Liber de Divinis Scripturis sive Speculum quod fertur S. Augustini

CXVII. HOMINES MALOS CANES VOCARI.

In regnorum II: Et audiens abessa filius saruiae semei maledicentem regem dauid, dixit ad regem: ut quid maledicit canis hic maledictus dominum meum regem? permitte et transeam et auferam caput eius. Item in psalmo XXI: Quoniam circumdederunt me canes multi, concilium malignantium obsedit me. Iteminpsalmo LVIII: Connertentar ad uesperum et famem patientur ut canes, et circumibunt ciuitatem. ipsi dispargentur ad manducandum: si autem non saturentur, et murmurabunt. Item in ecclesiastico: Quae communicatio sancto homini ad canem? Item in esaia: Videte quoniam omnia excaecata sunt, non cognouerunt sapere: omnes canes muti qui non poterunt latrare, somniantes in cubile. et canes inprobi animi, nescientes satietatem: et sunt nequam, nescientes intellectum. omnes uias suas secuti sunt, unusquisque in id ipsum. Item in enangelio secundum matthaeum: Nolite dare sanctum canibus, neque miseritis margaritas uestras ante porcos, ne forte conculcent eas pedibus suis et conuersi elidant uos. Item illic: Non licet tollere panem filiorum et mittere canibus. Item paulus apostolus ad philippenses: Videte canes, [*]( 1 Phil. 2, 15 et 16 8 Matth. 18, 48 6 n Regn. 16, 9 10 Pa. 21, 17 11 Pa. 58, 15 et 16 15 Eccli 18, 22 16 Es. 56, 10 et 11 21 Matth. 7, 6 24 Matth. 15, 26 25 Phil. 8, 2 ) [*]( 1 filippenaes S 8 tunc i. f.] Matth. 13, 43 τóτε ol dἰϰαιοι ἐϰλάμ- ψουϭιυ. Dan. 12, 3 xal ol ϭυυιέυτες ἐϰλάμψοvϭιv 8 maledictas S, τεθυηϰ∞̓ς 15 qae S sancta S 16 aesaia 8 20 euug. sec. math 8 28 conculcet S 25 filippenses S )

uidete malos operarios, uidete circumcisionem. Item in apocalypsi: Foras canes et malefici et adulteri et idolis seruientes.

CXVIII. QVOD DOMVS VEL TEMPLVM HOMO IPSE DEBEAT INTELIGI.

In leuitico: Si autem iterum superuenerit macula et orta fuerit in domum, postquam euolsi fuerint lapides et postquam rasa fuerit domus et postquam defricata est, introibit sacerdos et uidebit: si diffusa est macula lapidis in domum, et perseuerans est in ea domo, inmunda est. et demolient ipsam domum, et materiam eius et lapides eius et omnem puluerem domus eicient foras ciuitatem in locum inmundum. Item in prouerbiis: Domus superborum destruet dominus. Item illic: Qui altam facit domum suam, quaerit ruinam. Item illic: Cum sapientia aedificatur domus, et cum intellectu erigitur. cum sensu inplentur horrea plena omnibus diuitiis pretiosis et bonis. Item illic: Praepara in exitu opera tua, et praeparare in agro, et ueni retro me, et aedificabis domum tuam. Item in ecclesiastico: Qui aedificat domum suam inpendiis alienis quasi qui colligit lapides suos in hieme. Item illic: Si non timorem domini tenueris instanter, cito subuertetur domus tua. Item illic: Non omnem hominem inducas in domum tuam: multae enim sunt insidiae dolosi. Item in iob: Numquid non sciet quod mors conteret domum terrenam, et omne quod est mortale dissoluetur? Item in hieremia: s o qui aedificat domum suam non cum iustitia et superiora [*]( 2 Apoc. 22, 15 6 Leu. 14, 43 — 45 18 Prou. 15, 25 14 Prou. 17, 16 15 Prou. 24, 8 18 ib. 27 20 Eccli. 21, 8 (9) 21 Eccli. 27, 3 (4) 23 EocU. 11, 29 (31) 25 Iob. 30, 23 (n Cor. 5, 1) 27 Hier. 22, 13 ) [*]( 1 cireumcisionem S, cf. 513, 8 2 apocalipsi 8 6 leuuitico 8 8 introiuit S 9 diffos est S lapides S 18 distruet S 17 petiosis S 18 ueniret rom$S 26 hieremia S )

caenaculi eius non cum iudicio! Item in euangelio secundummatthaeum: Et omnis qui audit sermones meos et facit eos, similem aestimabo eum uiro prudenti, qui aedificauit domum suam super petram. descendit pluuia, aduenerunt flumina, uenerunt uenti et inpigerunt in domum illam, et non cecidit: fundata enim erat super petram. et omnis qui audit hos sermones meos et non facit eos similis est uiro stulto, qui aedificat domum suam super harenam. descendit pluuia, uenerunt flumina et inpigerunt in domum illam, et cecidit, et facta est ruina domus illius magna Item secundum iohannem: Soluite templum hoc manu factum, et in triduo illud resuscitabo sine manibus. dixerunt ergo iudaei: quadraginta et sex annis aedificatum est hoc templum, et tu tribus diebus excitabis illud? iesus autem dicebat de templo corporis sui. Item apostolus ad corinthios I: Nescitis quia templum dei estis et spiritus dei habitat in uobis? si quis autem templum dei uiolauerit, uiolabit illum deus: templum enim dei sanctum est, quod estis uos. Item illic: Aut nescitis quoniam membra uestra templum est spiritus sancti, qui in uobis est, quem habetis a deo, et non estis uestri? empti enim estis magno pretio. glorificate et tollite deum in corpore uestro. Item adoorinthios II: Scimus enim, quoniam si terrestris domus nostra huius habitationis dissoluatur, quod aedificationem a deo habemus, domum non manu factam, aeternam in caelis. nam in hoc gemimus, habitaculum nostrum, quod de caelo est, superuestiri cupientes: si tamen spoliati, non nudi inueniamur. [*]( 2 Mattb. 7, 24—27 11 Ioh. 2, 19-21 16 I Cor. S, 16 et 17 19 I Cor. 6, 19 et 20 28 H Cor. 5, 1—3 ) [*]( 1 cenaouli 8 eaaang. see. matth 8 4 et 9 discendit S 21 ęmpti S magno prętio S: pretio magno v, τιμη̃ς, cf. 498, 9 27 superuestiri 8: superindui v (corrige adnot. 430, 3) )

CXVIIII. LVMBIS SPIRITALIBVS HOMINEM DEBERE ESSE PRAECINCTVM.

In exodo de agno paschae: Sic autem comedetis eum: lumbis uestris praecinctis, et calciamenta uestra in pedibus uestris sint, et bacula uestra in manibus uestris, et edetis illud cum sollicitudine. Item in regnorum IIII: Et dixit elisee ad giezi: praecinge lumbos tuos et accipe baculum meum in manu tua et uade: et si inueneris obuians aliquem, non benedicas eum, sed et si quis benedixerit te, non respondebis ei: et cum ueneris, inpone baculum meum super faciem pueri eius. Item illic: Vocauit elisee unum ex filiis prophetarum et dixit illi: praecinge lumbos tuos et accipe lenticulam olei et uade in regmath galaditide. et cum intraueris ibi, ecce ibi est ieu filius namessi. ingressus autem segregabis eum de medio fratrum illius et induces illum de cubiculo in cubiculum. et accipies lenticulam et infundes in caput illius, et dices: haec dicit dominus: unxi te in regem israhel. et aperies ostium et effugies nec restabis ibidem. Item in prouerbiis: Succincta fortiter lumbos suos firmauit brachia sua in opus. Item in esaia propheta: Itaque tollet signum in nationes, in eas quae longe et in eas quae prope sunt: et trahet eas ab extremo terrae, et ecce cito leuiter uenient. non esurient neque laborabunt neque dormitabunt neque dormient neque soluent zonas suas a lumbis suis neque rumpentur corrigiae calciamentorum eorum. Item ad hie-

[*](nos sicut oues in medio luporum. In hieremia cap. : Tu )[*](ex|fracta arbor agnoscitur. In hieremia cap. : Tu ergo )

[*]( 3 Exod. 12, 11 6 IV Regn. 4, 29 11 IV Begn. 9,1—3 19 Pron. 81, 17 20 Es. 5, 26 et 27 )[*]( 8 pasche 8 4 uestri\' S 7 et 11 eliseae 8 7 precinge 8 13 intraberis S 16 lenticnlum S et addidi 17 uncxit|te S istrahel S 18 osteom S 28 neque ante dormitabunt addidi 25 in hieremia (om. proph.) MLC )[*]( XII, Aug. 3, i. )[*]( 42 )

remiam prophetam: Et tu adcinge lumbos tuos et exurge et dic omnia quaecumque mandauero tibi: ne timeas faciem eorumnec formides in conspectu eorum. Item in naum propheta: Considera uiam, tene lumbos, uiriliter age in uirtute nimis. Item in euangelio secundum lucam: Sint autem lumbi uestri praecincti et lucernae ardentes, et uos similes hominibus expectantibus dominum suum quando ueniat a nuptiis, ut cum uenerit et pulsauerit, confestim aperiatis eibeati serui illi, quos cum uenerit dominus inueniet uigilantes b Item petrus apostolus: Succincti lumbos mentis uestrae, sobrii perfecte, sperate in eam quae offertur uobis gratiam in reuelatione iesu christi. quasi fili uestrae desideriis. miscentes uos illis prioribus ignorantiaeuestraedesideriis. eos. In naum

[*]( ergo accinge lumbos tuos et surge et loquere robora uirtutem cap. : Contemplare uiam, conforta lumbos, robora, uirtutem, ualde. In lnua cap. : Sint lumbi uestri precincti et lucerne ardentes. In epistula petri cap. : Propter quod succincti lumbos mentis uestrae usque sancti estote, quia ego sanctus sum. )[*]( accinge lumbos tuos usque nec enim timere te faciam uultum eorum. In naum cap. : Contemplare uiam, conforta lumbos, robora uirtutem ualde. Secundum lucam cap. XII: sint lumbi uestri praecincti et lucernae ardentes usque inuenerit uigilantes. Petrus in epistula I cap. III: Propter quod succincti lumbos mentis uestrae usque sancti eritis, quoniam ego sanctus sum. )

[*]( 1 Hier. 1, 17 4 Naum. 2, 1 6 Luc. 12, 85—31 10 I Petro 1, 18-16 )[*]( 1 et tu adcinge S (xai ϭν̀ περιξωϭαι): uade dnge MVLC, tu erg accinge v exsurge MVL, surge Cv 2 tibi om. MVLC ne MVLC, ne (* m. 2) S a faciem M, ὰπό προϭὼποv 5 in euang. om. MLC euuang S 6 et uos MVLC: nos S 7 ueniat 8 (sic): reuertatur MVLCv 8 confestim om. C aperiant (app- M) MVLC 9 inueniet] inuenerit VC 10 Item in epistola (epla) sua (add. prima C) petrus MO, In ep pe V, Item petrus in ep II L 11 snbrii S perfectae SM, perfecti L speratae S que S offeretur L 12 reuelationem L filii MLC conmiscentis S, commiscentes MVLC 18 desiderii sed secundum S )

sed secundum eum qui uos uocauit sanctum et uos sancti ih omni conuersatione estote, quia scriptum est: sancti estote, quia et ego sanctus sum.

CXX. HOMINES SIVE SANCTOS SIVE IMPIOS MONTES VOCARI.

In psalmo LXIIII: Et campi tui replebuntur ubertate: pinguescent fines deserti, et exultatione colles adcingentur. induti sunt arietes ouium, et conualles abundabunt frumento: etenim clamabunt et hymnum dicent. Item in psalmo LXXXVI: Fundamenta eius in montibus sanctis, diligit dominus portas sion super omnia tabernacula iacob. gloriosa dicta sunt de te, ciuitas dei. Item in psalmo CXIII: Montes exultabunt ut arietes, et colles sicut agni ouium. Item in prouerbiis: Super cacumina montium praedicatur, in portis autem potentium adsistit. Item in esaia propheta: Et non derelinquam illos, sed aperiam in montibus flumina, et

[*](CXV. HOMINES SIVE SANCTOS SIVE IMPIOS MONTES VOCARI. In psalmo LXIIII: Campi tui replebuntur ubertate. In LXXXVI: Fundamenta eius in montibus sanctis. In CXIII: Montes exultauerunt ut arietes. In esaia cap. : Et non derelinquam illos, )[*](CXIIII. HOMINES SIVE SANCTOS SIVE IMPIOS MONTEB VOCARI. In psalmo LXIIII: Campi tui replebuntur ubertate usque clama-. bunt et hymnum dicent Item in psalmo LXXXVI: Fundamenta eius in montibus sanctis. In psalmo CXIII: Montes exultauerunt ut arietes. In prouerbiis cap. VIII: In summis excelsisque uerticibus usque in ipsis foribus loquitur. In esaia cap. : Non derelinquam eos, aperiam in supinis collibus flumina usque )

[*]( 6 Ps. 64, 12-14 10 Ps. 86, 1—3 12 Pa. 113, 4 14 Prou. 1, 21 15 Es. 41, 17 et 18 25 Prou. 8, 2 et 8 )[*]( 2 scribtum S S quia et MVLC: quoniam Sv, cf. 508, 15 sum] add. dñs de uester MVLC 6 et om. MVLG 7 accingentur MVLC 8 induiti C habundabunt SLC 9 ymnum LC Item — Fundamenta — Montes — ouium Item om. V 10 LXXXV S 18 exultauerunt MLC, exultastis v 15 ęsaia S 16 apperiam M )[*]( 42* )

in medio camporum fontes : faciam desertum in stagna et sitientem terram in flumina aquarum. Item michaeas propheta: Adpropinquate montibus aeternis. Item iohel propheta: Et erit in illa die, destillabunt montes dulcedinem, et colles fluent lactem. Item in naum: Haec dicit dominus princeps aquarum multarum: exterminabo sculptilia tua et fusilia tua in sepulturam: quia ecce ueloces pedes super montes euangelizantes et adnuntiantes pacem. Item in ezechiel propheta: Fili hominis, confirma faciem tuam super montes israhel et prophetare ad eos, et dices: montes israhel, audite uerbum domini. Item illic: Vestri autem montes israhel facient uuam et fructum uestrum, quod uos manducabitis, populus meus, qui adpropriant uenire. Item

[*]( sed aperiam in montibus flumina. In michea cap. : Adpropinquate montibus aeternis. Iniohelcap. : Et erit in illa die, destillabunt montes dulcedinem. In naum cap. : Ecce super montes pedes euangelizantes et adnuntiantes pacem. In ezechihel cap. : Fili hominis, pone faciem tuam contra uiam austri. Item ibi: Viri autem montes israhel facient uuam et )[*]( et terram inuiam in riuos aquarum. In michea cap. : Venite, ascendamus ad montem dei. In iohel cap. : Et erit in die illa, stillabunt montes dulcedinem, et colles fluent lac et mei. In nanum cap. : Ecce super montes pedes euangelizantis et adnuntiantis pacem. In ezech l cap. : Tu autem, fili hominis, propheta super montes israhel dicens: audite uerbum domini. In ezechil cap. : Vos autem, montes israhel, ramos uestros )

[*]( 8 Mich. 2, 9 4 Iohel. 8, 18 5 Naum. 1,12.14. 15 9 Ezech. 6, 2 et 8 11 Ez. 36, 8 18 Ez. 20, 46 20 Mich. 4, 2 )[*]( 2 Item — Adpropinq. — Et — lactem om. V micheas pf. S, micheas M, michas L, mycheas C 8 adpropinquante SL: appropinquate MC 4 dię S die illa L distillabunt C 5 lade LCv dns princeps MVLC, dns principes S, ύϱιος ϰατάχων 7 saepulturam M uelociter MVLC quia .. ] ο̂ττ ταχει̃ς ι̉δού ὲπὶ xa ο̆ϱη ol πόδες εύαγγελιζομένου xat α̉παγγέλλοντος ει̉ϱήνην 8 euuangelizantes S, euangelizantie Cv annunciantes M 9 hiezechiel L 10 et prophetare ad eos et dices: montes iarahel MVLC: om. S 11 ubi supra MVLC 13 appropriant M, appropiant VLC Item in esaia proph. om. L )

in esaia propheta: Ecce clamate montes laetitiam, et colles et omnia ligna, quae in ipsis sunt. Item illic: Erumpant montes iucunditatem, quia misertus est deus populo suo. Item illic: Nam montes et colles exilient expectantes uos in gaudio, et omnia ligna agri plaudent ramis.