Liber de Divinis Scripturis sive Speculum quod fertur S. Augustini

CXXV. SANCTOS SPIRITALI CIBO VEL POCVLO SATIARI.

In deuteronomio: Non in pane solo uiuit homo, sed in omni uerbo, quod exierit de ore domini. Item in amba-

[*](Qui incuruabit habitantem in excelso ciuitatem sublimen. Item cap. : Et a pauimento uox tua infirmabitur. Item cap. : Populus iste, qui me irritant contra me semper: isti sacrificant. CXX. SANCTO SPIRITALI CIBO VEL POCVLO SATVRARI. In deuteronomio cap. : Non in solo pane uiuet homo, sed in omni )[*](descendit usque ad pauimentum. Item cap. : Ciuitatem sublimem humiliauit usque pedes pauperis, gressus egenorum. Item: Et a pauimento uox tua infirmabitur. Item cap. : Populus, qui ad iracundiam prouocat me usque et ius profanum in uasis eorum. CXVIITI. SANCTO SPIRITALI CIBO VEL POCVLO SATVBAKI. In deuteronomio cap. V: Non in solo pane uiuit homo, sed in )

[*]( 2 Ea. 26, 5 et 6 4 Es. 29, 4 5 Ea. 65, 3 et 4 12 Dent. 8, 8 )[*]( 1 humiliauit MLC descendit MLC, discendit S, ϰαταβήσεται usquae S bis 2 deicies et deduces MLC, deiciens et deducens S 5 in esaia (is-, ys ) MVLC irritant MLC 6 ortis LC latera S (491; 16) 7 Bpeluncis S: sepulchris (-cris VC) MVLC (v), scri- bendum uid. in spel. (491, 17) 8 aedunt M suellas 8 11 sanctos 295, 10: sancto SMVLO, add. et C uel poculo] et potu C satiari SC: saturari MVL 12 deutero nomium M solo pane Cv, cf. 328, 13 uiuet ML 18 uerba quod e. d. ore om. MVL exierit S: procedit C, egreditur v dei MVLC, cf. 329, 1 ambacum M: abacum SL, abacuc VC )

cum propheta: Iustus autem ei fide mea uiuit Item in euangelio secundum iohannem: Bespondit iesus et dixit illi: omnis qui bibet ex aqua hac sitiet iterum: qui autem biberit ex aqua, quam ego dabo ei, non sitiet in aeternum, sed erit illi fons aquae uiuae salientis in uitam aeternam. Inter haec autem rogabant eum discipuli dicentes: rabbi, manduca. ait autem illis iesus: ego cibum habeo manducare, quem uos non scitis. dicebant ergo discipuli eius inter semet ipsos: numquid aliquis adtulit ei manducare? dicit eis iesus: meus est cibus, ut faciam uoluntatem eius qui me misit et ut perficiam opus eius. Item illic: Et dixit illis: amen dico uobis, non moyses dedit uobis panem de caelo, sed pater meus dat nobis panem de caelo illum uerum. panis enim dei est qui descendit de caelo et uitam dat huic mundo. dixerunt: domine, semper da nobis panem istum. et dixit iesus: ego sum panis uitae: qui uenit ad me

[*]( uerbo dei. In ambuc. cap. : Instus antem meus ex fide uiuit. In iohanue cap. IIII: Bespondit iesus et dixit ei: omnis qui bibit ex aqua hac sitiet in aeternum. Item ibi cap. VI: Et dixit illis: amen dico nobis, non moyses dedit nobis panem de )[*]( omni uerbo, quod egreditur ex ore domini. Secundum iohannem cap. IIII: Respondit iesus et dixit ei: omnis qui bibit ex aqua hac sitiet iterum usque fons aquae salientis in uitam aeternam. Item illic: Interea rogabant eum discipuli eius dicentes: rabbi, manduca usque ut perficiam opus eius. Item ibi cap. VI: Dixit ergo eis iesus: amen amen dico uobis, non mojses dedit )

[*]( 1 Hab. 2, 4 2 Ioh. 4,18 et 14 6 Ioh. 4, 81-84 12 Ioh. 6, 32-35 )[*]( 1 mea om. C uiuet MV, ζήϭεται 2 in enang. om. MVL C euuag S 3 illi S: ei MVLCv, 5 aq; uiuae S: aquae I (om. uiuae) MVLCv 6 interrogabant C diBcipuli eius C rabi r m. 1) S, rabi C 8 non scitis S: nescitis MVLCv 9 intra V\' semet SV: se MV1LC adtulit ei (att- Vv) SVv: ei adtulit (att- LC) MLC 10 cibus est MVLCv (cyb- C) 11 misit me MVLCv opus om. S uerba Item — Et — non sitiet umquam om. S 11 illic scripsi, ubi supra MVLC )

non esuriet, et qui credit in me, non sitiet umquam. Item illic: Murmurabant autem iudaei de eo quod dixit: ego sum panis qui descendi de caelo, et dicebant: nonne hic equ iesus filius ioseph, cuius nos nouimus patrem et matrem? quomodo ergo hic dicit: ego de caelo descendi? Iterum ait: ego sum panis uitae. patres uestri manducauerunt mannam in deserto et mortui sunt. hic est autem panis, qui de caelo descendit, ut qui ex eo manducauerit non moriatur. ego sum panis uiuus, qui de caelo descendi: si quis manducauerit ex hoc pane, uiuet in aeternum: et hic panis, quem ego dabo pro huius mundi uita, corpus meum est. conmiserunt igitur inuicem iudaei dicentes: quomodo potest iste nobis corpus suum dare manducare? et dixit illis iesus: amen amen dico nobis, nisi manducaueritis corpus fili hominis et biberitis sanguinem eius, non habebitis uitam in uobis. qui enim manducat meam carnem et bibit meum sanguinem, habebit uitam aeternam, et ego resuscitabo eum in nouissimo die. caro enim mea uere est cibus et sanguis meus uere est potus.

[*](caelo usque qui credit in me non sitiet umquam. Item ibi: Murmurabant ergo iudei de illo quia dixisset: ego sum panis usque si quis manducaberis ex hoc pane, uiuat in aeternum. )[*](nobis panem usque et qui credit -in -me, non sitiet umquam. Item ibi : Murmurabant ergo iudaei de illo usque quia de. caelo descendi. Item ibi : Ego sum panis uitae. patres uestri manducauerunt in deserto manna usque qui manducat hunc panem uiuet in aeternum. )

[*]( 2 Ioh. 6, 41 et 42 5 ib. 48—59 )[*]( 1 Item — Murmurabant — in aeternum om. V 2 ubi supra ML C 4 nos om. MLC 5 discendi S ait] add. ihs L, add. eis MC 6 uestre S manna Cv manDa manducauerunt ML 7 autem est MLC 8 discendit et discendi S 9 uiuus] uitae C 10 hic] add. est MLC quam L 11 corpus meum S: caro mea MVLCv commisser M 12 iudaei inuicem MLC 18 illi* S 14 filii LC 15 sangunem S 16 habet MLCv 17 diae S 18 uerq S )

qui manducat meam carnem et bibit meum sanguinem, in me manet et ego in illo. sicut misit me uiuus pater et ego uiuo propter patrem, et qui me manducat et ipse uiuet propter me. hic est panis qui de caelo descendit non sicut manducauerunt patres uestri mannam, et mortui sunt. qui mandncat hunc panem, uiuet in aeternum.

CXXVI. AQVAM ET IGNEM POPVLOS VEL VITIA APPELLARI.

In psalmo XVII: Circumdederunt me gemitus mortis, et torrentes iniquitatis conturbauerunt me. dolores inferni inuenerunt me, praeuenerunt me laquei mortis. Adsumpsit me de multitudine aquarum, eruit me de inimicis meis potentibus. Item in psalmo CXXXVI: Super flumina babylonis, illic sedimus et fleuimus, dum recordaremur sion. in salicibus in medio eius suspendimus organa nostra. Item in esaia

[*]( CXXI. AQVAM BT IGNEM POPVLOS VEL VITIA APPELLARI. In psalmo XVII: Circumdederunt me gemitus mortis. In CXXXVI: Super flumina babilonis. In esaia cap. : Ponam flumina in )[*]( CXX. AQVAM ET IGNEM POPVLOS VEL VITIA APPELLARI. In psalmo XVII: Circumdederunt me gemitus mortis usque eripuit» me de inimicis meis potentissimis. In psalmo CXXVI: Super flumina babylonis usque organa nostra. In esaia cap. : Et ponam flumina in insulas et stagna arefaciam usque haec )

[*]( 9 Pe. 17, 5 et 6 11 ib. 17 et 18 13 Pa. 186, 1 et 2 )[*](1 bibet SM 4 discendit S 5 aestri om. C manna LC 8 aquam et ignem in lac. om. V populum L 9 XVI S, XVm M, XXI V, num. om. C et t. i. c. me om. C 1 10 iniqaitates SM inuenerunt] circumdederunt Cv, cinuenerunt (sic m. 1; s. lin. rcQdeder add. m. 2) V 11 laquaei SM assumpsit ( msit V1) MV2O eruit S: eripuit MVLOv 12 potentissimis MVLC, fortiaeimia v 18 Item — Super — organa nostra om. Y . CXXXV S babyllonis M 14 flebimus SM recordaremur MLC: remur S sion Sv: tui sion MLC peallicibus M )

propheta: Ponam flumina in insulis et stagna arefaciam. et adducam caecos in uia, qua ignorabant, et semitas, quas nesciebant, faciam illos calcare et faciam illis tenebras in lucem et quae praua sunt dirigam. haec uerba faciam et non derelinquam illos. Item illic: Meus es tu. etiam si transieris per ignem, non conbureris, flamma autem te non conburet. etiam si transieris per aquam, tecum sum et flumina te non concludent: quia ego dominus deus tuus sanctus israhel, qui te saluum facio. Item in hieremia propheta: Et nunc quid tibi est et uiae aegypti, ut bibas aquam geon? et ut quid tibi et uiae assyriorum, ut bibas aquas fluminum? Item illic: Aqua aegypti dixit: ascendam et operiam terram.,

[*](insulas, stagna -arefaciam et paludes -siccabo. Item cap. : Mens es tu. etiam si transieris per ignem, non combureris. In hieremia cap. : Et nunc quid tibi est et uia aegypti, ut bibas aquam geon? In esaia cap. : Aquam aegypti dixit: ascendam et operiam terram. )[*](uerba feci eis et non dereliqui eos. Item cap. : Meus es tu. quum transieris per aquas, tecum ero, et flumina non operient te usque quia ego dominus deus tuus sanctus israhel saluator tuus. In hieremia cap. : Et nunc quid tibi uis in uia aegypti, ut bibas usque ut bibas aquam fluminis. Item ibi cap. : Quis est iste qui quasi flumen ascendit usque ascendens operiam terram. )

[*]( 1 Ea. 42, 15 et 16 5 Ea. 48, 1—3 10 Hierem. 2, 18 12 Hierem. 46, 8 )[*]( 1 insulas MVLOv et ante stagna om. MVLC arefaciamJ add. et palades siccabo MVLC 2 qua V1L: quia SM; quam F* Cv (h ὁδ ἡ) 2 semittae C 8 calcare faciam (am. illos) MV LC : et faciam om. L 5 illos 8: eos MVLCv in esaia (is-, ys-) MVLC ea tu] eeto V 7 etiam si 8: et si MVLC 8 ego sum L 9 Item — Et - Aqua — terram om. V 11 aquam MLCv 12 illic] in esaia (sic!) MLC )[*]( XII, Aug. 8, i. )[*]( 48 )

CXXVII. QVOD VOCATVS AD FIDEM RETRO REDIRE NON DEBEAT.

In esaia propheta: Ne memores sitis pristinorum neque antiquorum cogitetis. Item secundum matthaeum: Cum uidisset autem iesus maximam turbam circa eum, praecepit, ut irent trans regionem. et aeeesait ad eum unus ex scribis et dixit ei: magister, sequar te quocumque ieris. ait illi iesus: uulpes cubilia habent et uolucres caeli ubi requiescant, filius autem hominis non habet ubi caput suum reclinet et ecce alius ex discipulis eius dixit ad eum: domine, permitte mihi prius ire et sepelire patrem meum. cui respondens iesus dixit: sequere me, et sine, mortui mortuos suos sepeliant: ta autem uade, et adnuntia regnum dei. Item secundum lucam: Et ait alter: sequar te, domine, sed primum permitte mihi renuntiare his qui domi sunt. ait ad illum iesas:

[*]( CXXII. QVOD VOCATVB AD FINEM RETRO REDIRE NON DEBEAT. In esaia cap. : Ne mores sitis pristinorum neque antiquorum cogitetis. In math. cap. VII: Quum uidisset autem iesus maxima turba usque uade et nuntia regnum dei. In luca cap. : Et ait alter: sequar te, domine, sed primum permitte mihi. )[*]( CXXI. QVOD VOCATVS AD FIDBM RETRO REDIRE NON DKBEAT. In esaia cap. : Ne memineritis priorum et antiqua non intueamini. Secundum math. cap. VII: Videns autem iesas turbas multas circum se, iussit ire trans fretum usque dimitte mortuos sepelire mortnos suos. Secundum lucam cap. VIIII: Et ait alter: sequar te, domine, usque et aspiciens retro aptus est regno dei. )

[*]( 3 Ea. 43, 18 4 Matth. 8, 18—22 14 Luc. 9, 61 et 62 )[*]( 2 debet C 5 circa eum S: circa se MVLC, πρὶ αὐτόv praecepit nt irent trans regionem et accessit ad eum MCVLC: om. S 8 cubilia 8: foueaa MVLOv ubi requiescaat S: nidos MVLOv 9 ubi caput L r. non habet MVLC 10 eius] suis V 11 irę S sepellire 8 12 sine mortui mortuus suos sepelliant S: sine mortuos (et add. G) sepeliant mortnos suoa MVC, sine mortau sepelire mortuoa suosL 18 annunciant M 15 quae domui MV1L, quae domi V2v )

nemo inponens manum suam in aratro, aspiciens retro, aptus est regno dei.

CXXVIII. QVOD DIABOLVS ANGELVS A DOMINO FVERIT FACTVS ET POSTMODVM TRANSGRESSIONE MVTATVS SIT.

In psalmo LXXXI: Ego dixi: dii estis et fili excelsi omnes: uos autem sicut homines moriemini, et sicut unus de principibus cadetis. Item in psalmo CIII: Draco hic, quem formasti ad inludendum eum. Item in iob: Praecepto autem peremit draconem desertorem. Item in esaia propheta: Quomodo cecidit de caelo lucifer, qui mane oriebatur? Item in ezechiel propheta: Tu es signaculum

[*](CXXIII. QVOD DIABOLVS ANGELVS FVERIT A DOMINO FACTVS EST POSTMODVM TRANSGRESSIONE MVTATVS SIT. In psalmo LXXXI: Ego dixi: dii estis et filii excelsi omnes. In CIII: Draco hic, quae formasti ad inludendum ei. In iob cap. : Praecepto autem peremit draconem desertorem. In esaia cap. : Quomodo cecidit de caelo lucifer, qui mane oriebatur ? In ezechihel cap. : Tu es signaculum similitudinis et corona decoris et in deliciis dei paradisi fuisti. )[*](CXXII. QVOD DIABOLVS ANGELVS FVERIT A DOMINO PACTVS ET POSTMODVM TRANSGRESSIONE MVTATVS SIT. In psalmo LXXXI: Ego dixi: di* estis usque sicut unus de principibus cadetis. Item in psalmo CIII: Draco iste, quem formasti ad inludendum ei. In iob cap. : Praecepto autem peremit draconem desertorem. In esaia cap. : Quomodo cecidisti de caelo, lucifer, qui mane oriebaris? In ezechl cap. : Tu signaculum similitudinis plenus sapientia et perfectus decore usque nihili factus es et non eris in perpetuum. )

[*]( 6 Ps. 81, 6 et 7 8 Ps. 108, 26 9 Iob. 26, 18 11 Es. 14, 12 12 Ezech. 28, 12-18 et 28, 2 )[*]( 1 imponens M, mittens Ov super aratram (add. et Cv) respiciens retro MVLC 4 diabulus S faerit a dno (deo V) factus (factos M) MVLC 6 filii MVLC 9 eum S: ei MVLCv in ante iob om. MYLC 10 praemit 8 11 cqcidit 8 12 aesechiel S, hiezechiel L aingnaculum S )[*]( 48* )

similitudinis et corona decoris, et in deliciis paradisi dei fuisti. cum cherubin posui te in monte sancto dei et peccasti et uulneratus es a monte domini. corrupta est doctrina tua cum decore. propter multitudinem peccatorum tuorum in terram te proieci, in conspectu regum dedi te in tnductionem propter multitudinem peccatorum tuorum. Et dixisti: deus sam, ego habitationem dei habitaui.