Retractationum

Augustine

Augustine. Sancti Aureli Augustini Opera, Sectio I, Pars II (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 36). Knöll, Pius, editor. Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1902.

Iouiniani heresis sacrarum uirginum meritum aequando pudicitiae coniugali tantum ualuit in urbe Romana, ut [*]( 3 Matth. 6, 26. 28 16 Aug. de haeres. c. 82. Hieron. c. Iouin. I, 3 (Patrol. lat. XXIII p. 214) Ambros. ep. 42 (Patrol. lat. XIII p. 1168) ) [*]( 1 ut (t s. l. add.) V aberent ClDl 2 se] sed D2GNQ1SVa implere (im s. I. m. 2) E apostolicum CD*R, euangelium 0, euangelicum cum P, euangelicum cet. v 3 atque-ait Q2 in mg. 4 iam ODIR, om. cet. v laicos] aliquos BD2FGNQ*S, aliquot a inferiorum Cl 5 studiose BEFGNQS exsistere M 6 aecclesia D turbentur F alt. aliis om. B1, aliis aliis V alind aliis 0 7 illud B huc] hoc 01 accidebat M 9 rixantium D1RS2,****** rixantium C, repraehindentium V, reprehendentium cet. v purgantium D2HMOPQVm, repugnantium B studia ClDl 10 hoc D2Ma aurilius Dl 11 ipsius om. 0 ciuitatis (ui m. 2 in ras., is ex es) C screberem Cl, creberem Dl 12 et om. Dl fecit CDl 13 hic-Aureli om. R liber sic om. B scae ClDHM aurelius pi, aurili***» (anus ras.) D 14 XLVIII ex LXVIII corr. C, om. BFPQ, XXII v 15 tit. om. FQ 16 iouiniana Oa hereses NS1 17 pudiciciae BCIFQ uoluit R orbe DlV, orbem P1 romana CDl (c/. Confess. IIII, 14, 21), roma cet. m nonnullus C1, non ullas Ql )

157

nonnullas etiam sanctimoniales, de quarum inpudicitia suspicio nulla praecesserat, deiecisse in nuptias diceretur hoc maxime argumento, cum eas urgeret dicens: (tu ergo melior quam Sarra, melior quam Susanna siue Anna?\' et ceteras commemorando testimonio sanctae scripturae commendatissimas feminas, quibus se illae meliores uel etiam pares cogitare non possent. hoc modo etiam uirorum sanctorum sanctum caelibatum. commemoratione patrum coniugatorum et conparatione frangebat. huic monstro sancta ecclesia, quae ibi est, fidelissime ac fortissime restitit. remanserant autem istae disputationes eius in quorundam sermunculis ac susurris, quas palam suadere nullus audebat. sed etiam occulte uenenis repentibus facultate, quam donabat dominus, occurrendum fuit, maxime quoniam iactabatur Iouiniano responderi non potuisse cum laude, sed cum uituperatione nuptiarum. propter hoc librum edidi, cuius inscriptio est: de bono coniugali. ubi de propagine filiorum, priusquam homines mortem peccando mererentur, quoniam concubitus mortalium corporum [*](1 aetiam D sanctimonialis 01, sancte monialis G inpudititia Dt pudicitia BEOPVv sus+spicio G, suscipio P, sui ClDlR 2 processerat BD2FGNOPQ1a maximae D 3 ea surgeret CDXH, eas argueret BD2EFGNQ1S1a in mg. melior...... H, melior es D2Q 4 sara D2EFGOPQ, siue sara B susanna om. B, sussanna H commorando E1 6 se (e m. 2) D illae meliores se V 7 possunt Mlr possint M2 uirorum etiam Gl \' 8 commemoratione* C patrum] pari B2 s. J. et conparatione om. R conparatione BDEFN, *****conparatione (prędicatione ras.) C, comparatione et praedicatione (et m. 2) S, praedicatione cet. frangebant BlM 9 sancta* ecclesia. C fidelissime ac] e ult. add. m. 2 C, me ac D2 in ras. 10 fortissimae D istae D2 m ras. 11 sermonculis Cl, sermuncolis V susurriis C2Q quos B 12 suadere] audire H nullis BFGNS aetiam D, eius iam E2 occulte om. V, occultae M uenenis occulte BD2 (in ras.} FGNQS repetibus H 13 ante facultate add. P2: cui maximae CD 14 iactabatur» D iouiano Bl, iuuiano Ex posse a 15 nubtiarum P propter hoc] propterea M 16 ededi V inscriptio. Cr scriptio OP bonum Cl 17 propagine CDlEB, propagatione cet. v 18 morerentur 01 concupitus 01 )

158

res uidetur, quaestio magna dilata est, sed in aliis postea litteris nostris satis, quantum arbitror, explicatur.

Dixi etiam quodam loco: quod enim est cibus ad salutem [*]( (2)) corporis, hoc est concubitus ad salutem generis, et utrumque non est sine delectatione carnali, quae tamen modificata et temperantia refrenante in usum naturalem redacta libido esse non potest. quod ideo dictum est, quoniam libido non est bonus et rectus usus libidinis. sicut enim malum est male uti bonis, ita bonum bene uti malis, de qua re alias, maxime contra nouos hereticos Pelagianos diligentius disputaui. de Abraham quod dixi:

ex hac oboedientia pater ille Abraham, qui sine uxore non fuit, esse sine unico filio et a se occiso paratus fuit, non satis approbo. magis enim filius si esset occisus, resuscitatione sibi mox fuisse reddendum credidisse credendus est, sicut in epistula legitur, quae est ad Hebreos.

Hic liber sic incipit: Quoniam unusquisque homo humani generis pars est. [*]( \'2 Aug. de ciu. dei XIIII, 21 sqq. 3 De bon. coni. 16, 18 10 Aug. de nupt. et cone. II, 21, 36. c. Iulian. III, 7, 16. V, 16, 60 11 De bon. coni. 23, 31 14 cf. Aug. Serm. II, 1, 1 15 Hebr. 11, 19 ta ) [*](1 post res add. Q2 s. l.: esse magma C diluta R, dilata E, ligata Sl litteris nostris postea Rl 3 est enim Cl, enim (om. est) 0 cybus C 4 corporis DXEB, ∗∗∗∗∗∗∗I corporis C, corporis hominis B, hominis cet. v concubitos H 5 delictatione D1, dilectatione HS, delectione G, dilectione N modoficata Cl 6 esse-libido D1 in ras. et in mg. 7 alt. est om. a 8 usus libidinis CDEPBV, us libidinis H, usus libidinis naturalis BFGNQS, usus M1, usus naturalis libidinis M2 in mg. 9 bonis] bonus Cl bonum] b. est FQ2S2v uti om. Ql maxime alias Ml maximae C 10 contra (tra m. 2 s. I.) C nonos (no m. 2) D pelagionos H, pelagnos Dl 11 pr. habraham ER oboedientia (oboe in ras. m. 2) C, obaedientia V habraham R 12 occiso] octiso E, occidendo M1 s. l., otioso BXF 13 filius CW1, filium cet. v si esset filium B esset occisurus BD2FGQSl, occisurus esset N 14******* resuscitatione C, resurrectione BF sibi om. V sibi mox in ras. M reddendum] credendum 8 crededisse V 15 est] ∗∗∗∗∗∗∗(credendus eras.) B epistula C1D1HMS1 epistola cet. ebreos DlSV 16 unus quis 81 homoipQ Q )

159