times dominum et non pepercisti filio tuo dilectissimo propter me. Item illic: Et luctatus est angelus cwm iacob usque in mane. et uidit quia non potest

[*](agar usque ta dens respexisti me. Item cap. XXI 〈X alterum in ras.): Vt sol ortus est super terram et lot intrauit in segor et dominus pluit. Item cap. XXXVIII∗: Dixitque mihi angelus dei usque uouisti (u prior in rasura) mihi ibi uotum. Item cap.\' XXVII: Vocanit autem abraham angelus usque filio tuo unigenito. \' Item cap. XLI XLI w tasura: Ecce nir luctabatur cum iacoh )[*](deus qui uidisti me. Item ibi cap. VII: Sol egressus est super terram usque sulphur et ignem a domino de caelo. Item cap. XXVI: Dixitque angelus dei in somnis ad me usque et uotum uouisti mihi. Item cap. XVI: Et ecce angelus domini da caelo clamauit dicens usque filio tto unigenito propter me. Item cap. XXVII: Et ecce uir luctabatur cum iacob usque mane usque et )

[*]( 8 Gen. 19, 28 et 24 6 Gen. 81, 11-18 10 Gen. 22, 11 et 12 14 Gen. 82, 24-30 (cf. ludic. 18, 18) )[*]( 1 a] prae Ct 2 humilitatemj uocd Cx dei] dñi MVLCv 8 sol- (ex correctura m. 1 quae pro o antea a habuerat) 8 4 om in L dominus] et dñs MVL, om. C 5 plouit 8 gomurri M sulphur MVL, suphur C celo L 6 mihi om. VC domini] di MLCv 7 quis ea C 8 uisus] infusus C 9 dei om. C mihi om. Cu 12 initias MC nequq S facies L I I : quicquam MVLC 18 nc ego eni V quia] qm C 15 in om. Lv )

adnersus eum: et tetigit latitudinem femoris eius, et obstipuit latitudo femoris iacob, cum luctaretur cum eo. et dixit ei: dimitte me, ascendit enim oriens. et iacob dixit: non te dimitto, nisi me benedixeris. dixit autem ei: quod nomen est tibi? et ille dixit: iacob. dixit autem ei: non uocabitur nomen tuum iacob, sed israhel erit nomen tuum: quia conualuisti cum deo, et cum hominibus potens factus eris. interrogauit eum iacob et dixit: indica mihi nomen tuum. et ille dixit: ut quid interrogas nomen meum ? et ipsud est mirabile. et benedixit eum ibi. et uocauit iacob nomen loci illius uisio dei. uidi enim deum facie ad faciem, et salua facta est anima mea. Item illic: Dixit autem deus ad iaeob: surge et ascende in locum bethel et habita ibi et fac ibi altare deo, qui uisus est tibi, cum recederes a facie esau fratris tui. Item in numeris: Non erit labor in iacob neque uidebitur dolor in israhel. dominus deus eius cum eo est, et illud praeclarum principium cum ipso. Item in libro iudicum: Factum est autem, cum adhuc esset gedeon in gofera patris

[*]( usque salua facta est anima mea. Item: Dixit autem deus ad iacob usque cum recederes a facie fratris tui esau. Item in numeris marc cap. : Non erit labor in iacob usque prae-\' clarum principium cum eo. In indicum cap. VIIII: Factum est autem cum adhuc esset gedeon usque in uerticem maoc (moloc) cap. )[*]( salua facta est anima mea. Item cap. XXVIII: Interea loqnntns est deus ad iacob usque quando fugiebas (-bat) esau fratrem tuum ∗uuml ras. . In numeris numr cap. viiii: Non est idolum in iacob usque uictoriae regis in illo. In indicum cap. IIII: Quum autem adhuc esset gedeon in ephra usque super quam )

[*]( 12 Gen. 85, 1 15 Num. 23, 21 18 Iud. 6, 24—26 )[*]( 1 faemoris SC obstupuit VC 2 faemoris S 8 demitte S oriens] aurora MVLCv 6 istrahel\' S, isrt MVC 7 cum eo] eil M lV, in eQ M1, ei L, mecQ C factus om. init. lin. C g mihi quod est nomen tuum MVLC uerba: et ille dixit ut quid usque te m in libro sapientiae (p. 302, 15) om. V 9 ipsa C 10 iacob om. ML C 11 deum] dSIm MLC faciae S 12 mi (s. lin. m. 2) C 18 altarem S 14 fratris tui esau MLC 16 istrahel eo] ipso MLC 17 ipso] eo MLC 18 gofera ML: gufera S, cofera C )

sui, fili hesdri, locutus est illi in nocte illa dominus dicens: sume duos uitulos, unum pastum patris toi et alium septem annorum et uade euertere aram bahal quam aedificauit pater tuus et lucum qui est super ipsam excide, et aedificabis altarium domino deo tuo qui aisas est tibi in uertice maoch in ordinationem. Item illic: Et dixit manoe ad angelum domini: quod tibi nomen est, ut cum uenerit uerbum tuum, honorificemas te? et dixit illi angelus domini: quare interrogas nomen meum? etillud est mirabile. Item in psalmo XXXII: Verbo domini caeli firmati sunt et spiritu oris eius omnis uirtus eorum. Item illic: Quoniam ipse dixit et facta sunt, ipse mandauit et creata sunt Item in psalmo XLIIII: Sedes tua deus in saeculum saeculi: uirga recta est, uirga regni tui. dilexisti iustitiam et odisti iniquitatem: propterea unxit te deus deus tuus oleum laetitiae prae consortibus tuis.

[*](XIIII: Dixitque manoe ad angelum domini usque interroga nomen meum et illud est mirabile. In psalmo XXXII,: Verbo domini caeli firmati sunt. Item: Quoniam ipse dixit et facta sunt. In XLLIIII: Sedes tua deus in seculum seculi. In CVIIII: )[*](sacrificium anteposuisti. Item cap. VII: Dixitque manoe (manoe) ad angelum domini usque quur quaeris nomen meum quod est mirabile. In psalmo XXXII: Verbo domini caeli firmati sunt. Item ibi: Quoniam ipse dixit et facta sunt. Item in XLIllI: Sedes tua deus in saeculum saeculi usque prae consortibus tuis. )

[*]( .6 Iud. 18, 17 et 18 10 Ps. 82, 6 11 ib. 9 18 Ps. 44, 7 et 8 )[*](1 fili ML: filii S, filius C esdrae M, esdri LG in noctu S om. dominus MLC 8 euerte SC baal MC edifi- I cauit L 4 quae (corr. m. 2) M edificabis LC 5 om. domino L uertice L: uerticg SMC moloch** I (im eras.) M, molochim C, moloch L 6 ordinationS (om. in) C illic] in iudicu h ML, in libro iudicu C manoe (h 8. lin. m. 2) M, manue LC 7 cum] dum C uerbum] nomen M 8 honorificem L 10 tricesimo scdo C 11 illic] in eodό psalmo LC, in eod5 psalmo XXXII M 12 om. alt. sunt C quadragesimo quarto C 18 sedis S 15 uncxit SL oleo LCv laitiae M, leticia C )

Item in psalmo CVIIII: Bixit dominus domino meo: sede ad dexteram meam, deuec poMm inimicos tuos acabellum podum taonzBL Item in proucubiis salominis: Duminus eresuit me initie uiarum suarum in opera sus et ante saeculum fundauit me: iaitio ante quam torram faceret et aate quam abyssos constitueret, prius quam produceret fontes aquarum, prius quam montes statuerentur, ante omnes cullesgenuit me. dominus fecit regiones et deserta et cacumina quae habitantur sub caelo. cum praepararet caelum, cum illo eram. et cum segregabat sedem suam: quando super nentas fortes faciebat in summo nnbea et emn stabiles fentes ponerob sub caelo et cum firmissima faceret fundamenta terrae, eram aput iMam conponens. Item illic: Quis tenet fines terirae? quod nomen est ei? aut quod nomen iii. eius? Item in libro sapientiae: Candor est enim lucis aeternae et speculum sine macula maiestatis dei et imago bonitatis illius : \' et cum sit una, omnia potest; et permanens in se omnia

[*]( Dixit dominus domino meo. In prouerbiis cap. VIIII: Dominus possedit me usque aput illum eram disponens. Item: Quis tenet fines terrae? quod est nomen ei aut quod nomen filii eius? In sapientia cap. IIII: Candor est enim lucis aeternae usque omnia )[*]( Item in CVIIII: Dixit dominus domino meo usque scabellum pedum tuorum. In prouerbiis cap. VIIII: Dominus possedit me usque cum eo eram cuncta conponens. Item cap. XXX: Quis suscitauit omnes terminos terrae? usque quod nomen filii eius, si nosti. In sapientia cap. IIII: Candor est enim lucis )

[*]( 1 Pa. 109, 1 3 Prou. 8, 22-80 18 Prou. 80, 4 15 Sap. 7, 26 et 27 )[*]( 1 centesimo nono C 2 a dextris meis LOv a-dextris (d ras.) . M scabilla S 4 et om. LC ante aaec. f. m. L a. q. t. f. et] ante quam saeculum faceret et ante quam terram fundaret MLC 6 abysos M, abysus L et prius qua MLC 7 statuerentur] constituerentnr MLC generaQ L 9 pararet MLC 10 segregabat] secerneret MLC 11 nubis 8 12 faoere et S 18 apud flhm eram dispoaens MLC illic] in prouerbiis MLC terre 8 14 filii MLC 15 aeterne 8 16 maiestas L 17 unum MLC )

innouat. Item illic: Deus parentum et domine misericordiae tuae qui fecisti onmia uerbo tuo et sapientia tua constituisti hominem. Item illic: Et tecum sapientia quae nouit opera taa, quae et adfuit tunc, cum orbem terrarum faceres. Item illic: Haec illum qui primus finctus est patrem orbis terrarum, cum solus esMt creatus, custodiuit ei eduxit illum de limo terrae, et dectit illi uirtutem continendi omnia. Item in ecclesiastico: Ego ex ore altissimi exitii primogenita ante omnem creaturam: ego in caelis feci ut oriretur lumen indeficiens. Item in esai. propheta: Accedite ad me et audite haec : non in occulto ab initio locutus sum nec in loco terrae tenebroso. cum fieret, illic eram. et nunc dominus

[*](innouat. Item cap. IIII: Dens patrum meorum et dominus miserieerdiae tu ee. Item: Et tocum sapientia. Item V: Haec illum qui primus finctus eat usque et dedit illi uirtutem omnia continendi. In ecclesiastico cap. XII: Ego ex ore altissimi prodiui primogenita. In e saia cap. i Accedite a me usque )[*](aeternae usque omnia innouat. Item cap. IIII: Deus patrum meorum usque sapientia tua constituisti hominem. Item cap. IIII: Et tecum sapientia usque quum orbem terrarum faceree. Item V: Haec illum qui primus finctus est usque et dedit illi uirtutem omnia continendi. In ecclesiastico cap. XII: Ego ex ore attiseimi prodini usque lumen indeficiens. In esaia cap. : Aceedite ad me et audite, hoc usque dominus dens misit me et )

[*]( 1 Sap. 9, 1 et 2 3 ib. 9 5 Sap. 10, 1 et 2 8 Eccli. 24, 5 et 6 10 Es. 48, 16 )[*]( 1 illic] in eodem libro sapientiae MLC parentum] patru MLOo domine] dfis MLC 2 tnae] tu es MVLC, om. Mai fecisti M YLC: faecis 8 sapĩę tuę is ostituti (is 8. lin. m. 2) Y 8 illie] in eeiem libro sapientiae (sic etiam infra) MVLC tec3 ~sapientia (est 8. l. a m. 2) Y 5 prius C finctus SVL: finitus M, functus C patrS (uirg. add. m. 2) M 7 continenti 8 8 ęccl\'aste C pdini MVLCv 8 oret* (ri a m. 2) Y in∗deficiens (litt. eraaa et d in ras.) M 10 qsaia S, isaia L, yBaia C, ysaya V , pf S accedite ad me (e pr. ex i corr. m. 2; litt. ite ad in ras. litterarum eadme m. 1) S 11 auditę S ab initio] habito 8 12 fierent S )

misit me et spiritus eius. Item in osee propheta: Filios autem iuda miserebor et saluabo eos in domino deo ipsorum. Item in libro zacchariae prophetae: In sion fugite, qui conmoramini filiam babylonis. quia haec dicit dominus omnipotens: post honorem misit me super gentes quae spoliauerunt uos, quia qui tangit uos sicut qui tangit pupillam oculi ipsius. ecce ego iniciam manum meam super eos, et erunt in praedam his qui seruiunt illis, et scient quoniam dominus omnipotens misit me. Item illic: Et dixit dominus ad diabolum: imperet in te dominus qui elegit hierusalem. Item illic: Et confirmabo eos in domino deo ipsorum et in nomine eius gloriabuntur, dicit dominus. Item in malachihel propheta: Et subito uenit in templo suo dominus quem uos quaeritis

[*]( dominus misit me et spiritus eius (ei\' in ras.〉 . In oseae cap. : Filiis autem iuda miserebor et saluabo eos in domino deo ipsorum. In zaccharia cap. :s o sion fuge usque dominus omnipotens misit me. Item: Et dixit dominus ad diabolum: et increpet dominus in te qui elegit hierusalem. Item: Et confirmabo eos in domino deo ipsorum. In malachia cap. : Et subito ueniet in templo )[*]( spiritus eius. Inoseecap. : Et domui iuda miserebor et saluabo eos in domino deo BUO. In zacharia cap. :s o sion fuge usque dominus exercituum misit me. Itemibicap. : Et dixit dominus ad satan usque qui elegit hierusalem. Item cap. : Confortabo eos in domino usque dicit dominus. Item in malachicap. : Et statim ueniet ad templum suum )

[*]( 1 Os. 1,7 3 Zach. 2, 7-9 .9 Zach. 3, 2 10 Zach. 10, 12 13 Malach. 3, 1 )[*]( 1 oree S, ose M prophetę S filiis MVLC 2 in om. S 8 uerba item i. 1. z. prophetae om. V, sed spatium uacuum est in zacharia propheta MLC profetae S syon VC fugite ex surgite corr. m. pr. C apud filiam MVLCv babyllonis M, babilonis V 5 gentes qui MVL 6 uos pr.] nos C 7 inicio L, initio MC 9 illic] in zacharia propheta MVLC . 10 in te] tibi MV LC ierusalem VC illic] in zacharia MVLC confirmabat S 11 eos in ras. L 12 malachihe* (1 erasa) M, malachiel SVLC prõf S . 13 ueniet MVLCv suo om. MVLC dns in templo C queritis SLC )

domiet angelus testamenti quem uos uultis. Item in euangelio secundum matthaeum: Beepoadens eimon petrus dixit: tu es christus filius dei uiui. Item illic: Ecce ubi de nube audita est dicens : hic est filius meus dilectus, qui mihi placuit: \' ipsum audite. Item illic: Quid nobis et tibi, fili dei? uenisti hic ante tempus torquere nos? Itemillic: Omnia mihi tradita sunt a patre meo. et nemo nouit filium nisi pater: neque patrem quis nouit nisi filius et cui uoluerit filius reuelare. Item illic: Ite nunc, docete omnes gentes baptizantes eos in nomine patris et fili etspiritus sancti. Item secundum iohannem: In principio erat uerbum et uerbum erat aput deum et deus erat uerbum. hoc erat in principio aput deum. omfiia per ipsum facta sunt et sine ipso factum est nihil.

[*](dominus quem uos quaeritis. In euangelio matthaei cap. VIIL: Beapondens simon petrus et dixit: tu es christus filius dei uiui. Item cap. VI: Ecce uox de nube dicens: hic est filius meus dilectus. Item cap. XXX: Quid nobis et tibi, fili dei? Item cap. XXVIII: Omnia mihi tradita stmt a patre meo. Item cap. XXVIII corr. ex XXVII: Ite, docete omnes gentes baptizantes eos in nomine patris etfilii et spiritus sancti. Secundum iohannem cap. I: In principio erat uerbum. Item cap. : )[*](nator usque quem uos uultis. Secundum matthaeum cap. XVI: Respondens simon petrus dixit: tu es christus filius dei uiui. Item cap. XVII: Et ecce uox de nube dicens usque ipsum audite. Item cap. VIII: Quid nobis et tibi, fili dei? Item cap. XI: Omnia mihi tradita sunt a patre meo usque filius reuelare. Item cap. XXVIII: Euntes ergo docete omnes gentes usque et spiritus sancti. Secundum iohannem cap. I: In principio erat )

[*]( 2 Matth. 16,16 8 Matth. 17, 5 5 Matth. 8, 29 6 Matth. 11, 27 9 Matth. 28, 19 11 Ioh. 1, 1-8 )[*]( 1 eaoang S 2 matthen SM, matheam VLC symon MV C S illio] secundum matheum MVLC . 4 audita est om. MVL Cv qui] in quo MVLCv conplacait (comp. V) MV, conplacui (comp. Cv) LCv 5 illicj secd\'m mattheO M, secundum math. VLC . fili∗ V 6 hic om, MVLC torquaeri M 6 et 9 illic] secundum ma\\heum (math) MVLC 7 nequę S \' 9 nunc om. L 10 filii S2MVLC spiritu L 11 imprincipio (bis) L apud MVLC )[*]( XII, Aug. 8, i. )[*]( 20 )

Item illic: Ita enim dilexit deus hunc mundum, ut unicum filium suum traderet pro illo ut omnis qui credit in eo non pereat, sed habeat uitam aeternam. non enim misit deus filium suum in hunc mundum ut iudicet mundum, sed ut saluetur mundus per ipsum. qui enim credit in eum, non iudicatur: qui uero non credit in ipsum, iam iudicatus est; quia non credidit in nomine unigeniti fili dei. Item illic: Si non facio opera patris, nolite mihi credere. quod si facio, et ai mihi non uultis credere, uel operibus credite, quia ego in patre et pater in me. ego enim et pater unum sumus. Item illic: Pater meus usque nunc operatur et ego operor. propter hoc magis quaerebant eum iudaei occidere, quia non solum quod soluebat sabbatum, sed et patrem suum dicebat deum, aequalem se faciens deo. Item illic: Neque enim pater iudicat quemquam, sed omne iudicium dedit filio, ut omnes honorificent fllium, sicut honorificant patrem. qui non honorificat filium,

[*]( Ita enim deus dilexit mundum, ut fllium suum traderet pro illo. Item cap. VIIU: Si non facio opera patris mei, nolite mihi credere usque unum sumus. Item cap. : Pater meus usque nunc operatur usque equalem se faciens deo. Item: Neque enim pater iudicat quemquam, sed omne iudicium dedit filio. Item cap. XI: )[*]( uerbum usque sine ipso factum est nihil. Item cap. II: Sic. enim dilexit deus mundum, usque in nomine unigeniti filii dei. Item cap. VIIII: Si non facio opera patris mei usque et ego in patre. Item cap. V: Pater meus usque modo operatur us que aequalem se faciens deo. Item cap. V: Neque enim pater iudicat quemquam, sed omne iudicium dedit filio usque honorificant patrem. )

[*]( 1 Ioh. 8, 16—18 7 Ioh. 10, 87 et 38 et 30 .11 Ioh. 5, 17 et 18 14 Ioh. 5, 22 et 23. )[*]( 1 illic] secundum iohannem (sic infra) MVLC ds dilexit MY . LCv 2 eo] illo LC 5 iudicabitur C 6 in ipsum] in eo MV, in eQ L, om. Ov 7 credidit V, credit Cv om. item illic L 8 patris . mei MVLCv quod etsi facio et mihi S 10 in me est MVLCv 11 nunc] modo Cv 12 quod S, om. MVLCv .14 faciendo V 15 iuditiil M filio dedit. MVL 16 uerba qui non honorificat f. I . 11. h. patrem om. MVLC honorificat || foZ. 12 filum S« )

non honorificat patrem qui misit illum. Item illic: Dixit ei thomas: domine, non scimus quo eas, et quomodo. uiam nouimus? ait illi iesus: ego sum uia et ueritas et uita, nemo uenit ad patrem nisi per me. si cognouistis me, et patrem meum cognouistis, et amodo nostis eum et uidetis eum. ait illi philippus: domine, ostende nobis patrem et sufficit nobis. dixit ei iesus: tanto tempore uobiscum sum et non cognouistis me, philippe? qui me uidit, uidit et patrem. quomodo. tu dicis: ostende nobis patrem? non creditis quia ego in patre et pater in me est? uerba quae ego loquor nobis non a me loquor, sed pater in me manens ipse loquitur et opera quae facio ipse facit. credite mihi quia ego in patre et pater. in me est: si quo minus, uel propter ipsa opera credite. Item secundum iohannem: Si quis diligit me, sermonem meum seruabit et pater meus diliget eum, et ad eum ueniemus et \\ mansionem aput eum faciemus. Item seeundumiohannem: Haec est autem uita aeterna, ut cognoscant te solum uerum deum et quem misisti iesum christum, ego te clarificaui super terram, opus perfeci quod dedisti mihi ut facerem. et nunc clarifica me, pater, ea claritate quam habui aput te

[*](Dixit ei thomas usque propter opera ipsa credite. Item cap. XI: Si quis diligit me, sermonem meum seruauit et pater meus diligit eum. Item cap. XL: Haec est autem uita aeterna usque prius- )[*](Item cap. XI: Dixit ei thomas usque propter opera ipsa credite. Item cap. XI: Si quis diligit me, sermonem meum seruabit ot pater meus diliget eum. Item cap. XIII: Haec est autem uita )

[*]( 1 Ioh. 14, 5-12 14 Ioh. 14, 23 17 Ioh. 17, S-6 )[*]( 1 dicit Cv 2 quo. (d erasa) M 3 et post uia om. ML V C 4 si cognouissetis Cv 5 cognoscitis MVL, cognouissetis Cv uidistis V (is ante t in ras. unius litt.) v, 6 illi] ei M VLv filippus S 7 dicit Lv uerba quae sunt: tanto tempore usque ad uita aeterna ut om. S cognouisti C 8 me uidit uidk M, me uidet uidet VC, uida me uida Lv 10 a me ipso ñ loquor Cv 12 ego sum L in patre s2 C 15 diligit MV1 18 mi*sisti S 19 pfici V1 20 clariflca te a claritate a claritate qui S )[*]( 20* )

prius quam mundus esset. Item illic: Respondit thomas et dixit: dominus meus et deus meus! ait illi iesus: quia uidisti, credidisti: beati qui non uiderunt et crediderunt! Item illic: Haec autem scripta sunt, ut credatis quia iesus christus filius dei est, ut credentes uitam habeatis in nomine eius. Item secundum lucam angelus ad mariam: Spiritus sanctus superueniet in te et uirtus altissimi obumbrabit te. propter quod et qui ex te nascetur sanctus uocabitur filius dei. Item in actibus apostolorum: Stephanus uero cum esset plenus spiritu sancto, intendit in caelum et uidit gloriam dei et iesum stantem ad dexteram dei. et dixit: ecce uideo caelos apertos et filium hominis stantem ad dexteram dei. Item illic: Et respondens spado ait: credo filium dei

[*]( quam mundus esset. Item cap. CCXVllI: Respondit ei thomas et dixit: dominus meus et deus meus! Item cap. , : Haec autem scribta sunt, ut credatis quia iesus christus, filius dei, est. Secundum lucam cap. I: Dixit angelus ad mariam: spiritus sanctus superueniet in te. In actibus apostolorum cap. XVII: Stephanus uero cum esset plenus spiritu sancto. Item : Et respondens spado sps̄ a deo ait: credo filium dei esse christum )[*]( aeterna usque priusquam mundus esset. Item cap. XIIII: Respondit ei thomas: dominus meus et deus meus! usque qui non uiderunt et crediderunt. Item cap. xnn: Haec autem scripta sunt, ut credatis usque in nomine eius. Secundum lucam cap. I: Et respondens angelus dixit ei: spiritus sanctus usque uocabitur filius dei. In actibus apostolorum cap. XX: Quum autem esset plenus spiritu sancto, usque stantem a dextris dei. Item cap. XXIIII: Bespondens eunuchus ait: credo )

[*]( 1 Ioh. 20, 28—29 4 Ioh. 20, 81 7 Luc. 1, 35 9 Act. 7, 55 18 Act. 8, 87 )[*]( 2 om. pr. meus M quiandisti S 8 uidisti me VLCv 4 scribta S 5 filius est dῑ S, est filius dῑ L & ut C 6 dixit angelus MLVC . 7 obumbrauit SMV te] tibi MVLCv 8 propterea et quod nascetur ex te sanctum MVLC 9 actuū FV 11 usrbfJ: et ieaum st. a. d. dei om. MVLC dixit] ait Cv ecce] ego add. MVL 13 dei] uirtutis MVLC illic] in actibus (actuQ MV) apostolorum MVLC (sic infra) )

esse christum iesum. Item illic: Et ingressus paulus statim in synagoga iudaeorum praedicabat eis cum confidentia dominum iesum, dicens quoniam hic est christus filius dei uiui. Item illic: Verbum enim suum misit filiis israhel adnuntians pacem per iesum christum. hic est dominus omnium. Item illic: Quibus praedicabat paulus dicens: hic est iesus christus filius dei uiui, per quem iudicabitur omnis orbis terrarum. Item ad romanos: Si deus pro nobis, quis aduersum nos? si deus filio suo proprio non pepercit, sed pro nobis illum tradidit omnibus, quomodo non etiam omnia nobis cum illo donauit? Item illic: Quorum patres et ex quibus christus secundum carnem, qui est super omnia deus benedictus in saecula. Item ad c orinthios: Nos autem praedicamus christum crucifixum, iudaeis quidem scandalum, gentibus autem stulti-

[*](iesum. Item: Et ingressus paulus usque quoniam hic est christus, filius dei uiui. Item cap. : Verbum enim suum misit filiis israhel. t Paulus ad romanos cap. XXII: Si deus pro nobis, quis contra nos? qui filio suo proprio. Item cap. XXIIII: Quorum patres ex quibus christus. Ad corinthios I cap. Y: Nos autem praedicamus christum t dei nir- )[*](dei filium esse christum iesum. Item cap. XXV: Et surgens paolus baptizatus est usque quoniam hic est filius du uiui. Item cap. : Verbum enim suum misit filiis israhel usque t iudicabitur orbis terrarum. Ad romanos cap. X: Si deus pro nobis, quis contra nos ? usque cum illo omnia nobis donauit. Item cap; XI: Quorum patres et ex quibus christus usque benedictus in saecula. Ad corinthios I cap. I: Nos autem praedicamus usque )

[*]( 1 Act. 9, 20 4 Act. 10, 36 8 Act. 17, 2 et 8 et 31 8 Rom. 8, 81 et 32 11 Rom. 9, 5 18 I Cor. 1, 28 et 24 )[*]( 2 sinagogi V indeorQ Y confidentia] fidntia M, fiducia LVC 8 christus om. Vv 4 istrahel S 5 om. uerba: Item- Quibus - filios dei niui MLVC 8 item paulus apostolns MVJLC aduersum] contra MLVCo si deus] qui MVLC 9 pro nobis omnibus tradidit illum MLVCv 10 cum illo omnia nobis MLVCv 11 illic] ad romanos MLVc patres ex (om. et) MLVC 18 chorintios M, chorinthios LC, add. I V, prima MLC 14 Verba: crucifixum.. usque ad christum om. MLVC )

tiam, ipsis autem uocatis iudaeis et graecis christum dei uirtutem et dei sapientiam. Item illic: Sed loquimur dei sapientiam in mysterio, quae in abscondito est, quam praedestinauit deus ante saecula in gloriam nostram, quam nemo principum huius saeculi cognouit. si enim cognouissent, numquam dominum maiestatis crucifixissent I tem illic: Propter quod notum uobis facio quia nemo in spiritu dei dicit anathema iesu. et nemo potest dicere dominum iesum nisi in spiritu sancto. diuisiones autem donationum sunt, idem uero spiritus: et diuisiones ministeriorum sunt, idem uero dominus: et diuisiones operationum sunt, sed idem dominus qui operatur omnia in omnibus. Item illic: De escis ergo sacrificatorum scimus quia nihil est idolum et quia nemo deus nisi unus. nam etsi sunt qui dicantur dii siue in caelo siue in terra, nobis tamen unus est deus pater, ex quo omnia nobis et nos in ipsum, et unus dominus iesus christus, per quem omnia

[*]( tatem et dei sapientiam. Item cap. VII: Sapientia autem loquimur usque numquam dominum gloriae crucifixissent. Item cap. : [ Propter quod notum uobis facio usque deus qui operatur omnia in omnibus. Item cap. : De escis scis ergo usque unus dominus iesus christus, per quem omnia et nos per ipsum. Ad )[*]( christum dei uirtutem et dei sapientiam. Item cap. n: Sapientiam autem loquimur us que numquam dominum gloriae crucifixissent. Item cap. XIII: Ideo notum nobis facio usque deus qui operatur omnia in omnibus. Item cap. VIDI: De aescis autem usque unus dominus iesus christus, per quem omnia et nos per )

[*]( 2 I Cor. 2, 7 et 8 6 I Cor. 12, 3-6 12 I Cor. 8, 4-6 )[*]( 1 grecis S 2 illic] ad eosdem prima (ILV) MLV, ad chprinthios prima . C 8 sapientiã di C miaterio . SV quae abscondita est MVLCv pdistinauit M 6 maiestatis] gloriae MLVCv ad corinthioa (chor.) prima MVLC 7 dicit] loque dicit Cv 8 iesu] Am M (a bis in ras. litt. m) V 10 ministrationS MLVCv dñs Y 11 sed id. dom.] A idS auM ds M,idem antem da LVC 12 ad eosdem prima MVLC de scis MV sacrificioriũ (-tior3 M) MV LC 18 idolum] in mundo add. MLCv 14 om. sunt qui L dicuntur MLVC dl M, dei V 15 om. est MLVCv post omnia om, nobis MLVCv 16 in om. C1 ipso MVLC per] P∗ (ras. n ?) S )

et nos per ipsum. Item ad corinthios II: Gratia uobis et misericordia et psx a deo patre nostro et domino nostro iesu christo. Item illic: Benedictus deus domini nostri iesa christi, pater gloriae. Item illic: Qui autem confirmat nos uobiscum christus dominus et qui unxit nos deus et qui signauit nos et dedit pignus spiritus in cordibus nostris. Item illic c: Quod si etiam opertum est euangelium nostrum, in his quae pereunt opertum est, in quibus deus huius saeculi excaecauit mentes infidelium, ut non fulgeat illis inluminatio euangelii gloriae christi qui est imago inuisibilis dei. Item illic: Gratia domini nostri iesu christi et dilectio dei et societas

[*](corinthios II (II supra lin. add.〉 cap. : Gratia nobis et misericordia et pax a deo et patre nostro et domino iesu christo. t , Item cap. III: Qui autem confirmat nos uobiscum deus et qui unxit nos christus. Item cap. X: Etsi opertum est euangelium usque christi qui est imago inuisibilis dei. Item cap. XXVIII: Gratia domini iesu christi et dilectio dei et societas spiritus sancti )[*](. ipsum. Ad corinthios II cap. I: Gratia nobis et misericordia et pax a deo patre nostro et domino Iesu christo. Item cap. I: Benedictus deus et pater domini iesu christi. Item cap. XI: Qui autem confirmat nos uobiscum in christo usque pignus spiritus in cordibus nostris. Item cap. IIII: Quodsi etiam opertum est euangelium nostrum usque qui est imago inuisibilis dei. Item cap. XV: Gratia domini nostri iesu christi et caritas dei et )

[*]( 1 n Cor. 1, 2 8 ib. 8 4 n Cor. 1, 21 et 22 7 n Cor. 4, 8 et 4 11 H Cor. 13, 13 )[*]( 1 ad chorintios secunda (secun in ras,) M 2 post domino om. nostro MVLCv 8 illic] ad eosdem secunda MC, ad eosdem II. L V deua] dfls MVLC 4 illic] ad eosdem secunda MVC, ad eosd II. L 5 nobiscQ C christus dominus] dã MVLC uncxit s dens] zps L, xp̃c VC, om. M alt. qui om. MYLC 6 significanit L dedit nobis C spm̃ MVC 7 illic] ad eoedem secunda MVC, ad eoed II. L quod si etiam] et si MVLC ennangelium 8 quae] qui MVLCv 8 opertum est MVLC, om, 8 excecauit SVLC 9 eunang (u alterum ex a corr. inter scrib.) S 10 illic] ad eosdem secnnda MLC, ad eosdS II. V 11 nostri om- MVLC sotietas M )

sancti spiritus cum omnibus uobis. Item ad galatas: Postquam uenit plenitudo temporum, misit deus fiHom suum, natum ex muliere, factum sub lege, ut eos qui sub lege erant redimeret Item illic: Quoniam autem estis fili dei, misit deus spiritum fili sui in corda nostra clamantem: abba, pater. Item a-d philippenges: Hoc enim sentite in uobis quod in christo iosu, qui cam esBet in forma dei, non rapinam arbitratus eat esse se aequalem deo, sed semet ipmun exinaniuit formam serui accipiens in similitudine hominum constitutus speoie inuentus ut homo. humiliauit ae ipsum; obaudiens neque ad mortem, mortem autem crucis. propter quod et deus illum superexaltauit et donauit illi nomen quod est super omne nomen, ut in nemme iesu omne genu flectatur caelestium et terrestrium et infernorum: et omnis lingua confiteatur, quoniam dominus iesus christus in gloria dei patris est.

[*]( cum omnibus uobis. Ad galatas cap. XVIIII: Postquam ueait plenitudo temporum, misit deus filium suum, Item cap. XX: Quoniam estis filii dei, misit spiritum filii sui. Ad philipenses . philipen cap. V: Hoc enim sentite in uobis usque quia dominus iesus christus in gloria est dei patris. Ad efesios efesιο̃ )[*]( communicatio sancti spiritus sit cum omnibus uobis. Ad galatas cap. Y: At ubi uenit plenitudo temporum, misit deus filium suum. Item. , cap. V: Quoniam estis filii dei, misit spiritum filii sui. Ad philipenses cap. n: Hoc enim sentite in uobis usque quia dominus iesus christus in gloria est dei patris. Ad ephesios )

[*]( 2 Gal. 4, 4 et 5 4 ib. 6 6 Philipp. 2, 5-11 )[*]( 1 nobis] AA. add. m. 2 in S galathas SMLQ 2 temporis Cv 3 natum] factQ MVLCv 4 illic] ad galathas M, ad galatas LVC filii (utroque loco) MVLC 5 d∗eus (e ex rasa litt.) V 6 filipenses S, philipenses LV quod & in LCv 7 rapina SM . 8\' aesse aequalem (om, se) L d*eo (e ex rasa n) V 9 fonum S similitudinẽ MLv hominis MVL constitutua et sp. inu.] factus et habitu repertus MVLC 10 speciae 8 eobae∗diens S, factae oboediens MLVCv (obediens VCv) 12 eialtauit MVLCv 18 iesu] dm̃ 0 . et post cMlestium om. MVLCv 14 confitetur S 15 quia MVLCv otn. christus S in gloria est dei (om. dei L) patris MVLCv partis 8 )

Item ad ephesios: Vnus deus, una fides, unum baptisma, unus deus et pater omnium, qui super omnes et per omnes . et in omnibus nobis. Item ad colossenses: Gratias agentes deo patri, qui- uocauit nos in partem hereditatis aaneteram in lumine, qui eripuit nos de potestate tenebrarum et transtulit in regnum fili claritatis suae, in quo habemus redemptionem , remissionis peccatorum: qui est imago dei inuisibilis primogenitus omnis creaturae, quia in ipso. creata sunt omnis. Item ad timotheum I: Vnus enim deus et unus- mediator dei at hominum homo christus iesus; qui dedit se ipsum redemptionem pro omnibus. Item iohannes apostolus in epistula I: Adnuntiamas uobis uitam aeternam, quae erat aput patrem, et manifestata est nobis. Item iliic: Vt et uos. societatem habeatis nobiscum, et societas nostra sit aput patrem et cum filio eius iesu\'christo. Item illic:

[*](cap. XIIII: Vnus dominus, -ona fides, unum baptisma, unus deus. Ad colosenses cholosen cap. * I eras: Gratias agentes deo patri usque in ipso creata sunt omnia. A.d timotheum cap. VI: Vnus enim deus et unus mediator, In epistula epistl iobannis cap. I: Adnuntiamus uobis uitam aeternam. Item: Vt et nos societatem habeatis nobiscum. Item cap. VII : Omnis )[*](cap. IIII: Vnus dominus, una fides, unum baptisma, unus deus usque et in omnibus nobis. Ad\' colosenses cap. I: Gratias agentes deo patri usque in ipso creata sunt omnia. Ad timotheum I\' cap. III: Vnus enim deus, unus et mediator dei usque semet ipsum pro omnibus. In epistula epistl iohannis I cap. I: Adnuntiamus uobis uitam aeternam ut et nos societatem habeatis nobiscum usque et cum filio eius iesu christo. Item )

[*]( 1 Ephes. 4, 5 et 6 8 Col. 1, 12-16 9 I Tim. 2, 5 et 6 12 I Ioh 1, 2 18 ib. 3 )[*]( 1 efesios S, effesies LC dominus MVLCv 2 et pro omnes S, om. MLVC 3 colosenses 8, coloaensea MVLC . 6 fili om. M VLC redemptionS ||habemus peccatorQ remissionis C redemptionem et remissionẽ∗ (et s. lin. add., 8 in ras. am. 2) V 7 dei om. C 9 aenl C 11 iohannis S 12 aepistula S in epiatula I om. MVLC 18 manifesta SV1 (ta s. lin. add. V2) illic] iohannea apoatolna (ap. om. V) MVLC (sie infra) 14 nostra|sit 8 )

Omnis qui negat filium., nec patrem habet: qui autem confitetur filium, et filium et patrem habet. Item illic: Ei hoc manifestata est caritas domini in nobis, quod filium suum* unicum misit in hunc mundum, ut uiuamus per ipsum. Item illic: Omnis qui credit quia iesus christus ex deo natus est deus in ipso est, et ipse in deo: et omnis qui diligit genitorem diligit eum qui ex deo natus est. Item illic: Quoniam tres sunt qui testimonium dicunt in terra, spiritus, aqua et sanguis: et hii tres unum sunt in christo iesu. et tres sunt qui testimonium dicunt in caelo, pater, uerbum et spiritus: et hii tres unum sunt. Item illic: Qui credit in filio dei habet testimonium eius in semet ipso: qui autem non credit iesu christo mendacem facit deum, quia non credit testimonio quod testificatus est de filio suo.

[*]( qui negat filium, nec patrem habet. Item cap. XIIII: Ex hoc manifestata est caritas dei. Item cap. XVII (per rasuram ex XVIII〉: Omnis qui credit quia christus iegus ex deo natus est deus in ipso est usque et hi tres unum sunt, Item cap. XVIII: Qui credit in filio usque testificatus est de filio suo. Item cap. XX: )[*](cap. VIII: Omnis qui negat filium, nec patrem habet. Itemcap. Inn: Et ex hoc apparuit caritas claritas dei in nobis usque ut uiuamus per eum. Item cap. XVII: Omnis qui credit quoniam ieans est christus ex deo natus est usque et hi tres unum sunt. Item cap. XVDI: Qui credit in filio dei usque )

[*]( 1 I Ioh 2, 23 2 1 Ioh. 4, 9 5 I Ioh. 5, 1 et 4, 15 et 5, 2 8 I Ioh. 5, 7 et 8 12 I Ioh. 5, 10 )[*]( 2 et filium om. MVLGv locos: Omnis qqi et: Ex hoc inuerw ordine exhib. C (signa tranapositionis add. m. 2) illic] iohannes_ MYLC (sic infra) 3 in manifesta (ta s. lin. add. m. 3) M domini] di VLCv nobis VLCv 4 ipaum] eum Cv) 5 post natus om. est 8 6 in d3 est LC, in dm̃ est MV 7 qui natas est ex ipso MVLC, legendum fortasse: qui ex eo natus est 8 quoniam] quia C 11 epc sẽs C 12 oredet 8 dei om. MYLC eius] di in rasura V ipeum M 18 credet S credit in MV LC xpo ihu L 14 quia] qui VL )

Item illic: Et scimus quia filius dei uenit et carnem induit nostri causa et passus est et resurrexit a mortuis, adsumpsit nos et dedit nobis sensum, ut cognosceremus eum qui uerus est et simus in uero filio eius iesa christo. hic est uerus et uita aeterna et resurrectio nostra. Item in eiusdem II: Quoniam multi fallaces prodierunt in hunc mundum, qui non confitentur ieaum christum dominum nostrum in carne uenisse. hii fallaces et antichristi sunt.

III. ITEM DE SPIRITV SANCTO, QVOD COOPERATOR SIT PATRIS ET FILI ET QVOD VNIVS CVM PATRE ET FILIO SPIRITVS SANCTVS SVBSTANTIAE SIT ATQVE DEITATIS.

In genesi: Et spiritus dei superferebatur super aquam.

[*](Scimus quia filius dei uenit usque et resurrectio nostra.. Item in in in ras. epistula epistł cap. III: Quoniam multi antichristi perdiderunt in hunc mundum, III. ITEM DE SPIRITV SANCTO, QVOD COOPERATOB SIT PATBIS ET FILII ET QVOD VNIVS CVM FILIO SPIBITVS SANCTVS SVВSTANTlAE SIT ATQVE DEITATIS. In genesi cap. I: Spiritus dei ferebatur )[*](testificatus est de filio suo. Item cap. XV: Scimus quia filius dei uenitusque et uita aeterna. In epistula epł II cap. III: Quoniam multi seductores exierunt in mundum usque hic est seductor et antichristus. III. ITEM DE SPIRITV SANCTO, QVOD COOPERATOR SIT PATRIS KT FILII BT QVOD VNIVS CVM FILIO SPIRITVS SANOTVS SVB- STANTIAE <substantia) BIT ATQVE DEITATIS. In genesi cap. I: )

[*]( 1 I loh. 5, 20 6 H Ioh. 7 18 Gen. 1, 2 )[*]( 1 et ante scimus om. MYLC carne ML 8 qui] quia MY LC 4 et] pt C nero] uerbo S 5 rerectio (re pr. et sur in ras.) M \'n e\'usdem II. 8, iohannee ad partos secunda MV, iohS ad partes. a. L, iohannes ad pastores scd\'. C 6 fallacis 8 7 cona fitaur (N m. 2) M dam nrm ihA xp̃m MVLC om. in carne C 8 hi L antecris | tii S, anticristi Y 10 item om. Mai opator V filii MVL 11 et ante quod initio lineae om. L unus SV1 sanctus om. S spiritus sanctus om. C 12 adquae S 18 ferebatur Lv, sup∗ferebaτur M (corr. m. 1) )

Item in psalmo CXLn: Doce me facere uoluntatem tnaai, quia tu es deus meus. spiritus tuus bonus deducet me in uia recta. Item in psalmo XXXII: Verbo domini caeli firmati sunt et spiritu oris eius omnis uirtus eorum. Item in iob: Spiritus diuinus qui fecit me, et inspiratio omnipotentis quae docet me. Item in esaia propheta: Et exiet uirga de radice iesse, et flos de radice ascendet, et requiescet in eo spiritus dei, spiritus sapientiae et intellectus, spiritus consilii et uirtutis, spiritus scientiae et pietatis. replebit eum spiritus timoris dei. Item illic: Accedite ad me et audite haec: non in occulto ab initio locutus sum, nec in loco terrae tenebroso. cum fierent, illic eram. et nunc dominus misit me et spiritus eius. Item illic: Spiritus

[*]( super aquas. Inpsalmo CXLll: Doce me facere uoluntatem tuam, quia tu es deus meus. spiritus In XXXVI: Verbo domini caeli. In iob cap. XXVIII: Spiritus est in hominibus et inspiratio omnipotentis. In esaia cap. : Exiit uirga de radice iesse usque repleuit eum spiritus timoris domini. Item cap. : Accidite ad me et audite haec usque et nunc dominus misit me et spiritus eius. - Item cap. : Spiritus domini super me, )[*]( Et spiritus dei ferebatur super aquas. In psalmo CXLII : Doce me facere uoluntatem tuam usque in uia recta. I n XXXII: Verbo domini caeli firmati sunt. In iob cap. XXVIII: Spiritus est in hominibus et inspiratio omnipotentis. In esaia cap. : Et egredietur uirga de radice iesse usque spiritus timoris domini. Item ibi cap. : Accedite ad me et audite hoc usque dominus deus misit me et spiritus eius. Item cap. : Spiritus domini )

[*]( 1 Ps. 142,10 3 Ps. 32, 6 5 lob. 83, 4 6 Es. 11,1—3 10 Es. 48, 16 13 Es. 61, 1. )[*]( 1 CXm V, centesimo quadragesimo scd\'o C 2 ds meos ea tu Cv 3 uia] tra C1 (cf. v) tricesimo scd\'o C celi L 5 **iob V inspirando S 6 qui V aesaia prόf, S isaia L, ysaja V, ysaia C et eziet] exia ML, exiit V, ecce C 7 alt. radice) cius add. MVLCv ascendet et requiescet (e terminationis ex i corr.) V 8 in eo] sup. eQ Cv 9 uirtutis] fortitudinis Cv 10 repleait MV LC, et add. VCv illic] in esaia Mt in isaia L, in ysaia VC (sie infra) accedite] ecce V 11 loquatos C )

domini super me, propter quod unxit me, euangelizare pauperi... buB misit me, sanare contritos corde. Item illic: Et inritauerunt spiritum sanctum, et conuersus est ilJis in inimicitiam dominus. Item illic: Vbi est qui posuit in illis spiritum sanctum? qui eduxit de terra moysen per brachium: honoris sui? Item in michaea propheta: Domus iacob inritauit spiritum domini. Item illic: Qifa non erit qui obaudiat: si non ego impleuero uirtutem spiritu meo sancto et iudicio et potestate, ut renuntiem huic iacob iniquitates et huic israhel peccata sua. Item in iohel propheta: Et erit post haec, effundam de spiritu meo super omnem carnem, et prophetabunt filii et filiae eorum. Item in aggaeo propheta: Et spiritus meus instat in medio uestrum. Item in zaccharia pro-

[*](propter quod unxit me. Item cap. : Et. irritauerunt spiritum sanctum f qui eduxit moysen per brachium honoris. In michea cap. : Domus iacob irritauit spiritum domini. Item cap. : Quia non erit qui obaudiat, si non ego impleuero uirtutem spiritu meo sancto. In iohel cap. : Effundam de spiritu meo snper omnem carnem. In aggeocap. : Et spiritus meus stat in )[*](snper me eo quod unxerit dominus me usque mederer contritos corde. Item cap. : Et inritauerunt spiritum sanctum et con* uersus est illis st et ill in rasura in s. lin. add. inimicitiam dominus. Item : Vbi est qui posuit spiritum sanctum ? qui eduxit uos de terra ? Item in michea cap. : Dicit domus iacob: numquid adbreuiatus est spiritus domini? Item cap. : Quia non est responsum dei: uerum tamen ego repletus sum fortitudine usque et israhel peccatum suum. Item in iohel cap. : Et erit post haec, effundam de spiritu meo usque filii uestri et filiae uestrae. Inaggeocap. : Et spiritus meus erit in medio )

[*]( 2 Ea. 63, 10 et 11 4 ib. 11 et 12 6 Mich. 2, .7 7 Mich. 3, 7 et 8 10 Iohel 2, 28 12 Agg. 2, 6 (5) )[*](8 uerba: et conuersus est usque ad spiritum sanctum om. MVL C 5 om. de terra MVLC (τη̛̛̃ Ϭεξια̃) bracchiũ S 6 michea SMVLC, mychea C . prο̃f, S 7 illic] in michea MVL, in mychea C 8 sco meo C iuditio MC 9 ut] et MVLC adnuntιο̌ Vt annunciem MLv, annuntlem C 10 iohel MVL: oel 8, ioel C prõf, S\' 12 aggeo, SMVLC prο̌f 8 18 stat MV LC zacharia MVLC prop, 8 )

pheta: Et uerba quae misit dominus omnipotens per spiritum suum in manibus prophetarum pristinorum. Item in ezechihelo propheta: Et adsumpsit me spiritus et adduxit me in terram Chaldaeorum in captiuitate in uisu spiritus dei. Item illic: Et uenit super me spiritus dei et adsumpsit et eleuauit me et statuit me super pedes meos, et audiebam eum loquentem ad me.\' et ait ad me: fili hominis, ueni, mittam te ego ad domum israhel, qui me exasperant secundum despectationem patrum suorum usque in hodiernum diem. Item in danihelo: Et cum duceretur susanna ad mortem, suscitauit dominus spiritum sanctum puero iuniori, cui nomen

[*]( medio uestrum. In zaccharia (z in rasura) cap. : Et uerba que misit dominus omnipotens per spiritum suum. In ezechihel (ezechih) cap. : Et adsumpsit me spiritus et duxit me in terra chaldeorum in captiuitate in uisu spiritus dei. Item : Et uenit super me spiritus domini et adsumpsit me usque in odiernum diem. In danihel danih cap. : Suscitauit dominus spiritum sanctum puero iuniori cui nomen erat danihel danił. Item )[*](nestrum. In zach aria cap. : Numquid non sunt uerba quae loquutus est dominus in manu prophetarum priorum? In ezechiel cap. : Et spiritus leuauit me adduxitque in que et in in rasura chaldaeam usque in uisione in spiritu dei. Item ibi cap. : Et ingressus est in me spiritus postquam loquutus est mihi usque pactum meum usque ad diem hanc. In danihelis . uisione XI: Quumque duceretur susanna ad mortem, suscitauit -dominus spiritum sanctum pueri iunioris. Item in uisione V: )

[*]( 1 Zach. 7, 7 8 Ezech. 11, 24 5 Ezech. 2, 2 et 3 10 Dair. 18, 45.. )[*]( 1 ompc dffs C 2 aezechiel S, ezechielo MV1, iezechihelo L, qzechiele C 3 prόft S duxit MVL, eduxit C \' *me V 4 terra MVLC chaldeorQ MLC, caldeor1 V captiuitatS L 5 illic] in ezechihelo M, eczechielo V1 (0 expunx. m. 2), iechielo L. ezechiele C dei] dñι MVLC . 6 leuabit M, leuauit LC, laenauit , V 7 a*it M 8 exasperat MVLC , 9 dispectationẽ S, dispectionem ML, despectiong YC 10 danielo (0 expunx. m. 2) V, daniele C\' C . )

erat danihel. Item.illic: Est enim uir in regno tuo, inquo est spiritus sanctus dei. Item in euangelio secundum matthaeum: Et cum baptizatus esset iesus, ascendit confestim de aqua: et ecce aperti sunt ei caeli et uidit spiritum descendentem sicut columbam et uenientem in ipsum. Item illic: Cum ergo tradiderint uos, nolite solliciti esse quid loquamini: dabitur enim uobis in ipsa hora quid loquamini: non enim uos estis qui loquimini, sed spiritus patris uestri qui loquitur in uobis. Item illic: Si autem ego in spiritu dei eicio daemonia, utique adpropinquauit regnum dei. Item illic; Ideo dico uobis, omne peccatum et blasphemiae

[*](cap. : Est enim uir in regno suo in quo est spiritus sanctus dei. in euangelio matthaei (math) cap. II: Et cum baptizatus esset iesus ascendit de aqua et ecce aperti sunt caeli et uidi spiritum descendentem (descen). Item cap. X: Cum ergo tradiderint uos (ex correctura pro tradiderit eos), nolite usque sed spiritus patris uestri qui loquitur in uobis. Item cap. XII: Si autem ego in spiritu dei eicio dî eicio corr. ex deicio. Item cap. XII: Omne peccatum blasphemiae remittetur usque neque in )[*](Est uir in regno tuo qui spiritum deorum sanctorum habet in se: Secundum matthaeum (math) cap. II: Baptizatus autem iesus usque uenientem super se. Item cap. X: Quum autem tradent uos, nolite cogitare usque qui loquitur in uobis. Item cap. XH: Si autem ego in spiritu dei eicio daemones. Item cap. XII:\'. Omne peccatum et blasphemia remittetur usque neque in futuro. )

[*]( 1 Dan. 5, 11 .3 Matth. 8, 16 . 6 Matth. 10, 19 et 20 9 Matth. 12, 28 11 Matth. 12, 31 et 32 )[*]( 1 danihel ML, danihel* V, dariiel SC illic] in danihelo ML, in danielo V, in daniele C . uerba: est enim usque ad matthaeum om. C 2 euuang S 8 mattheum S, math\' MVL confestim om. MVLC 4 om. ei MVLC apm san V 5 discendentem S columba M ipsum) eo MVLC It6 in daniele. Est\' uir eni i. r. t. i. q. S spc dl C 6 illit] secundum mathettm MLVC ■ rradiderf Y solliciti esse] cogitare MVLCv - 7 ip\'a S, illa MVLCv 8 quid loquimim S 9 illic] secundũ mattheum M, scdm̃ matheu (mar L) VLC om. ego V 10 eitio MC demonia SVLC uti I quae S adpropinquauit] add. in uos MLCv 11 illic] secundQ mattheum (matheum VLC) MVLC blasfemiae S, blasphemia Cv <)

remittentor hominibus: qui autem in spiritu blasphemauerit non remittetur illi. quicumque enim. dixerit uerbum aduersus filium hominis, remittetur illi : qui autem dixerit aduersus spiritum sanctum, non remittetur illi neque in hoc saeculo neque in futuro. Item secundum iohannem: Respondit iesus nicodemo et ait illi: amen amen dico tibi, nisi quis renatus fuerit ex aqua et spiritu sancto, non potest introire in regno caelorum. quod enim natum est de carne, caro est, et quod natum est de spiritu, spiritus est, quia deus spiritus est. noli mirari, quia dixi tibi: oportet uos iterum renasci. spiritus ubi uoit spirat, et uocem eius audis, sed nescis unde ueniat et quo eat. sic est omnis qui nascitur ex aqua et spiritu. Item illic: Si diligitis me, praecepta mea seruate. et ego rogabo. patrem, et alium aduocatum dabit uobis, qui uobiscum sit in aeternum, spiritum ueritatis. Item illic: Haec locutus sum uobis aput uos manens. aduocatus autem spiritus sanctus, quem mittet pater in nomine meo, ille uos

[*]( futuro. Secundum iohannem cap. II: Respondit iesus nichodemo usque omnis qui nascitur ei aqua et spiritu. Item cap. XI: Si diligitis me usque spiritum ueritatis. Item cap. XII: Haec loquutas sum apud uos manens. aduocatus autem spiritus sanctus )[*]( Secundum iohannem cap. II: Respondit iesus nichodemo usque omnis qui nascitur. ex aqua et spiritu. Item cap. XI: Si diligitis me mandata mea seruate usque spiritum ueritatis. Item cap. XI: Haec loquutus sum apud uos manens. paraclytus )

[*]( . 5 Ioh. 3, 5-7 18 Ioh. 14,15—17 16 lob. 14, 25 et 26 )[*](1 spu SMLVC blasfemauerit S 2 verba: quicumque enim d. u. a. f. h. remittetur illi om. MVLC 4 om. sanctum L 6 nichodemo (e in rasura a m. 2) M, nichodemo VLC amen . semel pos. S 8 regnd VC caelorum] di Cv 9 quia deus spiiitaa eet om. L 10 iterum renasci] nasci denuo LCv 11 in- spirat MC, in spirat L, *spirat (I ras,) V audie MLC: om. SV1, 8. lin. add. F* 12 aut quo MVCv omnib, S 18 spū & aqua C illic] secundum iohannem (sic infra) MVLC 15 sum (ex corr. m. pr. pro eo qitod ante scriptum erat sps) S 16 loquutus MC om. uobis MVLC .17 mittit M\')

docebit omnia quaecumque dixero. Item illic: Cum uenerit consolator, quem ego uobis mittam a patre meo, spiritum ueritatis, qui a patre procedit, ille testimonium dicet de me: et uos testimonium dicetis de me, quoniam ab initio mecum estis. Item illic: Sed quia haec locutus sum uobis, tristitia replebitur cor uestrum. sed ego ueritatem dico uobis, quia expedit uobis, ut ego eam. quod si non abiero, aduocatus non ueniet ad uos. si autem abiero, ego mittam illum ad uos. Item illic: Adhuc multa habeo uobis dicere, sed non potestis modo portare ea. cum autem uenerit ille spiritus ueritatis, ipse disseret uobis omnem ueritatem. non enim loquetur a semet ipso, sed quae audierit loquetur, et futura adnuntiabit -uobis. ille me clarificabit, quia de meo accipiet, et nuntiabit uobis. omnia quaecumque habet pater meus mea

[*](quem mittit. Item ibi: Cum uenerit consolator quem ego uobis mittam a patre meo spiritum ueritatis. Item ib***: Sed quia haec loquutus sum uobis usque ego mittam illum ad uos. Item ibi: Adhuc multa habeo dicere uobis usque quia de meo accipiet )[*](autem spiritus sanctus quem mittet. Item cap. XII: Quum autem nenerit paradytuB quem ego mittam uobis a patre spiritum ueritatis. Item cap. XII: Sed quia haec loquutus sum usque ego mittam illum : ad uos. Item cap. XII: Adhuc multa habeo uobis dicere usque, quia de meo accipiet et adnuntiabit uobis. Secundum )

[*]( 1 Ioh. 15, 26 et 27 5 Ioh. 16, 6 et 7 9 Ioh. 16, 12—15 )[*](S dicit MVC 4 uerba: et uos t. d. de me om. V dicitis MC 5 loquutus MC 6 replebitur 8: repleuit MVLC 7 uo- bis ut ego MVLCi uobis I ego 8 *abiero (h eras.) S aduocat\' paraclit\' (corr. m. 1) V 8 aduenia M mittS eQ C, illd mitti V 9 uobis dicere SOu: dicere uobis MVL 10 portare modo Cv) 11 ipse dimeret uobis omnem ueritatem S: enarrabit (enarrauit MY\') uobis omnia MVLC (cf. Sab.) 12 loquitur 8 loquaetur S, loquitur MV1 om. et S 13 adnuntiauit V1, annunciauit M clarificauit SMV1 14 nuntiabit S: adnuntiabit (ann- M C, -ci- ML, -uit MV1) MVLC (v) nobis] dabit S om. meus MVLC )[*]( Xn, Aug. S, i. )[*]( 21 )

sunt. ideo dixi quia de meo accipiet et nuntiabit uobis. Item secundum lucam: Dixit autem\' maria ad angelum: quomodo fiet istud, quia uirum non cognoui? respondens angelus dixit ei: spiritus sanctus ueniet in te et uirtus altissimi obumbrabit te. propter quod et qui ex te nascetur sanctus uocabitur filius dei. Item illic EuntSs nunc docete omnes gentes baptizantes eos in nomine patris et fili et spiritus sancti. Item \'ad romanos: Quia caritas dei diffusa est in cordibus nostris per spiritum sanctum, qui datus est nobis. Item illic: Vos autem in carne- non estis, sed\' in spiritu: si tamen spiritus dei habitat in uobis. si quis autem spiritum christi non habet, hic non est eius. corpus quidem mortuum est propter peccatum, spiritus uero uita propter iustificationem.

[*]( et adnuntiauit nobis, Secundum lucam cap. II: Dixit autem maria ad angelum: quomodo usque sanctum uocabitur filius dei. Secundum marcum cap.. XIII: Euntes nunc docete omnes gentes baptizantes in nomine patris et filii et spiritus sancti. Paulus ad romanos cap. XI: Quia caritas dei diffusa est. Item cap. XVIIII: Vos autem in carne non estis, sed in spiritu usque )[*](lutamcap. I: Dixit autem maria ad angelum: quomodo usque sanctum uocabitur filius dei. Secundum matheum cap. XXVIII : Euntes ergo dooett omnes gentes baptizantes eos in nomine patris et filii et spiritus sancti. Paulus ad romanos cap. VI: Quia caritas dei effusa est usque datus est nobis. Item cap. VIIII: Vos autem in carne non estis, sed in spiritu usque propter )

[*]( 2 Lnc. 1, 84 et 85 6 Matth. 28, 19 8 Bom. 5, 5 10 Rom. 8, 9—11. )[*]( 1 nnntiabit S: nontiaait M, adnnntiabit V2LC, adnontiaoit V1 8 quia] qdi Cv cognosco MVLCv 5 obabrab*it (b tert. ex u corr. m. 2) V tibi MVLCv propter quod] ideo MVLC et quod nasoetor ex te scm MVLCv naacitor S 6 illic] aeeondum lucam MLVC 7 filii S2MVLC 8 item] add, paulus apoetolus MVLC 10 illic] adromanoe MVLC(bis) 11 spiritum] It sfs S 12 mortuils (s lineola perduct.) S 1S uitã M, uiui (ui alt. in rasura et it 8. Im. a man. 2) L; uiuit v iuititiam MVLC )

quod si spiritus eius qui suscitauit iesum de mortuis inhabitat in nobis; qui suscitauit christum de mortuis uiuificabit et\' mortalia corpora uestra propter inhabitantem spiritum eius in uobis. Item illic: Quicumque enim spiritu dei aguntur, hii fili dei sunt. Item1 illic: Non enim audeam aliquid dicere, quae non perficit christus per me in1 obauditionem gentium uetbo et opere et uirtute eius, signis et uirtute spiritus sancti. Item ad corinthios I: Nobis enim reuelat deus per spiritum suum : nam spiritus omnia scrutat, . etiam alta dei. quis enim scit hominum quae sunt hominis, quae in ipso sunt, nisi spiritus qui in ipso est ? ita et quae in deo sunt nemo1 cognouit nisi spiritus dei: nos autem non spiritum huius mundi accepimus, sed spiritum qui ex deo est, ut sciamus quae a deo donata sunt nobis. quae etiam loquimur,

[*](propter inhabitantem spiritum eius in uobis. Item ibi: Quicumque enim spiritu (spm) dei aguntur hii filii dei sunt. Item cap. : Non audeo aliquid dicere usque signorum et prodigiorum spiritus sancti. Ad corinthios I cap, Vllll: Nobis enim reuelauit deus per spiritum suum usque ipse autem a nemine indicatur. Item )[*](inhabitantem (h s. lin.〉 spiritum eius in uobis. Item cap. VIIII. Quicumque enim spiritu dei aguntur hi filii dei sunt. item cap. XVI: Non enim audeo aliquid loqui eorum usque in uirtute spiritus sancti. Ad corinthios I cap. II: Nobis autem reuelauit deus per spiritum sanctum usque ipse autem a nemine indicatur. )

[*]( 4 Rom. 8, 14 5 Rom. 15, 18 et 19 8 I Cor. 2, 10-15 )[*]( 1 et 2 de] a MVLCv inbabitat] babitat MLCv uerba: inhabitat —— de mortais om. V. 2 qui s. chr. de mortma om. 0 uiuificauit BMV, uiuicauit L 4 hi L 5 filii S2MVLC sunt dl L illic] ad eosdem MVLC audeo MVLCv 6 que S perfecit MVLC obaudientiam C 7 et uirtute eius aignis et uirtute sps sci S, \'et uirtute in potentia signorum et prodigiorum sps sci MVLC 8 chorintios MC prima MVLC reuelauit MVLCv om. deus C 9 scrutatur MVLCv alta S: altitudine ̄ MVLC 10 om. quae in ipso sunt MVLC 11 spiritus] spe hominis Cv in deo] dl MVLCv 12 cognouit Sv: scit M LVC spu huius S )[*]( 21* )

non quae docentur per humanae sapientiae uerbum, sed quae docentur per spiritum, spiritalibus spiritalia conparantes. animalis autem homo non percipit quae spiritus dei sunt: stultitia est enim illi, et non potest scire, quod spiritaliter interrogatur. qui autem spiritalis est, inquirit omnia, ipse autem a nemine iudicatur. Item illic: Propter quod notum uobis facio quod nemo in spiritu dei dicit anathema iesu: et nemo potest dicere christum dominum iesum nisi in spiritu sancto. diuisiones autem donationum sunt, idem uero spiritus. et diuisiones ministeriorum sunt, idem uero dominus. et diuisiones operationum sunt, sed idem dominus qui operatur omnia in omnibus. unicuique autem nostrum datur. manU festatio spiritus ad utilitatem. alii autem datur per spiritum sermo sapientiae: alii uero sermo scientiae secundum eundem spiritum. alii fides in eodem spiritu: alii gratiae sanitatium in uno spiritu. alii operatio uirtutis, alii prophetatio, alii

[*](cap. LX: Ideo <e 8. lin. addita et eluta) notum nobis facio quod nemo in spiritu dei usque idem spiritus diuidens unicuique prout )[*]( Item cap. XIII: Ideo notum nobis facio quod nemo in spiritu dei usque idem spiritus diuidens singulis prout uult. Ad corinthios II )

[*]( 6 I Cor. 12, 8-11 )[*]( 1 non q; docentur p humane sapientiae uerbum sed quae docentur p spm S: non doctif (doca M, docti L) fapientiae humanae uerbif fed doctrina fpf MVLCv 8 quae] ea quq Cv sunt spiritus dei M VLCv 4 quod] quia MVLCv 5 interrogatur] iudicatur MVLC (cf. Sab.) inquirit] indicat MVLCv 6 illic] ad corintbios (chorinthios M) prima MLVC 7 om. dei L loquens dicit MVL Cv 8 om. christum MVLC (cfv) dicere 8. lin. V\' dns ihs V2v 9 om. autem V 10 ministrationS MLv, inministerior\' V uerba: dominus et d. 0. s. sed idem om. V 11 sed idem] idem uero MLCv dominus] deus MVLCv 12 autem] quidd MVLC 14 sermo scientię I alii uero sermo sapientdq C om. uero M1L uero scientiae S 15 gratia LCv sanitatium S: curationum MVLC 16 uirtuta MVLCv profetatio S: prophetia MVLCv )

separatio spiritus, alii genera linguarum, alii interpretationes linguarum. omnia autem haec operatur unus atque idem spiritus, diuidens unicuique prout uult. Item ad corinthios II: Nam dominus spiritus est. ubi autem spiritus domini, ibi libertas. Item ad philippenses: Scio enim quod hoc mihi proficiet in salutem per uestram orationem et subministrationem spiritus sancti iesu christi. Item adgalatas: Quoniam autem fili estis dei, misit deus spiritum filii sui in corda nostra clamantem: abba, pater. Item iohannes in epistula I: Spiritus est qui testimonium reddit, quia spiritus

[*](uult, Ad corinthios II cap. VIIII: Deus enim spiritus est. nbi spiritus domini. Ad philipenses cap. IIII: Scio enim quod hoc mihi perficiet in salutem per uestram orationem et obsecrationem spiritus sancti. Ad galatascap. XX: Quoniam antem filii estis, misit deus spiritum filii sui. Iohannes in epistula I cap. XVII: Spiritus est qui testificatur usque )[*](cap. III: Dominus autem spiritus est. nbi autem spiritus domini ibi libertas. Ad philipenses cap. I: Scio enim quia hoc mihi proueniet (ro in rasura) in salutem per uestram orationem et subministrationem spiritus iesu christi. Ad galatas cap. V: Quoniam autem estis filii dei, misit deus spiritum filii sui. Item epistula iohannis I cap. XVII: Spiritus est qui )

[*]( 4 n Cor. 3, 17 5 Philipp. 1, 19 8 Gal. 4, 6 . 10 I Ioh. 5, 6 )[*]( 1 separatio S: discretio MVLCv spatl Cv interpretatio sermonum MVLCv mτer I praeτaτιοnes linguarũ (sign. " s. lin. et at " sermonQ in margine add. m. 2) 8 2 om. autem L adq; S 3 propria prout MVLC item] Idem S 4 fecunda ML, prima C nam dns S: de enim MVLC om. autem MVLC 5 fili- 0 penses S, philipenaes VL sci enl 8 6 nestra M snbministrationem Sv: obsecrationẽ MLCV2, obseruationem F1 7 om, iesu christi MVLC galathas SML 8 fili SM: filii VLC om. dei MVv estis (ęstis C) filii dl LC 9 iohannis S, iohannes apostolus MVLC 10 aepistula S, epistola ML prima MC sps est qui dicit in caelo pater uerbum et sps et hii (hi L) tres unum sunt (om. werba: testimonium - - testimonium) MVL, tres sunt qui testimonium dant in cęlo pater uerbum et spc sēs. et I hii tres unum sunt (om. verba: spiritus e. q. t. r. q. s. e. ueritas item illic) C )

est ueritas. Item illic: Tres sunt qui testimonium dicunt in caelo, pater, uerbum et spiritus, et hii tres unum sunt. Item in actibus apostolorum: Dura ceruice et incircumcisi corde, uos semper spiritui sancto restitistis. Item illic: Dixit mihi spiritus sanctus ut irem cum ds. Item illic: Dixit autem mihi spiritus sanctus: ecce uiri quaerunt te: sed surgens descende et uade cum eis nihil dubitans, quia ego misi eos. Item illic: Dixit spiritus sanctus: segregate mihi barnabam et paulum in opus quo uocaui eos. Itemillic: Placuit enim spiritui sancto et nobis. Item illic: Prohibiti sunt autem a sancto spiritu loqui uerbum dei omnino in asia.

[*]( et hi tres unum sunt. In actibus apostolorum cap. XVIIII: Vos semper spiritui sancto resistitis. Item cap. : Dixit mihi spiritus sanctus ut irem cum eis. Item cap. XXVII numerus in rasura minio scr. : Dixit mihi spiritus: ecce uiri queront me. Item cap. XXXV (num. in ras. minio scr.): Dixit spiritus sanctus: segregate mihi paulum, Item cap. XLI: Placuit autem spiritui sancto et nobis. Item cap. XLIII: Prohibiti sunt autem a sancto spiritu loqui uerbum dei omnino in asia corr. aesaia. )[*]( testificatur usque et hi tres unum sunt. In actibus apostolorum cap. XVIIII: Dura ceruice et incircumcisi corde, uos semper spiritui sancto restitistis. Item cap. XXXI: Dixit autem spiritus mihi ut irem cum illis nihil hesitans. Item cap. XXVIII: Petro autem cogitante dixit spiritus ei: ecce uiri tres quaerunt te. Item cap. XXXV: Dixit spiritus sanctus: separate mihi barnaban et paulum. Item cap. XLI: Visum est enim spiritui sancto et nobis. Item XLm: Vetati sunt a sancto spiritu loqui uerbum dei in asia )

[*]( 1 I Ioh. 5, 7 8 Act. 7, 51 5 Act. 11, 12 6 Act. 10, 19 et 20 8 Act. 18, 2 10 Act. 15, 28 10 Act. 16, 6 )[*]( 2 parter (r pr. obducta) S 8 apostolorū I- dura S dwae cernicae L 4 corde] & auribus add. Cv resistitis V2v In marg. add. ad hunc locum: Nota diligenter m. rec. S illic] in actibue apostolorum (sic infra) MVLG 5 uerba Dixit m. s. a. n. i c. eis. Item illic om. S 6 om. autem MVLC om. sanctru M VL uiri tres Cv querunt SVLC 7 discende S descendit & uadit F1 dubitas S, beeitans C 8 eos] illos C illic] in actibus MVL (sic infra MVLC) 9 paulum et bamaban MVLC quo uocaui] quod aesumpsi (assūsi V) MVLC (cf. v) 10 enim] autem MVLC om. item - prohibiti - - asia C 11 asia] ∗∗aya V1 )

Item illic: Adtendite igitur uobis et uniuerso gregi, in quo sanctus spiritus conlocauit uos esse episcopos ad pascendam ecclesiam iesu christi. Item illic: Haec dicit spiritus sanctus: uirum, cuius zona est haec, sic alligabunt in hierusalem iudaei.

IIII. DE DILECTIONE DOMINI.

In deuteronomio: Audi, israhel: dominus deus noster deus unus est. et diliges dominum deum tuum ex toto corde tuo et ex tota anima tua et ex tota uirtute tua. et erunt uerba haec, quaecumque praecipio tibi hodie in corde tuo et in anima tua et demonstrabis ea filiis tuis et loqueris eis sedens in domo tua et cum iter facies in uia et in quiete et in uigiliis: et obligabis ea in signo super manum tuam. et erunt mobilia ante oculos tuos: et scribe ea super limina domus tuae et in ianuis tuis. Item illic: Et cum manduca-

[*](Item cap. : Adtendite igitur uobis et uniuerso gregi in quo spiritus sanctus conlocauit uos. Item cap. : Haec dicit spiritus sanctus: uir cuius zona est haec. IIII. DE DILECTIONE DOMINI. Deutero nomium (deutero nominium) cap. VIII : Audi, israhel, dominus deus tuus deus unus est usque super limina domus tuae et in ianuis tuis. Item ibi: )[*](in asia in rasura. Item cap. LV: Adtendite uobis et uniuerso gregi in quo uos spiritus sanctus posuit episcopos. Item cap. LVII: Haec dicit spiritus sanctus: uirum cuius est zona haec. IIII. DE DELECTIONE DOMINI. In deuteronomium cap. V: Audi, israhel, dominus deus tuus deus unus est usque scribesque ea in limine et ostiis domus tuae. Item in eodem cap. : )

[*]( lAct. 20, 28 3 Act 21,11 7 Deut. 6, 4-9 15 ib. 11-18 )[*]( 2 MVLCv pascendũ V 6 domini] dei C 7 deutero nomium MVC istrahel S 8 deus] dns MLv diligis MV1 10 quicumq; 8 hodiae S 11 ea (s. lin. add. m. 2) M tuis om. V eis om. 8 14 mobilia] mouilia S, om. C scribae S, scribes MVC, scribis V1 L ea om. MVLC 15 in om. S illic] in deuteronomium MC, in deutero nomium V, in deuteronodl L )

neris et satiatus fueris, caue tibi ne obliuiscaris dominum deum tuum, qui eduxit te de terra aegypti, de domo seruitutis. dominum deum tuum timebis et illi soli seruies et ad illum herebis et nomine eius iurabis. Item illic: Custodies praecepta domini dei tui, testimonia eius et iustitias quascumque praecepit tibi: et facies quod bonum et placitum est ante dominum deum tuum, ut bene tibi sit. Item illic: Et in mentem habebis omnem uiam, quam adduxit te dominus deus tuus in deserto, ut omnia experirea et temptaret te, et ut dinosceretur cor tuum, an uere custoditurus esses mandata illius an non. et ideo omnia mala expertus es: et esuristi, et dedit tibi escam mannam, quam non nouerant patres tui: ut adnuntiaret tibi, quod non in pane uiuit homo tantum,

[*]( Et cum manducaueris et saturatus fueris usque et nomine eius iurabis. Item ibi: Cuetodies praecepta domini dei tui usque ut bene sit tibi. Item cap. XII: Et recordaberis cuncti (cunctis) itineris per quod adduxit te dominus deus tuus usque ambulare )[*]( Et quum comederis et saturatus fueris usque ac per nomen illius iurabis. Item in eodem cap.: Custodi ergo praecepta et caerimonias atque iudicia quae ego mando tibi hodie ut facias. Item illic: Et recordaberis cuncti itineris per quod adduxit te dominus )

[*]( 4 Deut. 6, 17 et 18 7 Deut. 8, 2-6 )[*]( 1 cane MVLC: \'faue (in marg. al caue add. m. 2) S 2 egypti V, egipti C 3 ad MVC: ad///// (he eras.) V, ab S 4 eherebis : S in nomine L illic] in deutero nomimn MVC, in deuteronomio L, sic infra custodies MVLC: om. S 5 tui] add. et M VLC et iustitiae] om. V, add. eius MLC q∗cūq; F* 6 precipit L 7 deum om. L 8 mente VL per quam M VLC (cf. v) 9 ut omnia MLC: et omnia F, et omnia I et omnia S experires MV1LC: experiris S, experiretur F*, experireris Mai alt. ut om. MVLC 10 dinoscetur S, cognosceretur MVL, cognoscera C uere om. MVLC 11 an] aut MVL omnia ideo F 12 dedi 8 nouerant (a ex u correxit man. prima, non secunda) S 13 pane solo MVL (solo s. lin. add. m. pr. V), solo pane Cv uiuet ML tantum om. MVLCv )

sed in omni uerbo quod exierit de ore dei uiuit homo. uestimenta tua non sunt extrita: pedes tui non incallauerunt, ecce quadraginta anni sunt. et scies corde tuo, quia sicut homo docet filium suum, sic dominus deus tuus erudiuit te. et custodies mandata domini dei tui, ambulare in uiis eius et timere illum. Item illic: Et nunc, israhel, quid. dominus deus postulat aliud a te, quam ut timeas dominum deum tuum et ambules per omnes uias eius et diligas eum et seruias domino deo tuo ex toto corde tuo et ex tota anima tna, custodire praecepta domini dei tui et iustitias eius, quas ego mando tibi hodie, ut bene tibi sit? Item in p s almo XCVI: Qui diligitis dominum, odite malum. Item in euangelio secundum iohannem: Si diligitis me, praecepta mea seruate.

[*](in niis eius et timere illum. Item cap. XXI: Et nunc, israhel, quid dominus deus tuus postulat a te usque ut bene tibi sit. In psalmo XCVI: Qui timetis dominum, odite malum. Iohannes, cap. XI: Si diligitis me, praecepta mea seruate. )[*](deus tuus usque et ambules in uiis eius et timeas eum. Item cap. VII: Et nunc, israhel, quid dominus deus tuus petit a te usque ut bene sit tibi. In psalmo XCVI: Qui diligitis dominum, odite malum. Secundum iohannem cap. XI: Si diligitis me, mandata mea seruate. )

[*]( 6 Deut. 10, 12 et 18 12 Ps. 96, 10 18 Ioh. 14, 15 )[*]( 1 exierit] egreditur MV\'LCv, egredietur V dei] dni MLC uerba uiuit homo secundo loco om. MVLC 2 erlrita] attrita L C uerba pedes tui non incallauerunt om. MVLC 3 in corde Cv 6 is*rahel (ras. t) S 7 aliud om. MVLC quam] nisi V\'v 10 precepta L e*ua (ras. i) S 11 hodiae S uerba item in ps. - - seruate om. V XCVI] uicesimo sexto C 12 diligitis Sv: timetis MLC odite (H B. lin. add. al. m.) S malignum MLC in euuang S, om. MLC 14 seruatę S )

V. DE CONVERSIONE ET CONTEMPTV SAECVLI.

In genesi dominus ad abraham: Exi de terra tua et de cognatione tua et de domo patris tui, et uade in terram, quam tibi ostendero, et faciam te in gentem magnam, et benedicam te, et magnificabo nomen tuum, et benedictus eris, et benedicam qui te benedixerit et maledicam qui te maledixerit. [Item in psalmo XLIITI: Audi, filia, et uide et inclina aurem tuam, . et obliuiscere populum tuum et domum patris tui, quoniam concupiuit rex speciem tuam, quia ipse est dominus deus tuus.] Item illic ad loth, postquam eiecerunt eos foras, dixerunt: Semans serua animam tuam, et noli respicere post te, neque stes in hac uniuersa regione, sed in montem uade, et ibi saluaberis. Item in numeris: In terra eorum non possidebis, et portio non erit

[*]( V. DE CONVERSATIONE ET CONTBMPTV SECVLI. In genesi! dominus ad abrabam cap. XI: Exi de terra tua usque maledicam qui te maledixerit. Item cap. XXI loquuti sunt ad loth: Salua animam tuam: noli recipere usque sed in monte saluum te fac. In numeris cap. XXXVIDI: In terra )[*]( V. DB CONVBBSATIONE ET CONTEMPTV BAECVLI. In genesi dominus ad abraham cap. VI: Egredere de terra tua usque maledicam maledicentibus tibi. Item cap. XII loquuti sunt ad loth: Salua animam tuam: noli respicere usque sed in monte saluum te fac. In numeris numer cap. XI: Dixitque dominus )

[*]( S Gen. 12, 1—3 8 Pa. 44, 11 et 12 12 Gen. 19, 17 15 Num. 18, 20 )[*]( 2 conaersatione MVLC seculi L 3 dominus ad abraham pm. C tua post terra om. M 4 terra 8 5 monstrauero tibi C 6 eris benedictus MVLC 8 uerba item in ps. deus tuus om. MVLC, inclusi 11 Item in geneai Postquam eiecerunt loth (loht V) cum uxore et filiabus suis dixerunt aerua (salua Cv) animam tuam in monte et ne respicias retro neque stes (sis VL: s alt. in ras. V, a alt. 8. lin. add. L) in hanc uniuersam regionem sed ascende in montem et ibi saluaberis MVLC 12 eicierunt 8 15 possidebitis V portio] tua 8. lin. add. V* )

tibi aput eos, quia ego sum portio tua et hereditas taa. Item in deuteronomio: Qui dicit [ut] patri et matri: non noui te, et fratres suos non cognouit et filios suos non sciuit, custodiuit uerba tua et testamentum tuum obseruabit. Item in regnorum III: Et inuenit helias heliseum filium sapbat, et hic arabat in duodecim paria boum coram se. et ut uenit ad eum, iactauit melotem suam super eum, et cooperuit illum. et ille relinquens boues suos cucurrit post heliam et dixit: osculabor patrem meum et sequar te. et dixit helias: uade et reuertere, quoniam feci tibi. etreuersus est post eum. et deiunxit boues a iugis et occidit et coxit eos in uasis et dedit plebibus, et manducauerunt. et exsurrexit et abiit post heliam et ministrabat ei. Item in psalmo VI: Quoniam non est in morte, qui memor sit tui: in infernum autem quis confitebitur tibi ? Item in psalmo VII:

[*](eorum non possidebis et portio non erit tibi aput eos, quia ego sum portio tua et hereditas tua. In deutero nomium nom cap. : Qui dicunt matri* (t s. lin. add.) aut patri usque et testamentum tuum obseruabit. In regnorum libro li III cap. XLVlll: Profectus ergo inde repperit eliseum usque et ministrabat ei. In psalmo VI: Quoniam non est in morte. In VII: )[*](ad aaron: in terra eorum nihil possidebitis nec habebitis partem inter eos. ego pars et hereditas tua. Item cap. XVIII: Qui dixit patri suo et matri suae: nescio uos usque et praeceptum tuum seruauerunt. In regnorum libro regn līb III cap. LXXXV: Profectus ergo inde reperit helisaeum usque et ministrabat ei. In psalmo VI: Quoniam non est in morte. In vn: Nisi )

[*]( 2 Deut. 33, 9 5 III Reg. 19, 19-21 14 Ps. 6, 6 )[*]( 1 apud MVLC (semper) 2 deutero nomium MVL dicit ut S: dicunt MVLC matri aut patri MVL, patri ac matri C 4 tuum om. S obseruabit SMVLC 5 libro tertio (-cio VC) MVC, libri III L et om. MVLC 6 saphat MLC: salphat (1 s. lin. add. m. 2) Vt safath S bouū M 7 ut om. MVLC et iactauit VC, iactauitq; L melote (1 a. lin. add. m. 2) M 8 relilquens S 9 meiJ & matrS Cv 10 om. quoniam feci tibi M 11 depost MVC disiunxit C 12 om. in uasis MVLC 13 habiit SL 14 sexto C 15 inferlnum S: inferno MLVCv septimo C )

Nisi conuertamini, gladium suum uibrabit: arcum suum tetendit et parabit illum. et in eo parauit uasa mortis. Item in psalmo XXIIII: Vias tuas, domine, notas fac mihi et semitas tuas edoce me. Item in psalmo XXXI: Nolite fieri sicut equus et mulus, quibus non est intellectus: in freno et camo maxillas eorum constringe qui non proximant ad te. Item in psalmo XXXIII: Accedite ad dominum et inluminamini, et uultus uestri non erubescent. Gustate et uidete quoniam suauis est dominus: beatus uir, qui sperat in eum ! Item in eodem psalmo: Venite, fili, audite me, timorem domini docebo uos. quis est homo qui unIt uitam et cupit uidere dies bonos? cohibe linguam tuam a malo et labia toa ne loquantur dolum. declina a malo et fac bonum, inquire pacem et sequere eam. quia oculi domini super iustos et aures eius in preces eorum. uultus autem domini super facientes mala, ut perdat de terra memoriam eorum. Item

[*]( Nisi conuertamini gladium. In XXIIII: Vias tuas domine notas fac mihi. In XXXI: Nolite fieri sicut equus. In XXXIII: Accedite ad eum. Item: Venite fili usque perdat (per in rasum) de terra )[*]( conuertamini gladium. In XXIIII: Vias tuas domine notas fac mihi. In XXXI: Nolite fieri sicut equus. In XXXIII: Accedite ad eum. Item: Venite filii usque perdat de terra memoriam eorum. )

[*]( 1 Ps. 7, 18 et 14 3 Ps. 24, 4 4 Ps. 31, 9 7 Ps. 33, 6 et 9 10 ib. 12-17 )[*](1 ufbrauit et paranit MVLC 2 illud M eo] ipso MVLC 3 uicesimo quarto C notas fac] demonstra Cv 4 doce L ln XXXI** (II ras.) M, tricesimo primo C 5 muf M in quibus MVL 6 chamo C confringe ML adproximant (appr. C) M VLC 7 tricefimo fcio C accidite S ad eii MVLCv 8 erubescent] confundentur Cv 9 in eo Cv 10 Item in eodem psalmo MVLC: om. S filii VLC 11 uiti. diligit dies uidere bonos? Cv 12 coibe C 14 pfequere LCv om. quia MVLCv 15 in] ad MLC 16 memoria M. )

in psalmo XXXVI: Noli aemulari inter malignantes, neque aemulatus fueris facientes iniquitatem: quoniam tamquam faenum cito arescent et sicut holera prati cito cadent. spera in domino et fac bonitatem et inhabita terram et pasceris in diuitiis eius. delectare in domino et dabit tibi petitionem cordis tui. reuela ad dominum uiam tuam et spera in eum, et ipse faciet. et educet sicut lumen iustitiam tuam et iudicium tuum sicut meridiem: subditus esto domino et obsecra eum. noli aemulari eum qui prosperatur in uia sua, in homine faciente iniquitatem. Ne aemuleris, ut maligne facias, quia qui iniqua agunt exterminabuntur, sustinentes autem dominum possidebunt terram. et adhuc pusillum et non erit peccator et quaeres locum eius et non inuenies. mansueti autem possidebunt terram et delectabuntur in multitudine pacis. A domino gressus hominis diriguntur et uiam eius cupiet nimis. Declina a malo et fac bonum et inhabita in saecula saeculorum. Custodi innocentiam et uide aequitatem, quoniam sunt reliquiae homini pacifico. Item in psalmo XLV: Vacate et uidete quoniam ego sum dominus*

[*](memoria eorum. In XXXVI: Noli emulari usque quoniam sunt reliquiae homini pacifico. In XLV: Vacate et uidete quoniam ego )[*](In XXXVI: Noli emulari usque quoniam sunt reliquiae homini pacifico. In XLV: Vacate et uidete quoniam ego sum dominus. )

[*]( 1 PB. 86, 1—7. 8—11. 28. 27. 87 19 Ps. 45, 11 )[*]( 1 tricesimo sexto C aemulare L in L 2 aemnlatxu fueris] zelaueris Cv om. facientes L tamquam SCv, sicut MVL 8 fenS MVL, foenum S cito] nelociter Cv sicut] qus admodQ Cv olera MLCt holere V prati ML, parati V: herbarũ SCv deddent C verba spera usque ad (19) ego sum dominus om. 8 4 et ante inhabita om. C 5 petitiones (petic. C) LCv 6 ad dominum} dfio Ov tuam post uiam om. MV1 et ante spera om. MV 7 sicut] quasi L, *quasi C 8 meridie M, ri mediem C 9 obsecra] ora Cv aemulari in eo Cv 10 iniquitatem] iniusticias Cv maligna L 11 iniqua agunt] malignantor Ov 18 queres VLC 14 multitudinS ML . 15 uia MV1, uias V2, uię C 16 cupiet (m rat.) C, cupit V bonum in marg. add. C [19 dominus] dã Cv )

Item in psalmo XCIIII: Hodie si uocem eius audieritis, nolite. obdurare corda uestra. Item in psalmo CXVIII: In quo corrigit iuuenior uiam suam? in custodiendo sermones tuos. Item in ecclesiastico: Non tardes conuerti ad dominum et ne differas de die in diem: subito enim uenit ira illius, et in tempore uindictae disperdet. Item illic: Deus ab initio constituit hominem et reliquit eum in arbitrio suo. adiecit mandata et praecepta, si uolens mandata seruare, et fidem placitam facere. adposuit aquam et ignem: ad quod uis experrige manum tuam. ante hominem uita et mors, bonum et malum: quod placuerit ei, dabitur ilÃ. nemini mandauit impie agere, et nemini dedit laxamentum peccandi. non emm concupiscit multitudinem filiorum infidelium et inutilium. Item illic: Conuertere ad dominum et relinque peccata tua, et niinis odito exsecrationem. cognosce iustitias et iadieia domini. sta in sortem propositionis et oratione

[*]( sum dominus. In XCIII Hodie si uocem eius. In CXVJll: In quo corrigit iunior. In ecclesiastico cap. : Nolite tardare conuerti ad dominum. Item cap. VIII: Deus ab initio constituit hominem usque infidelium et inutilium. Item cap. X: Conuertere ad deum et relinque peccata tua usque et )[*]( In XCIIII: Hodie si uocem eius., In CXVIII: In quo corrigit iuuenior. In ecclesiastico cap. IIII: Non tardes conuerti ad dominum et ne differas de die in diem. Item cap. VIIII: Deus ab initio constituit hominem usque infidelium et inutilium. Item cap. X: Conuertere ad dominum et relinque peccata tua usque )

[*]( 1 Ps. 94, 8 3 Ps. 118, 9 4 Eccli. 5, 8 et 9 7 Eccli 15, 14-181 21 et 22 14 Eccli. 17, 21 et 23-28 )[*]( 1 nonagesimo quarto C XCXVIII V hodię: S 2 CXII S, centesimo octano decimo C S inuenior SMC1: iunior LV& 4 ęcclaste C 5 differatia S om. de MV 6 illic] in ecclesiastico MVLG 7 reliquid SL, relinquit MVl 8 et adieait MVLC 9 facere om. C, agere s. lin. add. G* adpo|sui ra»quam (m ras.) S, posuit aquam MVLG 10 porrige MVLC 12 impiae S 14 UliC} in ecclesiastico MVLC 15 nimis∗ S, ninie MVLO co∗∗∗sce (gno eras. et rescriptum) S 16 oratione S: orationis MVLCv )

altiasfimi. in partem uade saeculi sancti dum iustis et dantibus confessionem. non demoreris in errore impiorum. a mortuo quasi nihil dimittitur confessioni: uiuus et . sanus confiteberis et laudabis dominum, et gloriaberis in miserationibus illius. quam magna misericordia domini et propitiatio ilBas conuertentibus ad se! Item illic: Quasi a facie colubri fuge peccata. si accesseris ad illa, suscipient te quasi dentes leonis in deuorando interficientes quasi romphaea bis acuta, iniquitatium uindex, plagae illius medella nufia est Item in esaia propheta: Quaerite dominum: et mox inueneritis eum, inuocate eum. statim.. uero cum adpropinquauerit uobis, relinquat impius uias suas et uir iidquds consilia sua: et conuertentur ad dominum, et misericordiam consequantur, quia relinquet multum peccata uestra. Item illic: Cum

[*](propiciatio illius conuertentibus ad se. Item cap. XI: Quasi a facie colubri fuge peccata usque illius medulla milia; est: In esaia cap. C (s. lin. add. X) Dum clamare coeperis extraam te )[*](et propitiatio illius conuertentibus ad se. Item cap. XI: Quasi a facie colubri fuge peccata usque illius medulla nulla est. In eissia cap. : Qnaerite dominum dum inueniri potest usque quoniam multus est ad ignoscendum. Item: Dum clamare coeperis )

[*]( 6 EccH. 21, 2—4 10 Es. 55, 6 et 7 14 Es. 65, 24 )[*]( \', 1 uadte sclm scli (iii add. a\'m. S) V 8 demittitur 8, dimittetur MVLC 4 dfim SV: dm MLO gloriaueris Mt glorificaberis L in mirabilib\' V 5 quam Sv, quia MVLC 6 illic] in ecclesiastico MYLC faciae S colobri V 7 ai* M 8 romfea S, romphea MVL, ramphea C agvta S iniquita∗tium M, iniquitatiŭ V, iniquita∗∗ūL 9 place M, plage V medoila M1V1LC, medela V* 10 ęsaia S, isaia L, yeaya V, ysaia C prof. S (sic fere semper) querite LC mox] ca MYLC 11 eum past inuocate om. MVL statim uero cum S: cum uero MVLC adpropinquauit S 12 derelinquat impius uias suas (om. suas M; uiā suã C) et uir facinorosus (facinerosus M) cogitationes suas et conuertatur ad dñm et misericordiam (misericordis M) consequetur (eonaequitur L) quia In multum remittet uobis peccata uestra MVLC 14 illic] in esaia (ysaya V, isaia L, ysaia C) MVLC cum SV: dum MLC* )

clamare coeperis, extraham te de pressura tua. Item illic: Cum conuersus ingemueris, tunc saluus eris et scies ubi fueris. Item in hieremia propheta: State in uiis domini et uidete et interrogate semitas domini aeternas: et uidete quae sit uia bona et ambulate in ea, et inuenietis sanctificationem animabus uestris. Item illic: Corrigite uias uestras et incogitationes uestras: nolite confidere uobis in falsis sermonibus, quia in totum non proderunt uobis. Item illic: Perscrutemus uias nostras, et conuertamur ad dominum: mundemus corda nostra cum manibus nostris, et respiciamus ad dominum, qui habitat in caelis. Item in michaea propheta: Adnuntiatum est tibi, homo, quid sit bonum: aut quid quaerat a te aliud dominus, nisi ut facias aequitatem,

[*]( de pre I sura tua. Item cap. : Cum conuersus ingemueris, tunc saluus eris. In hieremia cap. : State in uiis domini usque inuenietis requiem animabus uestris. Item cap. : Corrigite uias uestras et nolite confidere in uobis. Item cap: : Perscrutemus perscrunias uias nostras usque et respiciamus ad dominum qui habitat in caelis. In michea (m∗l∗∗ch ex malach) cap. : Adnuntiatum est tibi homo usque ut eas cum domino )[*]( extraham te de pressura tua. Item cap. : Si reuertamini et quiescatis, salui eritis. In hieremia cap. : State super uias et uidete et interrogate de semitis usque et inuenietis refrigerium animabus uestris, Item cap. : Bonas facite uias uestras et studia uestra usque in sermonibus mendacii qui non proderunt uobis. Item in lamentatione hieremiae cap. : Scrutemur uias nostras et quaeramus usque cum manibus ad deum in caelos. In michea cap. : Indicabo tibi homo quid sit bonum usque )

[*](2 Ee. 80, 15 (Sept.) 3 Hierem. 6, 16 6 Hierem. 7, 3 et 4 9 Thren. 8, 40 et 41 12 Mich. 6, 8 )[*]( 1 ceperis YC praessura SMVC 2 illic] in efaia (isaia L jsaia V C) MLVC 5 ęa S 6 et 9 illic] in hieremia (iheremia C) ML VC 7 et nolite (om. incogitationes nestras) MVLC in uobis - t leuem\' falsis MVLC 9 perscrntemnr C cuertemur L 10 mundem\' (1 leuem\' supra lin. a m. 2) V 11 michea SMVL, mychea C 12 prof S annunciata M, annuntiata C 13 querat C om. dominus Ll (in marg. add. m. 2))

et diligas miserationem, et paratus sis, ut eas cum domino deo tuo? Item in sophonia propheta: Conuenite et congregamini, populus indisciplinatus, prius quam efficiamini sicut flos praeteriens, prius quam superueniat super uos dies iracundiae domini. quaerite dominum omnes humiles terrae, aequitatem operamini, et iustitiam quaerite, et respondete ea, ut protegamini in die irae domini. Item in iob: Quoniam si conuersus humiliaueris te coram ipso et longe feceris omnem iniustitiam a uia tua, tunc erit omnipotens adiutor tuus et liberabit te ab inimicis et ab omni iniquitate mundum restituet te, et suscipiet sicut argentum probatum igne: et habebis fiduciam coram ipso respiciens in caelum cum hilaritate. et orantem te exaudiet cum laetitia et dabit tibi, ut reddas uota tua, et in uiis tuis erit splendor. Item tobi: Conuertimini itaque, peccatores, et facite iustitiam coram ipso. quis enim scit, an uelit uos, ut faciat misericordiam uobis?

[*](deo tuo. In sophonia cap. : Conuenite et congregamini populus usque ut protegamini in die ire I cunaiae domini. in iob cap. : Si iniquitatem quae est in manu tua abstuleris usque deprecabuntur faciem tuam plurimi. In tobi cap. : Conuertimini itaque peccatores usque faciat uobiscum misericordiam suam. )[*](ambulare cum deo tuo. In sophonia cap. : Conuenite, congregamini, gens non amabilis, usque in die irae furoris domini. In iob cap. : Si iniquitatem quae est in manu tua abstuleris usque deprecabuntur faciem tuam plurimi. In tobi cap. : Conuertimmi peccatores usque faciat uobiscum misericordiam suam. )

[*]( 2 Soph. 2,1-3 7 Iob 22, 28—28 14 Tob. 18, 6 19 Iob 11, 14-19 )[*]( - ▼ I 2 eofonia prof 8 5 iracundie L querite VLC homies (corr. m. 1) V 6 querite C 7 diae S irae] iracundiae MVLC inob S 8 sic V 10 liberauit SMV1 ab inimicis et iniquitate (om. ab omni et mund. restituet te) MVLC 11 **sicut (te ras.) S, te eicut C ignem S 12 respicies M, et respicies VL C caelo M 18 cQ laaitia M, co hylaritate C 14 in tobi M, in tobia C 16 nellit SM, uelut V om. uos MVLC ut faciat uobiscum misericordiam MVLC )[*]( XII, Aug. 8, l. )[*]( 22 )

Item in ezechiel propheta: Et tu, fili hominis, speculatorem te dedi domui israhel. et audies ex ore meo uerbum, ut dicas peccatori: morte morieris. et si non fueris locutus, ut caueat impius de uia sua, ipse iniquus in iniquitate sua morietur, sanguinem autem eius de manu tua requiram., tu uero si praedixeris impio uiam ipsius, ut auertat se a uia, et non auerterit se a uia sua, hic in impietate sua morietur, et tu animam tuam eripuisti. Item in euangelio secundum matthaeum: Cum praeteriret autem iesus secus mare galilaeae, uidit duos fratres simonem qui dicitur petrus et andream fratrem eius mittentes retia in mari, erant enim piscatores. et dixit illis iesus: uenite post me, et faciam uos piscatores hominum. qui confestim relictis retibus suis secuti sunt eum. Item illic: Et ideo dico uobis: nolite cogitare in anima uestra quid manducetis aut quid bibatis neque corpori uestro quod induamini, anima enim plus est quam

[*]( In euangelio mathei (math) cap. III: Cum praeteriret autem iesus secus mare usque relictis retibus suis sequuti sunt eum. Item (ex in corr.> cap. XX: Et ideo dico uobis : nolite cogitare usque uos plures estis illis. Item cap. XX: Quis autem )[*]( In euangelio mathei cap. I: Ambulans autem iuxta mare usque relictis retibus sequuti sunt emn. Item cap. V: Et ideo dico uobis: ne solliciti sitis usque uos pluris estis illis. Item )

[*]( 1 Ezech. 3, 17-19 9 Matth. 4,18-20 14 Matth. 6, 25 et 26 )[*]( 1 uerba Item in ezechiel proph. Et - - 8 animam tuam eripuisti om. hoc loco, sed add. in extremo capitulo MYLC zechiel S, iezechiel (in rasura) L 2 dedi te MVLCv, istrahel S et audies S: audiens ergo MVLC 8 loquutus C 4 om. de uia s. i. i. M de] a VLCv iniquus] impius VLCv 5 exquiram MY tu uero si adnuntiaueris (ann.), ut se auertat impius a uia sua (add. et V2) non fuerit conuersus a uia sua (om, a uia sua M, a uia sua impia C) ipse impins in iniquitate sua morietur tu autem animam tuam liberasti MVLC (cf. v) 8 euuang S, euangelia M 9 matthefl SM 10 galileae SMLVC symond MC dicitur] cognominatur MVLC 11 mare MVLC 12 illis MVLCv: illi S 13 sequuti C 14 illic] secundum mattheum (math.) MVLC 15 ne|que S 16 quod S, quid MVLCv einim S )

esca et corpus plus quam uestitus. intuemini uolatilia caeli, quae neque serunt neque metunt nec recondunt in apothecis, et pater uester caelestis pascit illa. nonne uos multo plus estis illis? Item illic: Quis autem uestrum potest adicere staturae suae cubitum unum? et uestitum cogitatis? considerate lilia in agro quemadmodum crescunt, non laborant neque neunt, et nuda non sunt. dico autem uobis quoniam nec solomon in omni gloria uestitus est sicut unum ex istis. quod si faenum agri, quod est hodie, et cras in clibanum mittitur, deus sic uestit, quanto magis uos modicae fidei? nolite ergo cogitare dicentes: quid manducabimus aut quid bibemus aut quid uestiemur? omnia enim haec gentes desiderant. scit autem pater uester quoniam indigetis horum omnium. quaerite autem primo regnum et iustitiam eius, et haec omnia praestabuntur uobis. ne ergo cogitaueritis de crastino: crastinus enim dies ipse pro se cogitabit: sufficit diei malitia sua. Item illic: Intrate per angustam portam:

[*](uestrum potest adicere usque <usquo) sufficit diei malitia <malatia> sua. Item cap. XXIII: Intrate per angustam portam usque )[*](cap. V: Quis autem uestrum cogitans potest adicere usque sufficit diei malitia sua. Item cap. VI: Intrate per angustam portam )

[*]( 4 Matth. 6, 27-34 17 Matth. 7, 18 et 14 )[*]( 1 ęsca C ueatimentum MVL Cv celestis V 3 pascet S M illa pascit V multo om. MVLC plures (i s. lin. pro e p08. V, ut sit pluris) MVLC 4 illic] secundum mattheum (math.) MVLC (sic infra) 5 ad staturam suam MVLCv et de uestimento quid Bolliciti estis MVLCv 6 lilia agri MLVCv quS ammodũ M 7 nequae S neunt S: ne*nt (u ras.) M, neunt (u expunct. a m. 2) V, nent LCv 8 solomon S, sal- reU. gloria sua M LVCv 9 fenum MVL, fquum C, foenum S est hodię S: hodie est MVLCv 10 modice SM fidaei S 11 manducamus MV1 12 la quid uestiemur (1 o a m. 2) V 13 ueETeR (R prior ras. ut sit f) S 14 omniũ horũιndigetis C primQ regnum dei MVLCv 15 praestabuntur] apponuntur (apponentur C) MVLC 16 ipse sibi cogitat MVLC . )[*]( .22*)

quia lata et spatiosa uia est quae ducit ad perditionem, et multi sunt qui intrant per eam. quia angusta et arta uia est quae ducit ad uitam, et pauci sunt qui inueniunt eam. Item illic: Venite ad me omnes qui laboratis et onerati estis, et ego uos reficiam. tollite iugum meum super uos et discite quia mansuetus sum et humilis corde, et inuenietis requiem animis uestris: quia iugum meum iucundum est et onus meum leue est. Item illic: Tunc respondens petrus ait ad eum: ecce nos reliquimus omnia et secuti sumus te, quid ergo erit nobis? iesus autem dixit illis: amen dico uobis, quoniam uos qui secuti estis me in resurrectione, cum sederit filius hominis in throno gloriae suae, sedebitis et uos super duodecim thronos iudicantes duodecim tribus israhel. et omnis quicumque reliquerit domum uel fratres aut matrem aut filios uel agros propter nomen meum, centies tantum accipiet et uitam aeternam possidebit. multi autem primi

[*]( pauci sunt qui intrant <intrunt> per eam. Item cap. XL: Venite ad me omnes qui laboratis usque onus meum leue est. Item cap. XVllII: Tunc respondens petrus ait: eece nos dimisimus )[*]( usque pauci sunt qui intrant per eam. Item cap. XI: Venite ad me omnes qui laboratis usque onus meum leue est. Item cap. XVIII: Tunc respondens petrus ait: ecce nos dimisimus omnia )

[*](4 Matth. 11, 28-30 8 Matth. 19, 27—30 )[*]( * 1 om. ducit V pcrditionem Sv: mortem MVLC 2 quiangusta et arta uia est S: quam arta et angusta est uia (uia est C] MV LC 3 qui inueniunt eam Sv: qui intrabunt per eam MV, qui intrant per eam LC 4 om. omnes C honerati MC 5 discite a me LCv 6 mansuetus] mitis MVLCv 7 animabus MVLCv quia ingum] iugum enim MVLCv iucundum] suane MLCv 8 leuae S 9 reliquimus Sv: dimisimus MVL sequuti C 10 amen amen MVC 12 trono C 13 duodecim thronos] duodecim aedes MVL, sedes duodecim Cx istrahel S 14 qui relinquerit (n punctis del. a m. 2) V 15 nomen meum Sv: me MVLC )

nouissimi fient, et nouissimi primi erunt. Item illic: Sicut enim diebus noe, sic erit et aduentus fili hominis. sicut enim erant in diebus illis ante diluuium manducantes et bibentes et nuptum dantes et non senserunt, donec uenit diluuium et tulit omnes, sic erit et aduentus fili hominis. Item secundum iohannem: Ambulate itaque, dum lumen habetis, ne uos tenebrae adpraehendant: et qui ambulat in tenebris, non scit quo eat. dum lumen habetis, credite in lumine, ut fili lucis sitis. Item secundum lucam: Et dixit iesus: homo quidam fecit caenam magnam et inuitauit multos. et misit seruum suum hora caenae, ut diceret inuitatis: uenite iam, quia omnia parata sunt. et coeperunt singuli excusare. primus ait: uillam emi et necesse habeo exire et uidere illam: rogo te, habe me excusatum. et alius ait: iuga boum emi quinque et eo probare illa, et ideo uenire non possum. et

[*](usque et nouissimi primi. Item cap. XXV: Sicut enim in diebus noue usque ita erit et aduentus fili hominis. Secundum iohannem cap. X: Ambulate itaque, dum lucem habetis usque ut filii lucis sitis. Secundum lucam cap. : Et dixit iesus: )[*](usque et nouissimi primi. Item cap. XXV: Sicut enim in diebus noe usque ita erit et aduentus filii hominis. Secundum iohannem cap. X: Ambulate, dum lucem habetis usque ut filii lucis sitis. Secundum lucam cap. Xnn: Homo quidam fecit )

[*]( 1 Matth. 24, 37—39 6 Ioh. 12, 35 et 36 9 Luc. 14, 16-20 et 24 )[*]( 1 fient] erunt MVLOC(v) erunt] om. MVLCv illic] secun- dum matheum MLC, sedm lucã matheũ (lucã s. lin. a m. 2) V 2 in diebus noe MYLCv om. et MVLC filii VLCv 3 in diebue illis om. MVLC 4 ueniret MVLC ante diluuiũ V 5 tullit S, perdidit MVLC sic] ita MVLCv filii YLC(v) 6ita|quaeS lum dumen (lum s. lin. adad.m.2)S,dnmlncemMYL 6 ita|quae S dumen (lum s. line add. m. 2) S, dum lucem MVL Cv 7 adpraehendat S, conphendant M, comphendant VLCv non scit] nescit MVLCv 8 lucem Yv filii MVLCv 10 ceni VC 11 cenq C ut diceret] dicere Cv uenite iam] ut uenirent Cv 12 cęperunt S, ceperunt VC 13 ait] dixit MY LCv om. et uidere V 14 boud M )

alter dixit: uxorem duxi, et ideo uenire non possum. dico autem uobis, quoniam nemo ex hominibus illis inuitatis gustabit de caena mea. Item in actibus apostolorum: Tempora igitur ignorantiae despiciens deus denuntiat nunc hominibus, omnes ubique agere paenitentiam. eo quod statuit diem iudicare orbem terrae in aequitate.

VI. DE TIMORE DOMINI.

In exodo: Post dominum deum uestrum pergite et hunc timete et praecepta eius custodite et uocem eius audite et adquiescite ei. Item in psalmo XXXII: Ecce oculi domini super timentes eum, qui sperant in misericordia eius. Item

[*]( homo quidam fecit caenam magnam usque nemo ex illis inuitatis gustauit de cena mea. In actibus apostolorum cap. : Tempora igitur ignorantiae usque iudicare orbem terrae in aequitate. In ezechihel <ezecl> cap. : Et tu fili hominis speculatorem usque autem animam tuam liberasti. VI. DE TIMOBE DOMINI. In exodo cap. : Post dominum deum nostrum pergite et ipsum timete. In psalmo XXXII: Ecce )[*]( caenam magnam usque gustabit <it in rasura) caenam meam. In actibus apostolorum cap. : Tempora igitur ignorantiae dispiciens dominus denuntiat nunc hominibus omnes ubique agere paenitentiam. In ezechihel <ezhel> cap. : Fili hominis, speculatorem dedi te domui <domu corr. ex domur) israhel usque tu autem animam tuam liberasti. VI. DE TIMORE DOMINI. In deuteronomio <deuter) cap. VIIII: Dominum deum uestrum sequimini usque et ipsi adherebitis. In )

[*]( 3 Act. 17, 30 et 31 9 Deut. 18, 4 11 Ps. 32, 18 16 Ez. 3, 17-19 cf. p. 838, 1 )[*]( 1 om. et Y 2 quoniam] quia MVLC gustauit SMV1 3 de caena (cena C) mea SMVC: eaenam meam L (cf. v) 4 ignorantia L dispiciens S deus Sv: diis MVLC nunc om. L 5 paenitentii (pen. VL, -ci4 C) MVLC: poenitentiam S diem om. MVLC 6 aequitate 8 9 In exodo MVL, in exo S, om. C hunc] ipeum MVLCv 12 timentis Y qui aperant Sv: sperantes autem MVLC )

in psalmo XXXIII: Timete dominum, sancti eius, quoniam nihil deest timentibus eum. Item in psalmo CXXVII: Beati omnes qui timent dominum, qui ambulant in uiis eius. Item in prouerbiis: Timor domini adicit dies: anni autem impiorum minuentur. Item illic: Munitio iusti timor domini. contritio autem operantibus mala. Item illic: Timor domini uiro in uitam: qui autem sine timore est, commorabitur in locum, quem non uisitat scientia. Item illic: Generatio sapientiae timor domini, diuitiae et gloria et uita. Item illic: Non aemuletur cor tuum peccatores, sed in timore domini esto tota die. Item illic: Beatus qui metuit omnia per timorem. nam qui duro est corde, incidet in mala. Item

[*](oculi domini super timentes eum. In CXXVII: Beati omnes qui timent dominum. In prouerbiis cap. XI: Timor domini adponet dies. Item cap. : Munitio iusti timor domini. Item cap. XX: Timor domini ad uitam et in plenitudine commorabitur. Item cap. XXII: Finis modestiae timor domini, diuitiae et gloria et uita. Item cap. XXIII: Non emuletur cor tuum peccatores, sed in timore domini esto tota die. In ecclesiastico <eccltico> cap. I: )[*](psalmo XXXI: Ecce oculi domini super timentes eum. Item in psalmo XXXIII: Timete dominum omnes sancti eius. In CXXVTI: Beati omnes qui timent dominum. In prouerbiis cap. XI: Timor domini adponet dies. Item cap. XV: Timor domini fons uitae, ut declinet a ruina mortis. Item cap. XX: Timor domini ad uitam et in plenitudine commorabitur. Item cap. XXII: Finis modestiae timor domini, diuitiae et gloria et uita. Item cap. XXIII: Non emuletur cor tuum peccatores, sed in timore domini esto tota die. Item cap. XXVIIII: Beatus homo qui semper est pauidus. In )

[*]( 1 Ps. 33, 10 3 Ps. 127, 1 4 Prou. 10, 27 5 ib. 29 6 Prou. 19, 28 8 Prou. 22, 4 10 Prou. 23, 17 11 Prou. 28, 14 28 Prou. 14, 27 )[*]( 2 deest nichil V 3 in uiis eius om. C1 4 adiciet MVL, addiciet C 5 et infra illic] in prouerbiis MVLC impiorum (in ras. a m. 1) 8 iusti MVLC: eius S 6 contritia S 7 uero V comorabit\' (o pr. corr. ex u) L, commorabit V 9 sapientie et diuitie L et ante gloria om. V 11 tota die] cotidie L dię S 12 malo S )

in ecclesiastico: Initium sapientiae timor domini, etcum fidelibus in utero concreatus est, et cum electis seminibus creditur, et cum iustis et sensatis agnoscitur. Item illic: Timor domini scientiam agnoscit sanctitatis. castitas custodiet et iustificabitur cor, iucunditatem atque gaudium dabit. Item illic: Timenti dominum bene erit, et in diebus consummationis illius benedicetur. plenitudo sapientiae timere dominum et plenitudo de fructibus eius. omnem domum illius inplebit a generationibus, et receptacula de thensauris eius. corona sapientiae timere dominum: utraque autem sunt dona dei. Item illic: Timor domini expellit peccatum: nam qui sine timore est, non poterit iustificari. Item illic: Non sis incredibilis timori domini, et ne accesseris ad illum duplici corde. Item illic: Qui timent dominum, non erunt incredi-

[*]( Initium sapientiae timor domini. Item cap. I: Timor domini delectauit cor usque in longitudinem dierum. Item cap. I: Timenti dominum bene erit in extremis. Item cap. : Timor domini expellit peccatum. nam qui sine timore est. Item cap. n: Non sis incredibilis timoris domini. Item cap. n: Qui timetis (t aH. in ras.> dominum credite illi usque et inluminabuntur corda uestra. Item cap. I: Timenti dominum bene erit usque utraque autem sunt dona dei. Item cap. II: Qui timent dominum non erant )[*]( ecclesiastico cap. I: Initium sapientiae timor domini. Item cap. I: Timor domini delectauit cor usque in longitudinem dierum. Item cap. I: Timenti dominum bene erit in extremis. Item cap. I: Timor domini expellit peccatum usque non poterit iustificari. Item cap. n: Contumax non sis et incredibilis timori domini. Item cap. II: Qui timetis dominum credite illi usque et inluminabuntur corda uestra. Item cap. I: Timenti dominum bene erit usque utraque autem sunt dona dei. Item cap. II: Qui timent dominum )

[*]( 1 Eccli. 1, 16 4 ib. 17 et 18 6 ib. 19-23 11 ib. 27 12 ib. 36 14 Eccli. 2, 18 et 20 15 Eccli. 1, 12 16 ib. 13 19 Eccli. 2, 8-10 )[*]( 1 eccl, S 2 concreatos (c alt. rasura ex g) S, congregatus MV1 8 agnoscetur MVLC S et infra illic] in ecclesiastico (ęccL C) MVLC 4 agnoscet MVLC 5 iocunditate (iuc. M1) MVL, iocunditatd C adquae S 6 et] ei L .8 impleuit MV LC 11 expellet V 13 timore V1L dupplici SM )

biles uerbo eius: et qui diligunt illum, conseruabunt uiam eius. qui timent dominum, parabunt corda sua et in conspectu illius sanctificabunt animas suas. Item illic: Qui timent dominum, custodient mandata eius et patientiam habent usque ad inspectionem eius. Timor domini non despicere iustum hominem pauperem, et non magnificare uirum peccatorem diuitem. Item illic: Omnis sapientia timor domini, et in illa timere dominum. Item illic: Quam magnus qui inuenit sapientiam et scientiam! non est super timentem deum. timor domini super omnia superposuit. Item illic: Si non timorem dei tenueris instanter, cito subuertetur domus tua. Item in ecclesiaste: Finis omnis uerbi auditor: dominum time et mandata eius custodi: quoniam hoc est omnis homo

[*](incredibiles usque et patientiam habebunt. Item cap. : Omnis sapientia timor domini et in illa timere deum. Item cap. : Quam magnus qui inuenit sapientiam. Item cap. : Si non timorem domini tenueris. Item cap. : Finis omnis uerbi usque )[*](non erunt incredibiles uerbo eius usque et patientiam habebunt. Item cap. VIIII: Timor dei est non dispicere hominem usque peccatorem diuitem. Item cap. XI: Quia omnis sapientia timor dei et in illa timere deum. Item cap. XIII: Quam magnus qui inuenit sapientiam usque super timentem deum. Item cap. xnn: Si non in timore domini tenueris te. In ecclesiaste <eccłe> cap. XI: Finem loquendi omnes pariter audiamus: deum time )

[*]( .3 Eccli. 2, 21 5 Eccli. 10, 25 et 26 7 Eccli. 19, 18 . 8 Eccli. 26, 13 et 14 10 Eccli. 27, 4 12 Eccle. 12, 13 et 14 )[*]( 1 uiam MVLC: uitam S 2 corde suo V 3 item illic om. MVLC 4 habebunt MVLCv 5 timore V1, timor est V* (cf. v) dispicere SV 7 p. et diuitem C 8 dominum] dm MVLCv 9 ///est/// (est in rasura, e ante est et t post erasa) S super (s in rasuta) S n e sup timentes (non est super expunx., nam s. lin. add. m. 2) V timentes MVLC 10 sup MVLC: per S 11 dei] dni MVLCv subuertetur cito L 12 eccl. S, ecclesiasten M, ecclesiastico (eccl C) LC auditur S, auditor VL, audiltior M, auditior C, add. dei MVLC dominum] deum MVLCv 13 custodi mandata eius C )

quia omne hoc opus adducet deus in iudicium in omni despecto, siue bonum siue malum. Item in prouerbiis: Timor domini odit malitiam, contumeliam et superbiam et uias malorum.

VII. DE BONO PACIS ET CARITATIS.

In deuteronomio: Diliges proximum tuum sicut te ipsum. Item in psalmo CXVIII: Pax multa diligentibus nomen tuum, et non est in illis scandalum. Iteminpsalmo CXXXII: Ecce quam bonum et quam iucundum habitare fratres in unum! Item in prouerbiis: Qui uolunt pacem laetabuntur. Item illic: Melior est panis pusillus cum suauitate in pace

[*]( sine bonum sine malum. In prouerbiis cap. : Timor domini odit malum. VIT. DE BONO PACIS ET CARlTATIS. Diligis proximum tuum sicut te ipsum. In psalmo CXVIII: Pax multa diligentibus, In CXXXII: Ecce quam bonum et quam iucundum. In prouerbiis cap. Qui uolunt pacem letabuntur, Item cap. XVTI: Melior bucella sicca cum gaudio. Item cap. XVII: )[*]( usque sine bonum sine malum sit. In prouerbiis cap. VIIII: Timor domini odit malum. VII. DE BONO PACIS ET CARITATIS. In leuitico cap. X: Diliges amicum tuum sicut te ipsum. In psalmo CXVIII: Pax multa diligentibus. In CXXVII (C s. lin.): Ecce quam bonum et quam iucundum. In prouerbiis cap. : Qui uolunt pacem laetabnntur. Item cap. XVII: Melior est bucella sicca cum gaudio )

[*]( 2 Prou. 8, 13 7 Leu. 19, 18 (ct. Matth. 19, 19) 8 Ps. 118, 165 10 Pe. 132, 1 11 Pron. 12, 20 12 Prou. 17, 1 )[*]( 1 omne] omnes S dispecto S, despectu MVO, dispectum L 1 2 prcuerbis S 8 malitiam] malum etiam MVLC 7 deuteronomium MC, deutero nomiO F, deuteroS L diligis MVl 8 uerba Item in ps. CXVIII Pax - - scandalum om. L CXIX V, centesimo octauo decimo C 9 in ante illis om. MVCv tricesimo scdo C iocundG VLC 12 et infra illic] in prouerbiis MVLC cum pace C )

quam domus plena multorum bonorum iniquis inmolationibus cum rixa. Item illic: Qui celat iniuriam quaerit amicitiam: nam qui odit celare disiungit amicos et domesticos. Item illic: Gratia et amicitia liberant, quam serua tibi ne in obprobriis sis. Item in ecclesiastico: Filii sapientiae ecclesia iustorum, et natio eorum oboedientia et caritas. Item illic: In tribus placitum est spiritu meo, quae sunt probata coram deo et hominibus: concordia fratrum et amor proximorum et uir et mulier sibi consentientes. Item in euangelio secundum matthaeum: Beati pacifici, quoniam ipsi fili dei uocabuntur. Item illic: Dico uobis, quia si duobus ex uestris conuenerit super terram de omni

[*](Qui celat delictum querit amicitias. Item cap. : Gratia et amicitia liberant. In ecclesiastico cletico|cletico cap. II: Filii sapientiae ecclesiae iustorum et natio illorum oboedientia et dilectio. Item cap. XII: In tribus placitum spiritui meo usque uir et mulier sibi consentientes. In matheo <math) cap. XI: Beati pacifici, quoniam filii dei uocabuntur, Item cap. : Amen dico )[*](usque cum iurgio. Item cap. XVII: Qui caelat delictum quaerit amicitias usque separat foederatos. Item cap. XXV: Gratia et amicitia liberant usque ne exprobrabilis fias. In ecclesiastico cap. II: Filii sapientiae ecclesia iustorum et natio illorum oboedientia et dilectio. Item cap. XII: In tribus placitum est spiritui meo usque uir et mulier sibi consentientes. In matheo <math) cap. IIII: Beati pacifici, quoniam filii dei uocabuntur, Item cap. XVHI: Amen dico uobis quia si duo ex uobis usque ibi sum )

[*]( 2 Prou. 17, 9 4 Prou. 25, 10 5 Eccli. 3, 1 7 Eccli. 25, 1 10 Matth. 5, 9 11 Matth. 18, 19 et 20 )[*]( 1 et iniquis MVLC 2 cum riiQ V1 caelat SM querit LC 8 caelare M, tęlare S 4 seruati bene M, sernat ibi ne VlC 5 opprobriis S sis om. V1 fili VlL 6 ecclesiae MVLC oboedientia et (obed. VC) MVLC: oboedientiae S 7 illic] in ecclesiastico (eccl. C) MVLCv spui MVLCv 8 dõ 8. lin. add. m. pr. S hominibus MVLCv: homine S 10 euuang. S, qugl\'io C mattheum S, matheum (mathm MV) MVL, marca C 11 ipsi om. MVLCv filii MV\'LC illic] secundum matheum MVL C dico] amen dico MVLC 12 duo VXLC ex nobis MVLCv - tK conuenerit SV: cuenerint L, consenserit M, consenserint Cv)

re, quaecumque petieritis a patre meo, qui est in caelis, continget uobis. ubi enim sunt duo aut tres collecti in nomine meo, et ego ibi sum in medio eorum. Item secundum iohannem: Praeceptum nouum do uobis, ut diligatis inuicem, sicut ego dilexi uos. in hoc cognoscent omnes quod discipuli mei sitis, si dilectionem habueritis in inuicem. Item paulus apostolus ad romanos: Non ergo blasphemetur bonum nostrum. non est enim regnum dei esca et potus, sed iustitia et pax et gaudium in spiritu sancto. nam qui in hoc seruit christo, placet deo et probatus est hominibus. itaque quae pacis sunt sectemur et quae aedificationis sunt inuicem custodiamus. Item illic: Caritate fraternitatis inuicem benigni: honore inuicem praeuenientes. Item illic: Dilectio proximi malum non operatur, plenitudo autem euangelii est dilectio.

[*]( uobis quia si duo ex uobis usque ego ibi sum in medio eonim. Secundum iohannem cap. XXXVI: Praeceptum nonum do uobis usque dilexeritis inuicem. Paulus ad romanos cap. XLV: Non ergo blasphemetur bonum nostrum usque inuicem custodiamus. Item cap. XXXVIIII: Caritatem fraternitatis inuicem diligentes. Item cap. XLI: Plenitudo autem legis est caritas. Ad corin- )[*]( in medio eorum. Secundum iohannem cap. XI: Mandatum nonum do uobis usque habueritis ad inuicem. Paulus ad romanos cap. XV: Non ergo blasphemetur bonum nostrum usque inuicem custodiamus. Item cap. XIIII: Caritatem fraternitatis inuicem diligentes. Item cap. XV: Plenitudo ergo legis est dilectio. )

[*]( 4 Ioh. 13, 34 et 35 7 Rom. 14,16—19 12 Rom. 12, 10 18 Rom. 13, 10 )[*]( 1 re (corr. ex se m. alia, sed non ea quae cetera corr.) S quecũq; SL, quacaq, C, quamcaq; (am in ras. al. m.) V .(cf. v) petierint VCv 2 contiget S uobis] illis MVLC 3 et ante ego om. MVLC 5 quia discipuli mei estis MVLv, quia mei Qstis discipuli C 6 dilectionem habueritis Sv: dilexeritis MVLC in S3M, om. S1 VLC 7 blasfemetur S 8 enim om. Y 9 seruit deo placet xpo MVLC 10 et ante hominibus inserit V1 itaque] ita C 11 sunt alt. om. MC custodiam V1 12 illic] ad romanos MVLC Caritate fraternitatis inuicem benigni. honorem inuicem praebentes. plenitudo autem euangelii est dilectio. Item )

Item ad corinthios prima: Aemulamini dona meliora et adhuc maiorem uobis uiam demonstro. si linguis hominum loquar aut angelorum, caritatem autem non habeam, unum sum ut aeramentum sonans aut cymbalum tinniens. et si habeam prophetiam et nouerim mysteria omnia et omnem scientiam, et si habuero omnem fidem, ita ut montes transferam, caritatem autem non habeam, nihil sum. si erogauero omnem substantiam meam pauperibus et si tradidero corpus meum ut ardeam, caritatem autem non habeam, nihil mihi prodeest. caritas patiens est, benigna est: caritas non aemulatur: caritas non est perpera, non inflatur, non ambitiosa est, non quaerit quae sua sunt, non inritatur, non cogitat malum, non gaudet iniquitate, gaudet autem ueritate, omnia suffert, omnia sperat, omnia credit, omnia sustinet. caritas

[*](thios I cap. LXI: Aemulamini dona meliora usque caritas )[*](Ad corinthios I cap. XIHI: Aemulamini autem charismata maiora usque caritas numquam excidet. Item in eodem )

[*]( 1 I Cor. 12, 31 et I Cor. 13, 1-8 )[*]( illic. Dilectio proximi malum non operatur S, Plenitudo autem legis est cantas. Item ad romanos. Caritate fraternitatis inuicem diligentes. honore mutuo puenientes. (om. Item- Dilectio - - operatur) M, Caritatem (caritate V\') fraternitatis inuicem diligentes. honore (honorem L) mutuo (mutuo inuice C) praeuenientes. Item ad romanos. Plenitudo autem legis est caritas (om. Dilectio - - operatur) VLC 1 uerba aemulamini d. m. et om. S, I emuL VLC 2 excellentiorem MVLOv uiam uobis MVLv, hominum om. V 3 aut] et MVLCv unum] factus MVLCv 4 eram̅tu̅ VC chymbala M 5 profetia S, pphaia M nouerim misteria omnia Sv: sciero omnia sacramenta MVLC 7 et si distribuero substantiam meam in cibos pauperum MVLC 9 ita ut MVLCv 10 prodest MVLC cantas magnanima eet (est om. V). caritas benigna est. caritas non aemulatur (emuL VLC). non agit perpera. non inflatur. non dehonestatur. non irritatur. non quaerit (querit VLC) quae sua sunt. non gaudet super iniquitatem. congaudet autem ueritati. omnia credit, omnia sperat, omnia sustinet. caritas numquam cadet (excidet V) MVLC 11 ppera S 12 querit S 13 non ante gaudet s. lin. add. (m. pr.) S)

numquam excidit. Item illic: Manent autem spes, fides, caritas, tria haec: maior autem horum est caritas. sectamini caritatem.. Item illic: Vigilate, state in fide, confortamini, uiriliter agite, omnia uestra in caritate fiant. Item ad philippenses: Si qua ergo consolatio in christo, si qua adlocutio caritatis, si qua societas spiritus, si qua uiscera miserationis: implete gaudium meum, ut id ipsum sapiatis omnes, eandem caritatem habentes, unianimes, unum sentientes, nihil per contentionem neque per inanem gloriam, sed humilitate mentis inuicem existimantes sibimet ipsos superiores, non sua singuli respicientes sed quae aliorum. Item ad ephesios: Obsecro ergo uos ego uinctus in domino, ut digne ambuletis uocatione qua uocati estis, cum omni humilitate

[*]( numquam cadet. Item ibi: Nunc autem manet spes, fides, caritas. Item cap. LXVI: Yigilate in fide conf Ad philipenses cap. V: Si qua ergo consolatio in christo usque non sua singuli respicientes, sed que aliorum. Ad ephesios cap. XIII:Obsecro ergo uos uinctus tos|tos in christo usque )[*](cap. Xllll: Nunc autem manet fides, spes, caritas: usque sectamini caritatem. Item ad corinthios I cap. XVIIII: Vigilate in fide usque in caritate fiant. Ad philipenses cap. II: Si qua ergo consolatio usque sed ea quae aliorum. Ad ephesios cap. llII: Obsecro itaque uos fratres ego uinctus )

[*](1 I Cor. 13, 13 et 14,1 3 I Cor. 16, 13 5 Phil. 2, 1-4 12 Ephes. 4, 1-3)[*]( 1 illic] ad corinthios prima (I V) MVLC nunc autem manet (manent CY\'v) MVLC spes fides SMV1: fides spes VLCv 2 tria (i ex e corr. m. 3) S, add. autem M autem post maior om. ML est ante cantu om. MYILC 3 illic] ad eosdem prima (I V) MVC, ad corint prima L state om. MVLC 5 fllipenses S, philipenses VL si] -II- S 6 qua adlocatio S, qua adlocutio Mai (cf. Sabat.), quod solatium MVLCv 7 sapien||tis (fol. 30) S 8 eadem S unianimes SV: nnanimes MLC ten senti.. j entea S 9 per alt. om. C contiong S humilitate SVlL 10 exstimantes M sibimet Ipsos superiores] alter alterum superiorem sibi MVLC 11 singula S respecientes S 12 efeaios S, effesios L obsecro (c rasura ex g) S dignae M.)

animi et mansuetudine, cum multa patientia, subportantes inuicem in caritate, solliciti seruare unitatem spiritus in uinculo pacis. Item illic: Estote ergo imitatores dei sicut fili dilecti, et ambulate in caritate sicut et christus dilexit uos, et tradidit semet ipsum pro uobis oblationem et hostiam deo in odorem suauitatis. Item ad timotheum I: Finis enim praecepti est caritas de corde puro et conscientia bona et fide non ficta. a quibus quidam recedentes. conuersi sunt in uaniloquium. Item in epistula petri apostoli I: Quapropter omnes consentanei estote, unianimes, conpatientes, fraternitatis amatores, misericordes, modesti, humiles, non reddentes malum pro malo, aut maledictum pro maledicto: sed e contrario benedicentes, ut benedictionem hereditatem possideatis. Item illic: Ante omnia autem mutuam inter uos caritatem per-

[*](unitatem spiritus in uinculo pacis. Item cap. XVIllI: Estote ergo imitatores dei. Ad timotheum I cap. I: Finis enim praecepti est caritas. Petrus in epistula I cap. XI: Quapropter omnes consentanei estote unanimes usque ut benedictione possideatis. Item cap. XVI: Ante omnia mutua inter uosmet ipsos (ipsis) )[*](usque in uinculo pacis. Item ad ephesios cap. V: Estote ergo imitatores dei usque in odorem suauitatis. Ad timotheum I cap. I: Finis autem praecepti est caritas usque conuersi sunt in uaniloquium. Petrus in epistula I cap. X: In fide omnes unianimes conpatientes usque hereditate possideatis. Item in eadem epistula cap. XIIII: Ante omnia mutuam in uosmet ipsos )

[*]( 3 Ephes. 5, 1 et 2 6 I Tim. 1, 5 et 6 9 I Petr 3, 8 et 9 14 I Petro 4, 8 )[*]( 1 animi om. MVLC subportates S, sufferentes MVLC 2 sollicite L seruate Y 3 illic] ad ephesios (effesios L, effesios C) MV LC emitatores S filii carissimi MVLCv 4 caritate] dilectione MVLCv nos et nobis Cv 5 se MVLC *oati5 (ras. h) M, ostia V deo SL: om. MVC odore V 6 ad (d ex t corr. m. pr.) S 7 fidem S 9 epistula S item petrus in epistola (ępL C) prima MVLC 10 consentanaei S unammes MLC 12 e] eae M 13 benedictione MV1L hereditate MVL, hereditate (uirg. ras,) C possideamus C 14 illic] in eadem epistola prima MC, eande epta prima F, ioh in epJ I L autem om. MVLC mutua ML, mutuo V1 perpetuam om. MVLC 9 )

petuam habentes: quia caritas cooperuit multitudinem peccatorum. Item in epistula iohannis I: Qui dicit se in lumine esse et fratrem suum odit, in tenebris est usque adhuc. qui autem diligit fratrem suum, in lumine manet, et scandalum non est in eo. Item illic: Et quia ex hoc cognoscimus caritatem ipsius, quoniam ille pro nobis animam suam posuit, et nos debemus pro fratribus nostris animas nostras ponere.

VIII. QVOD VBIQVE SIT DOMINVS.

In psalmo CXXXVIII: Quo ibo ab spiritu tuo ? etafacie tua quo fugiam? si ascendero in caelum, tu illic es: et si descendero in infernum, ades. si sumpsero pennas meas ante lucem et habitauero in postremis maris, etenim illuc manus tua deducet me et tenebit me dextera tua. Item in libro

[*]( caritate. Iohannes in epistula I cap. : Quia. ex hoc cognoscimus caritatem ipsius. VIII. QVOD VBIQVE SIT DOMINVS. In psalmo CXXXVIII: Quo (s. Un. i add.) ibo ab spiritu tuo? In sapientiae libro )[*]( caritatem usque operit multitudinem peccatorum. Iohannes in epistula I cap. IIII: Qui dicit se in lucem esse usque scandalum in eo non est. Item in eadem epistula I cap. XI: In hoc cognoscimus caritatem dei usque pro fratribus animas ponere. VITI. QVOD VBIQVE SIT DOMINVS. In psalmo CXXXVIII: Quo ibo ab spiritu tuo? In sapientia cap. I: Benignus est enim )

[*]( 2 I Ioh. 2, 9 et 10 5 I Ioh. 3, 16 10 Pa. 188, 7-10 )[*]( 1 cooperit MVL, opit C 2 item iohannes in epistola prima (I L) MVLC 3 lumine] lucem MVLC 5 in eo {i 8. lin. add.) S illic] iohannes (om. ioh. L) in eadem (eandS V) epistola (ępla\' C, epla V) prima (I LVC) MVLC et] om. MVLC quia] qui S 6 animam suam pro nobis MVLCv 7 om. nostris MVLCv om. nostras C 9 sit] 3 V dominus] dš C 10 ab] a LCV1 faciae S 11 quo] * qua M 12 pinnas S ante lucem] diluculo Cv 13 postremo MVL, extremis Cv illic VC \' _om. manus tua S 14 deducit S-)

sapientiae: Sanctus est enim spiritus sapientiae et non liberabit maledictum a labiis suis: quoniam renium illius testis est deus, et cordis illius speculator est uerus et linguae illius auditor: quia spiritus domini repleuit orbem terrarum. Item in esaia propheta: Sanctus sanctus sanctus dominus sabaoth: pleni sunt caeli et omnis terra maiestate eius. Item in ecclesiastico: Quoniam multa sapientia dei, fortis in potentia, uidensomnes sine intermissione. Iteminhieremia propheta: Deus adpropinquans ego sum, dicit dominus, et non deus de longinquo. quod si absconditus fuerit homo in abditis, ego eum non uidebo? nonne caelum et terram ego impleo? dicit dominus.

[*](cap. : Sanctus est enim spiritus sapientiae usque repleuit orbem terrarum. In esaia cap. : Sanctus sanctus sanctus dominus deus sabaoth. In ecclesiastico <eccłtico>: Quoniam <quorum> multa sapientia dei fortis. In hieremia cap. : Deus adpropinquans ego sum, dicit dominus. )[*](spiritus sapientiae usque repleuit orbem terrarum. In esaia cap. : Sanctus sanctus sanctus dominus deus exercituum usque gloria eius. In ecclesiastico (ecclo) cap. VIIII: Quoniam multa sapientia dei usque uidens omnes sine intermissione. In hieremia cap. : Putasne deus e uicino ego sum, dicit dominus, usque caelum et terram ego impleo, ait dominus. )

[*]( 1 Sap. 1, (5) 6 et 7 5 Eb. 6, 3 7 Eccli. 15, 18 (19) 9 Hier. 23, 28 et 24 )[*](1 om. est VL discipline effugist fictum sapientię corr. ex ttersu quinto m. 2 V 2 liberauit MVL renum MVLCv suis (s. lin. add. a m. 2) L 4 illius post linguae om. MVLC replebit S 5 aesaia S, isaia L, ysaya V, ysaia C dominus] dns ds MVLCv 6 sabaoht V maiestate eius S, gloria maiestatis tuae MVLC 8 iheremia C 10 de (om. deus) C absconsus MVLC 11 uidebor M )[*]( XII, Aug, 3, i. )[*]( 28 )

VIIII. QVOD DOMINVS NOTERIT OCCVLTA CORDIS.

In regnorum I: Non quomodo uidet homo, sic uidebit deus: quia homo uidet in facie, deus autem in corde. Item in regnorum III: Quoniam tu solus scis corda filiorum hominum. Item in paralipomenon I: Et nunc, solomon, scito deum patrum tuorum et serui illi in corde perfecto et anima uolente: quoniam omnia corda scrutatur dominus et omnem cogitationem nouit. Item in psalmo VII: Scrutans corda et renes deus. Item in prouerbiis: In conspectu enim dei sunt uiae uiri: in omnes autem cursus eius speculator deus. Item illic: In omni loco oculi domini speculantur

[*]( VIIII. QVOD DEVS NOVEEIT (v in rasura atramento scr.) OCCVLTA CORDIS. In regnorum libri primi cdp. : Non quomodo uidet homo. Item cap. libri (li) III: Quoniam tu solus scis corda filiorum hominum. In paralipomenon libri paralp li I cap. : Et salomon, scito deum usque omnes cogitationes nouit. In psalmo VI: Scrutans corda et renes deus. In prouerbiis cap. : In conspectu enim dei sunt uie uiri, in omnes autem cursus eius speculator deus. Item cap. XV: In omni loco oculi )[*]( VIIII. QVOD DEVS NOVERIT OCCVLTA CORDIS. In regnorum libri I cap. XL: Homo enim uidet ea quae parent, dominus autem intuetur cor. Item in libri III regnorum cap. XXII: Quia tu solus nosti cor omnium filiorum hominum. In paralypomenon libri I cap. : Tu autem, salomon, fili mi, scito deum usque et uniuersas mentium cogitationes intelligit. In psalmo VII: Scrutans corda et renes deus. In prouerbiis cap. XVI: Omnes uiae hominum patent oculis eius, spirituum ponderator est dominus, Item cap. XV: In omni loco oculi domini )

[*]( 3 I Regn. 16, 7 5 III Regn. 8, 39 6 I Par. 28, 9 9 Ps. 7, 10 10 Prou. 16, 2 12 Prou. 15, 3 )[*]( 2 dominus] ds MLC no*uerit*(l eras.) M 3 et 6 1] libro primo MVLC 4 in faciem MVC 5 libro III uel tertio MLC 6 paralipemenon S, paralippemenon L, paralypomenon C salomon MV LC 7 deumj dñm L tuorum] nr̃οrũ C 9 omnes cogitationes L 11 speculatur S 12 et p. 355,1 illic] in prouerbiis MVLC )

boBes atque malos. Item illic: Mors et infernus manifesta sunt aput deum: quomodo nen etiam corda hominum? Item in iob: si: ego peccaui, quod possum tibi facere, tu qui scis Beasom humanum? Item illic: Ipse enim perspicit opera hominum, nec latet eum quicquam eorum quae faciunt. Item hieremias propheta: Domine, iudicans iusta et probans renes et corda. Item illic: Ego dominus scrutans corda et probans renes, ut dem unicuique secundum uias eius et secundum fructum studiorum eius. Item in ezechiel propheta: Haec dicit dominus: sic dixistis, domus israhel, et cogitationes spiritus uestri noui ego. Item in euangelio

[*](domini speculantur bonos et malos. Item cap. XVI: Infernus et perditio coram domino. In iob cap. : Si ego peccaui. Item cap. : Ipse perspicit. In hieremia cap. : Domine, iudicans iuste et probans renes et corda. Item cap. : Ego dominus scrutans corda et renes. In ezechiel ezech cap. : Haec dicit dominus: sic dixistis domus israhel et cogitationes spiritUs uestri noui ego. In matheo cap. ID: Sciens autem iesus )[*](speculantur bonos et malos. Item cap. XVl: Infernus etperditio coram domino usque filiorum hominum. in iob cap. : Peccaui: quid faciam tibi, o custos hominum? Item cap. : Ipse perspicit opera usque quicquam eorum quae faciunt, In hieremia cap. \' : Tu autem, domine sabaoth, qui iudicas iuste et probas renes et corda. Item cap. : Ego dominus scrutans cor usque iuxta fructum adinuentionum suarum. In ezechiel (ezechl) cap. : Haec dicit dominus: sic dixistis domus israhel et cogitationes spiritus uestri noui ego. In matheo cap. VIIII: Et )

[*]( 1 Prou. 15, 11 3 Iob 7, 20 4 Iob 11, 11 6 Hier. 11, 20 7 Hier. 17, 10 10 Ezech. 11, 5 )[*]( 1 adq; S, et MVLCv manifestata C 8 quod S, quid MVLCv 4 illic] in iob MVLC om. enim MVLC 5 quicquam MVLC: quidam S 6 iheremias C om. proph. MV LC 7 prouans S, puans V1 illic] hieremias MVL, iheremiaa C om. scrut. corda et L 8 renes et corda L 9 eiuaj Buas C studiorum fructum MYLC zechiel S, hiezechiel L, iezeehiel C 10 om. proph. MVLC is.rahel (t ras.) S ■ 11 euuani S, euglm M. )[*]( 23* )

secundum matthaeum: Sciens autem iesus cogitationes eorum dixit: quid cogitatis mala in cordibus uestris ? Item secundum iohannem: Et contristatus est petrus quod dixit ei tertio: amas me? et dixit ei: domine, omnia tu nosti, tu scis quia amo te. Item paulus apostolus ad romanos: In die, cum iudicabit deus occulta hominum secundum euangelium meum per iesum christum dominum nostrum. Item ad corinthios I: Ideoque nolite ante tempus aliquidiudicare, quo usque ueniat dominus, qui inluminabit consilia cordis: et tunc laus erit unicuique a deo. - Item in actibus apostolorum: Tu, domine, qui nosti corda hominum, ostende nobis quem elegeris ex his duobus. Item in apocalypsi iohan-

[*](cogitatiopes eorum dixit. Secundum iohannem cap. : Et contristatus est petrus, quod dixit ei tertio: amas me? Paulus ad romanos cap. VI: In die, cum iudicauit dominus occulta hominum. Ad corinthios. XVI: Ideoque nolite ante tempus quicquam iudicare. In actibus apostolorum cap. : Tu, domine, qui nosti corda hominum, In apocalypsin apoclsin )[*]( quum uidisset iesus cogitationes eorum, dixit usque in cordibus uestris. Secundum iohannem cap. XIIII: Et contristatus est petrus, quia dixit ei tertio: amas me? usque tu scis quia amo te. Paulus ad romanos cap. III: In die, qua iudicabit dominus occulta hominum usque iesum christum dominum nostrum. Item ad corinthios I cap. IIII: Itaque nolite ante tempus iudicare usque laus erit unicuique a deo. In actibus apostolorum cap. n: Tu, domine, qui corda nosti omnium usque ex his duobus. )

[*]( 1 Matth. 9, 4 3 Ioh. 21, 17 ■ J 6 Rom. 2, 16 8 I Cor. 4, 5 11 Act. 1, 24 )[*]( 1 mattheũ \'S 2 mala Sv: nequam MV2LC, nequa V1 in cordibna uestria nequam L 3 iohannem] matheB L 4 tu omnia LCv 5 om. apost. MVLC 6 diae S iudicauit SM m V dñs MVLC dfis iudicauit Y euangelium (corr. m. 1) S 8 chorintios M aliquid S: quicquam MVLC 9 quo usque S: donec MVLC qui et inluminet (ill. VC) occulta tenebrarum et manifeatet cogitationes cordis MVLC 11 om. nobis Cv 12 eligeria S apocalipsi SMVC, apocalipsin L iohannis] om. Lr add. apostoli C )

nis: Et scient omnes ecclesiae quia ego sum qui scruto renes et corda.

X. IVSTE IVDICANDVM.

In exodo: Non peruertes iudicium pauperis in iudicio eius. ab omni uerbo iniusto recede. innocentem et iustum non occides: non iustificabis iniustum. et munera non accipies: munera enim excaecant oculos uidentium et coinquinantur uerba iusta. Item illic: Non contemnes pauperem in iudicio. Item in leuitico: Non facies iniquitatem in iudicio: non accipies personam pauperis, neque admiraberis personam potentis: iustitia iudicabis proximum tuum. Item illic: Non facies quod iniustum est in iudicio, in mensuris, in ponderibus et in stateris. statera aequalis et pondus iustum

[*](cap. IIII: Et scient omnis ecclesiae quia ego sum qui scrutor renes. X. IVSTE IVDICANDVM. In exodo cap. : Non peruertes iudicium pauperis in iudicio. Item cap. LXXXIII: Non contempnes pauperem in iudicio. ap. LXVIII: Non facis iniquitatem in iudicio. Item cap. : Non facias quod iniustum est in iudicio. )[*](In apocalypsi cap. IIII: Et scient omnes ecclesiae quia ego sum scrutans renes et corda. X. IVSTE IVDICANDVM. In exodo cap. XII: Non declinabis in iudicio pauperis usque et subuertunt uerba iustorum. Item cap. : Non contempnes pauperem in iudicio. In leuitico cap. XI: Non facies quod iniustum est nec iniuste iudicabis usque iuste iudica proximo tuo. Item in leuitico cap. ID: Nolite facere iniquum aliquid usque ego dominus deus uester. In deutr )

[*]( 1 Apoc. 2, 2S 5 Exod. 23, 6-8 9 ib. 8 10 Leu. 19, 15 18 ib. 85 et 86 )[*]( 1 aeccleaiae V scrutor LV* 4 iustae S 5 puertiB S 8 ezcecant MVLC uidentem S 9 illic] in ezodo MVLC eontendes S, contempnes MC, condSpnes V 10 leuuitico S 11 ammiraueris MV1C, ammiraberis L, t onoraueris V1 (cf. v) 12 iuste...| (3 litt. eras.; e in ras. m. 2) L illic] in leuitico M VLC )

et meisara iusta erit uobis. ego sum dominus deus uester. Item in deuteronomio: Non sumes personam in iudicio, aduersum minorem et aduersus maiorem iudicabis: non sumes personam hominum, quoniam iudicium dei est. Item illic: Iudices et doctores legis constitues tibi in omnibus ciuitatibus tuis, quas dominus deus tuus dabit tibi per singulas tribus, et iudicabunt plebi iudicio iusto: non declinabunt iudicium, non accipient personam, nec accipient munera: munera enim excaecant oculos sapientum et subtrahunt sermonem iustum. iustitiam sequimini, ut uiuatis. Item illic: Maledictus qui declinauerit iudicium aduenae et orfano et uiduae. et dicit omnis populus: fiat, fiat. Item in libro paralipomenoa II: Et statuit iosaphat iudices in omnibus ciuitatibus iuda munitis et per singulas ciuitates dixit iudicibus: uidete quid uos facietis: non enim homini iudicabitis, sed domino: et uobiscum est in

[*]( In deutero nomium <deutēr nomi) cap. XXXVIIII: Iudicas et magistros constitues usque iuste quod iustum est persequeris. Item cap. XCI: Non peruertas iudicium aduenae (adue). In paralipmln libro (H) II: Et statuit ioseph aesp iudices usque neque enim est cum domino deo nostro munerum acceptio. Item )[*](cap. X: Iudices et magistros constitues usque iuste quod iustum est persequeris. Item in deutr. cap. XV: Maledictus qui peruertit iudicium aduenae. Item cap. XIII: Non peruertas iudicium aduenae. In p araHpo libro II cap. \' : Et statuit iosephasaph iudices usque neque enim est cum domino deo nostro munerum )

[*]( 2 Deut 1, 17 5 Deat. 16, 18-20 10 Deut. 27, 19 13 C Par. 19, 5—7 )[*]( 1 erit uobis (otw. nobis C) iusta MVLC om. sum MVLCv 2 in dentem nomiQ MC sumes S: accipiea MVLC 3 aduersus M luste VLC iudicabis (iuste s, Ivn. m. 2) V 4 hominis MVL C 4 et 10 illic] in deuteronomiii MC, in deutero nomio LV 9 excecant MVLC aapientum Sv: uidentium MVLC subtrahent MV LC 11 aduęnę S orfano 8, orfani MVL, orphani C 12 paralippemeaon libro L, paralypomenon libro MC secando MC 18 iosafath S, ioseph asaph MV, i Os aphat LC iuda] iudica S )

uerbo iudicii. nunc sit timor domini super uos, et seruetis et faciatis: neque enim est cum domino deo nostro iniquitas neque personae acceptio neque munerum acceptio. Item illic ad sacerdotes: Ita facietis in timore domini, in fide et corde perfecto: et omne iudicium quod acceptum fuerit super uos a fratribus uestris, qui habitant in ciuitatibus suis inter medium sanguinis et inter medium legis, in mandatis ad iustificationes et ad iudicia: et distinguetis eis, et non peccabunt domino. Item in libro hesdrae I: Veritas autem permanet et inualescit in aeternum et uiuet et perseuerat in saecula saeculorum, et non accipit personam hominis nec differentias, sed iusta iudicat et facit: ab omnibus iniquis dolosis et impiis discedit, et omnes iusti sperant in eam, et non est in iudicio illius iniustitia: et eius est fortitudo et regnum et potestas illius in saecula saeculorum. benedictus est enim dominus ueritatis ! Item in psalmo LVII: Si uere

[*](cap. ad sacerdotes: Ita facietis in timore domini usque et non peccabunt domino. In iiDro esarae cap. : veritas autem permanet et iaualescet in aeternum usque benedictus est enim dominus ueritatis. In psalmo LVII: Si uere utique iustitia )[*](acceptio. Item cap. ad sacerdotes: Ita facietis in timore domini usque et non peccabunt domino, In libro hesdrae cap. : Veritas autem permanet et inualescit in aeternum usque benedictus est enim dominus ueritatis. In psalmo LVII: Si uere )

[*]( 4 n Par. 19, 9 et 10 9 I Esdr. 4, 38-40 16\'Ps. 57, 2 )[*]( 1 et seraetis 8, ut obseruetis MVLC 2 om. domino L om- nostro C om. imquitae neque p. a. neque MYLC 4 illic] in eodem libro n (secundo M) MVLC 5 omnem L 6 fratris S 7 om. sanguinis et inter medium MVLC in] om. L, & C 8 distinguetis MVLC: detimgaetis S 9 hęsdrę 1 S, hesdrae (-Ie L) ML, esdra V, esdre C 10 inaalescet MVL 11 secula secaloram L psona M 12 iastae M omnibus] hominibus Y 13 et doloais YLC iustisperant S, justi.parent (s ras.) M, iustis parant YL, iusti pant C in ea MVLC 14 illins] eius MVLC iniustitia] et iustitia M, iustitia L eius (om. est) C 15 secula secolorum L benedic|tus S )

utique iustitiam loquimini, iusta iudicate, fili hominum. 1 tem i n psalmo LXXXI: Quousque iudicatis iniquitatem et faciespeccantium sumitis? iudicate pupillo et egeno, humilem et pauperem iustificate: eripite pauperem, et egenum de manu peccatoris liberate. Item in prouerbiis: Misericordia et fides non te derelinquat, et ueritas possideat te: conprehende eas ex animo tuo diligenter, et inuenies gratiam. et prouide bona coram deo et hominibus. Item illic: Perdit semet ipsum qui munera accipit: nam qui odit munerum acceptiones uiuit. Item illic: Accipientis munera in sinum inique non prosperabuntur uiae. Item illic: Mirari faciem impii non est bonum, nec sanctum est declinare iustum in iudicio. Item illic: Facere iusta et ueracem esse placet deo magis quam hostiarum sanguis. Item illic: Haec autem uobis dico sapientibus cognoscere:

[*]( loquimini. InLXXXI: Quousque iudicatis. In prouerbiis cap. III : Misericordia et ueritas non te deserant. Item cap. : Perdet semet ipsum qui munera accipit. Item cap. : Accipientes munera in sinu inique. Item cap. XXVIIII: Qui agnoscit in iudicio faciem non facit bene. Item cap. : Facere iusta et ueracem esse placet deo. Item cap. XVIII: Accipere personam )[*]( utique iustitiam loquimini. In LXXXI: Quousque iudicatis. In prouerbiis cap. III: Misericordia et ueritas non te deserant. Item cap. XVI: Conturbat domum suam qui sectatur auaritiam, qui autem odit munera uiuet. Item cap. XVH: Munera de sinu impius accipit usque semitas iudicii. Item cap. XXVIIII: Qui cognoscit in iudicio faciem facie ∗ non facit bene. Item cap. XVI: Facere misericordiam et iudicium magis placent domino quam uictimae. Item cap. XVIll: Accipere personam impii non )

[*]( 2 Ps. 81, 2-4 5 Prou. 8, 3 et 4 8 Prou. 15,27 10 Prou. 17, 28 11 Prou. 18, 5 12 Prou. 21, 8 14 Prou. 24, 28 )[*]( 1 utiquq S iusta] recte C (cf. v) fili SM 2 sezagesimo primo C faciem M peccatorum VLC 3 aegeno et aegenum SC 4 de manQ C 5 fides] ueritas Lv 6 conpraehende S M, cphende V, comphende C, comprehende L 7 inuenis MV bonA M 8 et infra illic] in prouerbiis MVLC perdet MV LC se C 9 acceptionis V1 10 sinu MVC iniquq V, iniqui L 11 om. alt. est L )

reuereri personam in iudicio non est bonum. Item illic: Qui dicit iustum impium esse, maledictus erit populis et odibilis gentibus. nam qui arguunt, meliora sperabunt. Item illic: Aperi os tuum uerbo dei et iudica omnibus integre. aperi os trium et iudica iuste: discerne autem pauperem et infirmum. Item illic: Nouit iustus iudicare pauperibus: nam impius non intellegit scientiam, et inopi sensus non est intellector. Item illic: Regis in ueritate iudicantis pauperibus, sedis eius in testimonium resurget. Item in ecclesiastico: Noli quaerere eligi iudex nisi uirtute inrumpere iniquitates: ne forte extimescas faciem potentis, et ponas scandalum in astutia tua. Item illic: Est qui perdat animam suam prae confusione, et prae personae acceptione perdet se. Item illic:

[*](impii non est bonum in iudicio non eat bonum, Item cap. XVIII: Et qui lustificant impium et qui condampnat iustum. Item cap. : Aperi os tuum et iudica iuste. Item cap. : Nonit iustus iudicare pauperibus. Item cap. XXVIIII: Rex qui iudicat in ueritate et pauperes thronus eius. In ecclesiastico eccletico cap. V: Noli querere eligi iudex nisi uirtutem. Item cap. XI: Est qui perdet animam suam prae confusione. Item cap. XI: )[*](est bonum in iudicio. Item cap. XVIII: Et qui iustificat impium nsque abominabilis uterque apud dominum. Item cap. XXX: Aperi os tuum, decerne quod iustum est. Item cap. XXVIIII: Nonit iostus causam pauperis, impius ignorat scientiam. Item cap. XXVIIII: Rex qui iudicat in ueritate pauperes nsque in aeternum firmabitur. In ecclesiastico (ecclo) cap. V: Noli quaerere fieri iudex nsque in agilitate tua. Item cap. XI: Est qui perdit animam suam prae confusione nsque acceptione perdet )

[*]( 2 Prou. 24, 24 et 25 4 Prou. 81, 8 et 9 6 Prou. 29, 7 8 ib. 14 10 Eccli. 7, 6 12 Eccli. 20, 22 (24) )[*]( 1 reuerere L, uereri M 2 erit] add. sup τ̃rã C 4 et 5 apperi M 6 om. aperi o t. e. i. iuste L 7 intelleget scientia 8 inopi non est (inopinionem L) sensus intellegentiae (intellig. VG) MVC 9 sedis SMV1, sedes LVC resurgit MLV 10 querere VC elegi SM, ęligi C, 5e L uirtutẽ MVL irrũpe possis C iniquitatem MVLC 12 astudia S perdet MVLC 12 et 18 illic] in ecclesiastico MLVC 13 confusionS M )

Sehia et dona excaecant oculos iudicum, et quasi mutus in ore multorum auertit correptionem. Item in esaia propheta: Vae his qui iustificant impium propter munera, et quod iustum estiniuste auferunt! Item illic: Vae scribentibus nequitiam, declinantes iudicium inopum, et rapientes iudicium pauperum plebis meae ! ita ut sit illis uidua in rapinam, et pupillus in depraedationem. et quid facient in die uisitationis? Item illic: Qui ingreditur in aequitate, loquitur rectam uiam, qui odit iniquitatem et iniustitiam, et manus abstinet a muneribus, grauat aures, ut non audiat iudicium sanguinis, eludit oculos, ut non uideat iniquitatem: hic habitabit in alta spelunca petrae firmae, fortis panis illi dabitur et aqua eius fidelis. Item illic: Haec dicit dominus: custodite iudicium, facite iustitiam, adpropriauit enim salutare

[*]( Scenia et dona excecant oculos iudicum. In esaia cap. : V*e his qui iustificant impium. Item cap. : Vae scribentibus nequitiam declinantes iudicium. Item cap. : Qui ingreditur in aequitate, loquitur recte usque et ad aquam eius fideles. Item cap, : Haec dicit dominus: custodite iudicium et facite iustitiam. )[*]( se. Item cap. XI: Xenia et dona excaecant oculos usque correptionem eorom. In isaia cap. ∗ : Vae qui iustificatis impium pro muneribus usque aufertis ab eo. Item in isaia cap. : Vae qui condunt leges iniquas usque in die uisitationis. Item cap. : Qui ambulat in iustitiis et loquitur ueritates usque aquae eius fideles sunt. Item cap. : Haec dicit dominus: custodite iudicium et facite iustitiam, usque custodiens manus suas, )

[*]( 1 Eccli. 20, 31 8 Es. 5, 23 4 Es. 10, 1 et 2 8 Es. 33, 15 et 16 13 Es. 56, 1 et 2 )[*]( 1 x senia (x s. lin a m. al.) V excecant SMVL, ececant C 2 isaya V, isaia L, ysaia C 3 et 4 Ve LC 4 iniustae S 4 et infra illic] in esaia (isaia L, isaya uel ys. V, ysaia C) MVLC 6 om. meae MVLC 7 rapina MVLC depdatione MLC, le diligit dāptione (l e s. lin. a m. al.) V 8 diae S 9 aiusticiã & (diHgit s. I. \'m. al.) Y 11 cludit SM: claudit LVC 12 habitaait in alia M firme L pannis M 18 aquae ins S, aqua ∗eius V 14 ab|ppriauit M, adprojpiabit L, appropiauit C, om. Y (sed lacuna est decem litterarum) )

meum aduenire, et misericordia mea reuelari. beatus uir qui facit haec, et homo qui amplectitur ea, et custodit, ne sabbata mea uiolet, et seruat manus suas, ne faciat iniqua. Item illic: Ego sum dominus qui diligo iustitiam et odiui rapinam et iniquitates. Item in iob: Testimonium enim impii mors: et ignis conburet domos eorum qui munera accipiunt. concipiet in uentre gemitus, et uenient ei uana, et uenter eius portabit dolum. Item in hieremia: Iudicate mane iudicium, et recte agite, et liberate direptum de manu laedentis eum, ut non succendatur ut ignis ira mea et ardeat, nec erit qui extinguat. et eripite direptum de manu iniuriantis eum, et aduenam et pupillum et uiduam nolite obprimere: et nolite impie agere, et sanguinem innocentem ne effunderitis in loco isto. Item in michaea propheta: Audite itaque haec, duces domus iacob et reliqui domus israhel, qui abominatis

[*](Item cap. : Ego sum dominus qui diligo iustitiam et odio iniquitatem. In iob cap. : Testimonium enim. In hieremia: Iudicate mane iudicium usque et sanguinem innocentem ne effundelitis -in loco isto. In micha cap. : Audite itaque-haec, duces domus iacob, usque non uenient super nos mala. In ambacuhc )[*](ne faciat omne malum. Item cap. : Quia ego dominus diligens iudicium etodio- habens rapiDam. In lob cap. : Congregatio enim hypocritae sterilis usque et uterus eius praeparat dolos. In hieremia cap. : Haec dicit dominus: iudicate mane iudicium usque et sanguinem innocentem ne effundatis in loco isto. In michea cap. : Audite haec, principes domus iacob usque non )

[*]( 4 Es. 61, 8 5 Iob 15, 34 et 35 8 Hier. 21, 12 et 22, 8 14 Mich. 8, 9-11 )[*]( 1 om. aduenire MVLC 2 amplectetur MVLC 4 odio iniqditatem (om. rapinam et) MVLC 6 conburra M, comburet VL C domus VLC concipient MVLC . 7 ei] eia VLC eius] eorum MVL C portauit MV 8 iheremia C 9 redae L agite] et te V, eripite C directu C ledentis MVLC 10 om. ut ignis MVLC 11 directB C 12 oppremere S, obprimere M, opprim. LV C 18 impiae S effuderitis MY\'L 14 michea BJlVLC 15 om. dnces C reliquiae L israhel L, isrt MVC, ist S abhommatis LC )

aequitatem et omnia recta euertentes, qui aedificatis sion in sanguinibus et hierusalem in iniquitatibus. duces eorum cum muneribus iudicabant, et sacerdotes eorum cum mercedibus respondebant, et prophetae eorum cum pecuniis diuinabant, et in dominum requiescebant dicentes: nonne dominus est in nobis? non uenient super nos mala. Item in ambacum propheta: Vt quid mihi ostendisti labores et dolores, ut uiderem miseriam et impietatem? aduersus me ortum est iudicium, et iudex accepit. propter hoc disiecta est lex, et non perducitur in finem iudicium: quia impius per potentiam deprimit iustum, ideoque exiet iudicium peruersum. Item in zacharia propheta: Haec dicit dominus omnipotens: iudicium iustum iudicate, et misericordiam et pietatem facite unusquisque ad fratrem suum: et uiduam et orfanum et proselytum et pauperem per potentiam nolite obprimere, et malitiam unusquisque fratris sui ne rememoremini in cordibus uestris. Item iob: Ego eram oculus caecorum, ego pes claudorum, ego inpotentium pater. examinabam causas sine

[*](cap. : Vt quid mihi ostenditis labores et dolores usque ideoque eDit iudicium peruersum. In zaccharia: Haec dicit dominus omnipotens: iudicium iustum iudicate. In iob cap. : Ego eram )[*](nenient super nos mala. In ambacuc cap. : Quare ostendisti mihi iniquitatem usque egreditur iudicium peruersum. In zacharia cap. : Haec dicit dominus exercituum dicens: iudicium uerum iudicate usque in corde suo. In iob cap. : Oculus fuicaecoss )

[*]( 7 Abb. 1, 8 et 4 12 Zach. 7, 9 et 10 17 Iob 29, 15 )[*]( 1 raecta\'e uertentes S, recte I nertentes L quia MVLC edificatis V syon C 3 menerib; S 4 prophetę S 5 dm̃ C 6 ambachũ M, abbacum S, abacuc LV, abacnch C 7 prof. S ostendistie MVLC, oetendia Cl 8 miecdia V adnentun 3fF LC 9 accipit C deiecta MVL, abiecta C 10 fine S 11 deprimet S, opprimit C ideoquq S eziit MLC, ex*it (i ras.) V iuclicatę S 14 unus I quisquae S fratrem] proximum M VLC prosilitum S, proselitum (proseliti L) MVLC 15 obprimere M, opprimere SVL C 16 malitia ML, malicia C 16 fratri suo C remoremini C 17 in iob MVLC cecorũ C 18 inpotentia (i ait. exp. m. 2) V )

eiceptione et confringens iniustorum molas auferebam rapinam de mediis dentibus eorum. Item in euangelio secundum iohannem: Nolite iudicare secundum faciem, sed iustum iudicium iudicate.

XI. BENE FACIENDVM PAVPERIBVS ET NON PIGNERANDVM.

In deuteronomio: Si tibi debitum fuerit a proximo tuo quodcumque, non intrabis in domum eius pignerare pignus: foris stabis, et homo debitum suum, quod est aput ipsum, proferet tibi pignus tuum foras. si autem homo pauper erit, non dormies in pignere eius: reddens reddes ei pignus eius circa solis occasum, et dormiet in uestimento suo et benedicet te, et erit in te misericordia domini in conspectu dei tui. Item illic: Non accipies pignus uestimentum uiduae, quia famulus

[*](oculus caeco et pes claudo. Iohannes cap. : Nolite iudicare secundum faciem, sed iustum iudicium iudicate. XI. BENE FACIENDVM 〈FACIENDO〉 PAVPEKIBVS ET NON PIGNE- RANDVM. In deuteronomio (deut) cap. LXXXVn: Cum repetis a proximo tuo rem aliquam usque quoram domino. Item cap. XCI: Non peruertas iudicium aduenae et pupilli nec auferes pignoris loco )[*](usque auferebam praedam. Iohannes apostolus cap. : Nolite iudicare secundum faciem, sed iustum iudicium iudicate. • XI. BENE FACIENDVM PAVPEBIBVS ET NON PIGNERANDVM. In deuteronomio (deuter) cap. XIII: Cum repetis a proximo tuo rem aliquam usque coram domino deo tuo. Item cap. XIH: Non peruertas iudicium aduenae et pupilli nec auferes pignoris loco )

[*]( 8 Ioh. 7, 24 7 Dent. 24, 10—13 14 ib. 24, 17 et 18 )[*]( 1 confringes S moles L afferebã F1 rapinas MVL C 2 eorS dentibus C item iohannes (iohannis L) apostolus nolite MVLC euuang̃ S 6 pauperi SC 7 deutero nomio S, deuteronomium M, dentero nomiQ V om. in deut. C 8 pignorare Y 10 eiit] est MVLC 11 pignore MVLC om. reddes MVLC 12 benedicet te et] omnesdicet S 14 illic] in deuteronomio L, in deuteronomiQ (deutero nomium V) MVC uestimenti S uerba uiduae — aegypti et om. S )

eras in terra, aegypti et liberauit te dominus deus tunsinde. propter hoc ego mando tibi facere uerbum hoc. Item, is exodo: Si autem pecuniam faeneraueris pauperi de too populo, non eris illi instans nec exiges ab eo usuram. quod si pignus tuleris uestimentum proximi tui, ante occasum solis reddes ei: est enim ei hoc solum opertorium paupertatis eius: ubi dormit? quod si proclamauerit ad me, exaudiam illum: sum enim misericors ad uos. Item in prouerbiis: Noli abstinere bene facere pauperi, cum quando habeat manus tua adiuuare. ne dicas: uade et redi, cras dabo, cum possis statim bene facere. non enim scis quid contingat sequenti die. Item illic: Qui contumeliam facit pauperibus, peccat: \' qui autem miseretur pauperem, beatus est. Item illic: Qui calumniam facit pauperi, inritat eum qui fecit illum: nam qui

[*]( uiduae uestimentum. In exodo cap. LXXV: Si pecuniam mutuam dederis populo in ras. meo pauperi usque exaudiam eum, quia misericors sum. In prouerbio cap. IIII: Noli prohibere bene facere. Item cap. XV: Qui despicit proximum suum peccat, qui autem miseretur. Item cap. XV: Qui calumnietur egentem )[*]( uiduae uestimentum usque ut facias hancrem. In exodo cap. XII: Si pecuniam mutuam dederis populo meo pauperi usque exaudiam eum, quia misericors sum. In prouerbiis cap. IIII: Noli prohibere bene facere. Item cap. XV: Qui dispicit proximum suum peccat usque beatus erit. In cap. XV: Qui calumniatur egentem )

[*]( 8 Exod. 22, 25—27 9 Prou. 8, 27 et 28 12 Prou. 14, 21 18 ib. 81 )[*]( 1 egypti V taus] tnos S, om. MVLC 2 mando tibl] mandati S, mandabo tibi C S pecunia S faenera I et S, fenerabene M, feneraueris LVC 3 pauperi de tno populo MVLC: populo pauperi de tuo S 4 eiigis MV1 ab eo] habeo S 6 est enim ei om. Mai 8 misericors ad nos MVLC, misericordia duos S 9 paapibus C habeat mecS C - 10 adinbaret S, adinbare et Mai ne dicas om. M1 11 statim Sv: continuo MVLC . scis enim. C quod S sequenti] frequenti S 12 et wfra illie] in prouerbiip MVLC 18 miseretur paapeti MLC 14: cum] cum S )

honorat eum, miseretur pauperis. Item illic: Faenerat domino qui miseretur pauperem: secundum autem datum eius retribuetur ei. Item illic: Qui miseretur pauperi, ipse enutrietur: de suis enim panibus dedit pauperi. Item illic: Qui dat pauperibus, non egebit: qui autem auertit coulam suum, in magna inopia erit. Item in esaia propheta: Vos autem qui succenditis uineam meam, et rapina pauperum in domibus uestris est, ut quid uos iniuriam facitis populo meo et personam inopum confunditis? Item in ezechiel propheta: Egenum et pauperem non depressit et rapinam non rapuit et pignus restituit et in simulacra non posuit oculos suos et iniquitatem non fecit et pecuniam suam non

[*](usque miseretur pauperis. Item cap. XX: Feneratur feneratur domino qui miseretur pauperis. Item cap. XXII: Qui pronus est ad misericordiam benedicetur, Item cap. : Qui dat pauperibus non egebit. Inesaiacap. : Vos autem qui succendetis uineam. In ezechiel. (ezechl) cap. : Egenum et pauperem non (s. lin. add.> depraessit usque iustus est (us est in rasura), uita )[*](nsque miseretur pauperis. Item cap. XX: Feneratur domino qui miseretur pauperis. Item cap. XXH: Qui pronus est ad misericordiam benedicetur. Item cap. XXVIDI: Qui dat pauperibus non egebit. In isaia cap. : Vos enim depasti estis uineam rapina pauperis usque et facies pauperum confunditis. In ezechiel (ezechil) cap. : Quod si genuerit filium qui uidens omnia peccata patris sui nsque hic non morietur in iniquitate )

[*]( 1 Prou. 19, 17 8 Prou. 32, 9 .5 Prou. 28, 27 7 Es. 3, 14 et 15 10 Ezech. 18, 7—9 et 14—17 )[*]( 1 pauperis (a postea add. uidetur a m. 1) S, pauperibus MV LC fenerat dno S: demn fenerat MVLC 2 pauperibus MYLC 4 enutrieretur S, nutrietur V 5 dat pauperi L C aegebit S 6 esaia MY: ęsais S, Maia L, ysaia C 7 quij fortasse quid succendetis МV1L rapini SV1 9 om. meo C confudistis MYL hiezechiel L, ezechia C 10 aegenQ S depraessit M rapinam (om. et) S 12 ini- quitate S )

dedit ad usuram: iustus est, uita uiuet domino. Item tobi: Dirigens autem ad iustitiam in omnibus diebus uitae tuae bene facito coram ipso et noli ambulare in piis iniquitatis, nec auertas faciem tuam ab aliquo egeno et paupere, quoniam elemosyna liberabit a morte.

XII. BENE FACIENDVM VIDVAE ET ORFANO BT ADVENAE.

In exodo: Aduenam non nocebitis, nec tribulabitis: fuistis enim et uos aduenae in aegypto. omnem uiduam et orfanum non nocebitis. si autem malitia nocebitis eos, et cruciantes exclamauerint ad me, auditione audiam clamorem illorum, et irascar animo et occidam uos gladio, et erunt uxores uestrae uiduae et filii uestri orfani. Item illic: Et aduenam non tribulabitis: uos enim scitis animas aduenarum: ipsi enim

[*]( uiuet domino. In tobi cap. : Dirigens autem ad iustitiam usque elemosina a morte liberat. XII. BENE FACIENDVM VIDVE, ORFANO ET ADVENE. In exodo cap. LXX*IH: Aduenam non nocebitis usque et filii uestri orfani. Item cap. : Aduenam non tribu- )[*]( patris sui, sed uita uiuet, In tobi cap. : Et caue, ne aliquando peccato consentias usque elemosyna ab omni peccato et a morte liberat. XII. BENE FACIENDVM VIDVAE, ORFANO ET ADVENAE. In exodo cap. XII: Aduenam non contristabis usque et filii uestri pupilli. Item cap. XII: Peregrino molestus non eris usque peregrini )

[*]( 2 Tob. 4, 5. 7. 10 (6-11) 8 Exod. 22, 21-24 13 Exod. 23, 9 )[*]( 1 thobi C 2 diriges L in om. C in dieb; omnib; dieb; uitę S S om. et MLC 4 ęgeno C 5 ęlymosyna S, aelemosina M C, elemosina LV\' a morte liberat MLC 7 post uiduae om. et MVL C et ante aduenae om. C orphano VC 9 om. enim C ęgipto C, egypto V orphanum C 10 uerba ei a. m. nocebitis om. M malitiA S, malitia∗∗∗ L cruciati MVL, excraciati C 11 auditione audiam] exaudiam MVL C et irascar] etrascar S 18 orphani VC illic] in exodo MVLC et ante aduenam om. MVLC )

aduenae foistis in terra aegypti. Item in leuitico: Si quis autem ad uos accesserit aduena in terra uestra, nOli tribulabitis eum: sicut conterraneus inter uos erit aduena, qui accesserit ad uos: diligetis eum tamquam uos, quia et uos aduenae fuistis in terra aegypti. ego\' sum dominus deus uester. Item illic: Et metentibus uobis messem terrae uestrae, non consummabitis messem agri tui permetere: et quae cadent ex messe tua, non colliges. et uineam tuam non racemabis, nec acinam uineae tuae colliges: pauperi et aduenae relinques ea. ego sum dominus deus uester. non declinabis iudicium aduenae et orfani etuiduae. Item iob: Saluabam enim pauperem de manu potentis, et adiuuabam pupillum, cui non erat adiutorium. os uiduae benedixit me. et indutus eram iudicio, et circumdatus aequitate. ego eram oculus caecorum, ego pes claudorum, ego inpotentium pater. examinabam causas sine exceptione, et confringens iniustorum molas auferebam rapinam de mediis dentibus eorum. Item

[*](labitis. In leuitico cap. XCV: Si habitauerit aduenam in terra uestra usque ego dominus. deus uester. Item cap. : Et metentibus uobis messem usque non declinabis iudicium aduene et orfani et uiduae. In iob . sequitur lacuna uiginti litteraru〉. )[*](fuistis in terra aegypti. In leuitico cap. XI: Si habitauerit adnena in terra uestra usque ego dominus deus uester. Item cap. X: Quum messueris segetes terrae tuae usque ego dominus deus uester. In iob cap. : Auris audiens beatificabat me usque et de dentibus illius auferebam praedam. )

[*]( 1 Leu. 19, 83 et 34 6 Leu. 19, 9 et 10 ,11 Iob. 29, 12-17 )[*]( 1 foistis aduenę C 1 et 5 egypti V lenuitico S 4 diligitis MV1 6 illic] in leuitico MVLC 7 ttri 8: uestri MVLC 9 racimabis S, rachemabis MYO (mach- C1) accina MC, acina LV tuae om. C colligis M 10 relinquens 8, relinquis V1 : 11 orphani C item m iob MVLC H iudicium (iuditiū M) MVLC aequitatem (eqn. F) MVLC 15 cecorum VC - 16 confringes (n s. l. m. 1) S 17 uerba Item in numeris: Scitote — usque p. 970, 6 in* ipsa erit om. MVLC 3-)[*]( XII, Aug. 3, i. )[*]( 24 )

in numeris: Scitote autem quia omnis anima, quae superbiens despexerit mandata domini, siue ab indigenis seu de proselytis sit in ciuitate, periet de populo suo, quoniam uerbum domini contempsit et praecepta eius neglexit, et ideo in tribulatione contribulabitur anima ipsa, et peccatum eius in ipsa erit.

XIII. NON RETINENDAM MERCEDEM MERCENNARII.

In leuitico: Non nocebis proximum tuum et non facies rapinam et non manebit merces mercennarii aput te usque in mane. Item in deuteronomio: Non fraudabis mercedem pauperis et egentis ex fratribus tuis aut ex aduenis qui sunt hoc ciuitatis: cottidianam mercedem eius reddes: non occidet sol super eum, quia pauper est, et in ea habet spem, et non proclamabit aduersus te ad dominum, et erit in te peccatum. Item in prouerbiis: Noli uiolentus esse pauperi: inops est

[*](xm. NON BETINENDAM MEBCEDEM MERCENNAJUI. In leui ticocap. LXXV: Non morabitur merces mercennarii aput te usque mane. In deuteronomio (dent) cap. LXXXVIII: Non negabis mercedem indigentis usque nec reputetur tibi in peccatum. In prouerbiis: Noli uiolentus esse pauperi, inops est enim. In )[*]( XIII. NON RETENENDAM MERCEDEM MERCENNARII. In leuiticO cap. XI: Non facies calumniam proximo tuo usque apud te usque mane. In deuteronomio (deut) cap. XIII: Non negabis mercedem indigentis usque et reputetur tibi in peccatum. In prouerbiis cap. XXII: Non facias a alt. in rasura uiolentiam )

[*]( 1 Num. 15, 80 et 81 9 Leu. 19, 18 11 Deut. 24, 14 et 15 16 Prou. 22, 22 )[*]( 2 dispexerit S 8 prosilitis S 8 retmendQ VL, retenenda M 9 leuuitico S 10 mercis S mercennarii m Ov om. apnt te MV1 LC, apud te supra lin. add. V usque (om. in) Cv 11 denteM nomium Vt deutero Nomiũ M 12 egentis (om. et) MVLC 18 hoc doitatis S: in ciuitatibus MLC, in ciuitatib; (tuis B. I. a ». 2) V cot|tidianam ∙ S, cotidiana MV1L mercede MV1 eius] eis C, ei* (q i. e. 08 ras.) V re∗des S occidit L 15 proclunabit LC: proclamauit SMV dm̃ MVLC 16 esse pauperi inope est] sepaoperi inupt est S inoba 0 )

enim. Item in ecclesiastico: Non laedas seruum operantem in ueritate, neque mercennarium dantem animam suam. Item illic: Qui profert sacrificium ex substantia pauperis, quasi qui percutit filium in conspectu patris sui. panis egentium uita pauperum: qui defraudat illum, homo est sanguinum. qui aufert in sudore panem, quasi qui occidit proximum suum, et qui fraudem facit mercedem mercennario. Item tobi: Propter quod et tu, fili, dilige fratres tuos, et noli superbo corde agere cum filiabus filiarum populi tui: nec accipias quemquam ex his in subiectione causa inopiae et necessitatis: quoniam in superbia abundat perditio et infidelitas, nec consistit fortiter cui gradus in tabulis figitur: quia fructus stellionatus decoloratio et deminoratio uitae est: et in tempore angustiae captatio exiguitatis mater est totius nequitiae: et emolumentum turpis lucri in fame adquisitio aeterni ignis est. et haec deuitans, redde mercedem omni homini in die operationis laboranti aput te.

[*](ecclesiastico cap. V: Non ledas seraom operantem. Item cap. XX: Qui offert sacrificium ex substantia pauperis usque mercedem mercennario. *** I In tobi cap. : Propter quod et tu, fili, dilige fratres tuos usque laboranti apud te. )[*](pauperi, quia pauper est. In ecclesiastico cap. V : Non ledas seruum operantem. Item cap. XX: Qm offert sacrificium ex substantia pauperis usque mercedem mercennario. In tobi cap. : Quicumque aliquid tibi operatus fuerit usque apud te omnino non maneat. )

[*]( 1 Eccli. 7, 20 (22) 8 Eccli. 81 (84), 24-27 8 Tob. 4,18 )[*]( 1 ledas SMYLC 8 illic] in ecclesiastico MYLC 4 percutit] add. uictimam MVLC sui om. MYLC aegentium S 5 om. est V 6 in tobi YL, in thobi C 9 filiorQ C accipies M 10 om. cansa C 12 tabnlie S: talibus MVLC stillionatus S, stelionatus MVL, stilio natos C 18 et deminoratio MVLCi om. S et ante in om. MVLC 14 angnstiae et enguitatis (om. captatio) MVLC 15 aemolnmentam SL tnrpi MV1L famę S aeterni. (s ras.) S, aeternae L 16 dię S 17 om. laboranti L opanti apud te ι̎n die opationis C )[*]( 24* )

XIIII. NON LAEDENDVM INFIRMVM

In leuitico: Non maledices surdum. et ante caecum nn pones offendiculum. et timebis dominum deum tuum. ego sam dominus deus uester. Item in deuteronomio: Maledictus qui seduxerit caecum in uia, et dicit omnis populus: fiat, fiat. maledictus qui percusserit proximum in dolo. et dicit omnis populus: fiat, fiat. maledictus qui acceperit munera, at percutiat animam sanguinis innocentis. et dicit omnis populus: fiat. fiat. Item in prouerbiis: Qui obdurat aures suas, ut non audiat infirmum. ipse inuocabit dominum, et non erit qui exaudiat eum. Item illic: Noli uiolentus esse pauperi: inops est enim. nec contumeliam

[*]( XIIII. NON(NON in rasura atram. ser.) LEDENDVM INFIR- MVM. In leuiticum cap. LXXVI: Non maledices (male M rasura) surdum. In deuteronomio cap. CV: Maledictus qui seduxerit caecum in uia usque dicit omnis populus: fiat, fiat. In prouerbiis cap. XXI: Qui obdurat aures suas, ut non audiat. Item cap. : Noli uiolentus esse pauperi: inops e In )[*](IIllI. NON LEDENDVM INFIRMVM. In leuitico cap. XI: Non maledices surdo usque ego sum dominus. In denteronomi0 cap. XV: Maledictus qui errare faciet caecum in itinere et dicet omnis populus: amen. Item cap. XV: Maledictus qui clam percusserit proximum suum. Item cap. XV: Maledictus qui accipit munera. In prouerbiis cap. XXII: Qui obturat aures suas, ut non audiat. Item cap. XXII: Non facias uiolentiam pauperi, quia )

[*]( 8 Leu. 19, 14 6 Dent. 27, 18 .24. 25 10 Prou. 21, 13 12 Prou. 22, 22 et 28 )[*]( 2 ledendum SMVLC infirmo C 8 leuuitico S, leuiticum M om. in leu. C surdo C 5 deuteronomiQ C, dentero nomiù MY 6 et 8 et 10 dicet LC 9 om. animam C innocentd MVLC 11 obdurat SMY, obturat Cv, optarat : L suas om. C inuocabit LC: inuocauit SMV 12 qui] ut V cat\' illic] in prouerbiis MVLC 18 inobs VC inops\' enim S nec om. V\' )

feceris infirmo in portis: dominus enim iudicat iudicium eius, et tu liberabis animam tuam innocentem. Item in iob: Non te auertat uoluntas animi a precibus infirmorum, cum in necessitate fuerint.

XV. NON AMBVLANDVM IN DOLO VEL HVPOCRISI.

In leuitico: Non ambulabis subdole in gente tua, non facies aggressuram in sanguinem proximi tui: ego sum dominus deus uester. non loqueris cum fratre tuo aut sorore tua ficte, sed ez corde loqueris, et non erit in te peccatum: ego enim sum dominus deus uester. non habebis odio fratrem tuum in animo tuo: arguendo argues proximum tuum, et non accipies pro illo peccatum: et non uindicabit manus tua, et non irasceris filiis populi tui et diliges proximum tuum tamquam te. ego sum dominus deus uester. legem meam custodite.

[*](iob cap. : (usque ad finem lineae lacvma est triginta fere litteraum) . XV. NON AMBVLANDVM IN DOLO VEL HIPOCHRISIN. In leuitiCO cap. LXXX: Non stabis contra sanguinem usque non accipies )[*](panper est. In iob cap. : Non te auertat uoluntas animi usque quum in necessitate fuerint. XV. NON AMBVLANDVM IN DOLO VEL HIPOCBVSI. In leuitico cap. XI: Non stabis contra sanguinem proximi tui usque ne )

[*]( 2 Tob. 4, 7 (cf. cap. XXIIII ) 7 Leu. 19, 16--19. )[*](ne 1 infirmo feceris MLC, inflrmo feeeris (ne a m. 2) V om. enim V iudicabit MLfJ, iudicauit VC 2 tuam]|uiã (exp. a m. 2) V 8 a om. V praecibus SMVLC 6 om. uel V hipoerisi S, hypocrisen MV, hypochrisin L, ypocrisi C 7 leuuitico 8 non facies aggressuram S: et non eris consentaneus (consentanem F1) MV1LC 9 loquaeris M (bis) aut cum sor. MVLC actae 8, fincte L 10 et om. V 12 tuo & (sa V2) argues (om. arguendo) MVLC 18 non ante uindicabit om. V uindicauit MVL 14 et ante diliges om. MVLC diligis M tamquam] sicut Vv 15 te ipsum MVLCv om. sum Lv )

non eris consentaneus cum derogantibus aduersus proximum tuum, et non accipies per eos peccatum. pecoribus tuis non facies admissuram aduerso genere, et in uinea tua non seminabis ob duplicem fructum et uestimentum ex duplici textura exsecrabile non cooperiea te. Item in ecclesiastico: Non sis incredibilis timori domini et ne accesseris ad illum duplici corde. ne fueris hypocrita in conspectu hominum et non scandalizeris labiis tuis. adtende in illis, ne forte cadas et adducas animae tuae confusionem, et denudet deus absconsa tua, et in medio synagogae elidat te: quoniam accessisti maligne ad dominum, et cor tuum plenum est dolo et fallacia. Item illic: Vae duplici corde et labiis scelestis, etpeccatori ingredienti duas uias! Item illic: Cor ingrediens duas uias non habebit successus: et prauicordius in illis scandalizabitur. Item illic: Qui in altum mittit lapidem, in ipsum-

[*]( per eos peccatum. In ecclesiastico cap. II: Non sis in credibilis timoris domini usque plenum est dolo et fallacia. Item ibi: Vae dupli corde et labiis scelestis usque cor ingrediens duabus uiis. Item cap. XV: Qui in altum mittit lapidem super )[*]( habeas super illo peccatum. In ecclesiastico cap. n: Non sis incredibilis timoris domini usque plenum est dolo et fallacia. Item cap. II: Vae duplici corde et labiis scelestis usque cor ingrediens duabus uiis. Item cap. III: Cor ingrediens duabus uiis usque scandaligabitur. Item cap. XV: Qui in altum )

[*]( 6 Eccli. 1, 28-80 (86-88) 12 Eecli. 2, 12 (14) 18 Eecli. 3, 28 15 Eccli. 27, 25—27 (28-80) )[*]( 2 per] pro S uerba pecoribuB-cooperies te om. MVLC 4 duplici (p 8. I. add. m. 1) S, duplici MVLC 5 eccl; SV 6 timoris MV1 7 dupplici SMC dnpplicieordine fueris S hypochrita L, ypocrita C calas S, cadas (a alt. in ras. m. 2) V 9 animi tui L et ∗∗ denudet (ne absters.) S denudat L 10 sinagogQ V accesisti S 11 malignae M 12 illic] in ecclesiastico MVLC *uae M, ne VLC dupplici SMC scelestibus LC, scele || ratibus M, soele*stis (et et s ult. in ras.) V 13 ingredientibus M duabus uiis MVLCv duabus uiia MV LC 14 prauicordis (is ex uos m. 2) V 15 altum SV2C: alium MV1 L )

eadet: et plaga dolosi diuidet uulnera: et qui fodit foueam, ia illam eadet: et qui statuet laqueum proximo suo, periet in illo: facienti nequissimum super ipsum deuoluetur, et non agnoscet unde ueniat illi. Item in iob: Simulatores et callidi prouocant iram dei. Item in hieremia propheta: Ferrum uulnerans lingua eorum, dolosa uerba oris eorum: proximo suo loquuntur pacifica et inter semet ipsos habent inimicitiam. in his ergo non uisitabo, dicit dominus, aut in populum talemnon uindicabit anima mea? Item in Bolomone: Verba callidorum mollia sunt, feriunt autem interiora uiscerum.

Item apostolus ad corinthios II: Nos uero reuelata facie gloriam domini speculantes in eadem imagine transformamur a gloria in gloriam, tamquam a domini spiritu. et ideo habentes hanc ministrationem, prout misericordiam consecuti sumus, non deficimus, sed abnegamus occulta dedecoris, non

[*](caput eius cadet. In iob cap. : Simulatores et callidi prouocant iram dei. In hieremia cap. : Ferrum uulnerans lingua eorum usque non uindicabit anima mea. Paulus ad corinthios II cap. VIm: Nos uero reuelata facie usque in )[*](mittit lapidem, super caput eius cadet usque unde adueniat mi. In iob cap. : Simulatores et callidi prouocant iram dei. In hieremia cap. : Sagitta uulnerans lingua eorum usque non ulciscetur anima mea. Paulus ad corinthios II cap. mI: Nos uero omnes reuelata facie gloriam dei usque coram )

[*]( 4 Iob. 86, 18 6 Hier. 9, 8 et 9 10 Prou. 26, 22 11 n Cor. 8, 18 et II Cor. 4, 1 et 2 )[*]( 1 dolori S: dolosa L, dolosa dolosi MVCv diuidit 8 2 cadit MV piit L 3 ipsum] illù MVLC deuoluet V 5 om- proph. V 6 ligna S oris eorom] oris sui MVLC 7 locuntar YL inter MVLC: in S 8 inimicitiam. in Iris (om. in C) JlVLO: inimicoa 8 9 populo tali MVLC uindicauit MV uerba Item in aolomone: Verba—uiscerum om. MVLC 11 item om. V apostolus S: paulus MVLCc*orinthioa (h ras.) M secunda MC, ep secund L 12 facie S eandẽ VCv imaginem MVLCv 18 a ante domini om. 8 14 prout] aicut MVLC mkericordia MC 15 sumus om. MVLC deficiamus MVLC abnegamus] abiciamus MVLC dedecoria Sv: tenebrarum MVLC )

ambulantes in astutia, neque adulterantes uerbum dei, sed in manifestatione ueritatis commendantes nosmet ipsos ad omnem conscientiam hominum coram deo. Item illic: Prouidemus enim bona non tantum coram deo, sed etiam coram hominibus. Item illic: Quae secundum faciem sunt, uidete. Item in euangelio secundum matthaeum: Cauete a pseudoprophetis, qui ueniunt ad uos in uestitu ouium, abintus autem sunt lupi rapaces: ex fructibus ergo eorum cognoscetis eos.

XVI. NON REDDENDVM MALVM PRO MALO.

In exodo: Si autem obuiaueris boni inimici tui aut iumento illius errantibus, reduces et reddes ei. quod si uideris

[*]( conspectu dei. Item cap. XXI: Prouidemus enim bona non tantum coram deo, sed etiam coram hominibus. Item cap. : Quae autem secundum faciem sunt canete. Secundum lucam cap. : Cauete a pseudoprophetis qui ueniunt ad uos. XVI. NON SEDDENDVM MALVM PSO MALO. In exodo cap. LXXXH: Si occurreris boni inimici tui usque sed subleuabis )[*]( deo. Item in eadem epistula cap. VIIII: Prouidemus enim bona non solum coram deo, sed etiam coram hominibus. Item in eadem epistula cap. XI: Quae secundum faciem sunt uidete. In matheo cap. VI: Adtendite a falsis prophetis qui ueniunt ad uos usque cognoscetis eos. XVI. NON REDDENDVM MALVM PRO MALO. In exodo cap. XH: Si occurreris boni inimici tui usque sed subleuabis cum eo. In )

[*]( 3 n Cor. 8, 21 5 n Cor. 10, 7 6 Matth. 7, 15 et 16 11 Exod. 23, 4 et 5 )[*]( 1 astudia 8 dolo adolterantes MVLC 3 coram deo So: in conspectu dl MVLC illic] in eadem epistola secunda (II* V) MV, in -II- ep ad coriN L, in eads epla C prouidentes V 5 Item om. V illic] ad corinthios secunda (II* V) MVC, ad coriN. II. ep t indicate L quae autem MVLC nidete Sv: cauete MLC, eauate (t iudicate m. 2) V om. Item in euangelio V 6 euuangl S mattheũ. S seudo | profetis S, seudo pphetis (p a. Z. a m. 2) V 7 neetita S, uestimtis C abintas MVLC, intus S 8 ex fructibus ergo ( ergo m marg. m. 1) S: itaque ex fructibua MVLC 11 boui] uobis S, Quem MVLC iumentum MVLC 12 errantè MY LC redes S om. et reddes V )

inmentum inimici tui cecidisse sub onere suo, non pertransies illum, sed potius diriges eum cum eo. Item in prouerbiis: Si ceciderit inimicus tuus, noli gratulari et in subplantatione eius noli extolli, ne forte uideat dominus et non placeat ei et auertat iram suam ab eo. Item illic: Si esurit inimicus tuus, ciba illum: si sitit, potum da illi. hoc enim faciendo carbones ignis coaceruas super caput eius. deus autem retribuet tibi. Item in ecclesiastico: Qui se [non] uindicat, adeo inueniet uindictam, et peccata illius seruans seruabit. relinque proximo nocenti te, et tunc petenti tibi peccata tua soluentur. homo homini seruat iram, et a deo quaerit medellam? in hominem similem sibi non habet misericordiam, et de peccatis suis deprecatur? ipse coepit retinere iram, et propitiationem petit a deo? quis praestabitur pro delictis eius? memento nouissima, et desine inimicari. memorare timorem dei et non irascaris proximo. memorare testamenti altissimi, et despice

[*](cum eo. In prouerbiis XXV: Cum ceciderit inimicus tuus, ne gauderis. Item ibi: Si esurierit inimicus tuus. In ecclesiastico cap. XV: Qui uindicari uult a deo usque )[*](prouerbiis cap. XXV: Quum ceciderit inimicus tuus, ne gaudeas. In ecclesiastico cap. XV: Qui uindicari uult a deo usque )

[*]( 3 Prou. 24, 17 et 18 5 Prou. 25, 21 et 22 8 Eccli. 28, 1-8 (10) )[*]( 1 honere VIC ptransiens M 2 illumj eum C om. potius MVLC diriges S: eriges MVLC 8 gratulare S supplantatione MVC 4 forte ne S, ne forte B C 5 uertat C iri {s. lin. add. m. 1) S illic] in prouerljiis MVLC esurieiit M VLCv 6 sicierit C faciens Cv 7 coacerbas S, congeres MVLC 8 qui se non SMC, qui se F, qui∗ enim (a eluta) L 9 om. seruans VLC 10 om. tibi V soluentur peccata (om. tua) MVL, soluentur p. tua C 11 querit SLVC medeli LC 12 sibi similS MVLC 18 depraecator SM cepit retinere S: retinet MVLC (σὰξ סv 8ιατƞϱεĩ) 14 praestabitur S: depcabitur M VLC 15 dejsint S 16 irae VlC, irascaa M pnmi C, pximo tuo L testamenta M, testamento C dispice S )

ignorantiam proximi. abstine a lite, minus peccabis. Item in esaia propheta: Audite uerbum domini, qui pauetis nomen eius: dicite: fratres nostri estis his qui uos oderunt et abominantibus uos, ut nomen domini magnificetur et appareat ipsis in iucunditate eorum, et illi confundentur. Item in euangelio secundum matthaeum: Diligite inimicos uestros, et orate pro eis qui uos persequuntur: benedicite maledicentes uos, benefacite eis qui uos oderunt: at sitis fili patris uestri qui est in caelis, qui solem suum iubet oriri super bonos et malos et pluit super iustos et iniuatos. Item apostolus ad romanos: Nolite esse pradentes aput uos: nulli malum pro malo reddentes: prouidentes bona non tantum coram deo, sed etiam coram hominibus, si possibile est, quod ex uobis est, cum omnibus hominibus pacem habentes, non uos defendentes, carissimi, sed date locum irae. scriptum est enim: mihi uindictam, ego retribuam,

[*]( minues peccatum. In esaia cap. : Audite uerbum domini qui timetis nomen usque et illi confundentur. In matheo cap. vn: Diligite inimicos uestros usque iustos et iniustos. Paulus ad romanos cap. XXXVIIII: Nolite prudentes esse aput uos usque )[*]( minues peccatum. In esaia cap. : Audite uerbum domini qui tremetis usque ipsi autem confundentur. In matheo cap. IIII: Diligite inimicos uestros usque super iustos et iniustos. In epistula ad romanos cap. XIIII: Nolite esse prudentes )

[*]( 2 Es. 66, 5 6 Matth. 5, 44 et 45 11 Rom. 12, 16-21 )[*]( 1 abstine te MVLCv minus peccauis S, et minuee peccatmn M VLC (cf. v) 2 esaia S, isaia Lt ysaia VC pro? S, om. MV LC pauetis] timetis MVLC 3 om. nomen V1 ;8. lin. add. nocem V1 om. his MVLC 4 abhominantibus C 5 apparait M iocunditate M\'YLC 6 euuang scd math S 7 eis MVLC: eo S psecunY V 8 maledicentia V1 9 filii MVLC 10 oxiri facit MVLCv pluet SM 11 om. apostolus MVLC prudentea esse MVLC 12 apud uosmet ipsos MVLCv 18 tantam Sc: solum MVLC omnibus hominibus Cv 14 possibfie est] fieri potest MVLCv 16 habete MC uoamet ipeos MVLCo om. carissimi MVLC 16 scribtum 8 uindicta Mv et ego MVC )

dicit dominus. si esurit inimicus tuus, ciba illum: si sitit, potum da illi. hoc enim faciendo carbones ignis coaceruas super caput eius. noli uinci a malo, sed uince in bono malum. Item petrus apostolus I: Quapropter omnes consentanei estote, unianimes, conpatientes, fraternitatis amatores, misericordes, modesti, humiles, non reddentes malum pro malo aut maledictum pro maledicto: sed e contrario benedicentes, ut benedictionem hereditate possideatis. Item in actibus apostolorum: Et lapidabant stephanum inuocantem et dicentem: domine iesu, accipe spiritum meum. ponens autem genua exclamauit uoce magna dicens: domine, ne statuas eis hoc peccatum.

[*](uince in bono malum. Petrus in epistula I cap. XI: Omnis unianimes conpacientes fraterni usque hereditate possideatis. In actibus apostolorum cap. XX: Et lapidabant stephanum inuocantem. )[*](apud uosmet ipsos usque sed uince in bono malum. Petrus in epistula I cap. X: Omnes unianimes conpatientes fraternitatis. amatores usque hereditate possideatis. In actibus apostolorum cap. XX: Et lapidabant stephanum usque ne statuas illis hoc ad peccatum. )

[*]( 4 I Petro 8, 8 et 9 9 Act. 7, 58 et 59 )[*]( 1 esurierit MVLCv 2 coacerbu S, congerea MVLCv 8 fap (s. I. add m. 2) M eius] ds autem retribaa ei add. C 4 om. apoetolus MVLC in epistola (ępl\'a C epla V ef L) prima MVLC 1 om. omnes C 5 unanimes МV2C 6 modest* (e ras.) S, om. mod. C om. malum pro malo aut MLC malQ \'p maleIdicto (in marg. p malo i maledicta add. m. 2) V aut scripsi: cum S, uel y, neo v 7 e] eae M (cf. p. 361, 12) 9 stefanum S 10 ihu MVLC: ihs 8 11 eiclamauit (uIt in ras. a m. 1) M uoce magna exclamamt C eis] illis MVLCv )

XVII. REMITTENDVM FRATRI QVOD IN FRATREM DELIQVERIT.

In genesi: Videntes autem fratres ioseph quod defunctus esset pater ipsorum dixerunt: ne forte reminiscatur malitiae nostrae ioseph et redditione reddat nobis omnia mala, quae ostendimus ei. et uenerunt ad ioseph dicentes: pater tuus adiurauit nos prius quam moreretur dicens: dicite ioseph: dimitte eis iniquitatem et peccatum, quia maligna tibi ostenderunt. et nunc sume iniquitatem seruorum patris tui. et plorauit ioseph loquentibus eis ad se. et uenientes ad eum dixerunt: ecce nos famuli tui sumus. et dixit eis ioseph: nolite timere: dei enim sum ego: uos cogitastis aduersus me mala, deus autem cogitauit de me bona quemadmodum fierent, sicut hodie, ut pasceretur populus multus. et dixit eis: nolite timere, ego pascam uos et domos uestras. et rogauit eos, et locutus est in corde eorum. Item in euangelio secundum matthaeum: Accessit ad iesum petrus, et ait illi: domine,

[*]( XVII. KEMITTENDVM FRATRI QVOD IN FRATRE DELIQVKRIT. In genesi cap. L: Videntes autem fratres ioseph usque et loquutus est in corde eorum. In matheo cap. LXTII: Accessit ad hiesum petrus usque septuagies septies. Item cap. LXIII: )[*]( XVII. BEMITTENDVM FRATRI QVOD IN FRATREM DEJLIQVEBIT. In genesi cap. XXXVIII: Timentes fratres ioseph, et mutuo conloquentes usque et blande ac leniter est loquutus. In matheo cap. XVIII: Tunc accedens petrus ad ieeum dixit: domine, quoties peccabit usque septuagies septies. Item in matheo )

[*]( 8 Gen. 50, 15-21 j 17 Matth. 18, 21-28 )[*]( 2 fratrem) fratre MVLC 8 iosep L 5 et (s. 1. add. tn. 2) V redditione reddat] retribuat MVLC 7 moretur S, morhretar M 8 peccatum] eorum add. MVLC 9 sume] oblluiscere MV LC patris tui] tuorum MVLC 10 uerba et nenientes — — sumus om. MVLC 11 eis (om. ioeeph) F 12 aduersH MY LC me] mea S 18 quS ammodQ M fieret V 14 pascef VI 16 euuangf S 17 matth. S om. illi MVLC )

si peccauerit in me frater meus, quotiens remittam illi? usque septies? ait illi: non dico tibi usque septies, sed usque septuagies septies. Item illic: Serue nequam, omne debitum dimisi tibi, quia rogasti me: ita non oportebat te misereri conaeruo tuo, quomodo ego tibi misertus sum ? et iratus dominus eius tradidit eum tortoribus, donec redderet debitum. sic et uobis faciet pater meus, qui est in caelis, si non remiseritis unusquisque fratri suo ex cordibus uestris. Item secundum lucam: Adtendite uobis: si peccauerit frater tuus, corripe illum, et si paenitentiam egerit, dimitte illi. et . si septies in die peccauerit in te, et si septies in die conuersus uerit dicens: paenitet me, dimitte illi. Item secundum marcum: Et cum steteritis ad orationem, dimittite si quid habetis aduersus aliquem, ut et pater uester, qui est in caelis, dimittat uobis peccata uestra. si autem uos non dimiseritis, neque pater uester, qui est in caelis, dimittet

[*](Serue nequam, omne debitum usque ex cordibus uestris. Secundumlucamcap. : Adtendite uobis, si peccauerit frater tuus usque dimitte illi. Secundum marcum cap. : Et quum )[*](cap. XVIIII: Serue nequam, omne debitum usque de cordibus nestris. In iuca cap. XVI: Adtendite uobis, si peccauerit frater tuus usque dimitte illi. Item secundum marcum cap. VIIII: Et quum stabitis ad orandum, dimittite usque dimittet uobis )

[*]( 3 Matth. 18, 82-35 9 Luc. 17, 3 et 4 13 Marc. 11, 25 et 26 )[*]( 1 om. meus C quociens Y, quoties L dimittam MVLC illi] ei VC 2 dico] dici L 8 item om. V illicJ secundQ matfim MVC, scd maf L nequa 8 4 demisi S, dimisi VCv: remisi ML quia] qm̃ Cv 5 tibi] tui Cv 7 faciat L qui est in caeliaj cęleetis Cv 10 p∗enitentiā (ras. o) S, penitentil VL aegerit SC 11 diQ (bis) S et conuersus (om. si septies in die) MVLC 12 merit] add. ad te MVLCv pęnitet S, penitet VL dimitti & M 18 marchn (om. et) C steteris S quid] quis S 14 et] om. C in caelis eat VLv (celia V) . 16 de | miseritis S in caelis est MVL (celis V) dimitte 8 )

uobis peccatauestra. Item apostolus ad eolossenses: Induite ergo uos tamquam electi dei sancti et dilecti uiscera misericordiae, benignitatem, lenitatem, iustitiam, patientiam: subportantes inuicem et donantes uobis ipsis, ei quis aduersus aliquem habet querellam: sicut et dominus donauit uobis, sic et uos facite.

XVIII. DE CAVENDA SEDVCTIONE MALORVM.

In exodo: Non accipies auditionem uanam: non consenties cum iniusto fieri testis iniustus: non eris cum pluribus in malitia: non adpones cum multitudine diuertere se cum pluribus, ut excludaris. Item in psalmo I: Beatus uir qui non abiit in consilio impiorum, et in uia peccatorum non stetit, et in cathedra pestilentiae non sedit: sed in lege

[*]( steteritis ad orationem usque dimittet uobis peccata uestra. Paulus ad colosenses cap. XIIII: Induite ergo uos sicut electi dei usque ita et uos facite. XVIll. DB CAVENDA SEDVCTIONE MALOEVM. In exodo cap. LXXXI: Non suscipies uocem mendacii usque non misereberis in negotio. In psalmo I: Beatus uir qui non abiit in consilio. In )[*]( peccata uestra. Paulus in epistula ad colosenses cap. IIII: Induite uos ergo sicut electi dei sancti usque sicut et dominus donauit uobis, ita et uos. XVIII. DE CAVBNDA SEDVCTIONE MALORVM. In exodo cap. XII: Non suscipies uocem mendacii usque non misereberis in negotio. In psalmo: Beatus uir qui non abiit in consilio. )

[*]( 2 Coloss. 3, 12 et 1S 9 Exod. 28, 1 et 2 12 Pa. 1, 1 )[*]( 1 apostolus S: paulus MVLC colosenses MLC, cois V 2 tamquam] sicat MVLCo et ante dilecti om. MVL S benignitate humilitate mansnetadine iastitia patientia MV\' C, benignitatē hnmilitate (homanitate L) mansuetudinē iustitiam patientiS V2L 4 supportantes M uerba nobis - - querellam om. MVLC 5 quaerellam 8 et dominus Sv: deas (om. et) MVLC 6 sic] ita M VLCv 9 non aadies auditum uanum MVLC 11 appones MV LC Be S: om. MVLC 18 habit (i s. l. m. prima) S )

domini fuit uoluntas eius, et in lege eius meditabitur die ae nocte. Item in psalmo XXV: Non sedi in concilio uanitatis, et cum iniqua gerentibus non introibo. odio habui congregationem malignantium, et cum impiis non sedebo. lauabo inter innocentes manus meas, et circumibo altare tuum, domine. Item in prouerbiis: Fili, non te seducant uiri impii, neque uelis, si te rogauerint dicentes: ueni, communica. nobiscum sanguinem, abscondamus autem in terra oirom iustum iniuste: deuoremus autem eom sicut infernus uiuum, et tollamus memoriam eius a terra: possessionem autem eius pretiosam possideamus. Item illic: Fili, ne abieris uias cum illis, declina autem pedem tuum a semitis eorum. non enim iniuste tenduntur retia auibus. ipsi enim qui homicidii participes sunt congregant sibi mala, euersio autem uirorum iniquorum mala. Item illic: Noli gaudere super male facientes, nec aemuleris peccatores: non nim erunt. nati maligno, lumen autem impiorum extinguetur. Item in

[*](XXVI: Non sedi in consilio uanitatis. In prouerbiis cap. II: Fili mi, si te lactanerint peccatores, ne adquiescas. Item cap. H: Fili mi, ne ambules cum eis. Item cap. nn: Ne aemuleris hominem iniustum nec imiteris uias eius. In ecclesiastico cap. )[*](In XXVI: Non sedi in consilio uanitatis. In prouerbiis cap. II: Fili mi, si te lactauerint peccatores, ne adquiescas eis usque substantiam reperiemus. Item cap. 11: Fili mi, ne ambules cum eis usque contra animas suas. Item cap. IIII: Ne aemuleris hominem iniustum nec imitteris uias eius. In ecclesiastico )

[*]( 2 Ps. 25, 4—6 6 Prou. 1, 10-18 11 ib. 15 et 17 et 18 15 Prou. 24, 19 et 20 gr. 20 Pron. 8, 81 )[*]( 1 foit om. Lv 3 odiui haboi S, odiui MVLCv (congregationi odini C) 4 congregationem] ęccłam V(v) malignoram MVLC 5 cum innocentibus MVLC circumdabo MVLCv 6 filii M 7 neqaae S uelhis S, uellis M 9 deuorem V1 10 ei V* 11 praetiosam SM possideā V1 illic] in prouerbiis MVLC (lie infra) 12 pedum S 13 iniuste MVLC: iustae S 16 malae S aemnlaris S, emuleris F 17 maligno S: malignormn MVLC )

I ecclesiastico: Loage abesto ab homine potestatem habente occidendi et non suspicaueris timorem mortis. scito quoniam in medio laqueorum ambulas et inter dolentium arma consistis. secundum uirtutem tuam caue tibi a proximo et cum sapientibus et sensatis tracta. Item tobi: Vide, fili, ne sequaris iter iniquorum, et multitudo peccantium non suadeat te: quoniam stipendia eorum confusio est, finis eorum mors est. tu autem si operatus fueris ueritatem, erit respectus dei in operibus tuis, et cum omnibus qui faciunt iustitiam hereditabis uitam aeternam.

XVIIII. DE HONORANDIS SACERDOTIBVS VEL MINISTRIS.

In exodo: Non maledices principem populi tui. Item in leuitico: A facie canitiam habentis exurges, et honorabis

[*]( V: Non litiges cum homine potentem, ne forte incides. In tobi cap. : Vide, fili, ne sequaris iter iniquitatum usque heredltabis uitam aeternam. XVIIll. DE HONORANDIS SACERDOTIBVS VEL MINISTRIS. In exodo cap. LXXVII: Non maledices principi populi tui. In leuitico cap. XCIIII: Coram cano capite consurge. In deutero )[*]( cap V: Non litiges cum homine potente, ne forte incides usque cum sapientibus tracta. In tobi cap. : Et caue ne aliquando peccato consentias usque praecepta dei nostri. XVIIII. DE HONORANDIS SACERDOTIBVS VEL MINISTRIS. In exodo cap. XII: Dis non detrahes et principi populi tui non maledices. In leuitico cap. XI: Coram cano capite consurge )

[*]( 1 Eccli. 9, 18 et 20 et 21 (13-15) 5 Tob. 4, 6 13 Exod. 22, 28 14 Leu. 19, 32 )[*]( 1 longo S ab hominem M habentem SMLC 2 suspicaueris SMVLC mortis cito: quoniam Mai mendose 8 laquaeorum M eoneistes ML, consistas∗∗ V 5 senatis S 6 suadeat te MVL, suadeat C, suae S 7 uerba confusio e. f. eorum om. MVLC 10 aeternam om. Ll 12 honoratis S mimstris] add. dei C 13 malidices V 14 leuuitico S a] om. V, coram Vv faciae S canitiem (-cič C) MVLC exurgens V, exsurges MC, exsurge* (ras. s) L )

faciem presbiteri: et timebis dominum deum tuum. ego sum dominus deus uester. Item in deuteronomio: Et homo quicumque fecerit in superbia, ut non exaudiat sacerdotem, qui adstat ministrare in nomine domini dei tui, aut iudices, qui fuerint in diebus illis, morietur homo ille. Item in ecclesiastico: Congregationi pauperum affabilem te facito, et presbitero humilia animam tuam, et magnato humilia caput tuum. Item illic: In tota anima tua time dominum et sacerdotes illius sanctifica. ex tota uirtute tua dilige eum qui te fecit, et ministros eius non derelinquas. honora deum ex tota anima tua, et honorifica sacerdotes. Item illic: Ne despicias narrationem presbiterorum sapientium, et in prouerbiis illorum conuersare: ab ipsis enim disces doctrinam intellectus et seruire magnato sine querella. non te praetereat narratio seniorum, et ipsi enim didicerunt a patribus. Item

[*](nomio (deutr) cap. XL: Qui autem superbierit nolens obaudire sacerdotis imperium usque morietur homo ille. In ecclesiastico cap. VI: In tota anima tua time deum et sacerdotes illius sanctifica. Item cap. VI: Ne despicias narrationem presbiterorum )[*](usque ego sum dominus. In deuteronomio (deut) cap. X: Qui autem superbierit nolens obaudire sacerdotis imperio usque morietur homo ille. In ecclesiastico cap. VI: In tota anima tua time deum usque et honorifica sacerdotes. Item cap. VI: Ne dispicias narrationem praesbyterorum usque ipsi enim )

[*]( 2 Deut. 17, 12 6 Eccli. 4, 7 8 Eccli. 7, 29-31 (31-33) 12 Eccli. 8, 8 et 9 (9-11) )[*]( 1 praesbiteri SM ego sum] ego *** M 2 deutero nomitl MV, deuteronomiu C 5 fuerint MVLC: fecerint S 6 te fat cito] testificato V1 facio S 7 praesbitero SM. magnato humilia Sv: magnato flecte MVLC 8 illic] in ecclesiastico MVLC (sic infra) 10 te fecit Sv: fecit te MVLC eius Sv: illius MLC 12 dispicias 8 praesbiterorum SM 14 quaerella M, querela VLC te praetereat MVLC: tereat S )[*]( UI, Aug. 3, i. )[*]( 26 )

apostolus ad timotheum I: Qui bene praesunt presbiteri, duplici honore honorentur, maxime qui laborant in uerbo et in doctrina.

XX. DE HONORANDIS PARENTIBVS.

In exodo: Honora patrem tuum et matrem tuam, ut bene tibi sit et longinqui temporis sis super terram bonam, quam dominus deus tuus dabit tibi. Item in leuitico: Vnusquisque patrem suum et matrem suam timeat. Item tobi: Honorem habe matri tuae, et non derelinquas eam, sed consolare eam omnibus diebus uitae tuae, et non contristes uel in modico spiritum eius: sed quod illi placet hoc facito. et commemorare enim, fili, quanta pericula uiderit, cum te pareret: nouem mensibus in utero portauit te: et gemitus

[*]( sapientium. Ad timotheum I cap. XVIIII: Qui bene praesunt presbiteri duplici honore honorentur. XX. DB HONOBANDIB PABENTIBVS. In eiodo cap. Y: Honora patrem tuum et matrem tuam. In leuitico cap. LXVII: Vnusquisque patrem suum et matrem suam timeat. In tobi cap. : Honorem habe matri tuae usque honora illam in uita sua. In )[*]( didicerunt a patribus. Ad timotheum I cap. VII: Qui bene praesunt presbyteri usque qui laborant in uerbo et doctrina. XX. DB HONOBANDIB PABBNTIBVS. In exodo cap. XI: Honora patrem tuum et matrem tuam usque quam dominus deus tuus dabit tibi. In leuitico cap. XI: Ynusquiaque patrem suum et matrem suam timeat. In tobi cap. : Honorem habebis matri )

[*]( 1 I Tim. 5, 17 6 Eiod. 20, 12 8 Leu. 19, 3 10 Tob. 4, 3 et 4 )[*]( 1 apostolua om. MVLC presunt L praesbiteri SM 2 dupplici SMC S in ante doctrinam om. MVLOv 5 honorandis et S 7 sittibi C longinquitemporib; S, longenus MVLC(v) bonam om. L 8 dabit Sv: dat MVLC leuuitico S 9 snum om. C in thobi 0, in leuitic L . 10 honore V1 relinquas M VL verba sed consolare eam om. C 12 sed] et M (8. l.) V LC 18 cum memorare enim S, to memor esto MVLC (ęsto 0) 14 nouem S, decem MVLC . et om. MLC gemitum MVLC )

partoritionis eius ne obliuiscaris, quoniam nisi per illam non fuisses. et ideo honora illam in uita sua. Item in ecclesiastico: Qui honorat patrem suum, longiori uita uiuet, et qui obaudit patri, refrigerat matrem. et quasi dominis semet his qui se generauerunt, opere et sermone et omni patientia: et benedictio eius in nouissimo manet. Item illic: Fili, sustine senectam patris tui, et ne contristes eum in uita ipsius: et si defecerit sensus, habe ueniam, et ne spernas eum in tua uirtute: non est enim tibi gloria, sed confusio. elemosyna enim patris non erit in obliuionem. et iustitia aedificabitur tibi, et in die tribulationis commemorabitur tibi: et sicut serenum in glacie, tua soluentur peccata. Item illic: Honora patrem, et gemitus matris tuae ne obliuiscaris: nisi enim per illos, non fuisses natus: et nunc retribues illis, quomodo illi tibi. Memento matris tuae et patris, in medio

[*](ecclesiastico cap. III: Qui honorat patrem iucundabitur in filiis . usque sicut in sereno glacies soluentur peccata tua. Item cap. VI: Honora patrem tuum et gemitus matris tuae ne ob )[*](tuae usque sepelies eam circa me. In ecclesiastico cap. III; Qui honorat patrem iucundabitur in filiis usque sicut in sereno glacies soluentur peccata tua. Item cap. VI: Honora patrem tuum et gemitus matris tuae ne obliuiscaris usque in medio magnatorum consistis. Paulus ad colosenses cap. V: Filii, )

[*]( S Bccli S, 6—8 (7—10) 6 ib. 12-16 (14 et 15 et 17) . 18 Eccli. 7, 27 et 28 (29 et 80) et Eccli 28, 14 (18) )[*]( 2 illa M sua (s in ras.) M, tua C 8 qui] add. autem C muit VL 4 qui quasi (qui 8. I. add. m. 2) V dns C. serni et V 5 et mite sermone om. V 6 et ante benedictio erasum in V illic] in ecclesiastico MVLC (sic infra) 7 senecta MVlL 8 deficerit S, deficit MVC, defecit L sensu MVL Cv . habe] da MVLCv 9 enim] om. C 10 aelemosina ML, elemosina C, elymosina V enim] autem MVLC obliuionem SC: obliuione MVLv 11 et ante in om. MV 12 in glacies (glaties MC) soluentur tua peccata MVLC 18 patreni tuum MVL Cv 14 fuisse S retribue MYx, retribuae L : 15 patris toi et matris LC )[*]( 25* )

enim magnatorum consistes. Item apostolus ad coloasenses: Fili, obaudite parentibus per omnia: hoc enim placet deo.