Liber de Divinis Scripturis sive Speculum quod fertur S. Augustini

CXXI. QVOD SPIRITVS INMVNDI VEL VITIA, MONTES, COLLES, BESTIAE, AVES, PETRAE, GENTES, LAPIDES ET SPINAE NVNCVPENTVR.

In psalmo XLV: Propterea non timebimus, dum conturbabitur terra et tranferentur montes in corde maris. sonauerunt et turbatae sunt aquae eorum, conturbati sunt montes in

[*](fructum uestrum. In esaia cap. : Ecce clamate montes laetitiam, et colles et omnia ligna, quae in ipsi sunt. Item ibi: Erompant montes iucunditatem, quia misertus est dominus populo suo. Item cap. : Nam montes et colles exilient expectantes UOS. CXVI. QVOD SPIRITVS INMVNDI VEL VITIA MONTES, COLLES, BESTIAE, AVES, PETEAE, GENTES, LAPIDES ET SPINAE NVNCVPENTVR. In psalmo XLV: Propterea non timebimus, dum conturbabitur )[*](usque populo meo israhel. In esaia cap. : Besonate montes laudationem, saltus et omne lignum eius. Item cap. : lubilate montes laudem, quia consolatus eat dominus populum suum. Item cap. : Montes et colles cantabunt coram uobis us que plaudent manu. CXV. QVOD BPIBITVS INMVNDI VEL ViTIA MONTES, COLLES, BBSTlAE, AVES, PETBAE, GENTES, LAPIDES ET SPINAE NVNCVPEN- TVB. In psalmo XLV: Propterea non timebimus, dum turbabitur )

[*]( 1 EB. 44, 28 2 Es. 49, 18 4 ES. 55, 12 9 Ps. 45, 8 et 4 20 Ea. 44, 28 )[*]( 1 aeaaia S ut saepissime 2 illic] in esaia (is-, ya-, -ya) MVL C 8 ioctmditatem VLC dñs MVLCv 4 illic] in eaaia (is-, ys-) MVLC exisilient S 5 agri] campi C, regionis v pandent S, plaudebunt MVL 8 petre SL et om. L noncupentur M 9 turbabitur Cv 10 transfenmtur MV1 corde MVLC: cor Sv, ϰαϱδὶ̀̀αις sonuerunt MVLCv 11 eorum] eius MVL )

fortitudine eius. Item in psalmo LXXIII: Quia inimicus exprobrauit domino, et populus insipiens exacerbauit nomen tuum. ne tradas bestiis animas confitentes tibi, animas pauperum tuorum ne obliuiscaris in finem. Item in ecclesiastico: Quasi a facie colubri fuge peccata. si accesseris ad illa, suscipient te quasi dentes leonis in deuorando interficientes. quasi romphaea bis acuta iniquitatium uindex. Item in esaia propheta: Et erit in illa die, detrahet dominus muscas, quae dominantur in partes fluminis aegypti, et apes, quae sunt in regione eorum. Item illic: Mundate a conspectu eius uias, et auferte offendicula de itinere populi mei. Item illic: Ingredimini. per portas meas et facite

[*]( terra. In LXVIllI: Quia inimicus exprobrauit domino et populus insipiens. In ecclesiastico cap. : Quasi a facie coloris fuge peccata. Inesaiacap. Et erit in illa die, detrahet dominus muscas, quae dominantur. Item cap. : Mundate a conspectu eius uias et auferte offendicula. Item cap. : In- )[*]( terra usque in fortitudine eius. In psalmo LXXnn: Quia inimicus exprobrauit domino usque ne obliuiscaris in finem. In ecclesiastico cap. XI: Quasi a facie colubri fuge peccata usque plagae illius non est sanitas. In esaia cap. : Et erit in die illa, sibilabit dominus muscae usque et api, quae est in terra assur. Item cap. : Viam facite, praebete iter usque de uia populi mei. Item cap. : Transite, transite per portas )

[*]( 1 Ps. 73,18 et 19 5 Eccli. 21, 2 et 3 (2-4) 8 Ea. 7,18 10 Es. 57, 14 12 Es. 62, 10 23 Es. 57, 14 24 Es. 62, 10 )[*]( 1 Item — Quia — finem Item in eccleaiastico om. V LXXIIII MLC 2 exacernauit M, excitauit L, incitauit Cv, απαϱώξννε 8 besteia S animas confitentes tibi MLC: om. S 5 faciae S sssacceria S 6 suscipient SMVC (-ent in ras. V\') v, suscipiant L (335, 7; sed cf. 398, 14) te 8. l. V2 quasi om. Vv, et quasi MLC 7 romfea S, romphea (rum- VC) MVLC iniquitatam V\'LC 8 diae S detrahet dominus muscas quae MVLC: om. S (sibilauit dominus muscae quae v) 9 in om. S 10 illic] in esaia MVLC bis mandate S 12 Item — Ingred. — proicite om. V )

iter populo meo et lapides de uia proicite. Item in hieremia propheta: Date domino deo uestro gloriam antequam obscuret et priusquam offendant pedes uestri in montibus tenebrosis. Item in naum propheta: Montes commoti sunt ab illo, et colles tremuerunt, et formidauit uniuersa terra, et petrae confractae sunt abante eum. Item in ambacum propheta: Defluxerunt gentes, quassatisuntmontes uehementer, liquefacti sunt colles aeternales. Item in ezechiel propheta: Aquila illa magna magnarum alarum, longa extensione, plena unguibus, quae habet ducatum intrandi in libanum et accipere electa cedri, summa teneritudinis euolsit et adtulit in terra chanaam, in ciuitate murata posuit ea. Item in iob: Et dissolue quod cum lapidibus

[*](gredimini per portas meas et facite iter. In hieremia cap. : Date domino deo uestro gloriam, antequam obscuret In naum cap. : Montes commoti sunt ab eo, et colles adsolati sunt. In ambae. cap. : Aspexit et dissoluit gentes, et contriti sunt montes saeculi. In ezech. cap. : Aquila illa magnarum alarum. In iob cap. VIIII: Sed cum lapidibus regionum pactum )[*](usque et eligite lapides. In hieremia cap. : Date domino deo uestro gloriam, antequam contenebrescat usque ad montes caligosos. In naum cap. : Montes commoti sunt ab eo, et colles adsolati sunt usque et petrae dissolutae sunt ab eo. In cantico ambacuc cap. : Aspexit et dissoluit gentes, et contriti sunt montes saeculi, incuruati sunt colles mundi. In ezechl eap. : Aquila grandis magnarum alarum, longo membrorum ductu usque in urbe negotiatorum posuit illam. In iob cap. VIIII: Sed cum lapidibus regionum pactum tuum. In amos cap. )

[*]( 2 Hier. 13, 16 4 Naum. 1, 5 7 Hab. 8, 6 9 Ezech. 17, 8 et 4 18 Iob. 5, 28 )[*]( 1 inter S meo MLC: om. S 8 et MVLC: om. S 4 Item — Montes — 664, 4 ab imo om. V 6 ab ante S, ante M LC 7 abbacum pf. S, ambacum M, abacnc LC 8 liquefacti S 9 ęzechiel pf. S, ezechiel MC, hiezechiel L allarom M 11 caedri SML summa teneritudine MLC, τὰ ᾰϰϱα τη̃ς ὰπλότη- τος 12 euulsit MLC attulit LC terram C chanaan L, canaan C 18 in ante iob om. C )

agri testamentum tuum est. Item in amos propheta: Et abstuli amorraeum a facie eorum, cuius erat altitudo ut altitudo cedri et fortitudo eius sicut ilex: et abstuli fructus eius a summo et radices eius ab imo. Item iohel propheta: Quia gens ascendit super terram, gens ualida et innumerabilis: dentes eius sicut dentes leonis, et molares eius sicut catuli leonum. posuit uineam meam in exterminium et ficus meas in confractionem. Item secundum matthaeum: Imperauit iesus, et exiit daemonium illud, et sanus factus est puer ab illa hora. tunc accesserunt ad iesum discipuli secreto et dixerunt: quare nos non potuimus expellere illud? ait illis: propter incredulitatem uestram. amen dico uobis: si haberetis fidem sicut granum sinapis. diceretis huic monti: transi hinc illuc, et transiret, et nihil uobis inpossibile esset.

[*]( tuum. Inamoscap. : Ego autem exterminaui amorreorum a facie eorum cuius altitudo cedrorum altitudo eius. In iohel cap. : Gens enim ascendit super terram fortes et innumerabiles. In math. cap. : Imperauit iesus, et exiit daemonium illut, et sanatus eet usque et nihil uobis inpossibile esse. )[*]( : Ego autem exterminaui amorraeum a facie eorum usque et radices eius subter. In iohelcap. : Gens enim ascendit super terram meam usque et ficum meam decorticauit. Secundum math. cap. XVII: Et increpauit eum iesus, et exiuit ab eo daemonium usque et nihil inpossibile erit uobis. )

[*]( 2 Amos. 2, 9 5 IoheL 1, 6 et 7 9 Matth. 17, 17 (18) —19 )[*]( 2 abstulit 8 amorreum SMLC faciae 8 8 caedri SM fractos M 4 iohel SML, in ioel C 7 meat S: ut MLCv 8 confractione V 11 discipuli] add. eius MLC noa MLCv: om. 8 potuemus 8 12 incrudulitatem S 18 haberitiB S, haberetis V2: habueritia MV1Lv, habuitis C senapis S, synapis C 14 diceretis SLV*: diceritis MVl, dicetis v nil V )

CXXII. QVOD NON SIT AEQVALIS OMNIS SANCTVB DEO.

In exodo: Quis similis tibi in diis, domine? Item in psalmo LXXXVIII: Quoniam quis in nubibus aequabitur domino? aut quis similis erit deo inter filios dei? deus, qui glorificatur in consilio sanctorum, magnus et metuendus super omnes qui in circuitu eius sunt. domine deus uirtutum, quis similis tibi? potens es, domine, et ueritas tua in circuitu tuo.

CXXIII. QVOD ANGELORVM CVSTODIA MVNIAMVR.

In deuteronomio: Statuit fines gentium secundum numerum angelorum dei. Item in tobi raphahel angelus: Et cum orares tu et sarra nurus tua, ego obtuli

[*](CXVH. QVOD NON SIT AEQVALIS OMNIS SPIRITVS DEO. In eiodo cap. XXXI: Quis similis tibi in diis, domine? In psalmo LXXXVIII: Quoniam quis in nubibus aequabitur domino? CXVIII. QVOD ANGELORVM CVSTODIA MVNIAMVR. In deuteronomio cap. CXVII: Statuit fines gentium secundum numerum angelorum dei. In tobi cap. : Quando orabas cum lacrimis )[*](CXVI. QVOD NON SIT AEQVALIS OMNIS SPIRITVS DEO. In exodo cap. VIII: Quia sunilis tibi in fortibus, domine ? In psalmo LXXXVIII: Quoniam quis in nubibus aequabitur domino? usque ueritas tua in circuitu tuo. CXVH. QVOD ANGELORVM CVSTODlA MVNIAMVE. In deuteronomio cap. XVIII: Constituit terminos populorum iuxta numerum filiorum israhel. In tobi cap. : Dixit rafahel angelus: quando orabas cum lacrimis usque ego obtuli orationem tuam domino. )

[*]( 8 Exod. 15, 11 4 Ps. 88, 7-9 11 Dent. 32, 8 18 Tob. 12, 12 )[*]( 2 sanctus S: sp̃s MVLC 3 tibi] tui Cv 4 LXXXVII S 6 metuendus SMLC: terribilis Vv 8 tibi similis V 9 CXXII .S 11 deutero nomium M 12 Item tobi: Dixit raphahel (raf- M, -ael VC) angelus: cum MVLC rafahel S 18 orases S sara C norus S nurus tua om. MVLC optuli L)

memoriale orationis uestrae ante dominum. Item secundum matthaeum: Videte, ne contemnatis unum ex istis pusillis credentibus in me: dico uobis, quoniam angeli eorum semper in caelum uident faciem patris mei, qui est in caelis. Item in actibus apostolorum: Nuntiauit petrum stare ad ostium. dixerunt: non, sed angelus eius est. Item in apocalypsi iohannis: Et angelo ephesi ecclesiae scribe.

CXXIIII. HOMINEM NVNCVPARI PARIETEM.

In psalmo LXI: Quo usque inruitis in homines, inter- Scientes uniuersos tamquam parieti inclinato et maceriae in-

[*]( et sepeliebas mortuos, ego obtuli orationem tuam domino. In math. cap. : Videte, ne contempnatis imum ex istis pusillis credentibus in me. In actibus apostolorum cap. : Nuntiauit stare petrum ad ostium et dixerunt: non, sed angelus eius est. In apocal. cap. : Et angelo ecclesiae ephesio scribe. CXVIIII. HOMINEM NVNCVPARI PARIETEM. In psalmo LH: )[*]( Secundum math. cap. XVllI: Videte, ne contempnatis unum ei his pusillis usque semper uident faciem patris mei, qui in caelis est. In actibus apostolorum cap. XXXIII: Nuntiauit stare petrum ante ianuam usque angelus eius est. In apocalypsi cap. II: Et angelo ephesi ecclesiae scribae. cxvm. HOMINEM NVNCVPARI PARIETEM. In psalmo LXI: Quo )

[*]( 2 Matth. 18, 10 5 Act. 12, 14 et 15 7 Apoc. 2, 1 10 Ps. 61, 4 et 5 )[*]( 1 deum MVLC 2 contempnatis MV2C, condemnatis L, condempnatis V1 S in me MVLC: n a|∗∗nme (a et 8 nadd. m. 3) S quoniam S: quia MVLCv 4 in caelum nident SMVL, uid. in cęlum C qui in caelis est Lv 5 stare petrum MVLv 6 osteum S et dixerunt MVLC eius est] et legem mandatormn . sententiis euacuauit ut duos conderet in semet ipso in uno nono homine add. S, cf. 668, 7 7 apocalipsi SMVC iohannis om. MYL C efesi ecclesiae S (v) : ecclesiae ophesiorum MVLC, τϕ̃ ε̉ν \'Εϕέϭω̗ έϰϰληϭιας scribq S 9 hominem MVLC: homines S (295, 9) noncupari M 10 inruetis S: irruitis MVLCv, έπιτίϑεϭϑε hominis S interflcitis MVLCv, ϕονεύετε 11 uniuersi MP, uniuersi uos VCv, uniuersam L macheriae SL, machaeriae M )

pulsae? uerum tamen honorem meum cogitauerunt repellere. Item in psalmo LXXVIIII: Vt quid destruxisti maceriam eius? Item in ezechiel propheta: Et instruent parietem, et ipsi unguent eum. si cadet, dic ad unguentes eum. et cadet, et erit pluuia inundans, et dabo lapides glebas petrarum in alligamenta eorum, et cadent, et spiritum extollentem, et rumpetur. et ecce cecidit paries, et dicent uobis: ubi est unctio uestra, quam unxistis? propterea haec dicit dominus: rumpam spiritum extollentem cum ira, et pluuia inundans in ira mea erit, et lapides petrarum et glebas in iracundia mea superducam in consummatione. et effodiam parietem, quem unxistis, et cadet. et ponam illum ad terram et reuelabuntur fundamenta eius, et conruit et consummamini cum increpationibus: et cognoscetis quia ego sum dominus. et consummabo iram meam super parietem et super unguentes eum, et cadet. et dixi ad uos: non est paries neque qui unguunt illum. sed prophetae israhel, qui prophetant in hierusalem,

[*](Quo usque inruitis in hominem, interficitis. In LXXVIIII: Vt quid destruxisti macheriam eius? In ezechihel cap. : Et instruent parietem, et ipsi unguent eam, et cadit, et erit pluuia. in-\' )[*](usque inruitis in hominem usque cogitauerunt repellere. In psalmo LXXVIIII: Vt quid destruxisti macheriam eius? In ezechil cap. : Ipse aedificabat parietem, illi autem liniebant eum luto absque paleis usque et uident ei uisionem pacis, et non )

[*]( 2 Ps. 79, 18 3 Ezech. 13, 10—16 )[*]( 2 Item — Vt — eius Item om. V LXXVIII SL macheriam S, macaeriam M 3 aezechiel S, iez- V, hiez- L 4 ipsi ungaent (ungent C) MVLC: ipse unguet S verba si cadet d. a. u. eum om. MVLC 5 cadit MVIL pluia M gebus M, cebus V1 6 et cadent MVLC: om. S 8 unciistis L 9 rupam S 11 consummation em LC effodiam S: soffodiam MVL C, destruam v 12 unciistis S et ante ponam om. MLC terram] add. meam, om. et C 13 et conruit S, om. MVLC consummamini cum MVLC: consumam iniquum in S 16 ungunt MC 17 ilium] eum C . profetae i. q. prophetant S )

et qui uident ei pacem, et non est pax., dicit dominus. Item in euangelio secundum matthaeum: Vae uobis, scribae et pharisaei hypocritae, qui similes estis monumentis dealbatis, quae quidem uidentur a foris hominibus speciosa, intus autem plena sunt ossibus humanis et omni spurcitia. Item in actibus apostolorum: Percutiet te deus, paries dealbate. Item ad ephesios: Et legem mandatorum sententiis euacuauit, ut duos conderet in semet ipso in uno nouo homine: et medium parietem consepti soluens, inimicitiam in carne sua. Item in esaia propheta: Et effluent lateres. et cadet murus, quoniam regnauit dominus in sion et in hierusalem. Item illic: Altitudinem refugii parietis toi

[*]( undans usque et non est pax, dicit dominus. In matheo cap. XXIIII: Vae uobis, scribe et pharisei hipochrite, qui similes estis monumentis. In actibus apostolorum cap. : Percutient te dominus, paries dealbate. Ad effesios cap. VI: Ipse enim pax nostra qui fecit utraque unum et medium parietem. In esaia cap. : Et super omne munitum, super omnes naues tarsis. Item cap. : Altitudine refugii parietes tui. Item cap. : )[*]( est pax, ait dominus deus. Secundum matheum XXIIII: Vae uobis, scribae et pharisaei hypocrytae, quia similes estis sepulchris usque omnia spurtitia. In actibus apostolorum cap. LIII: Percutiet te deus, paries dealbate. Ad ephesioa cap. III: Ipse est enim pax nostra qui fecit utraque unum usque in unum nonum hominem faciens pacem. In esaia cap. : Et effluent lateres, et cadet murus, quia regnauit dominus in sion et in hierusalem. Item: Altitudinem refugii parietis tui humiliauit et )

[*]( 2 Matth. 28, 27 6 Act. 23, 8 7 Ephea. 2, 14—16 10 Es. 24, 28 12 Es. 25, 12 18 Es. 2, 15 et 16 )[*]( 1 qui (ante uident) om. V Item — Vae — infirmabitor Item om. V 2 in euang. om. MLC euog. sec. math S S farissei 8 hipocritę M 4 uidetur S 6 dealbatae S 7 efesios S, effesios L 8 in metipsoe S 9 inimicitia S: inimicitias M LCv, τὴν ε̆χϑϱαν 11 quoniam S: quia MLC regnabit C, βασιλεύει 12 illic] in esaia (is-, ys-) MLC (et sic infra) aliitudine MC )

humiliabit et descendit usque ad pauimentum. Item illic: Et ciuitates munitas deicies et deduces usque ad pauimentum, et conculcabunt eas pedes mansuetorum et humilium. Item illic: Et a pauimento uox tua infirmabitur. Item illic: Populus iste qui me inritat contra me semper: isti sacrificant in hortis et incendunt super lateres daemoniis, quae nihil sunt, et in monumentis et speluncis dormiunt propter somnia, qui edunt carnes suillas et ius sacrificiorum: inquinata sunt omnia uasa eorum.