Retractationum

Augustine

Augustine. Sancti Aureli Augustini Opera, Sectio I, Pars II (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 36). Knöll, Pius, editor. Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1902.

Sunt duo libri mei, quorum titulus est: contra partem Donati.

Quorum in libro primo dixi non mihi placere ullius. saecularis potestatis inpetu scismaticos ad communionem uehementer artari. et uere mihi tunc non placebat, quoniam nondum expertus eram, uel quantum mali eorum auderet inpunitas uel quantum eis in melius mutandis conferre posset diligentia disciplinae.

Hoc opus sic incipit: Quoniam Donatistae nobis.

CAPVT XXXII. CONFESSIONVM LIBRI TREDECIM.

Confessionum mearum libri tredecim et de malis et de bonis meis deum laudant iustum et bonum atque in eum excitant humanum intellectum et affectum; interim, quod ad [*]( 1 Aug. de ciu. dei VIII, 11. cf. Ambros. in Ps. CXVIII. exp. 18, 4. de Noe et area 8, 24 2 Ambros. de sacram. regen. s. de philos. (cf. Ballerini IIII, 905 sq. Ihm Neue Jahrb. suppl. XVII, 76). Aug. c. Iul. II, 5, 14. 7, 20 5 non extant 8 Aug. ep. 93, 5, 17 ) [*]( 1 dixit G, senserit a eius libro GNQ 2 philosofia V, filosofla H, philophia Q 4 XXXI om. BFPQV, V v 6 mei om. BD2FGNQS 8 in quorum primo libro v mihi non OPVa placeret C1D1G1SV illius P 9 inpetus BEFGHMNPV scismaticos BD1FGNOS, chismaticos M, schysmaticos V, cismaticos EH, schismaticos cet. uehementer C1D1Q2R, uiolenter cet. v 10 et] quod a tunc mihi v nonD2 inras. quia a 11 quantum] q. eis E auderit Dl, audiretif impuni- tatis Ql, impuritas BFGN 12 confferre D possit BD2FGHlMNQSV diligentiae H, et diligentia R, diligentius 01 13 disciplina H 14 donatise Dl 15 num. om. BFHPQR, VI v 17 bonis et de malis H 18 laudans OlD adquae D, ad que E )

138
me adtinet, hoc in me egerunt, cum scriberentur, et agunt, cum leguntur. quid de illis alii sentiant, ipsi uiderint; multis tamen fratribus eos multum placuisse et placere scio. a primo usque ad decimum. de me scripti sunt, in tribus ceteris de scripturis sanctis ab eo, quod scriptum est: in principio fecit deus caelum et terram, usque ad sabbati requiem..

In quarto libro, cum de amici morte animi mei miseriam [*]( (2) ) confiterer dicens, quod anima nostra una quodam modo facta fuerat ex duabus: et ideo, inquam, forte mori metuebam, ne totus ille moreretur, quem multum amaueram; quae mihi quasi declamatio lenis quam grauis confessio uidetur, quamuis utcumque temperata sit haec ineptia in eo, quod additum est: forte.

et in libro tertio decimo quod dixi: firmamentum factum inter spiritales aquas superiores et corporales inferiores, non satis considerate dictum est; res autem in abdito est ualde.

Hoc opus sic incipit: Magnus es, domine.

CAPVT XXXIII.

CONTRA FAVSTVM MANICHEVM LIBRI TRIGINTA TRES.

Contra Faustum Manicheum blasphemantem legem et prophetas et eorum dominum et incarnationem Christi, [*]( 5 Gen. 1, 1 6 Gen. 2, 2 9 Confess. IIII, 6, 11 (p. 73, 4) 13 Confess. XIII, 32, 47 (p. 384, 1) ) [*]( 1 hoc] et hoc E 2 qui 01 3 eos om. N 4 decimum] V B de me om. 0 5 sanctis om. N, sanctas Ex e∗∗∗ D 6 et terram om. H1 8 nostra] mea a una om. 8 facta fuerant C1D1, f. fuerit H, fuerit facta B 9 forte inquam D2 ne et totus D2 10 moriretur GS quae] queiji C 11 quam-quamuis om. H uideretur EGOP quamuis utcumque] quantumcumque S2 mg. 12 temperata (ta ex tū corr.) M auditum P 13 et] et illud BEFGNQa tertia demo Dl quod] illud quod D2 s. I. 14 spitalis Cl aquas om. C1D1R, at auras S2 mg. superiores G2 in ras. 15 res -ualde om. 0 es* (t ras.) E 17 num. om. BFPQR, VII v 18 manichaeum M libelli BEGR 19 blasfemantem H 20 dum C1, dni G deum cet. v incarnae Cl, in carne Dl, in carnem HR )

139
scripturas autem noui testamenti, quibus conuincitur. falsatas esse dicentem, scripsi grande opus uerbis eius propositis reddens responsiones meas. triginta et tres disputationes sunt, quos etiam libros cur non dixerim? nam etsi sunt in eis aliqui breues, tamen libri sunt. unus uero eorum, ubi a nobis aduersus eius criminationes patriarcharum uita defenditur, tantae prolixitatis est, quantae nullus fere librorum meorum.

[*]( (2) ) In libro ergo tertio cum soluerem quaestionem, quomodo potuerit duos patres habere Ioseph, dixi quidem, quod ex alio natus, ab alio fuerit adoptatus, sed genus quoque adoptionis dicere debui; sic enim sonat, quod dixi, tamquam eum uiuus adoptauerit alius pater. lex autem filios etiam mortuis adoptabat iubens, ut fratris sine filiis mortui duceret frater uxorem et fratri defuncto semen ex eadem suscitaret. quae profecto de duobus unius hominis patribus expeditior ibi redditur ratio. uterini autem fratres fuerunt, in quibus hoc contigit, ut unius defuncti, qui uocabatur Heli, duceret alter uxorem, id est Iacob, a quo Matheus narrat genitum esse [*]( 5 c. Faust. XXII 9 Matth. 1, 16. Luc. 3, 23. Aug. Serm. 51, 17, 27. c. Faust. III, 3 (p. 268, 27 ed. Zycha) 13 Dent. 25, 5 sq. Matth. 22, 24. Marc. 12, 19. Luc. 20, 28 Aug. Quaest. in Heptat. V, 46 (p. 404, 7 sqq.) 18 Matth. 1, 16 ) [*]( 1 falsitaa Fl, falsas BM2 2 opus om. H uerbi CxDl propositQ H 3 responsionis C1 trigenta Cl tres] res∗∗∗ DI, tres et in P1, tres etenim P2 disputationis Cl quas GM1RSV 4 post libros add. P2 s. l. nescio quur OIDEHP etsi] et dl R 5 breaes ODIR, perbreues cet. v uero om. B 6 aduersum V criminationationes CxDl deffenditur 01 7 ferae ClDl meorum om. R, eorum E 9 dixi∗M 10 adobtatus Cl, aboptatus H adobtionis H, adoptiones P1 11 dicere (i in ras.) M debuit Ex dixi quod sonat B uiuis Q1 12 pater alius S filius C1D1, filos H aetiam D mortui BFGNS, alibi mortuis rpprtyi E adobtabat D\' 13 fratres D ducerit V, diceret Ql frater] et fr. P, frater eius M, fratrem N 14 semen 02 in ras., senex Dt 15 perfecto El hominibus H patribus (ri in ras.) M expeditior∗∗ibi (r ibi m. ii in ras.) C, ibi ex alws corr. M, expeditiorib; H, expeditior ubi FG 16 utrum Ela fuerint E 17 contegit GIDl aliter Ql 18 mattheus MNP gonitum Gl )

140
Ioseph; sed uterino fratri suo eum genuit, cuius filium Lucas dicit fuisse Ioseph, non utique genitum, sed ex lege adoptiuum. hoc in eorum litteris inuentum est, qui recenti memoria post ascensionem domini de hac re scripserunt. nam etiam nomen eiusdem mulieris, quae peperit Iacob, patrem Ioseph, de priore marito Mathan, qui fuit pater Iacob, auus Ioseph, secundum Matheum, et de marito posteriore Melchi peperit Heli, cuius erat adoptiuus Ioseph, non tacuit Africanus. quod quidem, cum Fausto responderem, nondum legeram, sed tamen per adoptionem potuisse contingere, ut unus duos haberet patres, dubitare non poteram.

In duodecimo et in tertio decimo de filio Noe secundo, [*]( (3)) qui est appellatus Cham, ita disputatum est, tamquam non in filio suo Canaan, sicut scriptura demonstrat, sed in se ipso fuerit a patre maledictus.