Retractationum

Augustine

Augustine. Sancti Aureli Augustini Opera, Sectio I, Pars II (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 36). Knöll, Pius, editor. Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1902.

Liber contra epistulam Manichei, quam uocant fundamenti, principia eius sola redarguit, sed in ceteris illius partibus adnotationes, ubi uidebatur, adfixae sunt, quibus tota subuertitur et quibus admonerer, si quando contra totam scribere uacuisset.

Hic liber. sic incipit: Vnum uerum deum omnipotentem.

CAPVT XXVIIII.

DE AGONE LIBER VNVS.

Liber de agone Christiano fratribus in eloquio latino ineru-. ditis humili sermone conscriptus est fidei regulam continens et praecepta uiuendi.

In quo illud, quod positum est: nec eos audiamus, qui carnis resurrectionem futuram negant et commemorant, quod [*]( 15 De ag. Chr. 32, 34 ) [*]( 1 XXVIII (II add. m. 2) C, XXVII Dl, XX.VIII G, om. BFPQ, II 11 2 epistulam DM, epistolam cet. Manichei om. v que CD uocant (t m. 2) C, dicunt F 3 fundamentum $ 4 liber—fundamenti om. R contra (con in ras.) C 5 rearguit ClD1 post redarguit add. BD2EFG2M2NQ2: sed in ultimis illius partibus anfractus (confractus E) omnes ubi uidebantur (uidentur M\'1) explosi sunt (sint E) illis P1 partibus om. F 6 annotationes BFMNOQS, adnotationis 01 uidebantur V adnixe D\', an scribendum adnexae? toto E 7 ammunerer ClDx, ammonerer GN, amonerer BF, commonerer MOPSV, commouerer Ha, commemorarer a in mg. 8 uacuisset ClDx (cf. de ciu. dei VI, 2 (I, 273, 1 ed. Hoffm.) Tertull. de pudic. 8 (p. 235, 22 Beiffersch.), uacauisset FNOPo, uacasset D2S, uacuum esset C2, placuisset M 9 uero E 10 XXVII Cl, om. BFPQ, III v 11 agone CDlE (sic etiam in capitulis), agone (agono F1) christiano cet. v unis Cl 12 acone Ml, agoni. (e ras.) Dl christiano-eloquio om. Pl inerudis Cl, eruditis D2 in ras. 13 tegolam D1 contines ClDl, continet HMlV, continit V continens regulam B 15 audiamus eos F 16 resurreccionem D futuram om. B )

135

ait Paulus apostolus: caro et sanguis regnum dei non possidebunt, non intellegentes, quod ipse dicit apostolus: oportet corruptibile hoc induere incorruptionem et mortale hoc induere inmortalitatem; cum enim hoc factum fuerit, iam non erit caro et sanguis, sed caeleste corpus, non sic accipiendum est, quasi carnis non sit futura substantia, sed carnis et sanguinis nomine ipsam corruptionem carnis et sanguinis intellegendus est apostolus nuncupasse, quae utique in regno illo non erit, ubi caro incorruptibilis erit, quamuis et aliter possit intellegi, ut carnem et sanguinem opera carnis et sanguinis dixisse accipiamus apostolum, et eos dei regnum non possessuros, qui perseueranter ista dilexerint.

Hic liber sic incipit: Corona uictoriae.

CAPVT XXX. DE DOCTRINA CHRISTIANA LIBRI QVATTVOR.

Libros de doctrina Christiana cum inperfectos conperissem, perficere malui quam eis sic relictis ad alia retractanda transire. conpleui ergo tertium, qui scriptus fuerat usque ad eum. locum, ubi commemoratum est ex euangelio testimonium de [*]( 1 I Cor. 15, 50 3 I Cor. 15, 53 7 Retract. I, 16, 2. Aug. de ciu. dei XXII, 5. 21 10 De doctr. Chr. III, 25, 36 ) [*]( 1 ait] atque El paulus apostolus CDlR, apostolus paulus cet. v non poBsidebunt regnum dei B 2 possedebunt CXDXMV dixit D2 3 oportit C1 corruptebile V hoc om. Bl hoc induere-mortale per dittogr. repet. H incorruptionem—induere om. P 4 inmortalitate H enim] autem E 5 hoc enim (om. factum fuerit) B fuerit D2 in ras. sed-corpus per dittogr. repet. H 7 sanguis B1C1D1 8 intellegendum B noncupasse Cl 9 incorruptebilis V 10 posset V ut] in N 11 ∗opera M accipiam D2Ql apostol*»um (or ras.) D 12 regnum dei C2N2Qv non om. ll, no D possessurus C1D1 ista om. B dilexerunt BD2EMQ 13 uitoriae E 14 num. om. BFPQ, IV v 15 IIII 02 in ras., III H 17 mallui M retractanda om. N transire om. C1D1, transirem ER 18 tercium C1, tertiam H scriptus fuerat (s f in ras.) M 19 cummemoratum OlDt, commeratum El, dixi commemoratum E1 )

136

muliere, quae fermentum abscondit in tribus mensuris farinae, donec totum fermentaretur. addidi etiam nouissimum librum et quattuor libris opus illud inpleui, quorum primi tres adiuuant, ut scripturae intellegantur, quartus autem, quomodo quae intellegimus proferenda sint.

In secundo sane libro de auctore libri, quem plures uocant [*]( (2) ) Sapientiam Salomonis, quod etiam ipsum sicut Ecclesiasticum Iesus Sirach scripserit, non ita constare, ut a me dictum est, postea didici et omnino probabilius conperi non esse hunc eius auctorem.

ubi autem dixi: his quadraginta quattuor libris testamenti ueteris terminatur auctoritas, ex consuetudine, qua iam loquitur ecclesia, uetus testamentum appellaui; apostolus autem non uidetur appellare testamentum uetus, nisi quod datum est in monte Sina.

et in eo, quod dixi: de temporum historia sanctum Ambrosium soluisse quaestionem, tamquam coaetanei fuerint Plato et Hieremias, me fefellit memoria. [*]( 1 Luc. 13, 21 6 De doctr. Chr. II, 8, 13 10 Ibid. 14 Gal. 4, 24 De doctr. Chr. II, 28, 43 ) [*]( 1 abscondit C in ras., abseundit V firmentum D1 mesuris M 2 fermentaretur totum v addidi (didi in ras.) M 3 in quattuor EOa libris quattuor P2 libris (is in ras.) M compleui a 4 adiubant Cl, adiuuent H intellegatur G 5 quae om. HiP, **** quae (quae ras.) M intellegemus Q p**ferenda G, proferanda E sunt B 6 secundo] s. autem Ql sane om. H1 ∗∗tore (au ras.) D 7 sapientia E solomonis G, salamonis E, salemonis B aecclesiasticum D, ecclesiasticam Ql 8 hiesus E, ihesus N sirrach C1D1, sirac HV, syrac PR, sirahc G, syrach F, filius sirach BOQa scripserit (e in ras.) M ut] sicut v dictum dictum Q 9 dedici V prohuius bilius ClGl 10 eius] eius libri BD2EFGNSVv, eius libri Q auctore D1 uiginti quattuor (XXIIII) BFHNS2, quattuor (om. quadrag.) E 11 testamenta El ueteris] u. testamenti B consuitudinem Dl qua iam] quad am C1D1 quam iam HlQl, qua E 12 loquitur om. R aicclesia D apellaui E apostolos D1, a -plurimis D2 s. 1. 13 appellari D2 uetns testamentum v 14 sina** M, sina* (y ras.) D, syna FOR de de B 15 hystoria FORV, istoria E sanctum] secundum Fa quaestionum Dl 16 coatanei CxDl, coethanei Q hyeremias V, iheremias NO fefelit 01 )

137

nam quid ille de hac re episcopus dixerit, in libro eius legitur, quem de sacramentis siue de philosophia scripsit.

Hoc opus sic incipit: Sunt praecepta quaedam.